HOE RUDOLF HESS ENGELAND
VREDE TRACHTTE AF TE DWINGEN
Zonder voorkennis
met vliegtuig naar
van Hitier
Schotland
Brits diplomaat verteltvan zijn
merkwaardige belevenissen
Voorstel: „Duitse leger en
Engelse vloot zouden
de wereld regeren
DE LEIDSE COURANT
Rudolf Hess, de „kroonprins" van Hitier.
was een simple, domme ziel met een sterke
neiging tot het mystieke en ietwat excentriek.
Hij had zijn hoge positie in het Duitsland van
Hitier te danken aan zijn nooit verflauwende
trouw en aan het feit, dat hij Hitier terzijde
had gestaan sinds de eerste dagen van het
bestaan van de Nazi-beweging. Na de mislukte
„putsch" van München werd hjj in Landsberg
tezamen met Hitier gevangen genomen, waar
Hitier het boek „Mein Kampf" dicteerde. In
1925 werd hij particulier-secretaris van Hitier.
en in 1933, nadat de Nazi's aan de macht ge
komen waren, werd hij plaatsvervangend
Führer en minister. Hitier hield er veel van
zich te omringen met imbecielen. Hess was er
één van. Hij kon Hess in vredestijd een belang
rijke rol laten spelen, temeer omdat deze in
staat bleek redevoeringen uit te spreken in
alle hoeken van het land. Maar toen de oorlog
begon, vroeg men een beetje meer van hem en
langzamerhand voelde Hess, dat hjj op het
tweede plan kwam. Deze verwaarlozing bete
kende een wrede teleurstelling voor zijn trots
en hij deed van alles om weer in de gunst van
de Führer te komen. Hoe? Hij opperde het plan
in zijn eentje de vrede tot stand te brengen
tussen Groot-Brittannië en Duitsland. Om dat
te bereiken moest hij contact opnemen met
belangrijke personages in Engeland. Hij be
reidde dit voor en hij trad daarbij in contact
met professor Karl Haushofer, de belangrijkste
raadgever van Hitier voor buitenlandse zaken.
Aan Karl Haushofer kende de publieke opinie
een grote kennis van Engeland toe.
„Wie tellei werkelijk mee in Enge
land," vroeg Heeskem. „Ongetwij
feld de hertogen," antwoordde de pro
feasor, „in Engeland hebben de her
togen altijd het laatste woord."
„Kent u hertogen die werkelijk in
vloed hebben?" „Zeker", zei Hausho
fer, „Ik heb de hertog van Hamilton
gekend. Hij leek me bijzonder intelli
gent en charmant. Dat is precies de
man, die U hebben moet." „Uitste
kend. Waar woont hij?"
Samen zochten zij een adresboek op
waarin levensbeschrijvingen van be
kende mensen in Engeland vermeld
waren en zij vonden daarin het adres
van de hertog van Hamilton. De twee
samenzweerders lazen echter niet het
complete artikel in dit boek. Anders
zouden ze hebben geweten, dat de her
tog dienst deed bij de luchtmacht en
dat hij zeker in oorlogstijd niet thuis
zou zijn. Maar met een weinig Duits
aandoende onbezonnenheid werd dit
detail over het hoofd gezien en Hess,
aangemoedigd door Haushofer, stelde
vast dat alles wat hij nodig had om
zijn doel te bereiken was de hertog
persoonlijk te ontmoeten.
Hess vroeg zijn vriend Willy Mes-
serschmitt (de bekende vliegtuigbou
wer) hem een tweepersoons jachtvlieg
tuig ter beschikking te stellen, voor
zien van een grote reservetank met
benzine. Hij verklaarde brutaalweg,
dat hij het toestel nodig had voor een
speciale, zeer geheime missie. Mes-
serschmitt achtte het niet juist Hess
tegen te spreken en gehoorzaamde.
Toen het vliegtuig gereed was, was
het tijd na te denken over de vraag
welke datum het meest geschikt zou
zijn. Na maanden van aarzelen be
sloot Hess, dat 't begin van de maand
mei 1941 een geschikte tijd was en hij
beval Messerschmitt het vliegtuig ter
plaatse te brengen en op 10 mei op
hem te wachten in Augsburg. Daar
stapte hij zonder één woord van uit
leg „aan boord" en vloog weg....
Hess vloog via Amsterdam over de
Noordzee in de richting Edinburg.
Hij was veel vlugger bij de kust van
Schotland dan hij had voorzien. Hij
was helemaal vergeten dat in Schot
land de nacht veel later valt dan in
Beieren. Hij besloot dus nog wat rond
te vliegen boven de zee en zijn reser
vetank bezi' 3 weg te gooien.
Tegen middernacht dacht hij, dat
de duisternis voldoende was om ver
der te gaan en hij vloog herhaalde
lijk over het strand ten noorden van
Edingburg. Hij ontdekte dat hij te
recht was gekomen in het gebied
waar hij met een parachute uit het
vliegtuig kon springen maar tot zijn
grote schrik constateerde hij dat de
wind hem steeds weer terugduwde in
de cockpit. Tegelijkertijd bemerkte
Hess dat de lampjes op zijn schakel
bord niet meer brandden zodat hij
niet meer wist op welke hoogte hij
zich bevond. Het gelukte hem tenslot
te toch de cockpit te verlaten. Hij
trok aan het touw van de parachu
te en het opengaan van zijn parachu
te gaf hem zo'n schok dat hij zijn
bewustzijn verloor. Hg was nog be
wusteloos toen hij op de aarde neer
kwam maar de enige verwonding die
hij opliep was een verstuikte enkel...
Terwijl dit alles geschiedde onder
ging Londen een van de felste lucht
aanvallen van de oorlog. De hertog
van Hamilton bevond zich in de con
trolekamer van het vliegveld te Turn-
house toen de observatiedienst door
gaf dat men een Messerschmitt vlieg
tuig in zijn gebied had waargenomen
die het strand overstak in westelijke
richting. De hertog twijfelde eerst aan
de juistheid van dit bericht, want hij
wist dat geen enkel Duits toestel een
actieradius had om van zo ver naar
de basis terug te kunnen keren. Niet
temin ging een toestel de lucht in om
de Duitser (als het tenminste een
Duitser was) te belagen. Even na mld
dernacht berichtte het achtervolgende
vliegtuig, dat h Duitse toestel niet
ver van Glasgow was neergestort
Daar alles verder rustig was, ging
de hertog naar bed.
De volgende morgen, het was zon
dag, ontving men op Turnhouse het
bericht dat de Duitse piloot van het
toestel een zekere kapitein Horn
door de politie van Glasgow was ge
arresteerd en dat hg met grote aan
drang verzocht had '2 hertog van
Hamilton te mogen spreken. De her
tog hechtte geen enkele waarde aan
deze boodschap, maar het incident
had zijn nieuwsgierigheid gewekt en
hij besloot naar Glasgow te gaan en
de gevangene in het hospitaal op te
zoeken.
Toen ze alleen waren, verklaarde
kapitein Horn op dramatische toon:
„Ik ben rjjksminister Hess". De her
tog sprak droogweg dat hij nog de
rgksminister Hess nog nooit gezien
had en hij dus niet in staat was de
gevangene te identificeren. „Ik kan
u mjjn identiteit bewijzen", zei Hess
en opende een portefeuille, waaruit hg
een foto tevoorschijn haalde van hem
zelf en een kleine jongen die op zjjn
schoot zat. „Bitte," zei hij triomfan
telijk. U kunt zien dat dit een
foto van mg is".
Hamilton antwoordde, dat de foto
hem goed leek en dat hjj de gevan
gene er op herkende daar dat dit hem
nog niets bewees.
Daar heb ik nooit bij stilgestaan",
zei kapitein Horn op treurige toon. Ha
milton vond, dat er niets meer was
dat hem in Glasgow kon houden en
dat hg het incident moest rapporte
ren aan de autoriteiten. Hij keerde
terug naar Turnhouse en nam een
vliegtuig naar Londen. Hjj werd ont
vangen door de minister-president,
die het weekeind te Ditchley door
bracht. Churchill was eerst veront
waardigd om voor een dergelijke dwa
ze geschiedenis gestoord te worden.
Maar hij had zijn plichten en later
in de avond belde hij ook de minis
ter van Buitenlandse Zaken wakker
om hem te vragen de kwestie te be
studeren. Men kon op det moment
niet meer doen. Iedereen sliep Rijks
minister Hess was dus al vierentwin
tig uur de gast van Groot-Brittannië
De volgende morgen alvorens zich
naar een vergadering van het kabi
net te begeven, vroeg de minister van
Buitenlandse Zaken aan de ondermi
nister, Sir Alexander Cadogan, of hjj
iemand onder zijn kennissen had, die
Hess goed genoeg kende om hem met
zekerheid te kunnen identificeren.
Was Horn wellicht een dubbelganger
van Hess en de hele geschiedenis een
gewone valstrik?
Ik werkte bij de BBC toen de tele
foon ging: Cadogan vroeg me op nor
male toon of ik Rudolf Hess kende.
Ik antwoordde van ja en hij vroeg me
of ik hem met zekerheid zou herken
nen als ik hem zou zien. De vraag
leek me nogal vreemd, maar ik be
vestigde, dat ik Hess goed kende en
dat ik hem zeker zou herkennen als
ik hem zou zien. Cadogan verzocht
me toen zo spoedig mogeljjk naar het
Bureau Buitenland te komen.
Toen ik er aankwam gaf Cadogan
me een resumé van de belangrijkste
punten uit het rapport van de her
tog van Hamilton.
Het was al na middernacht toen we
aankwamen in het militair hospitaal
van Buchnan Castle, waarheen Hess
was overgebracht. We werden ont
vangen door de commandant, die
ons voorging door gangen en trappen
naar een vroeger dienstbodekamer
tje onder de dakpannen. Men opende
was ten einde. Ik onderbrak hem en
vroeg hem in het kort het doel van
zgn "bezoek" te beschrijven.
Hij antwoordde me dat het enige
doel wa. de Britse regering ervan te
overtuigen, dat een Duitse overwin
ning onvermijdelijk was en daarom
verplicht was vredesonderhandelingen
te gaan voeren. Hjj legde uit, dat de
toestand van Engeland onhoudbaar
was. In Europa waren we al van het
vaste land verjaagd en we zouden er
nooit meer voet aan wal krjjgen. We
waren geïsoleerd en jnze strijdkrach
ten zouden niets anders Kunnen doen
dan buigen voor die var Hitler, die
heel Europa, Rusland inbegrepen,
zouden veroveren.
ENGELAND ZOU STERVEN
VAN HONGER
Hjj liet me een document zien,
waaruit wel duideljjk de Duitse over
macht bleek. Wanneer de strijd op
het land ten einde zou zjjn, zou Duits
land zich concentreren op een pro
gramma tot vervaardiging van duik
boten en vliegtuigen. De vliegtuigen
zouden -dienen voor de medogenloze
vernietiging van onze industrieën en
woningen. Heel het eiland zou in de
as gelegd worden en miljoenen Engel
sen zouden de dood vinden. Bovendien
zou de vloot van duikboten een her
metische blokkade vormen. Zij, die
ontsnapten aan de bommen, zouden
sterven van honger.
Ik vroeg Hess of Hitier nog steeds
van plan was Groot Brittannië te be
zetten. Hjj keek wat verlegen en zjj
dat hjj er niets van wist. De Führer,
die een teerhartig mens was, aarzel
de misschien zjjn soldaten bloot te
stellen aan dergeljjke verschrikkeljj-
ke taferelen. Hjj dacht eerder, dat
het meest waarschjjnljjke plan was
ons te isoleren, onze steden te ver
woesten en de overlevenden van hon
ger te laten sterven totdat de rege
ring om vrede zou smeken.
Hess wilde me overtuigen, dat we
deze oplossing, die regelrechte zelf
moord betekende, niet moesten volgen
Hij wist een andere oplossing die eer,
achting en een prachtige toekomst
bood. Daarvoor golden de volgende
voorwaarden
hofer er lets van wist.
Toen moesten we weer een onein
dige reeks van jammerklachten aan
horen. Allereest was het onbegrjjpe-
ljjk voor Hess dat nog steeds niet
met de onderhande'ing was begon
nen. Dat was een ernstige zaak.
want we konden Duitsland toch maar
niet laten wachten tot het ons schik
te en Hitler was geen man, die lang
zjjn goede humeur hield.
Daarop kwam hjj met een vraag
over zjjn verbljjfplaats. Deze kamer
was een onwaardige residentie voor
een minister, vond hjj. Hjj werd
streng bewaaki en dat vond Hess
niet alleen nutteloos maar ook verne
derend. De medische zorgen lieten
veel te wensen over. De dokter had
hem onderzocht op een bed en had
hem naderhand niet met een laken
toegedekt, zei hjj. Hjj uad wel een
ernstige ziekte op kunnen lopen. Ten
slotte had hjj veel last van lawaai. Hil
was ervan overtuigd, dat de schild
wachten extra zware laarzen droegen
en expres voor zjjn kamer heen en
weer bleven lopen om hem te erge
ren
ETALAGE VAN
MEDICIJNFLESJES
Ik had opgemekt, dat Hess een
complete sortering flesjes met medi
cijnen had meegenomen, die hjj op
zijn tafel had uitgestald. Het belang,
dat hjj aan deze medicamenten hecht
te en de klaagliederen die hij liet
horen, gaf mjj aanleiding de dokters
van het ziekenhio te vragen of hjj
wel normaal was. Ze verzekerden me
dat hjj wel wat vreemd maar toch
zeker niet gek was. loe dan ook,
normaal of niet, ik had geen zin nog
langer naar zjjn geklaag te luisteren
en ik ging weg.
De volgende dag, 15 mei, ontving
ik een boodschap waarin mjj werd
verzocht nog eens een onderhod
met Hess te hebben. Ik begon echter
genoeg te krijgen van mjjn "vriend"
maar ik gehoorzaamde.
"Wat waren de bedoelingen van
Hitier betreffende Ierland?" vroeg ik
Hess. Hjj antwoordde me droogweg,
dat Hitier geen belang had bjj Ier
land en dat de Engelsen ermee moch-
Een Britse diplomaat vertelt in dit artikel hoe Rudolf Hess hem in
mei 1941 smeekte vrede te sluiten met Duitsland om te voorkomen,
dat Engeland vernietigd zou worden door bommen en hongersnood. De
eerste secretaris van de ambassade van Groot-Brittannië in Berlijn van
1933 tot 1938, Sir Ivone Kirkpatrick, was aan het begin van de oorlog
ongetwijfeld het best van alle Britten op de hoogte met het Duitse
Hitlerisme en zijn leiders. Hij was ook degene, die werd belast in contact
te treden met Rudolf Hess, toen deze zich naar Schotland begaf. Sinds
het einde van de oorlog is Sir Ivone Kirkpatrick eerste Britse hoge
commissaris in bezet Duitsland.
de deur en ik zag Hess, rustig sla
pend op een jjzeren bed. Hjj droeg de
grjjs flanellen pyama van het mili
tair hospitaal en hjj was gewikkeld
in een bruine deken. We maakten de
gevangene wakker en na een korte
aarzeling herkende Hess mjj.
Hess hield onmiddelljjk een breed
betoog over de klachten van Duits
land tegen Engeland. Hjj ging terug
tot de geschiedenis van de betrek
kingen tussen Engeland en Duitsland
sinds het begin van de eeuw en poog
de vast te stellen, dat de wetteljjk
veroorloofde pogingen van Duitsland
altjjd tegengewerkt zjjn door de har
de Britse politiek. Tegen drie uur in
de morgen kwam hjj aan het eind
van zijn verhaal. Maar mjjn geduld
Rudolf Hess was een enthousi
ast sportvlieger. Hier zien wij hem
vlak voor een start. Links van hem
z\jn vrouw.
„Duitse heerschappjj op het vaste
land van Europa herstel van de
oude Duitse koloniën; Britse heer
schappjj over het koninkrjjk, dat niet
geschonden zou worden, hetgeen door
Duitsland gegarandeerd werd. Zo
zouden dus het Duitse leger en de En
gelse vloot de wereld regeren."
Er was nog een conditie verbonden
aan dit aanbod. De Führer wilde,
wat heel begrjjp°ljjk was, niet on
derhandelen met Churchill. Maar
Hess nam aan, dat gezien het edel
moedig karakter van deze voorstel
len, deze conditie niet al te veel
moeiljjkheden zou geven, zelfs niet
voor Churchill. Er bleef dus niets an
ders over dan onderhandelingen te
voeren met hem, Hess. Toen haalde
hij een papier te voorschjjn, waarop
hjj de naam en de nummers had op
geschreven van een Duitse krijgsge
vangene. Hij verklaarde, dat hjj deze
man als secretaris wilde hebben voor
de komende onderhandelingen.
Het betoog van Hess duurde tot
vier uur in de morgen. Op dat mo
ment was de hertog, die niet in staat
was het Duitse gebabbel van Hess
te volgen, ingeslapen en ik verging
haast van de honger. We namen dus
afscheid van Hess en gingen naar be
neden om gebakken eieren te eten.
Om acht uur telefoneerde ik het
Foreign Office om een resumé te ge
ven van ons bezoek.
HESS WENSTE BETERE
BEHANDELING
Zes en dertig uur later hadden we
een tweede gesprek met de "specia
le boodschapper" van Hitier. Hess
toonde zich zeer teleurgesteld, dat
men nog niets had gedaan om ge
hoor te geven aan zjjn verzoek, dat
toch naar zjjn idee heel redeljjk was.
Desondanks was hjj zeer vriendeljjk
tegen ons. Hjj bleek zjjn vertrouwen
in hertogen behouden te hebben. Ik
vroeg Hess me uit te leggen hoe hjj
in Scotland was gekomen en of hjj
op zjjn eigen initiatief had gehandeld.
Hjj antwoordde met klem, dat hjj het
zelf uitgewerkt had en dat geen en
kele Duitser behalve professor Haus-
ten doen wat ze wilden. Toen begon
ik over de kwestie Rusland. In mei
ltil bezaten we tamelijk juiste in
lichtingen over de dreiging van een
Duitse aanval tegen de Sovjet Unie.
Ik merkte onschuldig op, dat de
Duits - Russische relaties thans sche
nen te zjjn verslechterd en ik vroeg
of het mogeljjk was, dat Hitier zijn
geduld verloren had en zjjn toevlucht
had genomen tot de strjjd. Hess ant
woordde, dat er geen sprake van
was. Ik drong aan, maar hjj verze
kerde me, dat Hitier een man was,
die zjjn woord consciëntieus nakwam.
Ik kreeg de indruk, dat Hess zó wei
nig met de grote leiders in aanra
king kwam, dat hjj in feite niets
wist
Zodra we uitgesproken waren over
politieke onderwerpen, haastte Hess
zich terg te komen op zjjn klachten.
Hjj was nog meer verbitterd dan de
vorige dag. Er werden grote proble
men aangeroerd en in het bjjzonder
de ontoelaatbare manier waarop men
hem liet wachten.
De autoriteiten, die vreesden, dat
Hitier een poging zou ondernemen om
Hess te redden, lieten hem de volgen
de dag overbrengen naar de Tower
in Londen.
CHURCHILL; „WAAROM ZOUDEN
WE BANG ZIJN'
De affaire Hess was nog steeds als
„zeer geheim" behandeld en alleen
een paar ministers en hoge functiona
rissen waren op de hoogte. Vlak na
mijn tergkeer in Londen, hield
Churchill een kleine vergadering om
te beslissen over de te nemen maat
regelen. Hjj kwam binnen in een bjj
zonder slecht humeur want hjj vrees
de dat de regering misschien iets zou
voelen voor het openen van onderhan
delingen. Hjj ondervroeg me langdu
rig en ik herhaalde hem de voor
naamste dingen, die Hess me had ge
zegd. Toen ik uitgesproken was, mop
perde hij:
„Ja, ja. Als Hess een jaar eerder
was gekomen om te zeggen, wat de
Dr "3ers van plan waren, dan zouden
we erg bang geweest zjjn en met
Hess flinks) en Adolf Hitler tij
dens hun gloriedagen
recht. Maar waarom zouden we nu
nog bang zjjn?"
In antwoord op andere vragen zei
ik, dat Hess niemand vertegenwoor
digde en dat hjj zeker geen inzage
had gehad in alle Duitse geheime
plannen, maar dat hjj hier en daar
toch enkele inlichtingen had kunnenn
ontvangen. Deze inlichtingen zouden
een belangrjjke bron kunnen vormen
bjj voorbeeld over de vervaardiging
van vliegtuigen, de in aanbouw zjjn-
de duikboten en de technische ontwik
kelingen. Men had mjj geen opdracht
gegeven deze vragen te stellen en ik
had gedacht, dat het nuttig zou zjjn
als een expert eens een bezoek zou
brengen aan Hess om er zeker van te
zjjn, dat men, alvorens hem op te
sluiten, alles uit hem „geperst" had,
dat er in zat. Ik was er van overtigd
dat hjj waarschjjnljjk geen andere in
lichtingen kon geven. Aan de andere
kant leek het me echter dom een
kans voorbjj te laten gaan, al was het
nog zo'n kleine, om inlichtingen te
krjjgen over Duitsland.
Churchill was onaangenaam getrof
fen door deze suggestie, wanL~> hieraan
was dus een interview met Hess ver
bonden, dat wel eens een beschamend
verloop kon hebben. In antwoord op
nieuwe vragen verklaarde ik tegen
over Churchill, dat het overbodig en
onnuttig was me nog eens naar Hess
toe te zenden. Hjj hield maar vol, dat
hjj een vertegenwoordiger van het
Britse kabinet wilde zien en het was
onmogeljjk hem met enig succes te
ondervragen als men hem niet liet ge
loven, dat men over zjjn voorstellen
kwam spreken.
Na enige discussies was men over
tigd en men besloot een afgevaardig
de te sturen; de keuze viel op Sir
John Simon, toen minister van Bin
nenlandse Zaken. Na deze beslissing
werd de zitting opgeheven.
Ik moest Sir John Simon vergezel
len. Tegen elke prijs moest voorkomen
worden, dat iemand zou weten dat een
minister een ontmoeting had gehad
met Hess. Men had dus beslist, dat
Sir John Simon en ik de namen dr.
Guthrie en dr. Mackensie zouden aan
nemen, en dat we aan de wacht zou
den worden voorgesteld als twee psy
chiaters. We zouden u orden ontvan
gen door twee officieren, die Duits
spraken en in het complot zaten.
Hess wachtte al geruime tjjd op dit
interview, dat eindeljjk de wensen, die
hjj had toen hjj Duitsland verliet, in
vervulling kon doen gaan. Om een
plechtige indruk te kunnen maken,
had hjj zich in uniform gestoken.
Maar toch was hjj de uren voor de
ontmoeting nogal onrustig geweest bij
het idee iemand te moeten beledigen,
die zo hoog stond aangeschreven als
Simon. Hess was bang dat hjj niet
hoog genoeg zou zijn.
BESPREKING MET HALVE
IDIOOT.
Dit nieuws leek er op te wjjzen, dat
de geesteljjke staat van Hess nog
verslechterd was sinds ik hem had
gezien in Schotland.
Toen gingen we in de „conferentie
kamer". Hess wachtte op ons, ge
kleed in zjjn elegante vliegeniersuni-
form. We begonnen met de procedu
re van het voorstellen. Hess leek
vreemd genoeg bljj me terug te zien.
We namen plaats aan de tafel, Hess
aan de ene kant, Simon en ik tegen
over hem en het interview begon. Si
mon deed zjjn best de conversatie op
een redeljjk peil te krjjgen. Hjj stelde
alle mogeljjke vragen. Maar tever-
geefs. We gaven de strjjd op en ver
trokken, net zo geheimzinnig als we
gekomen waren. Niemand heeft ooit
iets van onze reis in de gaten gekre
gen.
Dit was de laatste keer, dat ik Hes»
zag. Hij werd vervolgens overge
bracht naar een rustig huis in Pay»
de Galles, waar hjj bleef tot het ein
de van de oorlog. Gedurende de oor-
log kreeg ik dikwjjls nieuws over
hem en uit alles bleek, dat hjj snel
minder werd. In 1944 werden zjjn brie
ven aan zjjn familie zo merkwaardig,
dat de autoriteiten vreesden, dat zjj
een verzoek om repatriëring zouden
moeten rechtvaardigen van de zjjde
van de Duitsers, een en ander op
grond van de Conventie van Genève.
De zaak Hess was zeker een van
de vreemdste in de geschiedenis,
vooral omdat zjj zo ongelofeljjk leek.
Ik heb nog de gelegenheid gehad hem
terug te zien tjjdens het proces te Neu
renberg maar ik heb geen gebruik ge
maakt van de uitnodiging.
