S)e
\T\1
„Ach lieve Cals wil je
't weer proberen"
O K EN W
IN OPSPRAAK
Loemoemba's aanhangers in actie Ex-premier voor zijn rechters
Onderhandelingen met Tsjombe
Malakka's premier bemiddelt
Vloedgolf over Oost Pakistan
Directeur: J. F. J. tt KOENS.
Hoofdredacteur LC.J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BUREAUS: PAPENGRACHT 32
MAANDAG 17 OKTOBER 1960
52ste JAARGANG No. 15145
Telefoop Directie. Abonoero. Drukkerij 20935; Red 20015, 25594; Advertenties 20826 Giro 103003 Abonnementsprijs I 0,59 p.w.. f 2,55 p. maand, f 1,50 p. kwartaal Franco p.p. f 8.— Advertent 17 et p. mm., Telefoontjes f 1,50.
anneer men ooit over de korte
tijdsduur van slechts enkele da
gen reeds een sterk bewijs zou wil
len leveren voor de grote en nog
steeds toenemende betekenis en dy
namiek van ons ministerie van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen,
dan zou dat zeker uit de voorbije
week te puren zijn! Uit een indruk
wekkende reeks publikaties werd
weer eens duidelijk, wat daar onder
de leiding van minister Cals en zijn
beide staatssecretarissen zoal „om
gaat', maar ook, hoe men door zo
veelvuldig en opzienbarend aan de
weg te timmeren aan veler en ve
lerlei misprijzend oordeel kan bloot
staan. Het departerrent produceerde
deze week o.a. een nota inzake de
nieuwe weldra in de Tweede Kamer
te behandelen wettelijke regeling
voor het „Wetenschappelijk (vroe
ger: Hoger) Onderwijs"; er verscheen
een verslag inzake het overleg tus
sen regering en Kamer betreffende
het HTS-plan, alsmede een nota over
het kernenergiebeleid van de rege
ring, eveneens van de. Kamer. Alle
maal vrij rustige stukken, hoewel
voor wat het regeringsbeleid daarbij
betreft niet zonder kritische in
slag.
F^aarnaast evenwel woei de wind
van vrij scherpe en gerechtvaar
digde kritiek op het O. K.&W.-be
leid deze week vooral uit tweeërlei
hoek, waaruit men de conclusie zou
kunnen trekken, dat vanwege dit
departement in snel tempo twee ge
rechten werden voorgeschoteld, die
menigeen om voor de hand liggen
de, redenen bijzonder slecht beko
men zijn.
In heel bijzondere mate kwam in de
eerste plaats een storm los over de
(Koninklijke) Besluiten tot verkor
ting van de eindexamens aan de
middelbare scholen, waaraan in het
komend jaar niet minder dan plm.
T5.000 kandidaten onderworpen zul
len worden. Naar men weet, zullen
bij deze door staatssecretaris drs.
Stubenrauch voorgenomen operatie
bepaalde vakken voor dat examen
kunnen uitvallen, waarvoor dan een
punten-systeem voor de beoorde
ling van de kandidaat in de plaats
treedt.
Het lelijkste woord, dat de critici
ook onder de leerlingen aan het
VHMO zelf ervoor hebben ge
dacht is wel „een oto". Naar onze
smaak is dat wel een beetje te
scherp, maar dat de staatssecretaris
hier in té grote mate een toevallig
heidselement in het gecling heeft ge
bracht, achten we met de vele te
genstanders wel buiten kijf.
Waar de opponenten vooral ge
zocht dienen te worden, is dezer da
gen wel duidelijk gebleken uit een
scherp protest van de raad van lera
ren bij het VHMO die na een kri
tische analyse van Stubenrauchs am
putatie-plannen op intrekking van
de K-B.'s aandringen.
In dit stadium hierbij slechts een
enkele opmerking: zulk een intrek
king is natuurlijk, zó kort na de uit
vaardiging, kwalijk uit te voeren; 'n
onderzoek, of er toch niet een gun
stige oplossing te vinden zou zijn,
eventueel onder een wijziging van de
K.B.'s, lijkt voorshands veel meer
aanbevelenswaardig. We achten het
voorts ook- een hachelijk punt in de
vele kritiek, dat iedereen wel de
onhoudbare situatie van h#>t ogenblik
(groot tekort aan examinatoren) vol
op erkent, maar dat niemand er een
betere oplossing voor blijkt te kun
nen aanbrengen. We zijn het eens
met de afwijzing van de plannen van
de staatssecretaris, maar enig op
bouwend element in de afkeuring
van de deskundigen zou toch wel tot
het vinden van een betere oplossing
dienen bij te dragen.
fn de tweede plaats pakte 'n maat-
regel van mr. Cals wel bijzonder
slecht uit, om namelijk met ingang
MOBOETOE ZOCHT TSJOMBE OP
zaterdag op de spoorbaan tussen
Loeëna en Boekama plaats had, is
een Belgische onderluitenant gedood,
terwijl drie andere Belgische en
acht Katangese leden van het deta
chement gewond raakten. Loeëna
Een woordvoerder der Ver. Naties heeft zaterdag op een persconferentie J'®1
te Leopoldstad uiting gegeven aan zijn „medeleven en diepste spijt" in ten noordwesten van Elisabethstad.
verband met de aanslag, die vrijdag j.l. door aanhangers van Loemoemba In Jadostad is enige beroering ont-
is gepleegd op Albert Ndele, vice-voorzitter van Moboetoe's „raad van staan als gevolg van de arrestatie
commissarissen", van een leider van de plaatselijke
In Leopoldstad is de stemming tegen de Ver. Naties nog veel krachtiger afdeling der Baloeba-partij. Tijdens
geworden, nadat een plaatselijk dagblad een foto van de aanslag op Ndele moeilijkheden tussen demonstranten
had gepubliceerd. Hierop ziet men, dat Ndele, terwijl hij door aanhangers en de politie werd door Marokkaan-
van Loemoemba wordt afgetuigd, zijn armen uitstrekt naar een werkloos se V. N.-troepen ingegrepen. Er is
toeziende Ghanese Ver. Naties-soldaat. 8een melding gemaakt van slachtof-
De aanval op Ndele was het ernstigste incident in een reeks van terro- *ers*
ristische acties v?n jeugdige aanhangers van Loemoemba. Zo viel een ge-
wapende bende Loemoemba-volgelingen zaterdagochtend vroeg leden van
de Abako-jeugd aan, die Moboetoe's „raad van commissarissen" steunen.
NOG MEER INCIDENTEN rustig is, meer activiteit gaan ont- LG^GDSldflQJ VOO/*
plooien. f
vieVl"nhTnSdemvan1^m;ëmbaduU mJrir^eT^heM^fn^hfnSelen eXO-S^fS
het centrum van de Europese wijk krilTen bii ha^ teak om de orde t"
ontvoerd. De vmr sp-ongen uit een handhaven. In het proces-Sachsenhousen zijn
ena±il"wefUrden ^LSttS. "ffiWA
de^UCn dagen*1 hebherf vtoV"
daan, maken waarnemers op, dat de neraaI Rikhye heeft gehad.
aanhangers van Loemoemba besloten
hebben een op gewelddaden berus- Gevechten in Katanga De derde beklaagde, de 50-jarige
tende politiek te voeren, zolang hun 5°*/* tempel, kreeg vijf jaar. Hij
leider in zijn ambtswoning wordt be- Tüdens een gevecht tussen een ben- blijft op vrije voeten, aangezien re-
legerd door militairen van de op- de Baloebakrijgers en een detache- kening gehouden wordt met zijn ge-
perbevelhebber van het leger, kolo- ment Katangese politietroepen, dat vangenschap in Sibene.
nel Moboetoe.
Maar Nederland weet
nog niets
Tijdens het proces op het eiland Vassiada beklaag oud-premier Menderes
zich over het feit, dat hij geen verdediger heeft kunnen raadplegen.
Duizenden slachtoffers
Kolonel Moboetoe, de huidige
„steilke man" in Leopoldstad, is zon
dagochtend in Elisabethstad aangeko
men om te trachten met president
Tsjombe van Katanga tot een voor
lopige schikking te komen, aldus is
uit welingelichte bron vernomen.
Kolonel Moboetoe zou president
Tsjombe hebben willen voorstellen,
deel uit te maken van een regering
voor geheel Kongo.
Na afloop van het onderhoud wa
ren noch Moboetoe noch Tsjombe
erg mededeelzaam. Tsjombe zei, dat
voor het ogenblik het voornaamste
probleem is, het weer in goede ba
nen leiden van bet bestuur in Kongo.
De toekomstige structuur van Kongo
was een kwestie van latere zorg.
Akkoord met V.N.-strijdmacht
Uit betrouwbare bron in Elizabeth-
stad is vernomen, dat de Indische ge
neraal Rikhye, die militair adviseur
is van Hammarskjoelds vertegen
woordiger in Kongo, Dajal, tezamen
met de Katangese autoriteiten de
laatste hand heeft gelegd aan een ak
koord. Krachtens dit akkoord, zo zei
men, zullen de troepen van de V. N.
in het gebied van Manono in Noord-
Katanga, waar het al lange tijd on-
van 1 september 1961 de subsidies op
de studentenmaaltijden met tien cent
te verminderen en een jaar later
zelfs geheel af te schaffen. We vin
den dat een ernstig te betreuren be
paling van de minister. Temeer, daar
zijn voornaamste argument geput
wordt uit de omstandigheid, dat de
regering naar een algehele afschaf
fing van de subsidies in de consump
tieve sfeer streeft. Dat nu achten we
helemaal geen deugdelijk argument.
Onder die „consumptieve sfeer"
dient men naar onze overtuiging ze
ker niet de studentenmaaltijden te
verstaan, zoals die destijds zijn opge
zet en tot veelvuldig gebruik geko
men. Zij dienen veeleer te worden
gezien als een voor de hand liggend
verlengstuk van vele andere (mate
riële) voorzieningen voor studenten,
ook overeenkomstig de aanbevelin
gen van het bekende rapport-Rutten.
Hier zou men dan ook zeker op in
trekking van de maatregel moeten
aandringen!
niet te kunnen verwachten, dat het
zich zonder enige overreding bij het
voorstel zou willen neerleggen, even
min als Indonesië dit zou doen.
Zaterdag is de premier van Malak-
ka, sir Abdoel Rahman, op doorreis
naar Engeland, Canada en de Ver.
Staten even op Schiphol geweest.
Zoals men weet is sir Abdoel Rah
man de man, die onlangs heeft aan
geboden te bemiddelen in het ge
schil tussen Nederland en Indonesië
over Nieuw-Guinea. Hoe hij zich dat
voorstelt te doen is vooralsnog niet
bekend, ook niet in Den Haag.
Een paar dagen denkt Sir Abdoel,
naar hij op Schiphol vertelde, bij
Macmillan te blijven; daarna reist hij
door naar Canada. Als zijn bezoek
aan dat land achter de rug is, richt
hij zijn schreden naar president
Eisenhower. Het is niet onmogelijk,
dat de Maleise premier in New York
de Australische premier Robert Men-
zies zal treffen.
Wellicht zal Abdoel Rahman in
november contact zoeken met de
Nederlandse regering, doch enige ze
kerheid kon hij daarover nog niet
geven. Het zal van de besprekingen
met andere regeringen afhangen of
het zover zal komen. Slechts wan
neer hij de andere landen voor zijn
voorstellen kan winnen zou hij po
gen ook Nederland te overreden.
„Een beetje overreding van de kant
van alle andere landen kan er mis
schien toe leidén, dat het geschil tot
een oplossing komt", vervolgde hij,
maar hij weigerde pertinent ook
maar iets van zijn bemiddelingsvoor
stellen te onthullen.
„Waarom gaat u uw plannen eerst
in Amerika bespreken?" luidde een
vraag van een der journalisten, die
hij te woord stond, „zou het niet
meer op uw weg gelegen hebben die
plannen eerst aan Nederland voor Ite
leggen?"
„Neen", antwoordde de premier,
„Ik ken het standpunt van Neder
land over West-Irian en ik heb me
eerst gewend tot de Indonesische re
gering. Overbodig te zeggen, dat ik
veel moeite heb gehad zelfs voor een
klein deel van mijn voorstellen de
instemming te verkrijgen".
Ook van Nederland zei de premier
Dit had u niet van hem verwacht'
Na een verblijf van ruim een maand
in de Verenigde Staten en in de Ne
derlandse Antillen is de minister
van buitenlandse zaken, mr. J. M. A.
H. Luns, zondagochtend met een
DC-8 machine van de KLM op Schip
hol teruggekeerd.
Van het bemiddelingsplan, waar
mee de premier van Malakka het ge
schil tussen Indonesië en Nederland
hoopt te kunnen oplossen, zei minis
ter Luns niets anders af te weten,
dan wat daarover aan persberichten
uit de Oost is overgewaaid.
Het standpunt, dat de Amerikaan
se regering reeds in 1958 over de
kwestie Nieuw-Guinea huldigde, toen
de toenmalige minister van buiten
landse zaken Foster Dulles daarover
een communiqué uitgaf, is volgens
minister Luns nog steeds van kracht:
Amerika zal ieder gebruik van ge
weld afkeuren.
Poolse landdag.
Ten aanzien van de Algemene Ver
gadering der V.N. sprak de minister
nog even over het optreden van
Chroesjtsjef, dat hij „een groot of
fensief" noemde. „Met zijn zeer
zware aanval op Hammarskjoeld
wilde hij feitelijk de basis van de
V.N. zelf in gevaar brengen. Tot dus
verre is alles goed verlopen. De
vraag is hoe het op den duur zal
gaan. Ik heb er wel vertrouwen in,
dat de nieuwe landen niet bereid
zullen zijn om de V.N. te laten on
dermijnen. In dit opzicht ben ik be
paald optimistisch. Het is betreurens
waardig, dat wij scènes hebben moe
ten meemaken, die doen denken aan
wat men vroeger een Poolse landdag
noemde. Ik vond het een droevige
ontwikkeling, maar het is niet het
voornaamste. Indien het vuurwerk,
dat thans weer is afgelopen, niet
wordt gevolgd door daden, die de
V.N. zelf aantasten, dan is het niet zo
erg geweest. Maar of de verstand
houding er nu beter op is geworden,
dat betwijfel ik, evenals ongetwijfeld
u allen, ten zeerste".
Boven de kust van Oost-Pakistan
heeft vorige week een cycloon ge
woed, die gevolgd werd door een
vloedgolf. Er zouden 3.000 mensen
om het leven zijn gekomen. Sinds
mensenheugenis is er in dit gebied
nog nooit zo'n hevige vloedgolf
waargenomen, zo wordt uit Karajtsji
gemeld.
De woedende storm joeg 6 uur
lang over de baai van Bengalen en
het vasteland van Oost-Pakistan en
liet een spoor van lijken en verniel
de hutten achter in de gebieden van
Tsjittagong, Barbal en Noakali. Ook
een zestal eilanden in de baai werden
geteisterd. Aangenomen wordt, dat
een aantal lijken door de op de storm
volgende vloedgolf mee naar zee is
gespoeld.
De storm, die een snelheid bereik
te van 110 km. per uur, wierp vis
sersboten om. Grote schepen hebben
overlevenden opgepikt en naar Cal
cutta en andere havens gebracht.
In de loop van de vorige week zijn
er uit het rampgebied slechts af en
toe berichten binnengedruppeld. De
omvang van de ramp is eerst giste
ren zondag bekendgemaakt.
Het getroffen gebied ligt circa 300
km. ten oosten van Calcutta en bij de
monding van de Ganges, waarvan
het water in de loop van de vorige
week sterk steeg tengevolge van
zware regenval.
Donderdag werden in Monghir
(Noordoost-India) 40 lijken gebor
gen. Het waren de lichamen van
mensen, die drie dagen eerder in een
boot waren omgeslagen. Dinsdag
werd bericht, dat het water van de
Ganges de stad Lucknov bedreigde.
Deze stad telt 750.000 inwoners.
Vliegtuigen werden toen ingescha
keld om mensen te evacueren en
voedsel boven de bedreigde gebieden
neer te werpen.
Het proces tegen
Menderes c.s.
In het massaproces tegen onge
veer 500 vooraanstaande personen
van het bewind-Menderes in Turkije,
heeft de openbare aanklager zaterdag
vtjf jaar gevangenisstraf geëist tegen
oud-president Celal Bayar omdat
deze een hond. die hij van de koning
van Afghanistan ten geschenke had
gekregen, voor ongeveer 8.000 gulden
aan een Turkse dierentuin had ver
kocht
De voormalige minister van Land
bouw, Nedim Okmen, hoorde voor
zijn aandeel in deze zaak een zelfde
straf tegen zich eisen. Bayar heeft
ontkend, dat hij het geld in eigen
zak heeft gestoken.
Woensdag zal het proces worden
voortgezet.
Dit nummer bestaat uit 10 pafina'i
De conservatieve
een rock 'n roll
partij heeft in verband met het congres in Scarborough een groot bal gehouden. Foto: na
dans zei mevrouw MacMillan tegen een van de aanwezigen: „Dit had u niet van mijn man
verwacht hè?" (teleloto)
Vermist vliegtuig
gevonden
Een vliegtuig, dat heeft deelgeno
men aan de opsporing van het sinds
vrijdag jongstleden vermiste toestel
van de Italiaanse luchtvaartmaat
schappij „Italia" heeft ten noorden
van Elba de staart van een toestel
ontdekt, drijvend op de woelige zee.
De vliegtuigstaart bleek evenwel niet
afkomstig te zijn van het vermiste
Italiaanse vliegtuig. Het wrak van
dit toestel is nl. inmiddels gevonden
op een der hellingen van de berg
Capanna op het eiland Elba. Politie
en militairen zijn thans op weg naar
de plaats van het ongeluk om de lij
ken der slachtoffers te bergen. Het
zijn zeven passagiers en vier leden
der bemanning.
Een bus met Mexicaanse jour
nalisten is zondag bij Cleveland in
Texas door een trein gegrepen. Een
journalist vond de dood en dertig
werden gewond, van wie één zwaar.
Een man in Vitina in het zuiden
van Zuid-Slavië, die een bad in ben
zine nam omdat dit goed tegen reu
matiek zou zijn, is in brand geraakt
toen hij zich voor een vuur wilde af
drogen Hij liep „als een levende fak
kel" de straat op en werd in een zie
kenhuis opgenomen.
weer?
(Medegedeeld door het K.N.M.I.
Geldig van maandagavond tot
dinsdagavond. Opgemaakt te
11.15 uur).
RUSTIG WEER
Nu en dan opklaringen en op
de meeste plaatsen droog weer.
In de nacht en ochtend hier en
daar mist. Overwegend zwakke
wind uit westelijke richtingen.
Weinig verandering in tempera
tuur.
18 Okt.: zon op 07.09; onder 17.40;
maan op 04.27; onder 17.05.
Hoogwaterstanden
18 Okt.: v.m. 1.58; n.m. 2.18.
Het weer in Europa
De weerrapporten van hedenmor
gen 7 uur luiden:
temp', gisteren
max. min.
Mr. J. M. A. II. Luns is zondag
ochtend op Schiphol teruggekeerd.
Aan de journalisten gaf de minister
een vrij uitvoerig relaas van zijn reis.
Weinig verandering
Een hogedrukgebied, dat zaterdag
bij Schotland tot ontwikkeling kwam
is gedurende het weekeinde over
Scandinavië naar Rusland getrok
ken. Over Engeland, de Noordzee en
Scandinavië bleef een uitloper van
hogedruk achter. Deze neemt echter
in betekenis af, daar hij bjj Ierland
wordt aangetast door een Oceaan
storing. Via Noord-Italië trok een
depressie naar Polen, vergezeld van
een regengebied, dat over een groot
deel van Duitsland reikt. In ons land
viel gedurende het weekeinde hier
en daar een bui. Ook de komende
36 uur zullen waarschijnlijk slechts
onbetekende uitlopers van het Duit
se regengebied tot ons land door
dringen. In de temperatuur komt niet
veel verandering.
HELSINKI
zw. bew.
4
-2
STOCKHOLM
geh. bew.
6
-O
OSLO
zw. bew.
6
-1
KOPENHAGEN regen
10
6
ABERDEEN
regenbui
12
4
LONDEN
mist
14
1
AMSTERDAM
zw. bew.
12
6
BRUSSEL
geh. bew.
10
4
LUXEMBURG geh. bew.
6
4
PARIJS
mist
12
1
BORDEAUX
onbew.
13
4
GRENOBLE
geh. bew.
9
6
NICE
onbew.
15
9
BERLIJN
regen
8
7
FRANKFORT
regen
8
7
MüNCHEN
regen
2
ZiiRICH
regen
4
4
GENèVE
zw. bew.
9
4
WENEN
regen
10
4
INNSBRUCK
regen
9
2
BELGRADO
regen
23
9
ROME
regen
18
10
AJACCIO
h. bew.
16
7
MADRID
onbew.
15
3
LISSABON
onbew.
23
9
ATHENE
geh. bew.
26
21
Korreltje
Uit de domheid van de mens groeien
alle verdere ondeugden.
