VELPON
TORNADO »D0NNA«
VLIEGENDE mensheid
elke minuut waakt een toren
DONDERDAG 20 OKTOBER 1960
DE LEIDSE COURANT
HAGINA 4
ontsluiert Amerikaanse geschiedenis
Een week lang heeft men aan de
Atlantische kust van Noord-Amerika
geleefd onder de druk van een pa
nische angst. Boven de wateren van
de Caraïbische Zee vormde zich een
tornado, een wervelstorm, die met
een snelheid van 200 km per uur in
noordwestelijke richting raasde. Zij
bezocht het eiland Puerto Rico, (106
doden) en maakte dorpen met de
grond gelijk, passeerde de Florida
Keys en de Bahama-eilanden met
hun palmenzomen, dwong honderden
cocospalmen op de knieën; boten
werden in de lagunen als lucifer
houtjes doorelkaar geworpen, auto's
de lucht ingezogen en ergens in zee
weer neergezet. Men vroeg zich af
of „Donna" zoals de tornado in
tussen genoemd was óók de kus
ten der Verenigde Staten zou teiste
ren of dat zij da wijk zou nemen naar
de Bermula-eilanden. Maar zij kwam,
zij bereikte de kusten van Georgia
en van Carolina, bruiste over de
Chesapeake Baai heen en bracht de
Delaware-mond in rep en roer. Daar
na passeerde zij New York en Long
Island. Resultaat: een enorme scha
depost van ruim 900 miljoen dollar!
De verzekeringsmaatschappijen hoe
ven er echter in veel gevallen niet
voor op te draaien, omdat de scha
de vaak niet-verzekerden betrof, en
kele honderden auto's uitgezonderd,
die óf in de golven verdwenen óf
over de daken heen gewaaid wer
den.
Maar toen ontdekte de oprui
mingsdienst in de plaats Manasquan
van de staat New Jersey aan de te
genover New York liggende Hudson
Baai een gevaarte, dat „Donna" ken
nelijk op het strand had gespoeld:
een oude kielloze, ruw in elkaar ge
timmerde boot, of beter gezegd: de
resten ervan. Het geraamte van een
platte boot, zoals men nog nooit eer
der gezien had. Een inheemse India
nenboot kon het niet zijn, want de
Indianen gebruikten slechts uitge
holde boomstammen. De houten bal
ken waren aan weerszijden met mos
selen begroeid. Deskundigen van de
Marine en van de Musea onderzoch
ten het geval en concludeerden: Een
Viking-schip!
De tornado „Donna" had een stuk
Amerikaanse geschiedenis prijsgege
ven, een stuk vóór-Columbiaanse ge
schiedenis.
De boot dateert van voor 1400,
lang vóórdat Columbus zijn reis naar
„Indië" aanving en is in de Hudson
Baai gestrand of achtergelaten! De
vondst betekent, dat de Noormannen
van IJsland op hun Wijnlandtochten
veel verder naar het Zuiden zijn ge
varen dan men tot dusver aannam.
De opvatting dat Amerika door de
volkeren der Noordzee ontdekt werd,
vóórdat Columbus voet aan wal zet
te, wordt door deze vondst weer eens
duidelijk bevestigd.
De schipper Bjarni van IJsland
niet Columbus komt de eer toe
Amerika ontdekt te hebben. In het
„Verhaal van de Groen landers", die
in IJslandse kronieken is opgenomen,
kan me*' lezen: „Zij bespraken, hoe
dit land zou kunnen heten, maar
Bjarni zei, dat het Groenland niet
kon zijn. „Ik denk, dat wij het van
heel dichtbij zullen moeten bekij
kenZo gezegd, zo gedaan; zij
zagen het land, dat vlak en bebost
was, met hier en daar kleine heu
vels. Zij zeilden twee dagen langs de
kust; Bjarni was er zeker van, dat
het Groenland niet was, daai er an
ders wel gletsjers te zien zouden zijn.
Bjarni weigerde aan land te gaan en
zeilde drie dagen lang in zuidweste
lijke richting. Daar zagen zij weer
land, hoog gelegen land. bedekt met
gletsjers. Na vier dagen ontdekten
zij opnieuw land en daar vonden zij
Bjarnis vader, wonend aan 'n land
tongIn het zelfde jaar (985)
zond koning Olaf Tryggvesson (969-
1000) de schipper Leif Eriksson naar
Groenland om het Christendom te
verkondigen. Op de heenreis pikten
zij een man op, die uitgeput op een
wrak ronddreef. Eriksson vond Mark
land en het fraaie Wijnland ook en
keerde in de zomer terug naar Groen
land. Hij werd omstreeks 1000 door
Thorfinn gevolgd. Hij nam zestig
mannen en vijf vrouwen mep op zijn
reis. In het nieuwe land bloeiden de
wingerds en ahornbomen. Thorfinn
ondernam, volgens de IJslandse kro
nieken, samen met Bjarni en Snorri,
een tocht naar de Wonderenkust en
het Stroomeiland (Straumsey) en
naar een grote riviermond vol zand
banken. Ook later zijn diverse rei
zen van IJsland uit naar Wijnland
ondernomen, waarover de kronieken
van IJsland uitvoerig berichten. Nog
steeds wordt de flora aan de kust
Kelders van flats
leeggehaald
Drie kelderrovers, de 32-jarige stra
tenmaker J. W. van R., de hoofdda
der, de 17-jarige bijrijder N. L., bei
den uit Rotterdam, de 28-jarige A. W.
dezer dagen door de Rotterdamse po-
S., zonder vaste woonplaats, zijn een
dezer dagen door de Rotterdamse po
litie in de kraag gegrepen en na een
verhoor voorlopig op vrije voeten ge
steld. Een kapper en een groenteman
worden van heling verdacht.
De daders maakten gebruik van de
omstandigheid, dat de hoofddeuren
van flatgebouwen dikwijls open staan.
Voor een inbreker is het dan verder
een kleinigheid om, in de met gaas
afgesloten, kelders binnen te drin
gen of de, veelal eenvoudige, sloten
met een valse sleutel te openen. Wan
neer zij in hun arbeid werden ge
stoord, gaven zij voor aan het electri-
citeitsnet te werken.
Meer dan honderd diefstallen met
een totale waarde van meer dan en
kele duizenden guldens heeft het
drietal op haar naam geschreven.
Veel van de buit is niet meer te ach
terhalen. De stratenmaker is al eerder
voor kelderdiefstallen veroordeeld.
Sigarenhandel Walenkamp
Prinsessekade 1
biedt U deze week:
10 sigaren „Kwaliteit Extra"
ƒ1.25
250 gram korte Virginia-shag
van D.E. 1.75
(Advertentie)
Nieuwe richtlijnen
voor de loonpolitiek
zonder openbraak
van C.A O.
Het standpunt van de regering ten
aanzien van tussentijdse wijzigingen
van CAO's (het zgn. openbreken),
zoals dit vervat is in de jongste brief
van de regering aan de Stichting van
de Arbeid, moet beschouwd worden
als een onderdeel van de algemene
aanwijzing met betrekking tot de
loonpolitiek van de regering.
Dit heeft staatssecretaris Roolvink
medegedeeld in een brief aan het
College van Rijksbemiddelaars.
Over de door dit laatste schrijven
ontstane situatie heeft de loor.com-
missie van de Stichting van de Ar
beid gisteren vergaderd. Dat was no
dig omdat de commissie aan het Col
lege van Rijksbemiddelaars advies
moet uitbrengen over de aanvaard
baarheid van het geheel van loon-
voorstellen, dat de Vakraad Metaal
industrie bij het College heeft inge
diend. De mogelijkheid bestaat nu,
dat de looncommissie zich met de
Vakraad Metaalindustrie in verbin
ding zal stellen over de vraag van
splitsing der ingediende voorstellen.
Hierdoor zou het gedeelte daarvan,
dat betrekking heeft op de winstuit
kering, wellicht gerealiseerd kunnen
ONVERWACHTE VANGST
VAN DE MARECHAUSSEE
De marechaussee-patrouille op het
station in Arnhem had gisteravond
eigenlijk geen enkele reden om een
enigszins slordig geklede jongeman
in de Rivier-A-expres te wantrouwen
De jongen had een geldig paspoort,
een treinkaartje naar Recklinghau
sen in Duitsland, 130,op zak en
een bromfiets in de bagagewagen.
Maar toch vond de marechaussee, dal
de zaak wel eens niet helemaal in
orde zou kunnen zijn. Zij namen de
jongen in Zevenaar mee naar de
douanepost. Het bleek dat de jongen
niet gesignaleerd stond, maar de ma
rechaussee bleef wantrouwen. Ze
belde de politie in Den Haag. De af
deling kinderpolitie was blij met dit
telefoontje, want de jongeman bleek
de 1'7-jarige magazijnbediende J. A.
van G. te zijn, die gistermiddag voor
zijn werkgever in Den. Haag 180,
naar het postkantoor had moeten
brengen op de bromfiets van zijn
werkgever. In plaats daarvan reed
de jongeman naar het station en
kocht een enkele reis Recklinghau
sen.
TUINBOUW. EN PLANTKUNDE
LEIDEN VERGADERDE
De afd. Leiden van de Kon. Ned.
Mij voor Tuinbouw- en Plantkunde
heeft gisteravond in café-restaurant
„In den Vergulden Turk" een zeer
goed bezochte ledenvergadering ge
houden.
Na voorlezing van notulen en inge
komen stukken, was het voorzitter
J. H. Smit een genoegen, dat hij we
derom een aantal nieuwe leden
mocht installeren, zodat het ledental
van de afdeling de 200 ruim heeft
overschreden.
De verkiezing van de afgevaardig-
Plak gemakkelijker!
met de nieuwe dop
den naar de Alg. Verg. had tot re
sultaat, dat de heren J. H. Smit en
H. Veendorp met algemene stemmen
werden gekozen.
Na de gebruikelijke keuring en be
spreking van het ingezonden kweek-
materiaal, dat na afloop weer onder
de aanwezigen werd verloot, aan
vaardde men vol belangstelling, met
reisgids Vermande, de reis, die de
Jura ten westen van Genève tot eind
doel had. Door middel van het ge
sproken woord en een groot aantal
prachtige kleurendia's gaf de heer
Vermande zijn reisgenoten een inte
ressante en leerzame indruk van de
fiona en fauna, alsmede van het land
schap van het bereisde gebied. De
reis werd besloten met een uitstapje
op Italiaanse grondgebied waarbij
o.m. het prachtige natuurreservaat
„Grand Paradiso" werd bezocht.
OVER DE
Kaart: De weg van „Donna"
van Massachussetts gekenmerkt door
wingerds.
Zo heeft de tornado ook een goede
kant getoond door Amerika met een
kostbaar archaelogisch geschenk te
bedelen.
De tornado gcoide de 1000 jaren oude
Viking boot aan het strand.
worden, ook wanneer dat niet zou
kunnen voor de per 1 januari aan
gevraagde loonsverhoging.
De looncommissie wil haar advies
zou spoedig mogelijk aan het Colle
ge van Rijksbemiddelaars uitbren
gen.
TUNNELRAPPORT WORDT
OPENBAAR
Nadat de minister van verkeer en
waterstaat een nota betreffende de
rentabiliteit van Coen- en IJtunnel
aan de Tweede Kamer had toegezon
den heeft hij op 12 oktober het vol
ledige rapport van het centraal plan
bureau ter vertrouwelijke kennis
neming doen toekomen aan de vaste
commissie voor verkeer en water
staat uit de Tweede Kamer. Het was
de bedoeling, de leden dier commis
sie gelegenheid te geven de nota te
bezien tegen de achtergrond van het
gehele rentabiliteitsrapport. Daarna
heeft de voorzitter van genoemde
commissie verzocht het rapport van
het centraal planbureau in extenso
aan de Tweede Kamer te willen voor
leggen.
Hoewel de minister publikatie van
ambtelijke rapporten niet als regel
zou willen aanvaarden, heeft hij ge
meend in dit geval aan het verzoek
der commissie te kunnen voldoen.
Aan de voorzitters van de Eerste
en Tweede Kamer zijn mitsdien he
den enige exemplaren van het rap
port toegezonden.
De verkeersleiders in de koepel van de verkeerstoren te Schiphol.
(van onze verslaggever)
SCHIPHOL (P. P.) - Een Electra cirkelt boven Schiphol. De landings-
lichten spelen over de baan. De gezagvoerder heeft zelf de stuur-
knuppel in handen genomen. Zijn gezicht staat strak. Het vliegtuig
moet wachten. Beneden ons wenkt het licht van Schiphol. Dan
komt het sein van de verkeerstoren „All claer". „All clear" zegt
ook de piloot. Zijn ogen tasten langs de instrumenten. Het toestel
daalt. De landingsbaan stormt op ons af. De motoren jagen het toe
stel voort. Dan een schok, even maar, direkt daarop geven de mo
toren tegenkracht. Het toestel mindert vaart. Met een sierlijke boog
rijdt het naar het platform. De trap wordt aangehaakt. Eén voor
één komen de passagiers naar buiten. We zijn weer thuis.
DE ONZICHTBARE LOODS
Vliegen blijft altijd nog een
enigszins wonderlijke bezigheid. Een
voorwerp van aanzienlijke zwaarte
vliegt ongehinderd in de lucht. Hoe
gewoon het ook geworden is, het
blijft een enorme prestatie van het
menselijk vernuft dat dit mogelijk is
geworden.
Het een snelheid van 200 mijl
per uur stormden we door de lucht.
Voortdurend klonken de signalen
van de verkeersleiding op Schiphol
door de luidspreker in de cockpit.
Telkens werden de gegevens van de
vlucht gecorrigeerd en doorgegeven.
We vliegen op het ogenblik in
de lucht weg amber 6", zei de gezag
voerder, en vervolgde ter verdui
delijking „Nederland kent vijf
luchtwegen waardoor het verkeer
plaatsvindt. Ieder toestel wordt op
een bepaalde hoogte door deze we
gen gedirigeerd. Om botsingen te
voorkomen met andere vliegtuigen
moet het zich voortdurend melden.
Dreigt er gevaar, dan wordt het
door de verkeersleiding hoger of la
ger gedirigeerd".
Op dat moment klonk weer de
stem van de verkeersleider door de
radio. De gezagvoerder luisterde
even en veranderde toen van hoog
te. „We moeten uitwijken voor het
vliegtuig uit Parijs", We keken naar
bulten, maar nergens is iets te zien.
„U hoeft niet te zwaaien" lachte de
piloot. „We zullen het heus niet
zien".
DE ONZICHTBARE DRAAD
Hoe is het mogelijk, dat de ver
keersleiders van de vliegvelden bij
dit drukke luchtverkeer elk toestel
als het ware aan een ragfijne draad
vasthouden 7 Als we na de perfecte
landing de verkeerstoren beklim
men, wordt een tipje van deze
sluier opgelicht
Het vliegtuig geeft voortdurend
zijn positie op, en aan de hand
hiervan worden snel berekeningen
gemaakt Het kan voorkomen dat
een tegenligger zich in de zelfde
baan bevindt, zodat een botsing
dreigt De algemene verkeersleiding
die over de verschillende vluchtge-
gevens beschikt grijpt dan in door
het naderende en het vertrekkende
vliegtuig op verschillende hoogten
te laten vliegen. Zonder de minste
stoornis voor d« reizigers passeren
de toestellen dan elkaar.
Dezer dagen is daarvoor een
automatische rekenmachine, die aan
de hand van de positie der vaste ba
kens en vliegvelden en de klim- en
daalsnelheid van de verschillende
vliegtuigtypen, windrichting en
windsnelheid voor bepaalde ver-
trek- of overvliegtijden, hoogte en
15 0 0
ingewikkelde
berekeningen
per dag
koers onmiddellijk de aankomsttij
den en hoogten boven iedere der ba
kens afdrukt.
DE HANDEN VRIJ
In opperste verbazing staren wij
naar de computer, die in ongeloof
lijk snel tempo destroken uitbraakt,
waar vroeger het menselijk brein en
de snelste mannenhand voortdurend
mee bezet waren. Als ze al tijd kre
gen om een berekening uit te voe
ren, want bij de noodzakelijke af
wijkingen van een berekend vlieg-
plan kunnen zoveel mogelijkheden
optreden, dat geen mens in staat was
tijdig de uitkomst op te leveren.
Een 1500 berekeningen zoeven
per dag door dit elektronisch brein.
De verkeersleiders hebben handen
en hersens vrijgekregen voor het ob
serveren, combineren en deduceren
van het verkeersbord, waarop het
gehele verkeer in alle secties van de
luchtwegen van minuut tot minuut
wordt bijgehouden.
HET KAN NOG SNELLER
„Een tweede fase van SATCO is
thans in ontwikkeling en zal over
ongeveer'2 jaar te Schiphol worden
geïntroduceerd. Deze fase omvat het
automatiseren van de „flight pro
gress boards", zodat wij hier de zo
snel berekende vluchtgegevens auto
matisch gepresenteerd krijgen". Al
dus vertelt ons de verkeersleider.
„Bovendien is deze apparatuur
in staat de bizonderheden van de
verschillende vluchten met elkaar
te vergelijken en te signaleren waar
en wanneer zich in het verkeer con
flictsituaties zouden kunnen ont
wikkelen indien door de verkeers
leider geen corrigerende instructies
zouden worden gegeven.
Een derde stap, die langere tijd
in beslag zal nemen, is de ontwikke
ling van een rekenmachine die snel
uitrekent welke weg men het vlieg
tuig dient te laten volgen om een
door de machine ontdekt botsings
gevaar te voorkomen".
„O jawel Veel positiemeldingen
zijn gebaseerd op radar-observaties
en als toekomstige ontwikkeling
staat zelfs het direct invoeren van
radargegevens in de computer voor
ogen, waarmede zou worden bereikt
dat het beeld niet alleen bij het pas
seren van bakens wordt ververst,
doch bijv. elke '10 seconden aan de
hand van de ontvangen radarecho's".
De algemene verkeersleiding
van de Rijksluchtvaartdienst heeft
een wereldprimeur ter beschikking
gekregen.
(Nadruk verboden)
Het elektronisch brein, dat de ingewikkeldste berekeningen maakt
ter bepaling van de aankomst- en overv"egtijden van de vele
vliegtuigen die ons land aandoen of passeren.
