Aid. Leiden van Ned. Roode Kruis
vierde haar 90-jarig bestaan
JAPONNEN
Directeur van Leidse sterrenwacht met
de »Gouden Ganzeveer« onderscheiden
Schoenwinkelbedrijf VAN
W O E N S E L wordt uitgebreid
Vreugde over wat bereikt is,
maar zorg om huisvesting
„Prol Oort hoeft, maar te
fluisteren
Maison Spier
Maison Spier
VRIJDAG 14 OKTOBER 1960
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 3
Kruis van Verdienste voor prof. Gaillard
Oude afdeling.
Deze viering, die geheel in eigen
kring plaats vond, werd geopend
door de voorzitter van de afdeling,
prof. Gaillard. Na een woord van
welkom, in het bijzonder tot de di
recteur van het Nederlands Roode
Kruis, jhr G. M. Verspyck, en tot
de voorzitter van het dagelijks be
stuur, mr A. F. H. de Graaff, haal
de prof. Gaillard enige punten op
uit de geschiedenis van de afdeling.
In 1870, slechts 6 jaar na de oproep
van Henri Dunant en drie jaar na
de oprichting van het Roode Kruis
in Nederland; werd het comité te
Leiden opgericht. De afdeling Lei
den is dus een van de oudste afde
lingen van het land.
Er werd zo kort na de oprichting
reeds veel werk verzet, o.a. werd 'n
medische groep naar de slagvelden
in het toen roerige Europa gezonden.
Het eerste onderricht in EHBO
werd gegeven in 1903 aan 20 deel
nemers. Dit waren arbeiders en por
tiers van bedrijven. Tijdens de mo
bilisatie in de oorlog 1914-1918, toen
Nederland zelf elk ogenblik in de
oorlog kon worden betokken, had
men in Leiden voor mogelijke oor
logsslachtoffers 1000 bedden klaar
staan in de ziekenhuizen, in scho
len en in de sociëteiten Minerva en
Amicitia.
In 1940 heeft men daadwerkelijk
in Leiden hulp kunnen verlenen aan
de gewonden, toen Nederland wél
in de ellende van de oorlog werd
betrokken. Er zijn toen in het Aca
demische Ziekenhuis 449 Nederland
se militairen, 165 Duitse en 75 bur
gers opgenomen.
Tijdens de oorlog.
Tijdens de oorlog heeft men zo
veel mogelijk getracht het werk van
de afdeling voort te zetten, ondanks
de moeilijkheden waarvoor men
kwam te stan. Direkt na de tweede
wereldoorlog werd door de colonne
'n informatiebureau opgericht, waar
uit later weer de afdeling is voort
gekomen. Onmiddellijk na de oor
log heeft 't Roode Kruis hier in Lei
den met de uiteraard beperkte mid
delen waarover men toen kon be
schikken, veel goeds verricht. Er
werd een noodziekenhuis ingericht
voor 120 patiënten en men kon rela
tief gezien al grote schenkingen doen
aan andere verenigingen, die een
„bloedtransfusie" nodig hadden bij
hun heroprichting. De offervaardig
heid van de Nederlanders was toen
onvoorstelbaar, in 1945 haalde men
bij een collecte ƒ63.000 op. Enige
staatsbemoeienis, hopen wij, dat wij
zoals immer tevoren geheel naar
eigen inzicht en goeddunken ons
werk kunnen voortzetten".
Onderscheiding.
Hierna kreeg mr De Graaff het
woord, die op de eerste plaats het
bestuur zijn gelukwensen aanbood
bij de viering van het 90-jarig be
staan. Hij wilde niet in herhaling
treden en beperkte zich daarom tot
enkele punten uit de geschiedenis
van de afdeling, die voornamelijk op
het bestuurlijk vlak lagen. In 1945
kreeg prof. Gaillard van het hoofd
bestuur opdracht een nieuw bestuur
in Leiden te vormen, waarvan hij
zelf de voorzitter is geworden en tot
nu toe is gebleven. In de afgelopen
15 jaar heeft hij deze taak tot volle
tevredenheid van het hoofdbestuur
verricht, dat hem hiervoor nu wil
de onderscheiden met het Erekruis
van Verdienste. Hierna speldde hij
prof. Gaillard de onderscheiding op.
„Deze onderscheiding zie ik als 'n
waardering voor het werk van de ge
hele afdeling", aldus prof. Gaillard
in zijn dankwoord, „en ik hoop, dat
dit een stimulans moge zijn voor al
len".
Namens de colonne bood mejuf
frouw dr P. J., Verbrugge haar ge
lukwensen aan, waarna de afdeling
Gouda de draagmedaille overhan
digde.
Burgemeester B. H. Koomans van
Rijnsburg complimenteerde prof.
Gaillard namens de afdeling Rijn
land met zijn onderscheiding en
bood hem hoewel nog symbolisch
een voorzittershamer aan. Als
laatste sprak dr P. J. Kaiser namens
het bestuur een woord van geluk
wens tot de voorzitter.
LEIDEN'S NIEUWSTE SCHOENENZAAK is thans GEOPEND;
dit is niet het begin van een geheel nieuw bedrijf, want Van
Woensel bestaat reeds 50 jaar.
Op kleine schaal begon Van
Woensel te Rotterdam met
één schoenenzaak. De kwali
teit van het verkochte schoei
sel was zodanig, dat de om
zet met sprongen omhoog
ging en tot opening van
meerdere filialen kon wor
den overgegaan.
Het duurde niet lang of Van
Woensel vestigde zich ook te
Schiedam en te Dordrecht.
De oorlog bracht het bedrijf
verwoesting en tegenslagen.
Maar na de bevrijding wer
den twee nieuwe zaken ge
bouwd in Rotterdam. Nog
meer: in Breda werd het 8ste
filiaal geopend! In latere
jaren zijn nog enkele zaken
verbouwd of gemoderni
seerd.
Zo is Van Woensel uitge
groeid tot een bloeiend
grootwinkelbedrijf dat verle
den jaar zijn vijftigjarig ju
bileum vierde.
En nu heeft Leiden een fi
liaal! In de Haarlemmer
straat nr. 53 is hedenmiddag
het 10de filiaal geopend
ongeveer tegelijk met het
9de filiaal te Tilburg. Mede
in verband met de vooruit
strevende, internationaal ge
oriënteerde collectie mag
men aannemen dat in deze
jongste uitbreidingen goede
verkoopresultaten zullen
worden behaald.
een hagdige jplastac HWISAPOTHEEK
MEENK S POEDERS helpen! Et zy»
Mcenk's Pocder^fci hooldpijn. kies
pijn. hoest, griep,^arrhec, influenza,
rheumatick, koortsflTcid bij gevatte kou,
periodieke pijnen uz. enz. Verkrijgbaar
in etuis met 6 troeders maar ook in
een handige plastic HUISAPOTHEEK
(met 6 verschillende etuis 6 poeders),
zonder prijsverhoging. Vraag uw drogist.
Gistermiddag omstreeks kwart voor
vijf is op een onbeveiligde overweg
te Westerwijdwerd (Middelstum) een
groentewagen op een passerende lo
comotief gereden. De enige inzit
tende, de 37-jarige chauffeur B. Rid
der uit Thesinge (Den Boer) heeft
de van rechts komende locomotief
vermoedelijk niet opgemerkt omdat
hij teveel aandacht aan de linker
kant van de weg besteedde, waar
het zicht op de spoorbaan door een
huis belemmerd wordt.
De chauffeur was op slag dood.
Het treinverkeer tussen Bedum en
Stedum moest gedurende anderhalf
uur met bussen worden onderhou
den.
Kortsluiting in een machine
kostte gisteren het leven aan de 31-
jarige G. Erren uit Siebengewald.
Hij werd op slag gedood. De heer
E. was werkzaam op een fabriek
van plastickdraadproducten in Ber
gen (L.). Het slachtoffer was ge
huwd
Aan de verwondingen, die hij
verleden week opliep bij een ver
keersongeval in Arnhem, is woens
dagavond overleden de 71-jarige heer
J. A. Claessen uit Arnhem. Hij be
kwam toen ernstig hersenletsel.
IV^r. A. H. F. de Graaff, landelijk voorzitter van het Nederlandse Roode
Kruis, speldt hier het Kruis van Verdienste op bij de voorzitter van de
afdeling Leiden, prof. dr. P. J. Gaillard (links).
„Met voldoening kunnen wij terugzien op hetgeen de afdeling Leiden
van het Nederlandse Roode Kruis in de negentig jaar van haar bestaan
heeft bereikt," aldus prof. dr. P. J. Gaillard, voorzitter van deze afdeling,
tijdens de viering van dit feit gisteravond in „De Doelen". Wanneer wij
ons echter naar de toekomst richten, dan denken wij met grote zorg aan
het probleem waarvoor wij ons geplaatst zien: waar haalt de afdeling
Leiden op het ogenblik een geschikt onderkomen vandaan? Een vereniging
als het Roode Kruis,, dat reeds zovele jaren belangeloos op alle mogelijke
gebieden voor het Nederlandse volk heeft klaargestaan, dreigt in Leiden
nu in zijn werk geremd te worden, omdat men hier geen geschikt gebouw
kan vinden."
„Ik spreek van geremd," aldus prof. Gaillard, „en niet van ophouden,
want daaraan zullen wij nooit denken."
jaren later was dit al weer terug
gelopen tot 22.000. De toename van
het aantal leden is sedert de oprich
ting van de afdeling geweldig groot
geweest. In dat jaar waren er in
Leiden nog slechts 258 leden en nu
negentig jaar later is ongeveer 10%
van de Leidse inwoners lid van het
Roode Kruis. In het oprichtingsjaar
was het percentage slechts een half
procent.
Prof. Gaillard memoreerde nog ve
le taken van het Roode Kruis, zoals
de hulpverlening aan het buitenland
de propaganda voor het werk van
de vereniging, de trombosedienst en
de bekende boottochten voor de
chronische zieken. Er zijn echter nog
steeds groepen, die het Roode Kruis
ook zo graag zou helpen, zoals bv.
de vergeten groep van lichamelijk
gebrekkigen, die zo nodig revalida
tie moeten hebben. Hiervoor is ech
ter de steun nodig van de gehele
Leidse bevolking.
Huisvestingsproblemen.
Deze steun vroeg de voorzitter ook
voor het brandende huisvestingspro
bleem, waarbij de afdeling in de
grootste moeilijkheden dreigt te ge
raken. Wij brachten het reeds in de
aanhef van ons verslag naar voren,
de afdeling Leiden moet op korte
termijn een gebouw vinden, waaruit
zij haar zegenrijk werk kan ver
richten. Het weeshuis, waarin het
Roode Kruis nóg gevestigd is, werd
aan het Rijk verkocht, dat de afde
ling „de huur heeft opgezegd". Men
moet plaats maken voor een mu
seum, dat daar wordt ondergebracht.
Hoe intensief het bestuur ook in
Leiden naar een geschikt onderko
men heeft gezocht, men heeft nog
steeds geen geschikt gebouw kunnen
vinden. Met de steun van de gehele
Leidse bevolking hoopt men ook
deze moeilijkheid te kunnen over
winnen. De herdenking van het 100-
jarig bestaan hoopte spreker in een
nieuw gebouw te kunnen vieren.
Tot slot sprak prof. Gaillard de
wens uit, dat het Roode Kruis, zo
als in het verleden haar onafhanke
lijkheid mag blijven behouden. „Nu
we in een periode leven, die hangt
tussen de charitas en de algehele
Een vierjarig meisje in Arnhem
is gistermorgen omstreeks 12 uur bij
het oversteken van de weg door een
trolleybus aangereden. Het kind over
leed ter plaatse.
Gistermiddag is aan prof. dr. J. H. Oort, hoogleraar ln de sterrenkunde
aan de Leidse universiteit en directeur van de sterrenwacht aldaar, in
hotel Wittebrug te 's-Gravenhage door de Koninklijke Nederlandse Uitge
versbond de prijs van „de gouden ganzeveer" uitgereikt. Deze prijs, die in
1955 werd ingesteld ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de Kon.
Nederlandse Uitgeversbond, werd de eerste maal uitgereikt in 1955 en wel
aan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen te Amster
dam. De tweede uitreiking geschiedde in 1957 en „de gouden ganzeveer"
ging toen naar prof. dr. A. J. Barnouw, hoogleraar aan de Columbia Uni
versiteit in New York.
Studie van eigen melkwegstelsel
heeft belangstelling van de wereld
Naar algemeen bekend is, neemt
prof. Oort onder de levende Neder
landse astronomen, die de grote ster
renkundige traditie van ons land heb
ben voortgezet, onweerlegbaar de
eerste plaats in. Uit zijn studie ont
stond reeds vroegtijdig een algemene
visie op de dynamica van de melk
wegstelsels. Na de tweede wereld
oorlog heeft prof. Oort het radio-
astronomisch onderzoek in Neder
land krachtig bevorderd, waaruit de
bouw van de radiotelescoop te Dwin-
gelo resulteerde.
Erkenning
De plechtigheid, die werd bijge
woond door de minister van onder
wijs, kunsten en wetenschappen, mr.
M. L. Th. Cals, begon met een rede
van de voorzitter van de Koninklijke
Nederlandse Uitgeversbond, de heer
J. A. G. Kok. Deze zei, dat de gou
den ganzeveer bedoelt te zijn een er
kenning van eminente verdiensten
die hetzij instituten hetzij individu
ele personen zich hebben verworven
door hun werkzaamheden ter bevor
dering van het aanzien van de Ne
derlandse cultuur.
In de 17e en 18e eeuw werden
door de stadsbesturen van Amster
dam en Haarlem zilveren ganzeveren
uitgereikt aan de beste leerlingen
van de stedelijke scholen.
„Met onze 20e eeuwse Gouden Gan
zeveer, zien wij ons nu als moderne
voortzetters van een lofwaardige ge
woonte."
Melkweg
In het jury-rapport werd de keuze
van prof. Oort gemotiveerd met:
Reeds gedurende vele jaren heeft
Nederland op het gebied van de ster
renkunde een uiterst prominente
plaats ingenomen, geheel onevenre
dig aan zijn grootte en des te opval
lender, waar de atmosferische om
standigheden ter plaatse voor directe
optische waarnemingen alles behalve
bevorderlijk zijn. Van internationaal
bekende namen uit het verleden mo
gen hier slechts genoemd worden
Kapteijn, Julius, De Sitter en Pan-
nekoek.
Het persoonlijk oeuvre van prof.
Oort is neergelegd in meer dan 100
publikaties in Nederlandse, Engelse,
Franse, Duitse, Belgische, Italiaanse
en Amerikaanse astronomische tijd
schriften en enkele boekwerken, res
pectievelijk bijdragen tot boekwer
ken.
Veel van zijn vroeg onderzoek
was gewijd aan de verdeling van de
sterren in ons melkwegstelsel en hun
snelheden, waarbij de roterende be
wegingen in dit stelsel duidelijk
werden. Later richtte zijn aandacht
zich ook op andere spiraalnevels.
Uit deze studies ontstond reeds
vroegtijdig een algemene visie op de
dynamica van de melkwegstelsels.
Nieuw hulpmiddel
Na de tweede wereldoorlog kwam
door de ontwikkeling van de radio-
astronomie een geheel nieuw hulp
middel ter beschikking, waardoor het
mogelijk werd delen van ons melk
wegstelsel te exploreren, die voor
optische methoden wegens aanwe
zigheid van absorberende stoffen in
het heelal niet toegankelijk waren.
Door het radio-astronomisch on
derzoek in Nederland met grote
voortvarendheid te bevorderen lukte
het Oort in samenwerking met Van
der Hulst en anderen de spiraal-
structuur van ons eigen galaktisch
stelsel aan te tonen en nader uit te
meten.
Aan het toegankelijk maken van
de nieuwste resultaten van zijn vak
voor een wijder publiek heeft Oort
naast zijn talrijke andere taken
steeds aandacht weten te schenken.
Daarvan getuigen enkele meer po
pulaire uiteenzettingen in boekvorm
of in samenvattende overzichten in
het kader van tijdschriften, zoals
„Hemel en dampkring" en het „Ne
derlands tijdschrift voor natuurkun
de".
Hierna overhandigde de heer Kok
aan prof. Oort de „gouden ganze
veer" met bijbehorende oorkonde.
Fluisteren
Minister Cals, die prof. Oort har
telijk geluk wenste met de onder
scheiding, roemde de bescheidenheid
en de deskundigheid van deze hoog
leraar. Deze eigenschappen, aldus de
bewindsman, hebben niet alleen de
astronomische wetenschap vooruit-
gebracht, maar ook in Leiden leer
lingen gevormd, die thans internatio
naal vermaard beginnen te worden.
Daarnaast roemde de minister de be
reidheid van prof. Oort om altijd
met anderen samen te werken. Ten
slotte bracht hij het bestuur van de
Koninklijke Nederlandse Uitgevers
bond hulde, dat men de gouden gan
zeveer thans aan prof. Oort had toe
bedeeld.
Dr. J. H. baron de Vos van Steen-
wijk, president-curator van de Leid
se universiteit zei, dat het voor de
Leidse universiteit een levenskwestie
Foto: de minister van onderwijs,
kunsten en wetenschappen, mr. J.
M. L. Th. Cals (links) biedt prof. dr.
J. H. Oort zijn gelukwensen aan.
is, dat haar oude roem zich blijft
verjongen. Na de positie van de
astronoom door de eeuwen heen ge
schetst te hebben, wees hij op het
belangrijke werk, dat prof. Oort in
nationaal en internationaal verband
heeft verricht. Baron de Vos van
Steenwijk zeide, dat een buitenlands
sterrenkundige, sprekend over het
internationale gezag van prof. Oort
hem eens had gezegd: „Oort heeft
maar te fluisteren en het komt in or
de." Dit, aldus spreker, is wel in vol
komen tegenstelling met de houding
van sommige politici, die brullen
maar niets bereiken. Na het belang
rijke werk van prof. Oort inzake de
internationale samenwerking geme
moreerd te hebben, dankte ook baron
De Vos van Steenwijk de Kon. Ned.
Uitgeversbond voor de onderschei
ding die hij aan een hoogleraar van
zijn universiteit had willen verlenen.
Geen gelelde
Tenslotte sprak prof. Oort een
dankwoord uit. Hij zeide onder meer,
dat het van groot belang is, wanneer
de maatschappij profiteert van de
uitkomsten der wetenschap, maar hij
nam stelling tegen de geleide we
tenschap. De geleide wetenschap, al
dus de hoogleraar, loopt maar al te
spoedig dood. In het verlangen van
de natuurkundigen om de natuur te
doorgronden zag prof. Oort een be
langrijke bijdrage tot de verrijking
van de cultuur. Hij prees de Kon.
Ned. Uitgeversbond, dat deze door
haar arbeid meewerkte om de kloof
tussen de wetenschap enerzijds en
het grote publiek anderzijds door
middel van publikaties te overbrug
gen.
Prof. Oort was v rgezeld van zijn
echtgenote, van zijn broer, prof. dr.
A. J. P. Oort, hoogleraar te Wagenin-
gen in de psytopathologie; van zijn
zoon, prof. mr C. J. Oort, sinds veer
tien dagen hoogleraar in de econo
mie aan de rijksuniversiteit te Ut
recht en van zijn schoonzoon, prof.
mr. J. Th. de Smidt, hoogleraar in
de rechtgeschiedenis te Amsterdam.
van
GEEFT IEDEREEN
PLEZIER.
Wij brengen ook voor U een
leuke japon in de nieuwste
stoffen: Tinneroy, Draion,
enz:.
De prijzen variëren
vanaf ƒ19.50.
HAARLEMMERSTRAAT 109
t.o. Bata LEIDEN
Zichtzendingen op aanvraag.
(Advertentie)
Een Colombiaanse tandarts heeft
zijn werkterrein vergroot door het
vervaardigen van kunstgebitten voor
koeien, die anders tengevolge van een
gebrekkig gebit geleidelijk zouden
verkommeren, doordat zij niet vol
doende voedsel kunnen verwerken.
