S)e CötebeCou/ta/nt
Boeren blokkeren rijksweg
bij Nunspeet
„Comité
Vrije Boeren"
zet zich schrap
Wijzigt Kennedy
zijn beleid?
DEINING OM UITLATING VAN CLAY
Wil Amerika Oost-Duitsland
erkennen
Toegeven op niet-essentiële punten
De afsluiting van
Oost-Berlijn
Burgeroorlog dreigt in
Katanga
Europeanen wijken
uit naar Rhodesië
mm
MAANDAG 25 SEPTEMBER 1961
51ste JAARGANG
No. 15431
BUREAUS: PAPENGRACHT 32
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Clay praatte
zijn mond voorbij
Directeur: J. F. J. M. KOENS
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN
Telef. 2 0 9 3 5 Red. 20015, 25594 Advert. 2 0 8 2 6 Klachten bezorging 3 3 8 3 9 (tussen 17.30 en 19 00 u.) Giro 10 30 03 Abonn. 0,59 p. w., 2,55 p. mnd., 7,50 p. kw., Franco p.p. 8.-, Adv. 17 ct p. mm., Telefoontjes 1,50
Woede tegen Landbouwschap
Tientallen landbouwers hebben zich sedert hedenmorgen 10 uur ver
zameld op de Zuid erzeestraatweg nabij de rijksweg Amersfoort-Zwolle
in de buurt van Nunspeet. De Zuiderzeestraatweg is volkomen versperd.
Landbouwwerktuigen en ook personenauto's van landbouwers zijn zo op
gesteld, dat er geen verkeer meer mogelijk is over de weg.
Het betreft hier een verhitte de
monstratie van boeren, die deel uit
maken van het „Comité van Vrije
Boeren". De demonstratie is bedoeld
als protest tegen het ingrijpen van
het Landbouwschap tegen de voor
zitter van het comité, de heer Koe
koek uit Bennekom. Deze weigert
hardnekkig contributie te betalen
aan het Landbouwschap. Op 28 sept.
zal daarom een stuk land van de heer
Koekoek worden verkocht. Uit de op
brengst kan dan het Landbouwschap
de achterstallige contributie met kos
ten verhalen.
Chaos
Aan weerszijden van de kluwen
landbouwtechniek staat nu een file
auto's van naar schatting 2 kilome
ter lengte. Boven de demonstrerende
menigte ziet men spandoeken, waar
op vermeld staat: „Wij eisen ophef
fing van de verkoop van land en
boerderijen" en „Weg met bet Land
bouwschap". De verkeerspolitie, die
in groten getale aanwezig is en reeds
vele processen-verbaal heeft uitge
deeld, poogt het verkeer om te leiden
via de Eperweg door Nunspeet.
Tientallen agenten van rijks- en
gemeentepolitie zijn bezig de demon
stranten en hun vehikels van de weg
te verwijderen.
De heer Koekoek was bij de de
monstratie aanwezig. Zijn aanhangers
voerden spandoeken met zich waar
op hun wensen tot uiting kwamen.
De doeken vermeldden teksten als:
„Weg met het Landbouwschap, weg
met Biewenga, wij eisen opheffing
van beslag op boerderijen en land".
De politie deelde talrijke bekeu
ringen uit aan de demonstranten die
zich, nadat ze de weg hadden moeten
verlaten, op de fietspaden posteer
den.
Tegenover een verslaggever van 't
ANP verklaarde de heer Koekoek,
dat deze demonstratie de ogen van
de Nederlanders moet openen. „Niet
alleen in Rusland komen de boerde
rijen aan de staat. Het gebeurt ook
hier langs slinkse wegen. Omdat de
regering en de kranten ons in de
steek laten hebben we dit op touw
gezet. We gaan er mee door totdat 't
beslag op mijn land is opgeheven".
BLOKKADE OPGEHEVEN
Nader vernemen wij, dat de land
bouwers, na overleg tussen de heer
Koekoek en een kapitein van politie,
uit eigen beweging hebben besloten
de blokkade op te heffen. Zij verla
ten thans de Zuiderzeestraatweg.
De heer Koekoek heeft in één van
zijn toespraken ter plaatse nog mee
gedeeld, dat de minister van land
bouw vandaag „nog de gelegenheid"
krijgt te zorgen, dat het beslag op
land en boerderijen wordt opgehe
ven.
Gebeurtdit niet", zo zei hij, „dan
gaan we morgen om tien uur op een
geheel ander punt in Nederland het
zelfde doen".
Het is vanmorgen omstreeks twaalf
uur tot een handgemeen gekomen
tussen politie en boeren. Dit gebeur
de toen de politie op een gegeven
moment een gat in het cordon van
voertuigen had gemaakt. De politie
had een vrachtauto van een der boe
ren in een sloot geduwd. Een van de
agenten verloor bij de vechtpartij
zijn helm.
Tijdens de demonstratie hebben de
boeren verscheidene malen het volks
lied gezongen.
De heer Koekoek heeft de demon
stranten herhaaldelijk gevraagd cor
rect op te treden tegen de politie.
De demonstratie werd gehouden
door enkele honderden boeren, voor
het meren deel leden van de Lande
lijke vereniging voor bedrijfsvrijheid
in de landbouw.
Van tien uur tot ongeveer half een
heeft het verkeer ernstige stagnatie
ondervonden door de activiteiten
van de demonstrerende boeren. Vele
automobilisten namen andere wegen
om de blokkade te vermijden.
Na het handgemeen tussen politie
en boeren heeft de heer Harmsen uit
Hoenderlo, die zich als organisator
van deze demonstratie gedraagt, de
boeren tot kalmte gemaand. Hij kon
digde tevens het einde van de de
monstratie aan.
Ook hij deelde mede, dat men mor
gen opnieuw gaat beginnen wanneer
het beslag op het eigendom van de
heer Koekoek en van zes „vrije boe
ren" uit Hoogeveen niet snel wordt
opgeheven.
WAAR HET OM GAAT
Het land van de heer Koekoek, dat
donderdag voor de rechtbank te Arn
hem zal worden verkocht, is ruim 1)4
hectare groot. Het Landbouwschap
heeft er beslag op doen leggen, om
dat de heer Koekoek de heffingen
over de jaren 1956, 1957, 1958 en 1959
niet heeft betaald. De heffing be
draagt 3.50 per hectare per jaar.
Het gaat dus om een klein heffings
bedrag, maar wel komen daar nu
enige honderden guldens bij aan
deurwaarders- en proceskosten.
De waarde van het land van de
heer Koekoek is sterk gestegen, door
dat het in een uitbreidingsplan ligt.
Bij het landbouwschap ziet men 't
nemen van maatregelen, om aan de
ongeregeldheden een einde te maken,
in de eerste plaats als een taak van
de politie. Met het oog op een gelijke
rechtsbedeling, zo werd ons van de
zijde van het landbouwschap meege
deeld, heeft men zich daar indertijd
verplicht geacht via de justitie op te
In de „New York Times" van van
daag schrijft James Reston, dat pre
sident Kennedy, als gevolg van de
kwestie-Berlijn en de crisis in de
Verenigde Naties, het gehele buiten
landse beleid onder de loep neemt.
Niet alleen de betrekkingen met
de Sowjet-Unie, maar ook die met
de bondgenoten, de niet-gebonden
landen, de Verenigde Naties en de
republikeinse oppositie zijn in een
kritiek stadium gekomen. De eerste
acht maanden van zijn president
schap heeft Kennedy getracht met
deze krachten tot een vergelijk te
komen, maar de resultaten zijn te
leurstellend geweest. De „crisis Ber
lijn en dé Verenigde Naties hebben
een hernieuwd onderzoek naar de
juistheid van het beleid noodzake
lijk gemaakt", aldus Reston.
treden tegen hen, die weigerden hun
heffing te betalen.
Achterwege laten van zo'n optre
den, zo meende men, zou een onbil
lijkheid inhouden tegenover de meer
dan 95 procent van de Nederlandse
boeren, die wel op tijd hun heffing
voldoen. Het landbouwschap heeft 't
middel van beslaglegging ook toege
past tegen een tiental boeren uit de
omgeving van Hoogeveen, die even
eens geweigerd hebben heffingen te
betalen. Hun boerderijen zullen op
12 oktober voor de rechtbank te
Assen worden verkocht.
In de Westelijke landen, vooral in de Ver. Staten en West-Duitsland, is
grote deining ontstaan na een aantal verrassende opmerkingen van generaal
Clay - de juist in Berlijn gearriveerde persoonlijke vertegenwoordiger van
president Kennedy - volgens welke West-Duitsland het bestaan van het
Oostduitse regiem als een realiteit zou moeten erkennen.
Het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken heeft zich hierop ge
haast te ontkennen, dat de Westduitse regering in deze zin wordt gead
viseerd.
Regeringskringen in Bonn, die zich zeer geschokt toonden, legden opnieuw
de nadruk op de verdragsverplichtingen tussen de Amerikaanse en West
duitse regering met als enig doel de hereniging van Duitsland.
TEGENSPRAAK
Westberlijnse ochtendbladen heb
ben zondag heftig gereageerd op
suggesties, dat West-Duitsland de
realiteit van twee Duitse staten moet
aanvaarden, zoals de Amerikaanse
generaal Clay vrijdagavond zou heb
ben gedaan.
Onmiddellijk na de opgewonden
reacties en de verklaring van Wash
ington heeft generaal Clay de pers
bij zich geroepen, en het volgende ge
dicteerd: „Er is geen wijziging in de
Amerikaanse politiek ten aanzien
van Duitsland en er is geen wijziging
bekendgemaakt door welke Ameri
kaanse woordvoerder in Berlijn ook.
Het beleid wordt in Washington
vastgelegd en zal niet in Berlijn
worden bekendgemaakt, behalve
wanneer wij opdracht ontvangen dat
wel te doen. We hebben zulke in
structies echter niet ontvangen".
President Lübke van West-Duits
land heeft zondag in West-Berlijn in
een toespraak tot de bevolking ge
zegd, dat zij ervan verzekerd kan
blijven dat generaal Clay, niet naar
Berlijn is gekomen om die stad over
te geven. Clay heeft de stad reeds in
1948 tijdens de blokkade met succes
verdedigd en thans is hij hier weer
met dezelfde vaste wil, aldus Lübke.
De „Daily Telegraph" oppert de
mogelijkheid, dat generaal Clay
„tactloos" is geweest door te spre
ken over een bepaalde vorm van er
kenning van Oost-Duitsland.
„Het is zelfs mogelijk dat men
hem verkeerd heeft begrepen. Niet
temin, de ontwikkeling gaat nu een
maal deze kant op, en behoort ook
deze kant op te gaan, vooropgesteld,
dat elke concessie wordt gedaan voor
de prijs, die het Westen er voor
vraagt.
„The Times" meent, dat generaal
Clay „zijn dubbelzinnige opmerking
over de „realiteit" van twee Duitse
staten en de mogelijkheid van be
perkte Oostduitse controle op de toe
gang van westelijke militairen tot
Berlijn op de verkeerde plaats en
op het verkeerde tijdstip heeft ge
maakt.
VANDALEN WAARDEN ROND IN GRONINGEN
Op het terrein van de tentoonstelling „MG 61" in Groningen zijn negen beelden vernield, die waren opgesteld
in de „Galerij der Romantiek", een expositie van tuinbeelden en tuinornamenten. De beelden die totaal ka
pot geslagen waren, zijn van diverse eigenaren in bruikleen ontvangen. Foto: de heer K. Sierksma, een van de
bestuursleden vu de tentoonstelling, bij de wrakstukken van een verwoest beeld.
Overigens heeft generaal Clay niets
van wezenlijk belang gezegd, aldus
„The Times-'. „Het is reeds lang al
gemeen bekend, dat de Amerikaanse
regering een onderscheid wil maken
tussen hetgeen wel en niet van es
sentieel belang is, en waarover wel
en niet kan worden onderhandeld".
„Zij is tot de conclusie gekomen,
dat van essentieel belang zijn: de
vrijheid van de West-Berlijners, vrije
toegang tot West-Berlijn en de aan
wezigheid van Westelijke troepen in
de stad".
In de kwestie-Berlijn zijn punten,
waarover wel en niet kan worden
onderhandeld, aldus heeft de demo
cratische senator Mike Mansfield in
een televisie-intervieuw verklaard.
Eén van de punten waarover een
vergelijk mogelijk is, is 'n erkenning
van de Oder-Neisse grens, een de
facto erkenning van Oost-Duitsland,
de overplaatsing van bepaalde bu
reaus van de Verenigde Naties naar
West-Berlijn en de vorming van een
vrije stad Berlijn.
Ook de democratische senator Hu-
bert Humphrey heeft zaterdagavond
in een verklaring gezegd, dat het
Westen bereid moet zijn toe te ge
ven op sommige minder belangrijke
punten „die niet vitaal zijn voor on
ze belangen" en het niet waard zijn
om er een wereldoorlog voor te be
ginnen.
De Oostduitse politie is zondag be
gonnen met de ontruiming van wo
ningen aan de Bernauer Strasse, vlak
aan de grens tussen de Franse sek-
tor en Oost-Berlijn, waar vele Oost
duitsers naar West-Berlijn zijn uit
geweken door uit de ramen te sprin
gen.
Volgens de Westberlijnse politie
zijn schildwachten bij de achterdeu
ren van deze huizen geplaatst. Des
ondanks is toch nog een vrouw uit
een raam op de tweede verdieping
van een der huizen gesprongen en
ernstig gewond op straat gevallen,
die bij West-Berlijn hoort. Zij is naar
een Westberlijnse ziekenhuis ver
voerd. Haar echtgenoot, die klaar
blijkelijk ook uit het raam wou sprin
gen, werd door de Oostberlijnse poli
tie, die het huis was binnengegaan,
nog juist gegrepen. Ook een lid van
de ontruimingsploeg is uit een raam
gesprongen, aldus een mededeling
van de Westberlijnse politie.
Ook op een andere plaats is een
vrouw erin geslaagd West-Berlijn te
bereiken. Westberlijnse brandweer
lieden zagen de bejaarde vrouw aan
het raam van de twede verdieping
van een huis in Oost-Berlijn. Zij
hielden een vangzeil gereed om de
vrouw op te vangen. Deze gooide
eerst haar kat naar beneden en liet
zich toen uit het raam zakken. Op
dat ogenblik stormde een Oostber
lijnse pölitieman haa kamer binnen
en greep haar bij de polsen. Een
jonge Westberlijner klom bij de ge
vel op en trok aan de enkels van de
vrouw. De Oostberlijner moest los
laten en de vrouw viel op het West
berlijnse plaveisel.
Amerikaanse patrouille
Het patrouilleren van Amerikaan
se militaire jeeps langs de autoweg,
die West-Berlijn en West-Duitsland
over een afstand van 180 km door
Oostduits gebied verbindt, wordt ge
ïntensiveerd. Dit heeft een Ameri
kaanse woordvoerder zaterdagavond
meegedeeld.
Het doel van de patrouilles is „als
steeds" Amerikaanse reizigers op de
ze route te helpen, verklaarde hij.
President Tsjombe van Katanga
heeft zaterdag op 'n persconferentie
verklaard, dat in Stanleystad 35
Sowjetvliegtuigen - Iljoesjins - be
stuurd door Tsjechoslowaken, Chine
zen en Polen, zijn aangekomen om
Kongolese troepen naar Katanga te
vervoeren. 4.600 Man van het Kongo
lese nationale leger zijn thans in
Loeloeaburg, Stanleystad en Coquil-
hatstad bijeengebracht voor een in
val in Katanga, aldus Tsjombe.
De president voegde hieraan toe:
„Indien wij worden aangevallen zul
len wij ons tot de laatste man ver
dedigen."
Tsjombe beschuldigde de V.N. er
van, dat zij meewerken aan de voor
bereiding van een inval in Katanga.
Dr. O'Brien, de V.N.-vertegen-
woordiger in Katanga, heeft Tsjom-
be's verklaring, dat 35 Iljoesjins in
Stanleystad gereed staan voor het
vervoer van troepen van de centrale
Kongolese regering naar Katanga,
„als geheel en al onjuist" bestem
peld.
Blanke officieren van het Katan-
gaanse leger beweerden daarentegen
dat reeds ongeveer 3000 man troepen
van de centrale regering in Katanga
zijn geïnfiltreerd.
Waarnemers in Elisabethstad zijn
zeer pessimistisch. Zij vrezen, dat
het conflict tussen de V.N. en Ka-
tanga zal worden gevolgd door een
burgeroorlog tussen Katangaanse
troepen en strijdkrachten van de
centrale regering. Talrijke Europea
nen, die een nieuw conflict vrezen,
hebben bij het Britse consulaat een
visum voor Rhodesië aangevraagd.
Generaal Moboetoe, de stafchef
van de Kongolese strijdkrachten,
heeft in het weekeinde ongeveer 150
militairen per vliegtuig naar Loe
loeaburg gezonden. Dit is de garni
zoensplaats, die het dichtst - onge
veer 225 km - bij de Katangaanse
grens is gelegen. Naar te Leopold-
stad verluidt zijn andere Kongolese
legereenheden en pantserwagens per
rivierboot van Leopoldstad en Co-
quilhatstad op weg naar Loeloea
burg. Men verwacht, dat de eenhe
den pas over ruim een week op hun
plaats van bestemming zullen aan
komen.
Vrijdag liet de Kongolese centrale
regering weten, dat zij haar toe
vlucht tot „eigen middelen" zou ne
men om aan de afscheiding van Ka-
tanga een einde te maken. Volgens
betrouwbare kringen in de Kongo
lese hoofdstad zou de regering nog
geen besluit hebben genomen om
Katanga binnen te vallen. Generaal
Moeboetoe zou tegen een dergelijke
aktie gewaarschuwd hebben, omdat
een invasie militair onuitvoerbaar
zou z^n.
Katanga bewapent stammen
De Katangaanse autoriteiten heb- Tussen moeilijkheden en moge
ben duizenden leden van de Loenda, Ujkheden is maar een heel klein
Bayeks en Tcholkwe stammen van verschil.
automatische geweren voorzien en
rondom Elisabethstad samengetrok
ken, aldus Belgische zakenlieden die
uit de hoofdstad van Katanga naar
Noord-Rhodesië zijn gevlucht.
Deze stamleden kunnen in korte
tijd Elisabethstad binnentrekken en
moeilijkheden veroorzaken. De dor
pen tussen Elisabethstad en de grens
Rhodesië worden nog slechts door
vrouwen, kinderen en oude mannen
bevolkt.
Vluchtelingen
Het aantal Belgen, dat naar Noord-
Rhodesië uitwijkt, neemt voortdu
rend toe. Zondag kwamen vijftig
auto's over de grens.
Bij de grensposten Kasoembalesa,
Solwezi en Kipoechi zijn zondag
meer dan 350 reizigers uit Katanga
geregistreerd, voor 't overgrote deel
Belgen.
Van de 246 mensen, die bij Ka
soembalesa over de grens kwamen,
zijn ongeveer 60 mannen, die hun ge
zinnen in N.-Rhodesië in veiligheid
hebben gebracht en die naar Katan
ga willen terugkeren.
Een Belg vertelde, dat de uitttocht
een gevolg is van de vijandige hou
ding van de Baloeba's.
Belgen, die uit Elisabethstad in
Ndola aankwamen, vertelden, dat 't
vuren is gestaakt, maar dat de situ
atie „hopeloos gespannen" is.
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's
Koudere nacht
Gedurende het weekeinde is een
verbinding ontstaan tussen twee ge
bieden van hoge luchtdruk, waar
van het ene al enkele dagen boven
Rusland ligt en het ander eop de
Oceaan tot ontwikkeling is gekomen.
Langs de noordelijke rand van deze
hogedrukgebieden bewegen depres
sies over IJsland naar het oosten. Ze
blijven op grote afstand van ons
land. De enige invloed, die ze hier
uitoefenen is het veraorzaken van
een winddraaiing naar zuidwest.
Daaraan voorafgaande zal de ko
mende nacht een rug van hoge druk
passeren. Het wordt dan vrijwel
windstal en omdat we ons in po
laire lucht bevinden, tamelijk koud.
Op sommige plaatsen zal mist ont
staan, maar deze lost morgenavond
hoogstwaarschijnlijk spoedig op.
ZON- EN MAANSTANDEN
26 Sept.: zon op 06.31; onder 18.31;
maan op 19.52; onder 08.46.
Hoogwaterstanden
26 Sept.: v.m. 4.25; n.m. 4.47.
KORRELTJE
Haagse politiemannen zagen Londen
Vijf Haagse politiemannen hadden Susan Price uit Londen, die bij het baden
in Scheveningen in gevaar verkeerde, uit zee gered. Uit dankbaarheid
heeft de Engelse haar redders uitgenodigd voor een bezoek aan Londen.
Foto: gastvrouwe Susan Price met de Haagse politie-agenten in het hartje
van Londen. Van links naar rechts: de heren Van Eyken, Van de Toorn,
Van Zanen, Planken en De Braai.