Ijskast nabij de Zuidpool
IS BRITS-ARGENTIJNSE
TWISTAPPEL
de onderwijzers gaan
er van huis ioi huis!
O)
<L>
O
CD
CU
CD
CU
O
O
DE LEIDSE COURANT
Van tijd tot tijd duikt er aan
de horizon een conflict tus
sen Londen en Buenos Aires
op. De inzet, te weten de
Falkland Eilanden, is schijn
baar klein, doch de hardnek
kigheid waarmede beide par
tijen hun standpunt verde
digen, is een aanwijzing voor
de belangrijkheid van die
„Ijskast nabij de Zuidpool",
zoals een Nederlandse zee
man die eilanden bestem
pelde.
Bijzondere medewerking).
\7IJFHONDERD kilometer ten Oos-
ten van Straat Magellaen liggen
enige eilanden, bewoond door weinig
mensen en veel schapen die louter
en alleen reeds door hun ligging de
moeite lonen om ze nader te bekijken.
Met min of meer lange tussenpozen
verschijnt hun naam op de voorpagi
na's der dagbladen, namelijk, als de
Argentijnen aanleiding vinden om te
verkondigen, dat zij (en niet de Brit
ten) recht hebben op die eilanden.
Wij bedoelen de Falkland Eilanden,
die op het ogenblik (met de onder
horigheden South Orkneys, South
Shetlands, South Sandwich en Gra
ham Land) een Britse kronkolonie
zijn.
Zij liggen deels in de Atlantische
Oceaan, deels in de wateren der Zui
delijke Poolzee. Zij worden zeer hoog
geschat, omdat zij vermoedelijk te
enigertij d een springplank zullen
gaan vormen voor de exploitatie der
Zuidpoolgebieden, welker ertsrijk
dommen de fantasie van menige
staatsman en „captain of industry"
reeds prikkelen. Antarctica, het met
eeuwige sneeuw en ijs bedekte vas
teland om de Zuidpool, is nog niet
in exploitatie genomen, maar naarma
te de technische mogelij klieden zich
ontplooien, nadert de dag, waarop
die exploitatie wel uitvoerbaar zal
zijn. Reeds fluistert men over het
voorkomen van uranium onder die
witte oneindigheiden wanneer er
in het openbaar over uranium ge
fluisterd wordt, is het tien tegen een,
dat er in de binnenkamers der rege
ringskastelen reeds ernstig wordt ge
dacht en gewerkt aan uranium.
Geschiedenis.
HET was een Engels ontdekkings
reiziger, John Davis, die de Falkland
Eilanden ontdekte in 1592. Davis had
reeds van zich doen spreken als de
man, die gepoogd had, om de Noord
een weg naar Indië te vinden. Later
trad hij in dienst der Engelse Oost-
Indische Compagnie. Na Davis kwa
men er Franse avonturiers en ontdek
kingsreizigers. Zij noemden de eilan
den de Maloeïnen. De Fransen na
men ze pas in 1764 in bezit. Een klei
ne Franse kolonie woonde in die
kale, barre streken tot in het begin
der negentiende eeuw. Toen vertrok
ken de kolonisten, maar Frankrijk
handhaafde zijn rechten op de Falk
land Eilanden. Niettemin vestigden
zich de Britten er in 1833 en plantten
er de Union Jack. Frank ijk protes
teerde heftig tegen dit optreden „in
strijd met het recht" en ook Argen
tinië (toen nog maar een jonge mo
gendheid) verhief, zij het beschei
den, zijn stem tegen de Britse occu
patie der eilanden.
Frankrijk berustte al vrij spoedig
in de nieuwe toestand. Anders de Ar
gentijnen. Tot op de huidige dag gaan
zij voort met te verklaren, dat de
Falkland Eilanden Argentijns territo
rium zijn. Historische en andere rech
ten voeren zij aan ter staving van
deze bewering. Soms zelfs maken zij
een (symbolisch) dreigend gebaar in
de richting der eilanden, doch dit
vermag John Buil niet uit zijn rust
op te schrikken. Hij heeft zich ste
vig genesteld op de Falkland Eilan
den en is niet van plan om er van
daan te gaan. De toekomstige moge
lijkheden van het Zuidpoolgebied en
de mogelijkheden, die (indien er
weer eens tijden van nood aanbre
ken) de Falkland Eilanden ris steun
punt voor Britse oorlogsschepen bie
den, schat Londen voldoende hoog
om geen stap te wijken voor Argen
tijnse verzoeken of dreigementen.
Een enkele maal zelfs vond Londen
het nodig, wat te grommen en een
oorlogsschip met een (eveneens sym
bolische) speciale opdracht naar dat
verre Zuiden te dirigeren. Zoals het
zich nu laat aanzien, zullen de Falk
land Eilanden voorlopig wel Brits
blijven.
Buurman Noorwegen.
DAT Noorwegen een belangrijke
mogendheid in de Zuidelijke IJszee
is, weten slechts weinigen. Toch is
het, juist met het oog op een even
tuele exploitatie van Antarctia, van
belang, dit feit niet uit het oog te
verliezen. Opmerkelijk is het, dat
Engeland jegens Noorwegen (ook
toen er nog geen sprake was van een
Atlantisch Pact) heel wat verzoenen-
der was en is in het Zuiden dan je
gens de Argentijnen (die reeds
schermen met een leuze a la Mon
roe!). Waaruit bleek dit?
In 1739 ontdekte de Fransman
Bouvet in de Zuidelijke Atlantische
Oceaan een onbewoond eiland, dat
hij Bouvet Eiland doopte. Bijna een
eeuw later, in 1825, werd er boven
dit eiland een vlag gehesen, niet de
Franse, maar de Britse Union Jack.
Heft was kapitein Norris, die deze
daad volbracht en het eiland daar
door (symbolisch) trok binnen het
Britse Rijk.
Weer een eeuw later, in 1927, sloeg
een Noorse walvis-expeditie haar ten
ten op Bouvet Eiland op, hees er de
Noorse vlag en verklaarde het
eiland tot Noors gebied. Londen wees
op het bezo.ek van Norris, maar de
Noren hielden voet bij stuk. Zij
bouwden er een radio-zender en lie
ten de Engelsen praten. In 1928 was
het meningsverschil over Bouvet
Eiland uitgegroeid tot een diploma
tiek geschil tussen Oslo en Londen,
maar in november van dat jaar liet
Londen, vrij onverwacht, alle rech
ten varen. Op 27 februari 1930 werd
Bouvet Eiland bij de wet als beho
rende tot de Noorse gebieden ver
klaard.
Hetzelfde geschiedde met c-en an
der onbewoond eiland in de Zuide
lijke Poolzee, namelijk Peter I
Eiland. Dit was in 1821 ontdekt door
de Russische admiraal Von Belling-
hausen. Deze marine-officier betrad
het eiland evenwel niet. Het duurde
tot 1929, alvorens mensen er voet
aan wal zetten, en wel tot een Noor
se walvis-expeditie in dat jaar het
eiland als basis uitkoos, er de Noorse
vlag hees en het eiland tot Noors ge
bied verklaarde. Op 23 april 1931
werd Peter I Eiland officieel door
Noorwegen ingelijfd.
De Noren hadden een open oog
voor de toekomstmogelijkheden van
het verre, barre Zuiden. Dit bleek
opnieuw, toen op 14 januari 1939 het
Noorse kabinet besloot om het deel
van het Zuidpoolcontinent, gelegen
tussen de Falkland Eilanden (Gra-
hamland) en het Australische deel
van Antarctis (dus alle gebieden tus
sen 20 gr. W.L. en 45 gr. O.L.), te
verklaren tot Noors hoogheidsgebied.
Het motief: tot dan toe was dat reus
achtige gebied uitsluitend geëxplo
reerd door Noorse onderzoekers en
geen enkele mogendheid had er zijn
vlag gehesen. Zo werd Noorwegen
in een bestek van tien jaar tijds een
Zuidpool-mogendheid van betekenis,
buurman (en toekomstig rivaal?) van
Groot-Brittannië en Australië. „Be-
voren Rijkdom", aldus kenschetste
een Noors patriot die onbewoonde ge
biedsdelen van Noorwegen in 't ver
re Zuiden.
DE VOORRAADPOST OP DE
FALKLAND EILANDEN.
Foto boven: Het gezelschap
viert het Mid-winterfeest op
de kortste dag: 21 juni!
Foto midden toont leden van
de post aan het werk op de
basis Wall Mountain and Sier
ra du Fief te Port Lockroy.
Foto onder: De woonbarakken
te Port Lockroy met de berg
Luigi di Savoia op de
achtergrond.
gulden aan wol en voor dertig miljoen
gulden aan walvistraan uitgevoerd.
Het onderwijs stelde natuurlijk bij
zondere eisen gezien de schaarse be
volking en de omstandigheid, dat er
leerplicht bestaat. In de hoofdstad
Stanley is een rijksschool met pLm.
250 leerlingen. Op het land zijn acht
scholen, welker onderwijzers de in
totaal 130 leerlingen aan huis bezoe
ken. Na enige weiken trekt de (am
bulante) onderwijzer dan weer ver
der en kunnen de kinderen genieten
van vacantie met veel huiswerk.
Wat de bestuursvorm betreft, geldt,
dat het gebied half gedemocrati
seerd is. De door de koning van En
geland benoemde gouverneur laat
zich bijstaan in zijn taak van bestuur
door een uitvoerende en een wetge
vende raad. Vier van dit uit twaalf
leden bestaande „parlement" worden
door de bevolking gekozen, de ove
rigen hebben ambtshalve zitting of
worden door de gouverneur be
noemd. De rijkste man der Falkland
Eilanden is ongetwijfeld de gouver
neur zelf, want hij verdient jaarlijks
17.500. en geniet bovendien een re-
presentatie-toelage van 5.500.
Aan zo'n beloning kan een Neder
landse plattelandsburgemeester met
2500 gemeentenaren in de verste ver
te niet tippen!
Post komt er zelden op de eilan
den, want slechts eenmaal per maand
doet een postboot uit Montevideo
Stanley aan. Vandaar brengt een
stoombootje de post naar de andere
nederzettingen.
Toch van betekenis.
ER moge dan niet veel te vertellen
zijn over de Falkland Eilanden, toch
worden zij van betekenis geacht. Dit
blijkt reeds hieruit, dat de Britse re
gering in volle oorlogstijd mannen en
schepen ter beschikking stelde om
een nauwkeurige studie te maken
van de onderhorigheden (Graham
Land, South Sandwich, South Ork
neys en South Shetlands). Vrijwel
al deze (ei)landen zyn bedekt met
sneeuw en ijs. Plantaardig leven
komt er nauwelijks voor. Vroeger
was de walvistraan-industrie er nog
wel belangrijk, maar tegenwoordig
wordt de meeste traan in volle zee
in „scheepsfabrieken" gemaakt. In
de periode 19261938 werden reeds
tal van exploratiereizen naar die ge
bieden gemaakt. De resultaten waren
blijkbaar zo belangwekkend, dat de
Britten besloten om er in 1943 een
grote expeditie heen te sturen.
Niet veel te vertellen.
OVER de Falkland Eilanden is
eigenlijk verder niets zo heel veel
te vertellen. Zij strekken zich (met
de onderhorigheden) uit over een
land- en watergebied tussen 20 gr.
en 50 gr. W.L., ten zuiden van de 50e
breedtegraad, en tussen 50 gr. en 80
gr. W.L. ten zuiden van de 58e breed
tegraad. Op dat reusachtige gebied
wonen in totaal pl.m'. 2500 mensen.
De voornaamste plaats is Stanley, die
circa 1400 inwoners telt.
De sociale en politieke verhoudin
gen zijn op de Falkland Eilanden in
menig opzicht ideaal. Schulden heeft
de kolonie niet. De walvissen in de
omringende zeeën en de 600.000
schapen, die op het land hun voedsel
vinden, houden de mensen in het le
ven en 't bestuursapparaat draaien
de. Per jaar wordt voor vier miljoen
Klimaat, natuurlijke gesteldheid,
levensmog lijkhedendat waren
enige van de onderwerpen, die de
leden der expeditie moesten bestu
deren. Meteorologische stations en
postkantoortjes werden gebouwd en
ingericht. Geologen, biologen en
weerkundigen bestudeerden jaren lang
al wat er huns inziens de moeite
waard is. Inzonderheid ook de reac
ties van de mens op constante lage
temperaturen (Pool-oorlog!) werden
in het oog gevat. Mannen uit Enge
land, Schotland, Canada, India en
Australië maakten deel uit van de ex
peditie. En nog steeds gaan die on
derzoekingen verder.
„Men" verneemt er weinig over,
omdat „men" steeds weinig verneemt
van al wat in de binnenkamers der
hogere politiek wordt uitgebroed.
Maar dat de Falkland Eilanden be
langrijk zijn, daaraan behoeft „men",
en behoeven dus ook wij, niet te twij
felen.
