het geheim van 6e
„Blikken tRorrmel"
DE LEIDSE COURANT
Bonte
schakering
is lust
het oog
voor
ALS U een pond
koopt, dan krijgt U een
fraaie blikken doos ca
deau! Aldus een adver
tentie in vele bladen.
Nu, wij kochten een
pond en kregen een
mooi trommeltje ten ge
schenke. Waar het van
daan kwam? Hoe het
gemaakt werd? Wij wis
ten het niet. Nu wij het
te weten zijn gekomen,
vertellen wij graag over
het Geheim van de blik
ken Dozen!
BIJ DE FOTO'S
Rechts boven: De re-
toucheur legt hier de
laatste hand aan het
negatief.
Links onder: Deze foto
toont dat het resul
taat van het gevolg
de systeem zeer be
vredigend is.
Links boven: Oude en
moderne blikdruk.
Tegen de achter
grond van onbewerk
te blikplaten ziet u
het levendige con
trast van enige Vic
toriaanse scheppin
gen.
Rechts onder: Ver
schillend geschilder
de platen op de twee
kleuren-druk ma
chine.
Rechts midden: Het
eerste model wordt
door de meesters met
de hand geschilderd.
WIJ STONDEN AAN DE WIEG VAN KLEURIGE DOZEN
NIET alle dingen zijn zo oud als de weg naar Rome! En
stellig geldt dit voor de edele kunst van de blikdruk, die
in onze tijd toch zoveel schone voorwerpen tegen lage prijs
binnen het bereik van miljoenen mensen brengt.
Het begin was eenvoudig. Omstreeks 1885 leefde in het
stadje Carlisle een kunstzinnig aangelegd fabrikant, die na
vele proeven slaagde om blikken platen te bedrukken. Zelf
was hij eigenlijk verbaasd over zijn succes. En de grote
commerciële mogelijkheden doorzag hij helemaal niet. Ze
ker, in de tijd, dat hij leefde, in de Eeuw van Koningin Vic
toria, bracht hij blikken dozen en trommels op de markt,
maar op grote schaal geschiedde dit niet. Dit was pas het
geval, nadat de firma Hudson Scott Co (zo heetten de
eerste „blikdrukkers") was opgegaan in een grote, goed
van kapitaal voorziene industriële en commerciële combi
natie, de „Metal Box Company", die op het ogenblik voor
een belangrijk deel in de wereldvraag naar „geïllustreerde"'
blikken dozen en trommels voorziet. Hoewel er tal van tech
nische verbeteringen zijn uitgevonden na 1885 en nieuwe
machines de produktie eenvoudiger en goedkoper maakten,
werken toch de „Metal Box" drukkerijen nog met een pro
cédé, dat in wezen niet afwijkt van de oorspronkelijke Hud
son Scott methode.
Techniek.
DE grote sprong van de simpele, blanke conservenbus
naar de fraai bewerkte, reproducties van meesterwerken
vertonende reclamerommel of de sierlijke theebus bestaat
eigenlijk uit enige kleinere sprongen. Doch tezamen bren
gen zij het blanke blik op het niveau van een kunstprodukt!
En dan nog wel van een kunstprodukt, dat een goede „de
viezen-verdiener" is, want de export van blikken dozen en
trommels brengt jaarlijks heel wat harde valuta in de
Britse geldlade.
In een atelier troffen wij een ernstig man aan. Aan de
wand hingen bekende schilderijen. In zijn hand had de man
een blikken trommel. Hij beschilderde die met kopieën van
de schilderijen in het atelier. „Een model", verklaarde hij
Zodra zo'n model gereed is, gaat het naar de afdeling, die
belast is met de keuring, wijzigingen en verbeteringen. Staat
de definitieve uitvoering vast, dan komt de cliché-maker
aan bod, die van de hand-gemaakte reproducties cliché's
maakt. De retourcheur moet nadien de laatste hand leggen
aan het negatief waarvan de steundrukplaat moet worden
gemaakt.
Vóór ze bedrukt worden, zorgt men er voor, dat de platen
blik (die net als in een papier-drukkerij keurig op stapels
liggen) met lijmplaneerwater worden bewerkt en dan kan
met de eigenlijke druk worden begonnen, die in wezen niet
afwijkt van meerkleurendruk op papier. Iedere kleur ver
eist dus een aparte drukgang! Maar na bedrukt te zijn, moe
ten de platen 5 tot 18 minuten in speciale drooginstallaties
worden gedroogd, alvorens zij geheel „trommel-klaar" zijn.
Zijn de (vlakke) bedrukte platen goed droog, dan worden
zij gevormd tot de trommels en dozen, die de wereld ingaan.
Blikken trommels in fraaie kleuren of met nabootsingen
van prachtig Chinees porcelein verlaten aan de lopende
band de drukkerij van de Metal Box Company. Immers, zij
worden „geïllustreerd" in rotatiedruk. Zo'n blik-pers levert
per uur 3600 vellen bedrukt gekleurd blik af!
Expositie.
TOEN de directie der Metal Box Company enige tijd ge
leden een tentoonstelling organiseerde, gaf die een uiter
mate belangwekkend beeld van de prestaties der blik-druk-
kers en blik-kunstenaars. In enige gevallen was de blikken
reproductie van een kunstwerk geplaatst naast of voor het
origineel. Toen zagen wij eerst recht, hoe verbluffend goed
de nabootsingen in de regel gedrukt waren. Ook de „Oude
Doos" uit de Victoriaanse tijd ontbrak niet. Zij vertoonde
heel wat grilliger lijnen en vormen dan de als regel strak
gehouden moderne dozen en trommels. In bonte schakering
zagen wij de „blikken-kunst" daar uitgestald. Van eenvou
dige schoensmeerdoosjes-met-opdruk tot de meest verfijnde
trommeltjes en doosjes toe. Dure bonbontrommels en sim
pele theeblikken; ronde, hoekige en vierkante exemplaren
zij vormden een bont gewemel van bont-gekleurd blik
en zij verrieden ons het geheim van de „Blikken Trommel",
die wij, enige maanden eerder, cadeau hadden gekregen, toen
wij een pond., kochten!
