DUIZENDEN MENSEN BRAC
'N REUSACHTIG LAND IN K
Erecode der monniksparkieten
verbiedt huisvredebreuk
m
-aa®lY
DE LEIDSE COURANT
Portret ener natie
in frontale opmars
(Bijzondere medewerking)
*70DRA. de Spanjaarden hoorden, dat Cabot,
een Venetiaan in Engelse dienst, in 1497
nieuw land had ontdekt in het noorden van
Amerika, besloten zij om er eens een kijkje
te gaan nemen. Edelmetaal was in die dagen
de krachtigste magneet, die de Spanjaarden
naar nieuwe landen trok. Toen zij in de kust
gebieden van het door Cabot ontdekte land
geen goud of zilver vonden, riepen zij uit
„Aca nada!", hetgeen ongeveer betekende
„Hier is niets!" Waarschijnlijk gavén zij, toen
zij die woorden spraken, het riieuWe land de
naam, die het nog draagt, namelijk Canada.
Doch hoe dit zij, het staat vast, dat zij maar
heel kort in Canada bleven.
De voorbarigheid en het gemis aan inzicht,
die uit die Spaanse woorden spraken, heeft
men wel eens gekenschetst als de grootste eco
nomische blunder, die de Europeanen ooit bui
ten Europa hebben gemaakt. Stellig is er reden
om diev kenschetsing als juist te bestempelen.
Immers, toen eerst de Fransen en na hen de
Engelsen Canada gingen exploreren en onder
hun gezag brachten, bleek al heel spoedig, dat
het land instede van „niets" te hebben onnoe
melijk rijk was (en is) van nature. Ja, in de
loop der eeuwen kwam aan het licht, dat er
op en in de Canadese aarde behalve tropische
producten vrijwel alles was (en is), waaraan
de mensheid behoefte heeft. De fenomenale
opbloei van Canada in de loop der laatste hon
derd jaar heeft dat trouwens onweerlegbaar
bewezen. Het thans bijkans een eeuw oud zijn
de Canada de officiële geschiedenis als zelf
standige staat begon cp 1 juli 1867 is heden
ten dage een der belangrijkste mijnbouw-,
landbouw- en industrielanden ter wereld.
Dat de Canadezen hier blij mee en trots op
zijn, is volkomen begrijpelijk. Evenzeer is het
begrijpelijk, dat zij alles in het werk stellen
om precies te weten, wat en hoe hun land is.
Dat het een reusachtig land is, beseft men,
als men weet, dat het met zijn ongeveer elf
miljoen vierkante kilometer na de Sowjet-Unie
het grootste land op aarde is. Na de tweede
wereldoorlog vatten enige Canadezen het plan
op om hun vaderland „vast te leggen", om de
Canadese natie te „portretteren" in een tot in
Onlangs zag een atlas het licht,
die alom op aarde in brede kring,
belangstelling verdient. Wij bedoe
len de „Atlas of Canada" of „Atlas
du Canada", die behoort tot de beste
en meest Instructieve kartografische
werken van de twintigste eeuw.
de puntjes verantwoorde en verzorgde over
zichtelijke atlas. Het denkbeeld vond alom te
bevoegder plaatse instemming, zodat men wel
dra aan de slag kon gaan om het werk uit te
voeren.
Het eerste, wat te doem siopd, was: Alle fei
ten, wetenswaardigheden, statistieken, kaarten
en wat dies meer zij betreffende land en volk
te verzamelen. Het was zaak om niets te ver
waarlozen. Oude kaarten en reisbeschrijvingen
werden uit de bibliotheken en archieven te
voorschijn gehaald. Wildernispioniers werden
geïnterwiewd. De leidende figuren in de „Sfeer
van het Atcom" verstrekten de gegevens, die
nodig waren op hun terrein. Alle gegevens
werden op kaart gebracht en systematisch ge
rangschikt. Zo verrees een imposante kartho-
teek van tientallen meters lengte, het funda
ment van de nieuwe atlas. Duizenden mensen
- ambtenaren, fotografen, geologen, biologen,
historici, sociologen, economen, militairen, pi
loten, ethnologen, geografen, tekenaars, zet
ters, drukkers en vele anderen werkten
naar beste kennen en kunnen eendrachtig sa
men om het grote werk tot een succes te
maken.
Na ruim tien jaren noeste arbeid is de atlas
thans gereed. Hij bevat 450 kaarten, die geza
menlijk een kleurig, leerrijk beeld en verhaal
geven van Canada van Cabots eerste schreden
op £anadese grond tot op de huidige dag. Alle
mogelijke aspecten van het Canadese land, het
Canadese volk en de Canadese historie vonden
in de atlas een passende plaats. Economie en
samenleving, politiek en godsdienst, klimaat en
geologische gesteldheid, mijnwezen en indus
trie, boswezen en visserij, dieren en planten,
landbouw en veeteelt, geschiedenis en aard
rijkskunde, deze en veel andere onderwerpen
Toen de foto's en andere gegevens ver
zameld waren, konden de tekenaars aan
de slag.
Kloostercomplex met werelds doel
BIJ LIEFHEBBERS IN TREK
ALS TROPISCHE VOLIèR£VOGELS
WONDERLIJKE vogels vindt men
in alle werelddelen. Een van
hen is de monniksparkiet, die in
heems is in Zuid-Amerika. De ken
schetsing .wonderlijk' verdient deze
kleine papagaai beslist niet om de
pracht zijner veren. Immers, de mon
niksparkiet is om te zien een een
voudig schepsel. Hij heeft een groe
ne rug. Zijn voorhoofd en borst zijn
grijsachtig. .Wonderlijk' is deze par
kiet evenmin, omdat hij door zijn
vraatzucht en dank zij zijn scherpe
snavel veel schade kan toebrengen
aan het te velde staande gewas. Dit
doen vele andere vogels immers ook!
Maar waarom dan wel .wonderlijk'?
Omdat de monniksparkiet zelf niet 1
groter dan 27 cm nesten bouwt
van ruim een meter doorsnede en een
gewicht van circa 200 kilogram.
Kloosterbóuw
Een Zuid-Amerikaanse boer
wordt kwaad, als hij een mon
niksparkiet ziet. Een klein
roofdier als de opossum glim
lacht vredig, als hij denkt aan
het nest van zo'n vogel. De
beroemde geleerde Darwin
wijdde veel aandacht aan die
kleine papagaai. Waarom?
DE ontdekking van die nesten da
teert niet van gisteren. Reeds
korte tijd nadat de Spanjaarden en
Portugezen in de zestiende eeuw in
Zuid-Amerika waren doorgedrongen,
vonden zij die reuzenesten. In hun
berichten en brieven, bestemd voor
hun lastgevers in het Spaanse moe
derland, maakten Zij er gewag van.
In de achttiende eeuw maakte Don
Felix d'Azara broeder van de be
kende diplomaat en kunstbeschermer
Don José d'Azara een Zuid-Ame
rikaanse reis. Hij publiceerde zijn
ervaringen en indrukken in boek
vorm. In dit boek schreef hij ook
over de wonderlijke vogel', die wij
in Nederland monniksparkiet of muis- r
1 parkiet noemen, alsmede over de
.wonderlijke nesten' van die papa-
gaaitjes.
Wonderlijk zijn die nesten stellig.
Immers, terwijl alle andere papa-
gaaien en parkieten een rotsspleet of
een hol in een boom voldoende achten
als wieg voor hun kroost, bouwt
de monniksparkiet een eigen woning, 1
ja, een meerkamerwoning! Na Don
Felix d'Azara kwamen er andere on
derzoekers van naam, die hun blik
richtten op de monniksparkiet, bij k
voorbeeld Charles Darwin, de ge- l
leerde, aan wie de wetenschap de
evolutietheorie (indertijd zeer ge
ruchtmakend!) dankt.
Wij gebruiken de woorden wor
en meerkamerwoning. Beter noj
het om te spreken van een ,won:
complex' of zoals veelal wordt
daan van een .klooster' of ,kloi
complex'. Hoe komt zulk een boi
tot stand? Een paartje monnil
kieten besluit om een nest te bou'
Eerst vliegen de vogels de fu
menten voornamelijk doornige
ken van de Talaboom aan.
volgt de afwerking. Is de wo
gereed, dan blijkt hij uit twee kaï
een groot vertrek en een klein
te bestaan. De .huisdeur' bevindt
in de kleine kamer. Is dit ,monf
nest' gereed, dan oefent het een
grote aantrekkingskracht uit op
dere monniksparkietenparen. Al s
dig Icomt het van .kijken' tot boi
Bouwen? Ja, zij bouwen hun
ningen vast aan die van het „kc
paar'. Na enige tijd is de .vrijstaa
woning' van dit paar uitgegroeid
een complex van tien a twaalf nesten.
Men zegt dan, dat het .klooster der
monniksparkieten' voltooid is.
,Órde der Monniksparkieten' is
ter geheel op aards geluk en a;
vreugde ingesteld, zoals wij
zien.
Gastvrijheid
riGELIJK is het monniksparkie-
tenklooster een complex of een
klomp .burgerwoonhuizen', waar men
het celibaat niet kent als leefregel.
Wel hebben die .vogelkloosters' met
echte kloosters gemeen, dat zij zeer
gastvrij zijn. Een groot aantal dieren
vindt namelijk gratis onderdak in
de monniksparkietenbouwsels. Vleer
muizen versmaden de hun geboden
kans om hun dag te verslapen in zo'n
vogelwoning geenszins. Boomeenden
logeren er bijna voortdurend. En zelfs
een kleine rover als de opossum
die zeer gesteld is op een sappig
vogeleitje! mag ten huize van de
monniksparkiet verblijven. De be
woners der nesten doen geen moeite
om de zich zélf geïnviteerd hebbende
gasten te verdrijven, mits deze zich
aan de erecode van het huis houden,
te weten: Geen enkele gast mag het
de gastheer of diens gezin op eniger
lei wijze moeilijk maken. Men zou
zelfs van een .Godsvrede' kunnen
spreken. Deze code nemen de dieren
streng in acht en zelfs een opossum
gaat nooit over tot huisvredebreuk!
Dankt de monniksparkiet zijn naam
aan deze middeleeuwse kloostergast
vrijheid? Sommigen zeggen ,ja'. An
deren zijn van oordeel, dat de vogel
zijn naam dankt aan zijn eenvoudige
vedertooi. Doch wat hier van zij, het
is en blijft een feit, dat de monniks
parkiet een der meest gastvrije die
ren ter wereld is.
Schadelijk is de vogel echter ook. Dit
is de reden, dat de Zuid-Amerikaan
se boeren zijn gezworen vijanden zijn.
Vooral in Paraguay en in sommige
sterken van Zuid-Brazilië kunnen
vluchten monniksparkieten, die neer
strijken op maïs- en andere graan
akkers, in korte tijd heel veel ver
nietigen, lees: verslinden.
Wlnterbroeder
lièreYogels denken anders over
de muisparkiet dan de boeren van
Zuid-Amerika. Zij beschouwen hem
doorgaans als een welkome aanwinst.
De vogel dankt dit aan twee dingen:
1. Hij kan het gehele jaar door in
de buitenlucht worden gehouden; 2.
Hij gaat gemakkelijk tot broeden
over. Beschikt hij over voldoende
ruimte, dan bouwt hij soms zelfs
even grote nesten als in zijn .Heimat'.
Het is merkwaardig, dat die kleine
bouwmeesters in ons klimaat in de
winter broeden. Als ware het volop
lente brengen zij dan meestal alle
koude, regen en sneeuw ten spijt
hun kroost voorspoedig groot. Dit is
natuurlijk zeer aantrekkelijk voor de
Nederlandse vogelvrienden.
Niet door zijn kleurenpracht (al was
er een tijd lang in het Dierenpark te
Wassenaar een blauwe variëteit te
bewonderen), noch door zijn zang
(hij kan hard en onwelluidend krij
sen) verdient de Zuid-Amerikaanse
monniksparkiet een plaats in de kring
der wonderlijke vogels, maar wel
door zijn bouwtalenten en zijn bij
zonder gastvrije aard.
komen in de atlas tot hun recht. Kortom, de Drvrtrpf sen werd vervaardigd en dat verdient, door
„Atlas van Canada" is het „Portret ener Natie w ettelijke tienduizenden mensen te worden ge
in Frontale Opmars naar de Toekomst"! CD6P HCltïe z*ei?: en ^et wat scheef, maar begrij-
Het is een portret, dat door duizenden men- pelijk te worden gebruikt.
