TIEN MILJOEN HONGAREN
BERUSTEN IN HUN LOT...
Zij worden nog steeds bewaakt
door 50.000 Sovjet-soldaten
f
Hongarije - soort „paradijs" in
communistische wereld
mntmmamnim
Vijf jaar na de
bloedige
opstand
ii::i!!|i!iriri::raiiliiliiini.F)t'i|iii:|i:|i:iMiil3|;T)iiliilil,Kini!i{niiirriniiiirA:lsi'iln!Mi.lilJiiliili:K'l':riiniiiiiliiii<iniiiliil«iniviniiiniiiii|iiliifa>iniH|ii|iiniM«wli4i«iir.lciiiniiil.
gering belast maar binnen twee jaar
werd hö aan de kant gezet. De extre
misten namen de macht weer in han
den. Pas toen Chroesjtsjef in Rusland
aan het bewind kwam konden de ge
matigde communisten in Hongarije
weer wr t ruimer ademhalen en toen in
oktober 1956 de geschillen in de com
munistische partij een uitweg zochten
waren deze gematigden gereed om de
ter--ls van de macht te grijpen. Im-
re Nagy vormde een regering en vele
historici denken thans nog, dat hij de
Door
Ernest Hauser
macht in handen had kunnen houden
als de revolutie niet zo'n grote om
vang had aangenomen. Geheel Hon
garije verhief zich namelijk tegen de
Sovjettirannie en de kans die Nagy
had om ten minste een gedeeltelijke
vrijheid voor zijn vaderland te ver
krijgen, zoals bijv. Polen thans geniet
verdween in het niet. Toen de Russen
begrepen dat Hongarije zich geheel
wenste te bevrijden besloten zij de re
volutie te vernietigen aangezien de
Sovjethegemonie in Oost Europa in
ernstig gevaar dreigde te komen.
Radicale zuivering
Janos Kadar, een van de slacht
offers van het Stalinistische bewind
in Hongarge, was bereid aan de di
rectieven van Chroesjtsjef te gehoor
zamen. Somber, prikkelbaar en ner
veus als hg is, was hg zgn leven
begonnen als varkenshoeder en na
verschillende andere beroepen (o.a.
dat van gereedschapsmaker) was
hg minister van binnenlandse zaken
geworden in de regering Rakosl.
In 1951 viel hg in ongenade. Hg
werd in de gevangenis opgesloten op
Links: Boedapest in november
1956 toen men in lange rijen voor
de levensmiddelenzaken stond in
een trieste stad.
Rechts: Boedapest thans. Het
leven heeft zich weer hersteld maar
de wonden, die de revolutie heeft
geslagen, zijn nog niet vergeten.
beschuldiging van Titoisme en, hij
werd meedogenloos gemarteld tot zijn
invrijheidstelling die pas in 1954 kwam
Lichameigk en geestelgk gekneusd
had de „zwarte kameraad", zoals
men hem noemde, geen enkel be
zwaar zich aan het hoofd te laten
plaatsen van een nieuwe regering, die
onder bescherming van de Russen
stond.
Het is nie' precies bekend hoeveel
mensen - de ongelukkige Nagy inbe
grepen daarna zijn geëxecuteerd we
gens hun werkelijke of veronderstel
de deelneming aan de revolutie. Men
kent evenmin het aantal verdachte po
litici, die thans nog in de gevangenis
sen zuchten. Volgens het rapport van
de Ver. Naties over Hongarije, dat 1
december 1960 werd uitgebracht, zgn
het „arbeiders, boeren, studenten on
derwijzers, ingenieurs en advocaten",
die veroordeeld werden tot levenslan
ge of langdurige gevangenisstraffen,
dikwgis na processen met gesloten
deuren.
Onder de Hongaarse intellectuele
beroemdheden, die zich thans nog in
leven in de gevangenissen bevinden,
is Istvan Bibo, de socioloog en geleer
de van internationale faam.
De communistische party, die in
1956 werd ontbonden en onder de
naam Party van Hongaarse socialis
tische arbeiders weer werd opgericht
zag de aanhang van ca. 900.000 tot on
geveer de helft terugvallen. Er is een
radicale zuivering doorgevoerd. Zo
zgn slechts twee leden van de twaalf
van het nieuwe politiebureau mannen
die gevormd werden volgens de Sov-
jetdlselpllne onder het Stalinistische
regiem De tien anderen Kadar inbe
grepen, die als secretaris van de par-
tijd de touwtjes in handen heeft, heb
ben als het ware zichzelf gevormd.
Voor hun bazen in Moskou treden zy
op als gyzelaars, die garanderen dat
de vryhcld niet weer de kop op zal
steken.
Vele vluchtelingen
keerden terug
Van de 200.000 mannen en vrouwen
die in 1956 de grenzen naar het wes
ten hebben overschreden hebben na
dien niet minder dan 45.000 hun haard
Een kijkje in een van de modern
ste warenhuizen in Boedapest waar
opmerkelijk veel artikelen - zelfs
luxe artikelen - uit de Sovjet Unie
staan uitgestald.
steden weer opgezocht. Zij konden 't
niet verdragen van hun bloedverwan
ten en vrienden gescheiden te zgn of
zelf-s heel eenvoudig van Hongarge.
De communistische machine van Ka
dar heeft intusren" t vernietigings
werk bijna voltooid. De hele industrie
is genationaliseerd evenals 't meren
deel van de handelszaken Slechts een
klein deel van de nationale economie
bevindt zich nog in privaat bezit. Dat
zijn de 25.000 handwerkers, winke
liers, kruideniers en groentehandela
ren, die de nederige overlevenden uit
maken van het kapitalistische tgdperk
Maar ook voor hen zijn de dagen ge
teld zoals uit diverse staatsstukken,
die in voorbereiding zijn, bigkt. Maar
laten we vertrouwen stellen in het ka
rakter van de Hongaren en vooral in
de kunst van hen om zich erdoor te
slaan en de beste positie te kiezen in
slechte omstandigheden.
Bekeringscampagne
Een hardnekkige bekeringscampag
ne staat er borg voor, dat een voort
durende penetratie van de Marxisti
sche dogma's in de ge menlgke be
volking plaats heeft. Een jonge arts
bijvoorbeeld, die een praktgk wil be-
Van 200.000
vluchtelingen
keerden er
45.000 terug!
ginnen, moet een politieke proefne
ming ondergaan. De fabrieksarbei
ders moeten politieke conferenties bij
wonen. De arbeiders verdienen tussen
de f 180,- tot f 290 per maand en zijn
gebonden aan arbeidsnormen, die
naar believen van de regering gewij
zigd kunnen worden, wat dan vaak be
tekent: meer arbeid maar hetzelfde
loon.
In Boedapest wordt nog steeds gesproken over
de grote opstand van oktober 1956. Dat is geen
wonder want deze opstand, die 2200 slacht
offers heeft geëist, is zonder tw\jfel de belang
rijkste gebeurtenis geweest, die in Hongarije en
welk ander land ook in Oost-Europa sedert de
tweede wereldoorlog is voorgekomen^
Het is nu vijf jaar geleden en de tien miljoen
Hongaren berusten thans in hun lot in de over
tuiging, dat, alles in aanmerking genomen, het
nog veel erger had kunnen z\jn Zij schijnen
de hoop te hebben opgegeven zich nog eens te
bevrijden want ze zyn nog steeds diep teleur
gesteld over de vrije wereld. De vrije wereld, die
wel vanuit radiostations de Hongaarse opstand
toejuichte maar geen hand uitstak toen de
heldhaftige opstandelingen in de straten wer
den uitgemoord.
De Hongaren hebben weer hun plaats ingeno
men in het grote en lugubere rijk, dat door het
Kremlin wordt geregeerd en zij leven bij de dag
zonder zich druk te maken over gisteren of
morgen
„Vertel in uw land, dat het leven hier niet zo
mooi is als onze heersers beweren maar dat
het in elk geval beter is dan jullie westerlingen
denken!", zo hoort men als vreemdeling steeds
weer in Boedapest verkondigen als men in ge
sprek met de Hongaren komt. En men fluistert
dit niet in de oren maar men zegt het met een
heldere toon want men is in Boedapest niet
meer zo angstig voor de geheime politie als v\jf
jaar geleden. Het optreden van de geheime
politie is trouwens ook veel gematigder gewor
den
De boeren, van wie velen hun eer
ste schenking grond ontvingen bg de
verdeling van de grote domeinen stel
len geenszins een toekomst op prgs,
waarbg zg hun bezit zouden moeten
verlaten in verband met het streven
van de regering naar een gedwongen
collectivering. zg zgn echter tot nu
toe niet in staat gebleken zich aan de
druk van de agenten van de partg te
onttrekken De collectivering gaat
dan ook langzaam voortwaarsts.
Toch vinden de meeste mensen het Jn
Hongarge „beter dan vroeger". In
een Hongaars gezin, waar ik op be
zoek was, sprak ik bijvoorbeeld met
een dienstbode over haar jeugd. Zg
was van oorsprong boerin en kwam
er rond voor uit een goed-katholiek le
zijn en dientengevolge hevige anti-com
niunistisch. „Maar toen ik een kind
was woonden we met twee gezinnen
met totaal twaalf personen in één hut
waarvan nog een deel bestemd was
voor een koe. wg kinderen hadden
slechts één paar schoenen met ons vié
ren, zodat er steeds drie thuis moes
ten blijven als iemand weg wilde, zo
vertelde ze mg. Aan de andere kant
van onze hut woonde de eigenaar....
een heer, die voor één danspartgtje
zoveel uitgaf, dat een boerengezin er
gedurende een jaar van had kunnen
leven....
In politieke termen vertaald wil dat
zeggen dat als de Hongaren eens aan
de Russische overheersing zouden kun
nen ontkomen en hun eigen regering
zouden kunnen kiezen, zg niet een sy
steem zouden verkiezen, dat weer
ruimte zou laten voor het spel van de
vrije onderneming. Zg -gn ervan over
tuigd, dat ze een groot deel van hun
materiële vooruitgang te danken heb
ben aan de herverdeling van de maat-
s .happelg'ke rg'kdom en zg zouden on
getwgfeld een gematigd socialisme
prefereren dat hun in het bezit zou Ja-
ten van hun eigendommen een gelei
de economie en de nationalisatie vah
de industrie maar zonder terreur en
n.et ruime garanties voor de burger-
ïgke rechten.
Wat het culturele leven betreft.
zullen de Hongaren nog lang naar
het westen bigven kgken. De boe
kenzaken puilen uit van Engelse,
Franse, Duitse en Amerikaanse wer
ken in de oorspronkelijke taal of
vertaald in het Hongaars. En al zgn
de jonge Hongaren nu verplicht
Russisch te leren vanaf hun zesde
jaar, toch zy'n de lessen in het En
gels nog steeds zeer in trek.
Van de zeventien theaters die elke
avond voorstellingen geven ,in Boeda
pest, spelen ongeveer de helft opera's
en westerse stukken. Shakespeare is
een van de meest geliefde auteurs.
Wat de moderne auteurs betreft is
vooral Arthur Miller zeer populair.
In de bioscopen, die 's morgens hun
deuren al open doen en ze pas 's
avonds om twaalf uur weer sluiten, ge
nieten de westerse films de voorkeur
Ook luistert bgna iedereen naar ra
dioprogramma's van de andere zgde
van het ijzeren gordgn. De jongeren
lijken welhaast veramerikaniseerd.
Jazzplaten bijvoorbeeld worden in
steeds grotere getale gekocht en ook
do jukebox heeft al lang zijn intrede
gedaan in de Hongaarse café's.
Al met al is Hongarge na de op
stand van 1956 dus wel een zeer bg'-
zondere communistische staat gewor
den met tal van merkwaardige tegen
stellingen
Copyright OPERA MUNDI
Bewaakt door 50.000 Russische soldaten, die zgn uitgerust met tanks,
artillerie en vliegtuigen, gaat de doorsnee-Hongaar voort met eten, slapen,
werken en doet zgn best in zgn lot te berusten. Velen verafschuwen het
communistische systeem nog evenzo als vgf jaar geleden maar men beklaagt
zich niet meer. Het Boedapest van 1961 heeft weer een volkomen normaal
beeld gekregen. De winkels en grote magazgnen puilen uit van levensmid
delen, huishoudeigke artikelen, televisietoestellen en meubelen en ik heb
zelfs ln een etalage smokings en zgden overhemden gezien. De restaurants
zgn steeds overvol evenals de zgn. Italiaanse cafe's, die ln Boedapest als
paddestoelen uit de grond rg'zen. Er is een overvloed aan zigeunerorkestjes
en de toeristen, die uit Roemenië komen of uit het naburige Bulgarge,
beweren, dat Hongarge een soort parady's ls van de communistische
wereld
Zij worden door
Russen verwend
De*Hongaren worden kennelyk door
de Russen verwend met meer dan nor
male luxe, althans volgens de begrip
pen, die achter het gzeren gordgn
heersen. Het aantal artikelen van Rus
sische herkomst is bgvoorbeeld legio
Opmerkelijk is verder ook de wijze
waarop de 50.000 Russische soldaten,
die nog steeds in Hongarije zijn, een
oogje in het zeil houden. Zg vallen
niet op en zg wensen ook niet opge
merkt te worden. Men ontmoet in
Boedapest bgvoorbeeld geen enkele
Rus in uniform en de Sovjet-soldaten
die ik in de naburige steden ontdekte
versmolten in de omgeving door hun
onopvallendheid. Ook de Hongaarse ge
heime politie, die gevormd is volgens
Russisch model en die een treurige
vermaardheid bezit vanwege de des
potische arrestaties en sadistische
folteringen, is veel gematigder gewor
den sinds 1956.
Veel Amerikaanse toeristen
Hoewel de westeigke grens van Hon
garije nog steeds afgesloten is en hoe
wel 70 pet van de Hongaarse handel
zich voltrekt binnen het communis
tische blok is er in Hongarije toch
nog een vrg druk verkeer met de de
mocratische landen. Het vorige jaar
waren er in Boedapest bgvoorbeeld
tweehonderd Egyptische studenten op
het gebied van de landbouw en tij
dens de zomer van dat jaar kwamen
er meer dan 3.000 Amerikaanse toe
risten. Ook komen er geregeld jagers
uit allerlei landen naar Hongarije
om in het Jachtseizoen herten e.d. te
schieten.
De Hongaarse gemeenschap leeft
volgens Marxistische normen maar
daardoor ontkomen ze niet aan ver
schillende problemen van de kapitalis
tische maatschappg. Het aantal echt
scheidingen in Boedapest is bgvoor
beeld bgna even hoog als in Pargs,
men klaagt er ook over gebrek aan
huispersoneel en me" is verontrust
over de misdadigheid onder de
jeugd. Maar evenals in de klas
sieke nachtmerrie komt men ruw
in botsing met de realiteit op het mo
ment, dat men er het minst op re
kent. Men gaat bgvoorbeeld verheugd
naar een kiosk waar een reeks van
buitenlandse bladen en tgdschriften te
zien is..... om tot de ontdekking te ko
men, dat het alleen maar officiële or
ganen zgn van de communistische
partgen van een half dozg'n Europese
landen. Of wel men verneemt, dat het
gemotoriseerde verkeer een gewel
dige groei doormaakt maar men hoort
dan tevens, dat dit niet inhoudt, dat
de verkeersproblemen ernstiger ge
worden zijn. Het vgfjarenplan voor
ziet nameigk slechts in 40.000 perso
nenauto's tot 1962
Geen volkscommissarissen
maar
In Hongarge is men in het kracht
veld van Moskou en er valt geen appel
van een Hongaarse boom, zonder dat
het bekend wordt. Maar Rusland di
rigeert Hongarge niet... 't heeft er
ook geen behoefte aan. Er zgn nog
slechts enige tientallen Russische tech
nici en raadgevers toegevoegd aan de
verschillende departementen van de
Hongaarse regering. De Hongaarse
coml.unisten gehoorzamen op 't ogen
blik nameigk keurig en zg vervullen
derhalve hun werk totoldoening van
het Kremlin. Naar moeiigkheden, die
in 1956 een opstand tot gevolg had
den, ziet het op het ogenblik geens
zins uit. Toen ontstond een onenigheid
in de boezem van de communistische
partg. Zoals Stalin had geheerst :n
Moskou, zo handhaafde een Stalin van
kleiner formaat, Matyas Rakosi, in
Boedapest de cultus van het persoon-
lgke leiderschap en een stelsel van
terreur. Duizenden ongelukkigen had
den met de martelkamers van Boeda
pest kennis gemaakt; de gevangenis
sen en concentratiekampen waren over
vol en gebrek aan verbruiksgoederen
veroordeelde het publiek tot een pyn-
lijke soberheid. Toen Stalin in 1953
overleed moest er iets ln Hongarge
veranderen. Imre Nagy, een meer ge
matigde communist, werd met de re-
