BLEEKWATER
dat bleekt pus
VAN
NIEUW-
GUINEA
BEVLOEIINGSSYSTEEM
VAN 2000 JAAR OUD
visie op
televisie
Posfzegelaktie voor 't misdeelde
kind begint dinsdag a.s.
VRIJDAG 7 OKTOBER 1960
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 9
MASKERS
Een belangwekkende tentoonstelling te Delft
Ten der oudste cultuuruitingen
*-1 van het menselijk geslacht, de
meest gangbare nog steeds bij de
huidige zogenaamde primitieve vol
ken, is het maken van maskers. In
de meeste culturen heeft het mas
ker, naast een zuiver artistieke
dus uit het oogpunt van kunst be
zien vooral een religieuze en so
ciale betekenis.
De kunstwaarde, zowel als de
uiting van het godsdienstige en de
gemeenschapszin, verschilt van
volk tot volk niet alleen, maar dik
wijls ook van groep tot groep. We
vinden ze in Afrika en bij hoog-
geciviliseerde volken als de Chine
zen en de Japanners, maar ook bij
de Papoea's van Nieuw-Guinea, een
mensenras, dat zowel negroïde als
Semitische kenmerken vertoont.
De maskerkunst vertoont verder
niet alleen verschillen naar mate
van de bevolking zelf maar ook
naarmate van de geografische ge
steldheid van het land van her
komst. Het levenspatroon, verbon
den met de bodem waarop en waar
van de primitieven leven, brengen
hun kunstenaars en ambachtslieden
tot uitdrukking in hun produkten.
Van de voortbrengselen der bodem
bedienen zij zich: hout en planten-
zaden, veren en boomvezels, schel
pen en dierenbeenderen. Soms zelfs
menselijke beenderen. Dikwijls in
een vormgeving en een kleurscha
kering, die „modern" aandoet en
soms weinig afwijkt van twintig-
ste-eeuwse westerse plastieken.
In het Delftse museum „Het Prin-
senhof" is een niet grote, maar
wel belangwekkende tentoonstel
ling van maskers uit Nieuw-Guinea
ingericht. De aanleiding hiertoe
was het lustrum van de Vereniging
van Vrienden van het Ethnogra-
fisch Museum van Delft. Hond vijf
tig maskers, eigendom van het Am.
sterdamse Tropenmuseum, het Mu
seum voor Volkenkunde te Leiden,
of afkomstig uit een particuliere
verzameling, bieden een interessant^
overzicht van deze oeroude volks-*-
kunst. Die kunst is inderdaad ^1 zeer oud, de tentoon
gestelde voorwerpen zijn dat over het algemeen niet.
Het tropische, veelal vochtige klimaat tast de grond
stoffen spoedig aan, zodat aan de voorwerpen slechts
een betrekkelijk kort bestaan is beschoren. Maar steeds
weer worden er mannen gevonden die ze maken vol
gens het traditionele patroon, aangevuld met persoon
lijke kenmerken, al naar gelang het doel waarvoor ze
zijn bestemd.
De motieven verschillen zoals gelegd-- van ge
bied tot gebied. De Mimika-papoea's^ lévend in een
rivierenrijk gebied, maken maskers van rotan, touw
en gras. De Asmat-papoea's bedienen zich van hout,
de Marind-Anim, die aan de kusten wonen, ontlenen
hun versieringsmotieven aan krokodil of hagedis.
Maskers worden gebruikt bij de voorvadercultus of
bij de iniatie-ceremoniën (waarbij de jongen tot man
wordt „gewijd"). Ook bij geheime rituele plechtighe
den bedienen de papoea's zich van maskers. Ook die
nen ze wel uitsluitend als versiering, grote aan de
gevels van de z.g.n. mannenhuizen waar geen vrouw
toegang heeft kleinere als haardracht by de dansen
Soms beelden zij gestorvenen uit of zijn ze gesneden
als onderdeel van sacrale fluiten, instrumenten die bij
rituele plechtigheden dienst doen.
\7anzelfsprekend is ook de artistieke waarde heel
verschillend en er bestaat een grote afstand tussen
de zeer primitieve weefsels met gras en de strak ge
stileerde koppen van hout of klapperschalen; tussen
de kalkwitte versieringen en het soms fraai afgestem
de kleurengamma, tussen wat vage aanduidingen en
een geraffineerde vormgeving.
y/-.-
Van touw geknoopt masker uit het Asmat-gebied (Z.
W.-Nw.-Guinea). Een ritueel masker, een gestorvene
voorstellend. Eigendom van Rijksmuseum voor Vol
kenkunde te Leiden.
Volgens de te Beiroet verschijnen
de krant „Het Oosten" wil men in
Libanon een ondergronds irrigatie
systeem van tien km lang, dat nog
uit de Romeinse tijd dateert, weer in
gebruik nemen.
Deze foggara (ondergronds irriga
tiesysteem) is door luchtfotografie
ontdekt. Op luchtfoto's van 't grens
gebied in Noord-Libanon, bjj 't dorp
El Qaa, vertoonde zich namelijk een
serie ronde aftekeningen vanaf de
rivier Oronte naar de vlakte van
Qaa.
Bij nader onderzoek vond men in
derdaad een serie van 250 putten
met een diepte van vijf a vijftien
meter, onderling verbonden door 'n
tunnel van twee-en-een-halve meter
hoog en twee meter breed. De put
ten dienden voor het verwijderen
van rotsgesteente uit de waterloop
en herstellingen. Deze foggara is
tweeduizend jaar buiten gebruik ge
weest, maar volgend jaar,.na de no
dige opruiming en herstellingen,
hoopt men er weer profit van te
kunnen trekken. Volgens deskundi
gen zal deze oude foggara beter vol
doen dan het moderne systeem, dat
men voor bevloeiing van de genoem
de vlakte had voorgesteld.
Van boombast gemaakt masker uit het Mepeo-gebied, Papuagolf (Austr.
Nw.-Guinea). Eigendom van Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden.
KRO op donderdag.
Het programma, dat de KRO don
derdagavond zijn kijkers bood, was
gevarieerd samengesteld. De serie
documentaires over het kerkgebouw
bleef niet beperkt tot bedehuizen van
de katholieke kerk, maar behandel
de deze keer een protestantse kerk.
Zelfs de samenstelling op dit vierde
deel van „Het huis van God en ona"
was in handen gelegd van een pre
dikant, hetgeen ons wel genoegen
deed. In een directe reportage heeft
men kennis kunnen nemen van het
juryrapport over toekenning van de
t.v. prijs „Prins Bernhardfondt",
waarover men elders meer kan le
zen. Wat de kijker bovendien kreeg
toegemeten, was een kijkje in het
raadhuis van Hilversum, de prach
tige stichting van architect W. Du-
dok. De avond werd afgesloten met
„De brug der zuchten, een t.v. spel
door de tooneelgroep „Theater",
naar een toneelstuk van Thomas
Muschamp. Het was een vrij luch
tige comedie met 'n serie hachelijke
problemen, door erkende tonelisten
onder vaardige regie van Lo van
Hensbergen op de beeldbuis ge
bracht. Rest ons nog te vermelden,
dat in het daags tevoren gegeven
jeugdprogramma van de KRO door
Bert Brugman's marionetten inder
daad spapnende avonturen van de
bekende Marten Toonder onder de
titel „Tom Poes en het echoputje"
hebben gebracht. Het behoeft nie
mand te verbazen, dat ook ouderen
van deze nieuwe serie weten te ge
nieten.
VARA op woensdag.
Ook de Vara had een goedgeko
zen programma. De bereisde dr. L.
Ruim twee miljoen heeft de kin- man Sweater I Sp«ekmee.ter Ek«eda? hyTo*
derpostzegelactie het vorig jaar op- trman. Er is keus tussen 3 pr(Jzcnde juperlatieven bij de hand
gebracht. Dat is voor «en dergelijke grappige kinderkasten van parman- ^Me^htS'1 en^opweXnd2'g?
-- "8 musicerende jongens en meisjes sproken ovcr de provincie Zeeland.
van F.ep Westendorp, één met vier jn em nieuwe „Rent gij het
der„„et„„l reeft er niet. „nd.r* bmt™8|w°on mooie yogelkaarten land?.. zal hy ln de kimende maan-
derpostzegel geeft er niets anders van H. Rol en eén met vier Kerst-en den uitsluitend de Nederlandse pro-
Mif de kinder- Nieuwjaarskaarten van de vier an- vincies bespreken. Het echtpaar
:re kunstenaars. Kees Brusse en Mieke Verstraete
hebben enkele „Kronkels" van Si-
a Hl' iS' ,ev6na!? vorige jaren, met mon carmiggelt aan de man ge-
Het bewijst eens te meer hoe het de bedoeling, dat de bestellingen bracht. De auteur zelf gaf een pret-
doel waaroD deze actie zich richt meteen. worden betaald. De kinde- tjge toelichting. Het forum „Welbe-
doel, waarop deze actie zich richt, ren noteren op hun lijsten alleen de schouwd" bleef deze keer beneden
het Nederlandse volk ter harte gaat: orders - de betaling komt pas later, de maat. Kwam dat door de beide
een beetje vreugde voor het op de
...èn veilig! Oit etiket op de fles Loda bleekwater ie
een garantie voor constante en uitnemende kwaliteit.
Dóór het Kind - Vóór het Kind
„inzameling" een bijzonder hoog be
drag - temeer omdat wie aan de kin
voor terug krijgt dan
postzegel, zonder kans op een land
huis, een automobiel of een zeiljacht.
een of andere manièr misdeelde kind.
Het lichamelijk gehandicapte kind
zo goed als het geestelijk misdeelde
- het zieke en het zwakke kind zo
goed als het kind, dat sociaal be
dreigd wordt en niet kan opgroeien
OPBRENGST Zy2 MILJOEN?
Twee miljoen gulden is een groot
bedrag. Maar voor het kind in nood
is het niet veel meer dan een drup--
onderwerpen, die men kennelijk niet
zo belangrijk achtte, namelijk over
de jonge kunstenaars en over het
feit dat men tegenwoordig zo jong
trouwt? Enthousiasme was er be
paald niet bij.
Komende uitzendingen.
Zoals reeds aangekondigd, zijn van-
in de omgeving waar het eigenlijk avond bij de Avro Perry Como en
hoort, i» het gezin. pel op een Bloeiende plaat. Er wordt Jan Bru^e aan de taur£
veel voor dat kind gedaan, maar er avond-amusement komt van de
MASSALE ACTIE
zou veel meer gedaan kunnen en NCRV, ook al weer met de nodige
t wr j verscheidenheid. Bij de Vara zijn
moeten worden. Laat iedere Neder- zondagavond dr Jef Laat en Bruce
Niet in de laatste plaats is het lander bedenken, als straks de kiel- Low te gast. Vooraf, in de namid-
succes van deze in haar soort wel ne ambassadeurtjes van het misdeel- da* ka". rterï van sport in
meest grootscheepse actie te danken internationaal verband,
aan de schooljeugd. Aan de kinderen de klnd aan de deur komen, dat het
dus, die het beter getroffen hebben hier niet gaat om een bedelpartijtje
in het leven dan hun in de schaduw
Een Spidobootje, Voorwaarts II
,de Pubheke liefdadigheid genaamd is te Lobith aan de Duitse
trekken zij er in de maand'oktober maar om een prachtig particulier grens door een motorschip, de „He-
met tienduizenden op uit. om onder initiatief van heel het volk, een 8ecor" overvaren en gezonken. De
het motto: „Dóór het Kind - Vóór a lwee opvarenden wisten zich zwem-
het Kind" in iedere stad en in ieder ^root goed; waarop de burger trots mende te redden. De Duitse rivier
dorp aan iedere Nederlander hun kan gaan. Misschien, dat dan die politie heeft een onderzoek inge-
dringend beroep te doen. En het zou ruim twee miljoen dit jaar groeien Üteld- *Het °ngfluk 6beurdf doordat
wel vreemd moeten lopen als ook "ijoen au jaar groeien de motor van de voorwaarts II plot-
- tot twee-en-een-half miljoen? seling uitviel.
levende kameraadjes. Alle jaren
Van touw geknoopt masker uit het Mimikagebied
(Zuid-westkust van Nieuw Guinea). De hiermee ge
tooide figurant stelt een gestorvene voor. Eigendom
van Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden.
Er hangt op de tentoonstelling b.v. een masker (cat.
nr. 16), dat waarschijnlijk gediend heeft tot versiering
van een mannenhuis. Het materiaal bestaat uit hout,
.mensenhaar, schelpen en varkensslagtanden; de kleu
ren zijn oranje, bruin, zwart en blauw. Met z'n strenge
doch gelijk bizarre stilerint is het een werkstuk, dat
fascineert door de hooghartige uitdrukking van het ge
zicht. De maker van dit masker moet een begenadigd
kunstenaar zijn geweest. Dan wijzen we ook op een
houten masker (cat. nr. 15), dat onweerstaanbaar doet
denken aan een modern Europees clownsmasker; ook
het rood-en-witte masker van rotan en boombast (cat.
nr. 6), sterk herinnerend aan een vissenkop en af
komstig uit het Leidse Museum voor Volkenkunde. En
voorts op het prachtige masker (cat. nr. 20), de voor
stelling van een gestorvene, in de kleuren wit, zwart
en rood, met de verbijsterde uitdrukking op het lang
gerekte gelaat.
De fraaie, door dr S. Kooijman, conservator van het
Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden, samenge
stelde catalogus is een goede leiddraad bij een bezoek
aan de tentoonstelling (die tot 15 november geopend
blijft). Maar ze is van blijvende waarde, omdat ze in
klein bestek veel wetenswaardigs vertelt van deze
vorm van oerkunst.
dit jaar dit beroep niet werd ver
staan. Als de huismouders, in het
gelukkige besef, dat haar kinderen
veilig geborgen en goed bezorgd
zijn, niet graag zouden willen geven
wat ze te missen,hebben.
„De slag om de kinderpostzegel"
begint deze keer op 11 oktober en
eindigt op zaterdag de 15e oktober.
Dinsdag, na afloop van de normale
ochtendschooltijd, komt het kinder-
leger massaal in het geweer. De kin
deren van lagere en middelbare
scholen, van vakscholen en gymna
sia, van alle kleur en confessie ko
men de orders noteren voor de zak
jes met kinderpostzegels en de map
jes met prentbriefkaarten. De zegels
kosten één gulden-vijftig, de mapjes
kaarten een gulden. Wie een zakje
zegels koopt, steunt het prachtige
kinderbeschermingswerk met 66 cent
want hij koopt voor 84 cent fran-
keerwaarde: zes postzegels van 12 ct
en drie van 4 cent.
ONTWERPERS
De prentbriefkaarten zijn dit jaar
ontworpen door Fiep Westendorp,
H. Rol, mevrouw A. Horodisch-Gar-
LANGERAAR
Echtpaar C. van Dam-Hogervorst
viert 55-jarig huwelijksfeest
De 81-jarige heer G. Brienesse
is in het Apeldoornse Julianazieken-
huis overleden, nadat hy byna twee
weken geleden met kolendampver
giftiging werd opgenomen. Zijn 89-
jarige echtgenote, die ook in het
ziekenhuis moest worden opgeno
men, kon genezen naar huis terug
keren.
De 22-jarige B. Stevens uit An-
geren werd in de nacht van zondag
op maandag op de Ubbergseweg door
een personenauto aangereden. De
jongeman werd tegen de grond ge
slagen en liep zware inwendige kneu
zingen op. Hij werd naar het Cani-
siusziekenhuis overgebracht, waar hij
gisteren aan de gevolgen is overle
den.
WOONWAGENS BLIJVEN
De president van de Rechtbank te
Utrecht mr. J. J. Plugge, heeft uit
spraak gedaan in een kort geding
tussen de gemeente Amersfoort en
drie woonwagenbewoners, H. Baum,
H. Kabalt en H. Terpstra, aan wie
een standplaats was ontzegd in het
Amersfoortse woonwagenkamp aan
de Middelhoefseweg. De gemeente
Amersfoort had namelijk in haar po
litieverordening opgenomen, dat er
niet meer dan zestig wagens in het
kamp mogen staan. De woonwagen
bewoners, die het kort geding aan
hangig maakten, werden door de
president in het gelyk gesteld. Een
door de gemeente Amersfoort gestel
de eis, dat de woonwagenbewoners
geen standplaats buiten het kamp
mogen innemen op straffe van een
dwangsom van vijftig gulden per
dag, werd niet ontvankelijk ver
klaard.
Het echtpaar C. van Dam-Hooger-
vorst hoopt a.s. woensdag 12 okt. 't
55-jarig huwelijksfeest te vieren. Dit
zeldzame jubileum gaat natuurlijk
niet ongemerkt voorbij. Er is zelfs
alle reden voor een blijde viering,
want zowel de bruid als de bruide
gom zijn nog zeer vitaal. De bruide
gom, die 79 jaar is, zou men zeker
deze hoge leeftijd niet geven. En al
geniet hij reeds vele jaren een wel
verdiend pensioen toch blijft hij nog
in het volle leven staan .Nog altijd
is hij gemeente-bode gebleven èn
elke week kan men hem nog bezig
zien met het innen der huren van
de gemeente-woningen. Ook als bo
de voor de KVP is hij bovendien nog
een yverig propagandist voor de ka
tholieke politieke organisatie.
Al meerdere malen mochten we
over de bruidegom schrijven als ver
dienstelijk lid van het zangkoor,
waarvoor hij bij zijn gouden jubilé
werd onderscheiden met het gouden
ere-kruis Pro Ecclesia et Pontifice.
In het begin van dit jaar vierde hij
zijn zestigjarig zangersjubileum. Zijn
stem werd toen nog vastgelegd op
de grammofoonplaat en hij werd be
noemd tot ere-parochiaan. Nog altijd
is hij voor het koor onmisbaar, voor
al door zijn dienst in de week. Ook
als dirigent van Arti en ander mu
ziek- of zangverenigingen verwierf
hij een bekendheid.
De bruit} is 85 jaar en hoewel nog
zeer kras doet zij het nu toch rus
tiger aan. En dat kan ook, want
haar dochter zorgt wel, dat moeder
zich niet druk behoeft te maken. Het
echtpaar heeft 5 kinderen, waarvan
er drie gehuwd zijn. Verder zijn er
22 kleinkinderen. De feestdag begint
met een H. Mis in de parochiekerk
en verder hoopt men het vieren met
een gezellig familiefeest. Door de
vele relaties, die dit echtpaar heeft,
zal het hun vast niet aan belangstel
ling ontbreken.
