DE „OPERATIE NOACH
De Olifanten en de Leeuwen
redde hei leven van
duizenden v/ilde dieren
DE LEIDSE COURANT
zochten als eersten
tijdig een veilig heenkomen
Een luipaard zwom 2km om J
in veiligheid te komen. Een hin-
de zwom weg met haar kalfje
op de rug. Nerveuse dieren kre-
gen een kalmerende injectie.
Zebra's beschadigden de red
dingsboten.
r\E bouw van een reusachtige
stuwdam en een operatie op zeer
grote schaal tot redding van wilde
dieren vielen de laatste tijd in Afri
ka samen. Die operatie draagt - in
dachtig aan de Arke Noach de
naam „Operation Noach". Hij nadert
zijn voltooiing en mag nu reeds ten
volle geslaagd heten. Nog echter is
men bezig met de duizenden die
ren, wier leven door de bouw van
de dam bedreigd werd, te evacu
eren. De inmiddels opgedane erva
ringen zijn belangwekkend genoeg
om er iets over te vertellen.
Na de oorlog besloten de regerin
gen van Noord- en Zuid-Rhodesië
cm in de Zambesi ter plaatse van de
Kariba Kloof een dam te bouwen
om de vorming van een kunstmatig
(stuw)meer ter grootte van ruim
4000 km2 mogelijk te maken. Dam
en stuwmeer moesten dienen om 'n
tweetal electrische krachtstations op
gang te houden, die voor de stroom
voorziening van Nöord- en Zuid-
Rhodesië bijzonder belangrijk zijn.
De dam moest 125 meter hoog wor
den. In 1955 begon men met de
bouw. Het gebied achter de dam be
gon toen geleidelijk aan onder het
wateroppervlak te verdwijnen.
Helpt de dieren!
^TODRA met de bouw van de Ka.
riba Dam begonnen was, begre
pen de verantwoordelijke autoritei
ten, dat de vorming van het stuw
meer het gevaar van de verdrin
kingsdood voor duizenden en nog
eens duizenden in het wild levende
dieren deed ontstaan. Sommige des
kundigen waren van mening, dat
Het redden der wilde dieren tijdens
de „Operatie Noach" was een gevaar
lijk werkje. Hier ziet u de leider der
operatie, Ted Edelman, een Afrikaan
se jachtopziener, die door een civet
kat werd gebeten, de eerste hulp
verlenen.
veel dieren intuïtief het dreigende
gevaar zouden „aanvoelen" of on
derkennen en dus eigener beweging
de wijk zouden nemen naar veiliger
oorden. De feiten wezen later uit
dat zij ten dele gelijk hadden. De
publieke opinie in de beide Rho
desia's en ook elders in de wereld
begon zich met de „Kariba Dieren"
bezig te houden. Er werd sterke aan
drang uitgeoefend op de autoriteiten
om maatregelen te treffen, waardoor
het verlies aan dierenlevens tot een
minimum zou worden beperkt. In
middels had men te bevoegder plaat
se de „Operatie Noach" voorbereid
en toen het water achter de dam 'n
gevaarlijke hoogte bereikte, trad het
„dierenreddingswezen" in werking.
Reddingsploegen begaven zich in
stalen boten naar de honderden
nieuwe eilandjes die als gevolg van
het wassen van het water in het
tot verdrinken gedoemde gebied ont
stonden. Elke ploeg bestond uit een
ervaren Europese houtvester, een
Europese assistent en enige Afri
kaanse jachtopzieners. Op een aantal
plekken „vestigde" men dierenartsen
die hulp konden verlenen, als dat
nodig geoordeeld werd. Het behoeft
wel geen nader betoog, dat uitslui
tend geharde wilderniskenners aan
de „Operatie Noach" mochten deel
nemen.
Gemakkelijk en ongevaarlijk wa
ren de reddingsvaarten allesbehal
ve. Soms moest men, bij voorbeeld,
varen tussen de toppen van bomen
door, die krioelden van giftige slan
gen spinnen en mieren, aleer men
een eilandje bereikte. Al heel gauw
ontdekten de reddingsmanschappen,
dat de spinnen en mieren bijzonder
blij waren, naar een nieuw woon
gebied te worden gebracht. Met de
grotere dieren hadden zij echter meer
moeilijkheden.
Geblinddoekt.
7ODRA de reddingsboot het eiland-
je bereikt had, ging de houtves
ter op verkenning uit. De Afrikaan
se jachtopzieners volgden hem en
zetten de netten uit, waarin de im-
Ratten bleken
opnieuw zeer
intelligent te zijn
blinddoekte hen en transporteerde
ze vervolgens in de boot naar het
„vasteland". Nog kleine dieren „ver
pakte" men in zakken om 'n veilig
transport mogelijk te maken. Een
der treffende reddingsprestaties
werd verricht door de opperhout
vester van Zuid-Rhodesië. Hij redde
tweeëndertig impala's in twee dagen
tijds. Als de dieren erg nerveus wa
ren en het gevaar bestond, dat zij
f.
pala's en andere grote antilopen ge
vangen moesten worden. Die dieren
gaan namelijk eigener beweging
maar heel zelden te water! Nadat
de netten waren opgesteld, organi
seerde men een soort drijfjacht om
de dieren op te jagen en te voor
komen, dat er „achterblijvers" zou
den ten prooi vallen aan een wisse
dood.
De grote antilopen ving men ook
wel met de lasso. Dan werden langs
zij de boot in het water gebracht en
zwemmende voortgetrokken naar de
veilige oever. De kleinere bokken
Deze rhinoceros is nog maar half ge
wend in de „veilige gebieden", waar
heen hij gedwongen door het stijgen
de water de vlucht nam.
ving men, bond hen de poten samen,
van een „shock" zouden sterven,
diende men hun soms kalmerende
injecties toe.
Een der moeilijkste dieren om te
redden gedurende de „Operatie
Noach" bleek de zebra te zijn. Een
zebra is namelijk sterk genoeg om
een net te doen scheuren. Toch ge
lukte het de zebra's met behulp van
lasso's te vangen en vervolgens op
de veilige oever te brengen. Menig
maal waren de dieren en vooral
de hengsten zó wild, dat zij tij
dens de overtocht met tanden en
hoeven de verf der boten ernstig
beschadigden. Zodra ze weer vaste
grond onder de voeten hadden, ga
loppeerden zij de nieuwe vrijheid
binnen.
De meeste dieren werden, alvo
rens in vrijheid te worden gesteld,
geoormerkt. Men deed dit om na te
gaan of er exemplaren waren, die
na hun redding terug zouden gaan
naar hun oude woonplaats en voorts
om de verdere verplaatsingen 'der
„bevrijde" dieren enigszins te kun
nen volgen. Inderdaad kwamen er
gevallen voor van dieren, die na hun
redding terugzwommen naar hun
tot eiland geworden „Heimat". Be
halve deze merkwaardige ontdek
king deden de reddingsploegen nog
andere ontdekkingen. Zo bemerkten
zij al heel spoedig, dat de olifanten
en de leeuwen tot de dierensoorten
behoren, die het gevaar van inunda
tie en verdrinking als eersten be
speurden en zich hadden begeven
naar veiliger oorden. Tot de „eerste
zwemmers" behoorden de waterbok
ken, bosvarkens en hazen, maar zij
vertrokken toch pas nadat de over
stroming of onderwaterzetting be
gonnen was.
Dieren helpen elkaar.
f\E reddingsploegen rapporteerden
nog andere merkwaardige din
gen. Er bleek, bij voórveeld, dat, de
dieren elkaar vaak behulpzaam wa
ren om het leven te redden. Zo zag
men een waterbok-hinde naar de
veilige oever zwemmen met haar
kalfje op de rug. Een waterbok-ram
die een andere hinde een „lift" gaf,
liet zijn „vrachtje" zo nu en dan al
leen zwemmen en ging dan kijken,
hoe de hinde met het kalfje het
maakte. Een der ploegen redde een
luipaard van de verdrinkkingsdood,
nadat het dier reeds 271 km ge
zwommen had!
Kleine apen en bavianen alles
behalve zwemmers! plachten
steeds hoger in de toppen der bo
men te klimmen. Vele dezer dieren
waren in zeer slechte conditie en
een aantal stierf zelfs van honger,
daar zij niet meer konden beschikken
over dé bessen en andere vruchten,
die hun hoofdvoedsel vormen.
Tijdens de reddingsoperaties maak
te men van de gelegenheid gebruik
om de strijd tegen de schadelijke
dieren, die een plaag zijn voor de
tuinen en akkers der Afrikanen, te
intensiveren. Bavianen, bosvarkenf
en slangen werden in de regel ge
dood. Men was van oordeel, dat het
geen zin had, die dieren naar veilige
oorden te brengen om ze de kans
Het lijkt wel of deze giraffen vol ver
bazing kijken naar de „slachtoffers"
van de Kariba Dam", die door de
mens naar hun woongebied worden
gebracht.
Vogels bleken uiterst honkvast te
zijn en geneigd om hun weg naar de
veiligheid te laat in te slaan. Soms
waren ze zo zwak geworden door
gebrek aan voedsel, dat ze zelfs de
paar kilometer, die hen scheidden
van de „vaste wal" niet meer kon
den vliegen en jammerlijk omkwa
men in het stuwmeer.
De ratten.
E'EN bijzonder interessant, zij het
*-■ weinig aantrekkelijk aspect van
de „Operatie Noach", vormde de rat.
Dr James Mundie, als arts verbon
den aan 't Zuid-Rhodesiaanse Minis
terie van Gezondheid, bevond zich
op 250 km afstand van de Kariba
Dam in Binga, een der centra van
de „Operatie Noach". Hij schreef:
„Het is duidelijk, dat de Rat Rattus
een hogere I. Q. (Intelligentie-Quo-
tient) bezit dan de bokken. Hij
wachtte namelijk niet tot hij op re-
geringskosten zou worden gered,
maar trok in vele duizendtallen naar
de vaste oevers. Vandaag vraten de
ratten een stuk van mijn tentzeil op,
twee stukken vilt, drie paar sokken,
het bekleedsel van mijn geweren-
foudraal, wat kleren van mijn vrouw
en een toets van mijn schrijfmachi
ne. De patiënten in het ziekenhuis
klagen, dat de ratten over de bed
den lopen en de zieken tijdens de
slaap in de hielen bijten". Dr Mun
die besloot met de mededeling: Op
grond van eigen waarneming kan
ik vaststellen dat er geen sprake is
van een epidemische delirium tre
mens (onder de patiënten), zodat 't
dringend geboden is, zeer scherp op
te treden tegen de rattenplaag.
De olifanten behoorden tot de eer
sten, die het gevaar van de naderen
de onderwaterzetting onderkenden
en tijdig naar veiliger oorden trok
ken, waar zij zich al spoedig geheel
thuis voelden.
«f I'.r.c- wD
li ui'-'.
