DE „SANTA MARIA" OP WEG NAAR AFRIKA
De positie van het schip bepaald
Kennedy hield z'n eerste
persconferentie
Enorme vuurzee verwoestte
gehele woning
DRIE KINDEREN OMGEKOMEN
Steun voor kardinaal
HOE
wordt
het
weer?
Hoogwaterstanden
Het weer in Europa
S)e ftzkiteGoti/fca/rit
Directeur: J. P. J. M KOENS.
Hoofdredacteur L. C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BUREAUS: PAPENGRACHT 32
DONDERDAG 26 JANUARI 1961
51ste JAARGANG No. 15230
De ,JSanta Maria
brengt nog meer
herrie naar Afrika
Telefoon: Directie. Abonnem., Drukkerij 20935; Red. 20015, 25594; Advertenties 2082G. Giro 103003. Abonnementsprijs f059 p. w., f2.55 p.maand, f7.50 p. kwartaal. Franco p.p. f8.—. Advertent. 17 et p. m.m.. Telefoontjes f 1.50
Mgr Hendriksen
hulpbisschop
TOENEMENDE Amerikanen pogen piraten te vangen
SPANNING
Werscheidene berichten van de
laatste tijd met betrekking tot
Nieuw-Guinea geven ons aanleiding
het vraagstuk dat onder deze naam
van ons verre rijksdeel al geruime
tijd de regering, de volksvertegen
woordiging, de militaire leiding, de
bestuurders ginds en vele op de een
of andere wijze bij de ontwikkeling
betrokkenen grote zorgen berokkent,
eens in enkele woorden aan de orde
te stellen.
Het nieuws, waarvan een deel ze
ker niet zonder een element van
alarmering kan worden geacht, ver
haalde ons onlangs onder meer, dat
Indonesië te Moskou aanzienlijke
hoeveelheden wapens heeft aange
kocht, bij welke gelegenheid van
Russische zijde in zware termen de
Nederlanders van grof koloniaal be
wind werden beticht, met zo onge
veer alles, wat daaraan maar aan
slecht beleid te pas zou kunnen ko
men. Chroesjtsjef zelf heeft toen als
zijn overtuiging(?) uitgesproken, dat
wij wel heel spoedig uit Nieuw Gui
nea zouden moeten verdwijnen.
Men kan natuurlijk pogen dit alle
maal met een korrel zout te nemen,
omdat er van Indonesische zijde im
mers al zo vaak grove woorden en
loze dreigementen zijn geuit. Men
kan zich ook afvragen, wat voor
verklaringen van die kant in Rus
land wellicht rondom de wapen-aan
koop werden gegeven en wat dus
waarschijnlijk de Russen tot hun al
of niet geforceerde interpretaties
heeft gebracht. Feit is, dat deskun-
G dige beoordelaars van mening blij
ken te zijn, dat Soekarno en de zij
nen door de jongste uiteraard
door henzelf veroorzaakte ontwik
keling in een bepaalde staat van op
winding zijn gebracht, welke te eni
ger tijd in een zekere climax zal
moeten culmineren. Dat het 'n anti"
climax zou zijn, geloven die beoor
delaars steeds minder.
Inmiddels gaat de ontwikkeling op
Nieuw Guinea zelf in gunstige en
vredelievende zin ook voort. Maar
wie ziet dat en zo wèl welke
consequenties wil men daaraan ver
binden? En: door wie laten de niet-
zieners zich overtuigen? In de wes
terse wereld zal men nog wel geloof
hechten aan de Nederlandse verze
kering, dat bijvoorbeeld in april a.s.
de installatie van de Nieuw Guinea-
raad zal plaats hebben en dat geheel
deze zaak uitsluitend op de groei
naar zelfstandigheid voor de Pa
poea's is gericht. Maar hoe reageren
de Aziatisch-Afrikaanse landen op
de veelheid van tegenstrijdige be
richten uit Oost en West?
In dit opzicht moet men ook den
ken aan de uitnodiging, die onze
regering in oktober j.l. tot de UNO
richtte om waarnemers naar Nieuw
Guinea te zenden, teneinde zich van
de werkelijke situatie te kunnen
overtuigen. Onlangs is die invitatie
in een dringend verzoek omgezet,
maar van enig voornemen om daar
aan gevolg te geven heeft nog nie
mand vernomen. De volkerenorga
nisatie heeft op tal van punten in
deze benarde wereld immers nog an
dere dingen aan het hoofd dan de
ontwikkeling naar zelfbeschikking
van weer een nieuwe natie in dat
verre N. G
Uet is echter niet alleen gebrek
aan daadwerkelijke belangstel
ling van de UNO, al of niet te zamen
met onmacht om in de gegeven om
standigheden méér te doen dan het
Nederlands verzoek welwillend te
noteren, dat voor ons nadelig is en
het onder meer zo doet betreuren,
dat een eventuele VN-commissie nu
juist de voorbereidingen voor de
N.G.-raad niet kan gadeslaan. Wan
neer een nóg klemmender beroep
zou moeten worden gedaan en dan
wellicht op de Veiligheidsraad
ontmoet ons land daar een samen
stelling van dat orgaan, die voor de
juiste beoordeling en verklaring van
hetgeen op Nieuw Guinea gebeurt,
bange gedachten ingeeft. Bovenbe
doelde A.A.-landen zouden namelijk,
zelfs bij een voor ons wel gunstige
overtuiging dienaangaande, politiek
èn diplomatiek wel zeer moeilijk ko
men te zitten, wanneer ze naar onze
zijde zouden overhellen.
In het licht van dat alles achten
wjj het verstandig, dat minister Luns
deze week aan de Tweede Kamer
heeft laten weten, dat hij niet de
gevraagde nota over Nieuw Guinea
wil produceren. Nederland heeft al
vaak en duidelijk genoeg zijn beleid
verklaard en verdedigd. Wie totnog
toe niet geloofde of aldus simu
leerde zal na-welke-nota-dan-ook
niet anders handelen! Maar wij moe
ten wel blijven bedenken, dat we
vrij eenzaam staan en (dus) op ons
qui vive behoren te zijn.
TERUGKEER PRINSES MARGRIET
Prinses Margriet, die 9 januari
naar Zwitserland vertrok voor her
stel van haar gezondheid, wordt ein
de dezer maand vermoedelijk 29
januari terugverwacht. Zoals be
kend is heeft de prinses geleden aan
de ziekte van Pfeiffer.
Een Deens vrachtschip heeft de „Santa Maria" op circa 900 mijl ten oosten
van Trinidad waargenomen. De havenautoriteiten van Georgetown in Brits
Guyana hebben woensdagavond bekendgemaakt, dat men de „Santa Maria"
gezien heeft op 700 zeemijlen ten noord-noord-oosten van Georgetown. Het
schip is kennelijk op weg naar de Afrikaanse kust, zeiden zij.
De kapitein van de „Santa Maria" heeft aan de piloot van een Neptune
patrouille-bommenwerper gemeld, dat de bestemming inderdaad Angola
in Portugees West-Afrika is. Het vliegtuig nam de „Santa Maria" waar op
900 mijl ten oosten van Trinidad, aldus de Amerikaanse marine.
Het voorstel van de piloot, dat het schip zou terugkeren naar San Juan in
Porto Rico werd afgewezen. De leider van de rebellen, Galvao, bood daarop
besprekingen aan met vertegenwoordigers van elk land behalve Portugal
of Spanje.
Naar het schijnt is de „Santa Maria" thans buiten het bereik van de sche
pen, die haar sinds twee dagen achtervolgden. Amerikaanse marine-officie-
ren menen, dat de „Santa Maria", nog V/2 a 4 dagen zal moeten varen voor
de Afrikaanse kust in zicht komt.
De Amerikaanse marine zou maatregelen genomen hebben om het schip
in de buurt van de Afrikaanse kust te onderscheppen. Twee Amerikaanse
torpedobootjagers, die in Abidjan liggen, zouden opdracht hebben gekregen
langs de Afrikaanse kust te patrouilleren.
In kringen te Sao Paulo, die gekant zijn tegen het bewind van Salazar,
heeft men verklaard, dat Galvao waarschijnlijk van plan is om met de
„Santa Maria" naar Conakry in Guinea te varen om daar de kern te vor
men van een revolutionaire strijdmacht.
Is het piraterij of politiek
DE ACHTERVOLGING
Twee torpedojagers en zeven vlieg
tuigen van de Amerikaanse marine
achtervolgen op het ogenbhk het
20.000 ton metende Portugese passa
giersschip Santa Maria", dat zoals
bekend door Portugese rebellen in
de Caraibische wateren overmeesterd
is. Het Portugese fregat „Pero Esco
bar" heeft zee gekozen om aan de
achtervolging deel te nemen. In Lis
sabon liggen voorts oorlogsschepen
klaar om uit te varen.
Commandeur Colin Shand, de
hoogste Britse marine-officier in W.-
Indië, zei woensdag dat vliegtuigen
belast moeten worden met het op
sporen van de Portugees, daar de
„Santa Maria" veel langer achtereen
kan varen dan de fregatten.
Charles Rainey, bevelhebber van
de Amerikaanse marine in het Carai
bische gebied, heeft in San Juan ver
klaard, dat de Amerikaanse schepen,
die aan de achtervolging deelnemen,
geen enkele actie zullen ondernemen
als de „Santa Maria" zich in territo
riale wateren bevindt. Maar als wij
het schip in open zee vinden en als
vastgesteld is dat er inderdaad pira
terij is gepleegd zullen wij pogen 't
naar de dichtstbijzijnde Amerikaan
se haven te brengen. Of wij hierbij
geweld zullen gebruiken, hangt af
van het oordeel van de bevelvoeren
de officier van het Amerikaanse oor
logsschip, dat het eerst bij de „San-
te Maria" is gekomen. Van de ze
ven Amerikaanse vliegtuigen, die op
zoek naar de Portugees zijn, zou er
slechts één radarapparatuur hebben,
die voorwerpen op een afstand van
100 mijl of meer kan opsporen. Vier
zijn uitgerust met radarapparatuur
voor lange afstand, maar deze appa
ratuur is in hoofdzaak bestemd voor
het opsporen van stormen en wol
kenmassa's. De torpedobootjagers
hebben radar, die slechts het gebied
tussen het schip en de horizon kan
afspeuren.
Het Portugese ministerie van ma
rine heeft radiografisch de positie en
de koers van de „Santa. Maria" be
paald en oorlogsschepen hebben op
dracht gekregen het schip te onder
scheppen, aldus radio-Lissabon.
Deze oorolgsschepen omvatten o.m.
een fregat. Eenheden van de Portu
gese marine overzee zijn in staat van
alarm gebracht.
NEDERLANDSE DEELNEMING
AAN DE JACHT
Een woordvoerder van het ministe
rie van buitenlandse zaken in Den
Haag heeft woensdagmiddag in ant
woord op een vraag meegedeeld, dat
de Portugese regering de Nederland
se regering heeft verzocht, samen
met de Verenigde Staten en Groot-
Brittannië deel te nemen aan de op
sporing van het passagiersschip San
ta Maria". De Nederlandse regering
heeft zich hiertoe bereid verklaard,
aldus de woordvoerder.
Nederland heeft zich bereid ver
klaard aan de opsporing deel te ne
men omdat zich enige tientallen Ne
derlandse passagiers aan boord van
het schip bevinden.
PIRATERIJ OF NIET
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft woensdag
verklaard, dat het niet duidelijk is
of de overmeestering van de „Santa
Maria" opgevat moet worden als 'n
daad van piraterij. Maar er zijn gron
den voor een vermoeden in die rich
ting en dit plus het verzoek van de
Portugese regering om hulp, ver
schaft de Amerikaanse marine een
ruim voldoende basis voor haar hui
dige actie, aldus het state department.
Amerikaanse ambtenaren hebben
in Washington verklaard dat er twij
fel is gerezen omtrent het juiste ka
rakter van de misdaad, omdat de be
richten over de manier, waarop de
rebellen aan boord van de Portugees
zijn gegaan en het schip hebben over
meesterd met elkaar in strijd zijn.
Lincoln White, woordvoerder van 't
state department, zei dat het nog 'n
„open vraag" is of er een afdoende
onderzoek kan worden ingesteld als
men geen manschappen kan overzet
ten op de „Santa Maria".
De regeringsvoorlichtingdienst in
Lissabon heeft meegedeeld dat er
onder de 70 „rebellen" op de Santa
Maria maar zes Portugezen zijn. De
rest zou voor het grootste deel uit
Spanjaarden en Venezolanen be
staan.
DE „VERA CRUZ"
In Rio de Janeiro is politie aan
boord gegaan van de „Vera Cruz", 'n
zusterschip van de „Santa Maria", om
te beleten, dat aanhangers van Del-
gado pogingen in het werk zouden
stellen om ook dit schip in hun macht
te krijgen. De „Vera Cruz" is woens
dag in Rio de Janeiro aangekomen.
Uit berichten afkomstig van de
Portugese oppositie in Brazilië valt
op te maken, dat de overname van
de Santa Maria" slechts een eerste
stap naar de uitvoering van de plan
nen van generaal Delgado en kapi
tein Galvao is.
RUSSISCH COMMENTAAR
Radio-Moskou heeft nu ook com
mentaar gegeven op de overmeeste
ring van de „Santa Maria". Het ra
diostation sprak van „een politieke
manifestatie, gericht tegen het dic
tatoriale regime van Salazar" en
„een zuivere binnenlandse aangele
genheid van Portugal".
Het internationale recht verbiedt
elke inmenging van buitenlandse
mogendheden in dit soort aangele
genheden. De commandanten van
Amerikaanse en Britse oorlogsbo
dems, die de „Santa Maria" in open
zee achtervolgen, handelen daarom
in strijd met de geest en de letter
van dit internationale recht, aldus
radio-Moskou.
wegens toenemende
werkzaamheden
Bisschop behoudt functie
van vicaris-generaal
Paus Joannes heeft, zoals wij gis"
teren in een van onze edities reeds
berichtten, mgr. Th. G. A. Hendrik
sen, vicaris-generaal van het aarts
bisdom, benoemd tot hulpbisschop
van kardinaal Alfrink en tot titulair
bisschop van Eumenia in Klein-Azië.
Ook na zijn bisschopswijding, ver
moedelijk in begin maart, zal mgr.
Hendriksen, die 53 jaar is, de func
tie van vicaris-generaal blijven waar
nemen. Zijn benoeming tot hulpbis
schop staat in verband met het vele
werk, dat kardinaal Alfrink ook bui
ten zijn diocesane taak heeft.
Het secretariaat van het aartsbis
dom deelde in een communiqué het
volgende mede: In verband met de
vele steeds aangroeiende werkzaam
heden als aartsbisschop van Utrecht,
als metropoliet van de Nederlandse
kerkprovincie en als leger-bisschop,
nog vermeerderd door het kardina
laat en door de te verwachten ar
beid voor het a.s. concilie heeft zijne
eminentie kardinaal Alfrink de H.
Vader verzocht voor hem een hulp
bisschop (auxiliaris) aan te stellen
in de persoon van de vicaris-gene
raal van het aartsbisdom, mgr. Th.
G. A. Hendriksen. De H. Vader
heeft op dit verzoek welwillend be
schikt en heeft mgr. Hendriksen be
noemd tot titulair bisschop van Eu-
Levensloop van mgr. Hendriksen
Mgr. Th. G. A. Hendriksen werd
geboren in Wehl (Gelderland) op 27
juli 1907. Na zijn studies op het
klein-seminarie (toen nog Culem-
borg) en het groot-seminarie te Rij-
senburg, werd hij 24 juli 1932 in de
kathedraal van Utrecht priester ge
wijd. Hij was daarna twee-en-een
half jaar kapelaan in Wolvega en
van 1935 af leraar aan het klein
seminarie in Culemborg en later in
Apeldoorn. Van 1937 tot 1947 doceer
de hij filosofie aan het groot-semi
narie. In dat jaar werd hij benoemd
tot pastoor van de parochie van Onze
Lieve Vrouw ten Hemelopneming in
De Steeg (500 parochianen). Bij het
herstel van het katholieke organi
satieleven na de wereldoorlog nam
mgr. Hendriksen een belangrijke
plaats in als geestelijk adviseur van
aanvankelijk de Aartsdiocesane Boe
ren- en Tuindersbond, later van de
landelijke KNBTB en de Katholieke
Landarbfv ersbond „St. Deusdedit".
Daarnaast was hij nog adviseur van
een aantal vakbonden van KNBTB,
van de landelijke Boer inn en bond en
van het boerencentrum „Ons Erf".
Toen hij in 1957 benoemd werd
tot vicaris-generaal, was mgr. Hen
driksen genoodzaakt zich uit deze
functies terug te trekken. In okto
ber 1958 benoemde paus Joannes
XXIII mgr. Hendriksen tot zijn huis
prelaat.
Russen lieten
vliegers vrij
Kennedy heeft woensdag zijn eer
ste persconferentie als president ge
houden. Zij heeft 39 minuten ge
duurd en werd door de televisie uit
gezonden.
Hij deelde mee, dat de twee Ame
rikaanse vliegers, die in juli vorig
jaar met hun verkenningsvliegtuig
RB-47 boven de Barentszee zijn
neergeschoten, ^oor de Russen zijn
vrijgelaten. Zij zijn al pei vliegtuig
op weg naar Amerika. Het zijn de
kapitein-vliegers John McKone en
Bruce Olmstead. Amerika heeft geen
consessies gedaan om hun invrij
heidstelling te bewerken.
Kennedy is van mening, dat hier
mee een grote belemmering voor een
verbetering van de betrekkingen
met de Sowjet-Unie is weggenomen.
De president heeft opdracht gegeven
geen verkenningsvluchten boven
Russisch gebied meer te maken. Zij
werden gestaakt toen er vorig jaar
mei een U-2 werd neergehaald bo
ven Siberië.
De Amerikaanse marine heeft op
dracht het Portugese passagiersschip
„Santa Maria", dat door rebellen is
overgenomen, niet te enteren doch
slechts te „begeleiden". Amerika
moet deze kwestie met zorg behan
delen, aangezien er Amerikaanse
levens op het spel staan en Amerika
vriendschappelijke betrekkingen met
Portugal onderhoudt.
De president heeft nog geen plan
nen voor een ontmoeting met
Chroesjtsjef en ook niet voor een
hervatting van de diplomatieke be
trekkingen met Cuba, die in de laat
ste dagen van het vorig bewind wer
den afgebroken.
Als communistisch China voedsel
wenst en nodig heeft, is Amerika
gaarne bereid het zenden daarvan in
overweging te nemen. Er zijn echter
nog geen aanwijzingen, dat China
een dergelijk aanbod op prijs stelt.
Er zal meer voedsel naar Kongo
worden gestuurd.
Wat de besprekingen over een ver
bod van kernproeven betreft, die 7
februari in Genève zouden worden
hervat, zei Kennedy, dat zijn rege
ring meer tijd nodig heeft om zich
in te werken. Zij wenst de conferen
tie uitgesteld te zien tot einde maart.
Chroesjtsjef naar New York?
Volgens de „New York Post"
neemt men bij de VN in ruime kring
aan, dat premier Chroesjtsjef in
New York aanwezig zal zijn, als de
Algemene Vergadering op zeven
maart haar zitting hervat.
Foto: tweede van links John R. Mc
Kone, derde van links Freeman B.
Olmstead. De twee begeleiders zijn
waarschijnlijk leden van de Ameri
kaanse ambassade in Moskou.
Een zeer felle uitslaande brand in een dubbele woning in Barrahuis,
onder de rook van Leeuwarden, heeft in de afgelopen nacht het leven
gekost van drie kinderen van het gezin Wiersma. De brand brak omstreeks
drie uur vannacht uit en was pas om zeven uur vanmorgen bedwongen.
Het vuur werd ontdekt door een boerenarbeider toen het huis in lichter
laaie stond. Buren alarmeerden op hun beurt de Leeuwarder brandweer.
Hoewel de brandweer spoedig ter plaatse was, stond men bijna machteloos
tegen de enorme vuurzee, die de woning van de Wiersma's verwoestte.
Vier andere werden gered
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's
Drie kinderen, die in him slaap
werden verrast, konden niet meer
gered worden. Het waren de vier
jarige Elly, de 12-jarige Jan en vijf
jarige Sieneke. De heer Wiersma liep
verwondingen op, toen hij geholpen
door buren, trachtte de drie, op een
afzonderlijk zoldergedeelte slapende
kinderen via een dakvenster te be
reiken.
Vier kinderen uit het gezin kon
den worden gered. Over de oorzaak
van deze zeer ernstige brand tast
men nog in het duister. De woning
brandde geheel uit. Een ernaast ge
legen woning werd aanvankelijk ook
door het vuur bedreigd maar kon
toch behouden blijven. Het gezin
Wiersma woonde nog maar kort in
de rampzalige woning.
Generaal Humberto Delgado is door
rebellenleider Galvao, die zich met
een bende heeft meester gemaakt
van het passagiersschip „Santa Ma
ria", „de gekozen president van de
Portugese republiek" genoemd. De
generaal bevindt zich in ballingschap
in Rio de Janeiro. Foto: Generaal
Humberto Delgado, gefotografeerd
tijdens een bezoek aan Nederland.
SCHAATSEN en
SCHAATSEN SLIJPEN
Rijwielhandel KOORDEINDE'
G. VAN DAM Noordeinde 11
Telef. 20964 Leiden
(Medegedeeld door het K.N.M.I.
Geldig van donderdagavond tot
vrijdagavond. Opgemaakt te
11.15 uur).
PLAATSELIJK
STRENGE VORST
Droog weer en over het alge
meen weinig bewolking. In de
nacht en ochtend matige tot
strenge vorst, morgenmiddag
overwegend lichte vorst. Zwakke
tot matige, later aan de kust vrij
krachtige wind tussen oost en
zuid.
(Advertentie).
Zon- en maanstanden
27 Jan.: zon op 08.28; onder 17.18;
maan op 13.59; onder 04.56.
27 Jan.: v.m. 12.43; n.m.
HELSINKI
STOCKHOLM
OSLO
KOPENHAGEN
ABERDEEN
LONDEN
AMSTERDAM
BRUSSEL
LUXEMBURG
parus
GRENOBLE
NICE
zürich
GENèVE
LOCARNO
INNSBRUCK
BELGRADO
ROME
MALLORCA
1. bew.
onbew.
onbew.
zw. bew.
hagelbui
zw. bew-
onbew.
geh. bew.
sneeuw
geh. bew.
geh. bew.
zw. bew.
geh. bew.
zw. bew.
mist
geh. bew.
sneeuw
geh bew.
zw. bew.
—11 —11
—13
—10 —21
—3 —6
3 0
2
—2 8
1 —6
—2 —7
0 3
6 3
11 6
3
0
0
—4
—6
—3
7
5
KORRELTJE
Of het leven waard is ge.eefd te
worden hangt geheel van onszelf af.
