DELFTS BLAUW
Waar het
geboren wordt
DINSDAG 13 SEPTEMBER 1960
w>
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 8
Koninklijke familie
in het nieuwe
vakantiehuis
„Piet Hein" en „Groene
Draak" in het haventje
Koningin Juliana, prins Bernhard
en de prinsessen Beatrix en Irene
hebben hun nieuwe vacantiehuis in
Port 'Ercole maandag betrokken.
Toen enkele Nederlandse journa
listen maandagmorgen op uitnodi
ging van prins Bernhard een kijkje
kwamen nemen, waren de konink-
„Donna" teistert
New York
De orkaan „Donna" die New York
bereikte met een windsnelheid van
ongeveer 130 kilometer - in het cen
trum van de wervelstorm circa 210
kilometer - per uur, heeft bewerkt
dat verscheidene stations van de on
dergrondse spoorweg onder liepen
terwijl de veerdiensten door de hoge
golfslag moesten worden gestopt.
Het verkeer over de bovengrondse
spoorweg kon voortgang vinden.
De rivier de Hudson overstroom
de, nadat twintig centimeter regen
op New York was gevallen, West
Side Highway, een der drukste stra
ten van Manhattan.
In New York's centrale park en in
het Rockefeller-centrum werden bo
men ontworteld.
In Connecticut bleek de snelheid
van de orkaan van circa 200 km per
uur tot 145 km per uur te zijn afge
nomen. Duizenden mensen aan de
kust hadden uit voorzorg hun wo
ning verlaten, maar de schade die
de storm heeft aangericht is gering.
Niettemin is in enkele kustplaatsen
de noodtoestand afgekondigd.
Volgens de laatste cijfers heeft de
orkaan tot nu toe in totaal 148 do
den geëist, van wie 20 in de Ver.
Staten.
KLM ONDERVINDT HINDER
VAN „DONNA"
Naar wij van de zijde van de KLM
vernemen heeft de luchtvaartmaat
schappij vandaag bij de vluchtuit-
voering naar Amerika enige hinder
ondervonden van de orkaan „Don
na", die thans over de Ver. Staten
trekt. Verschillende vluchten naar
de Ver. Staten en Canada liepen ver
traging op, aangezien de vliegtuigen
óf langer bleven wachten op een
tussenstation, óf een omweg maak
ten om het gebied, waarin de orkaan
zich bevond, te ontwijken.
Inmiddels is het centrum van de
orkaan New York reeds gepasseerd,
zodat de KLM verder weinig last
van „Donna" zal ondervinden.
In doorgaans welingelichte krin
gen te Washington is vernomen dat
de Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken, Herter, verzocht
heeft de algemene vergadering der
VN te mogen toespreken op 22 sep
tember. President Eisenhower zal op
verzoek van kardinaal Spellman op
26 september te New York een be
langrijke rede over de buitenlandse
politiek van de VS houden voor ver
tegenwoordigers van katholieke lief
dadigheidsinstellingen. Daar Chroesj-
tsjef op 23 september het woord zal
voeren in de algemene vergadering,
zal hij als het ware tussen twee vu
ren in komen te zitten. Eisenhower
krijgt op deze wijze de gelegenheid
te antwoorden op de beschuldigingen
van de Russische premier. Men
meent in Washington, dat Herter in
zijn rede voor de algemene vergade
ring een overzicht zal geven van de
tot nu toe gevoerde ontwapeningsbe
sprekingen en in het bijzonder aan
dacht zal schenken aan de bespre
kingen te Genève over het stopzet
ten van de kernproeven.
De toon van zijn rede zal, naar
men verwacht, gematigd zijn.
WAPENSTILSTAND IN KONGO?
Een woordvoerder van de Ver
enigde Naties in Leopoldstad heeft
gistermiddag verklaard dat in geheel
Kongo 'n wapenstilstand van kracht
is. Slechts twee incidenten zijn te
betreuren, in Kasai, waar twee vol
gelingen van Kalondji door kogels
werden gewond en een Liberiaanse
soldaat van het V.N.-leger door een
pijl lichte verwondingen opliep.
De opperbevelhebber van de V.N.-
strijdmacht, generaal Von Horn,
heeft gisteren met de commandant
van het Kongolese leger, generaal
Loendoela, gesproken over een reor
ganisatie van diens strijdkrachten.
LUCHTVAARTBESPREKINGEN
SCANDINAVIË—V.S. UITGESTELD
De luchtvaartbesprekingen, die
vandaag zouden beginnen tussen de
Scandinavische en de Amerikaanse
regeringsautoriteiten in Kopenhagen
zijn uitgesteld tot morgen. Een van
de leden van de Amerikaanse dele
gatie kan namelijk niet eerder dan
woensdag in Kopenhagen zijn. De
besprekingen zijn gisteren formeel
geopend. De openingsvergadering
nam slechts vijf minuten in beslag,
waarna de conferentie verdaagd
werd.
Inmiddels heeft de Amerikaanse
delegatieleider, de heer Edward Bol
ster, verklaard dat de Amerikaanse
autoriteiten niet de bedoeling heb
ben de landingsrechten van de SAS
in Amerika te besnoeien. „Wij heb
ben alléén opdracht de bestaande
lyke vakantiegangers nog steeds zelf
bezig het huis te bekijken.
Port 'Ercole, op ongeveer 150 km
ten noordwesten van Rome, is een
klein vissersdorpje op het schier
eiland Orbetello. Even voorbij het
knusse haventje, waar in de loop van
de ochtend ook het koninklijk jacht
„Piet Hein" een ligplaats had geko
zen, slingert de weg zich omhoog
langs de rotsachtig kustlijn rond het
schiereiland. Enkele kilometers voor
bij het dorp voert een door scherpe
stenen schier onbegaanbare zijweg
naar beneden, naar het blauwe wa
ter, en aan het einde van dat pad
heeft de Italiaanse architect prins
Borghese in opdracht van prins Bern
hard het huis gebouwd.
Pas om twee uur in de nacht van
zondag op maandag waren de ko
ningin, de prins en de prinsessen uit
Rome in Port 'Ercole gearriveerd en
nog steeds ontdekten de koningin en
haar dochters nieuwe schoonheden
in de bouw van het vakantieverblijf
en in het uitzicht over zee.
Plotseling rende prinses Beatrix
het huis in om op de balustrade te
rug te komen met een verrekijker.
Zij had in de verte twee schepen ont
dekt, die recht op Port 'Ercole af
stevenden. „Ja het is hem, de „Groe
ne draak" komt er aan", riep zij en
thousiast uit, nog steeds door de kij
ker turend. Begeleid door H.M. mij
nenveger „Gemert" voer het schip,
dat onze kroonprinses van de Neder
landse bevolking ten geschenke had
gekregen, de baai in. De „Gemert"
zwenkte af naar de haven om naast
de „Piet Hein" het anker te laten
vallen en het statige jacht van de
prinses waagde zich tot vlak bij de
bungalow, zodat men elkaar van wal
en schip kon toeroepen.
Weer kwamen de vele fotografen
in actie, maar toen ook „De Groene
Draak" in het décor was opgeno
men, was het tijd voor de lunch en
werd het koninklijk gezin in zijn
fraaie nieuwe bezitting alleen gela
ten.
25 JAAR ST. ADELBERT-
VERENIGING
Het hoofdbestuur van de St. Adel-
bertvereniging heeft zich uitgespro
ken vóór de omvorming van vak
bonden in bedrijfsbonden en -r- mits
deze in de richting gaat van een ge
leide bundeling van uitvoerende, me
diale en leidinggevende groepen met
daarboven een toporgaan vóór
medewerking aan de tot standkoming
daarvan. Dit heeft de voorzitter, mr
F. J. G. baron van Voorst tot Voorst,
medegedeeld op een persconferentie
ter gelegenheid van het zilveren ju
bileum van genoemde vereniging dat
zoals bekend op 24 en 25 september
a.s. in Amsterdam wordt gevierd.
Hü voegde daaraan toe dat in de
kringen der leden de gedachten
hierover nog wel verdeeld z(jn.
„St. Adelbert" is niet een politieke
en evenmin een zuivere standsorga
nisatie. Zij is wel ook een sociale or
ganisatie, naast de K.A.B., de werk
gevers-, middenstands-, boeren- en
tuindersorganisaties. Haar doel is
ideëel en materieel.
Op dat materiële doel richt zich
sinds kort meer in het bijzonder de
„beroepscentrale katholieke intellec
tuelen", doch deze komt, aldus baron
van Voorst tot Voorst, moeilijk van
de grond. Slaagt de B.K.I. dan zal zij
in de nieuwe bedrijfsbond als verte
genwoordiging van de leidinggeven
de groep kunnen optreden. Opne
ming in de bedrijfsbond van de lei
dinggevende en mediale groepen te
zamen acht het hoofdbestuur ook
zeer wel mogelijk.
De intellectuelen, aldus de voor
zitter, moeten zich aaneensluiten.
Zij moeten ook in de sociale sector
hun geluid laten horen. Van de zijde
der vakcentrale worden de ideeën en
taken van deze voor de maatschap
pij zeer belangrijke groep niet vol
doende gezien.
In ieder geval evolueren wij naar
een nieuwe vorm van sociale orga
nisatie, aldus de voorzitter. Hjj ver
wacht deze binnen vijf jaar. In elk
der groepen wordt of zal worden ge
werkt aan een schema; uit daarop
volgende samensprekingen moet de
structuur resulteren.
SLUITING DER BANKEN OP
BEPAALDE ZATERDAGEN
De Nederlandse Bankiersvereni
ging heeft besloten, dat ingaande
deze maand de banken elke derde
zaterdag van de maand voor het pu
bliek gesloten zullen zijn. De banken
te Amsterdam en Rotterdam hebben
evenwel de mogelijkheid versche
pingsdocumenten, waarvan de ver
zending naar het buitenland geen
uitstel kan dulden, aan de kas in
ontvangst te nemen.
TEKEN DES TIJDS?
Vannacht hebben onbekenden een
bezoek gebracht aan ^en slagerij aan
de Noordsingel ni Rotterdam. Het
enige wat slager A. G. van G. van
morgen miste waren.... vier pakjes
roomboter.
VERBOND VOOR VEILIG VERKEER
A
Kruising voorrangs-
weg met een weg
welke geen voorrang
Koningin Juliana zal op dins
dag 18 oktober a.s. de Sinai-kliniek
van de Centrale Vereniging voor de
Joodse Geestelijke Gezondheidszorg
officieel openen. De nieuwe Joodse
kliniek werd gebouwd op een per
ceel bosgrond aan laan 1914 in
Amersfoort.
Aan de draaibank. Het mes Is
op dg juiste hoogte gesteld en
schraapt de overtollige, nu nog
zachte klei van de schijf, die
met de voeten in beweging wordt
gebracht. Het bord is na een
maal bakken gereed voor beschil
dering en zei r»a het glazuurbad.
dat over de beschildering heen
komt. opnieuw gebakken worden,
waarna weer 'n stuk blauw delfts
aardewerk gereed is. Op de voor
grond de glpsvormen waarmee
vazen van eenzelfde model wor
den gemaakt
Reeds drie eeuwen lang handhaaft zich 'n fraai handwerk
(Van onze verslaggever)
Delft (P P) - In het schildersatelier van „De Porceleyne Fles", Delfts
oudste aardewerkfabriek, heerst een doodse stilte. Met recht zou
men kunnen zeggen, dat het vallen van een speld een luidruchtig
lawaai betekent, een lawaai, dat de schilders zou kunnen afleiden
van hun artistieke arbeid, waarop zij zich volkomen concentreren.
Een aantal jongelui werkt hier uiterst nauwgezet aan hun werkstuk
ken en zelfs door ons binnenkomen laten zij zich niet afleiden.
Nauwkeurig kijkend naar het model of de foto, of hun fantasie de
vrije loop latend, brengen zij op de borden en vazen de zwart uit
vloeiende penseelstreken aan, die straks gedurende het bakken tot
het decor zullen worden van wat voor buitenstaanders het „Delfts
blauw" is. Voor de buitenstaanders, want in de fabriek van de
„Porceleyne Fles" wordt nooit over „Delfts blauw" gesproken, maar
geldt alleen de uitdrukking „blauw Delfts", dit in tegenstelling tot
het wit Delfts aardewerk en andere Delftse kleuren.
Terwijl wij onze ogen de kost ge
ven, vertelt onze leidsman ons het
een en ander over „De Porceleyne
Fles" en naarmate wij daar meer over
horen, groeit onze belangstelling en
blijven wij soms verbaasd staan kij
ken naar al de pracht en praal om
ons heen.
„De Porceleyne Fles" heeft een zeer
rijke historie, want in 1953 vierde zij
haar driehonderdjarig bestaan. Zij
werd ten tijde van de grote kera
mische bloei ln Delft gesticht door
David van de Pyet in 1653.
Delft telde ln deze dagen ongeveer
30 pottebakkerijen, maar en dit is
zeker de grootste verdienste van de
diverse eigenaars „De Porceleyne
Fles" is de enige fabriek die zich tot
heden heeft kunnen handhaven, on
danks de grote en dikwijls zeer
zware moeilijkheden in de loop van
deze drie eeuwen en de concurren
tie, o.a. van het Engelse aardewerk
en het Franse en Duitse porcelein,
die da Delftse aardewerk Industrie
zoveel schade toebracht Door zich
aan te passen aan de moderne tech
niek heeft men zich echter een vas
te afzet verworven en neemt men
thans een monopolie-positie in.
Chinese Inspiratie
Het was het prachtige Chinese por.
celeln, dat de Delftse pottebakkers
ln de 17de eeuw inspireerde tot een
verfijning van de techniek, die ook
met aardewerk goede resultaten
gaf. Joost Thooft, een jong Delfts
ingenieur, bllea de traditie van de
Delftse Plateelbakkers nieuw leven
in. Onder zijn leiding hervatte „De
Porceleyne Fles" op 'n nieuwe basis
de vervaardiging van het met de
hand geschilderde blauw delfts aar
dewerk. waarbtl de oude Cornelia
Tulk de leermeester van een nieuw
corps Jonge schilders werd.
Als artistiek adviseur werd de me
dewerking verkregen van A. Ie Com-
te, die aan de poly-technische school
(de huidige Technische Hogeschool)
decoratieve kunst doceerde. Spoedig
associëerde Thooft zich met A. La-
bouchere, die door ziekte van Thooft
reeds enkele jaren de leiding alleen
op zich moest nemen en de fa
briek tot grote bloei wist te bren
gen.
In de prachtige showroom bezichti
gen wij de produkten. die door
„De Porceleyne Fles" worden ver
vaardigd, want het is niet alleen
het „blauw delfts" dat d« fabriek
verlaat Ook herinneringstegels wand
en vloertegels, alsmede bouwkera-
mlek en vuurvaste stenen voor de
ovenbouw. Afzonderlijk van dit alles
staat het „oude" aardewerk.
Oud Delfts en Willeen m
Een antieke kast trekt onze aan
dacht en wanneer wij daarin kij
ken, vertelt onie gastheer ons hoe
Koning Willem III in 1887 deze col
lectie oud delfts aan „De Porceley
ne Fles" schonk, als blijk van zijn
waardering en belangstelling voor
de herleving van het oude handwerk.
Deze collectie bleek voor de schil
ders ook een gloedvolle bron van In
spiratie en menig kunstenaar want
dat zijn zij ongetwijfeld heeft in
spiratie gevonden ln een van de ge
schonken stukken en schitterende
resultaten bereikt.
In de andere toonzaal vinden wij
collecties wit delfts, het Pljnacker-
aardewerk terwijl ook de invloed van
„moderne" kunst ln produkten van
jonge medewerker» merkbaar i».
Grillige schilderingen op borden
vazen In parelmoerachtige tint geven
de produkten 'n prachtige weerschijn
en zijn een lust voor het oog. Het
Picasso-achtlge doet de leek niet
vreemd aan, want ook dit aardewerk
heeft een eigen, bijzondere attrac
tie.
In de bakkerij
Met een laatste blik op de prachti
ge kruiswegstatie, de ingelegde vloer
en de magnifieke reliëfwerken be
treden wij de bakkerij en merken
nu direct de verandering van sfeer.
Hier geen doodse stilte, hier geen
pracht en praal, maar de noeste ar
beid van de arbeiders, die in gips-
vormen de grijze, brei-achtige mas
sa gieten of op de draaischijven
met klonten witachtige, uit Engeland
afkomstige klei de vormen maken,
waarop straks de schilders de decors
aanbrengen.
Behalve over vakkennis moeten de
draaiers zeer zeker over 'n kunstzin
nige aanleg beschikken, want onder
hun handen groeit de kiel uit tot
een pul, schaal of vaas, die straks
wie weet waar op tafel zal tronen
als een bewijs van gestage arbeid.
Na het gieten óf draaien worden de
verkregen vormen gebakken, waar
na ze door de schilders met de'hand
worden beschilderd. Hiervoor wordt
een speciale verf gebruikt, die op
het aardewerk een zwarte kleur
aehterlaat, maar, nadat het voorwerp
in het glazuurbad is gedoopt en ten
tweede male in ovens van een
straatlengte lang is gebakken, blauw
wordt. Na afkoeling is 't blauw delfts
aardewerk dan gereed.
Opleiding en praktijk.
Nog verhit van het staan bij de ovens
waarin dag en nacht de wagens met
aardewerk dat in vuurvaste dozen
(z.g. cassettes) is verpakt, worden
binnengereden, vernemen wij iets
over de vorming van de jonge schil
ders.
Een 5-jarige opleiding op de teken
academie waarborgt, dat de fabriek
de beschikking krijgt over uitsteken
de krachten, terwijl daarnaast een
langdurige opleiding op de schilder,
ateliers de jongelui hiertoe be
hoort ook een aantal meisjes tot
volwaardige krachten voor 't bedrijf
maakt. Gemiddeld genomen kan
men zeggen dat zij na 5-10 Jaren het
vak tot in de puntjes verstaan en
prachtige werkstukken afleveren.
Pronkstukken, die door de glanzende,
fluweelachtig glazuur van elke imita
tie zijn te onderschelden, ook voor
de leek.
Maar die leek zal, wanneer hij met
de diverse produkten van deze
bloeiende industrie geconfronteerd
wordt, niet gemakkelijk een keuze
kunnen maken uit al het prachtige
aardewerk, dat „De Porceleyne Fles"
de enige fabriek, die 't echte blauw
delfts aardewerk vervaardigt, biedt.
Een oude meester in het vak legt
de laatste hand aan 'n delf'-blau.
we pul, die later, wie weet waar,
als pronkstuk een kamer zal sie
ren. Op de voorgrond, aan de
wand en op de schoorsteen staan
reeds fraaie exemplaren van zijn
noeste arbeid.
De 17-jarige Raaltenaar J. B. I.
Bos is gisteren in de Stationsstraat
in Raalte met zijn bromfiets tegen
een bestelauto gebotst, waarbij hü
zo ernstig werd gewond dat hij en
kele uren later in het ziekenhuis
overleed.
Op een Weens station is maan
dag een voorstadstrein in volle vaart
op een stootblok gereden met het ge
volg dat 55 personen min of meer
ernstig gewond werden.
Een opslagplaats van de Ame
rikaanse luchtmacht bij de basis
Ramstein, West-Duitsland, is maan
dagavond door brand vernield. De
schade wordt geraamd op ruim 3
miljoen gulden. De oorzaak van de
brand is niet bekend.
Negen geheime zenders en meer
dan 500 gramofoonplaten zijn in de
buurt van Osnabruck in beslag ge-
Weinig veranderingen
in de herenmode
„Smalle pijpen"
voor de jongelui
De herenmode zal in het seizoen
I9601961 weinig spectaculaire ver
anderingen vertonen. Het colbert
wordt, zowel voor kostuums als voor
sportcombinaties, het één-rij drie-
knoopsmodel, met aflopende schou
derlijn en eventueel een rugsplit.
De twist kamgarens zullen weer
sterker dan voorheen op de voor
grond treden, voornamelijk ruiten en
ook strepen in bronskieuren. Voorts
zal bij sportkostuums en jassen als
bijzondere tendens het accent vallen
op schuine of Italiaanse zakken.
Deze prognose ten aanzien van de
herenmode voor de winter 1960
1961 heeft het Nederlands Instituut
voor Herenmode bekend gemaakt
ter gelegenheid van de vijftiende
herenmodebeurs, die gisterochtend
in het Amsterdamse RAI-geboüw is
geopend. Deze vakbeurs, waaraan
wordt deelgenomen door de Neder
landse herenkleding- en herenmode
artikelen-industrie en enkele Belgi
sche. en Duitse fabrikanten, zal tot
15 september a.s. het jaarlijks con
tactpunt zijn tussen Industrieën en
detaillisten.
„Pei hoed".
Onder invloed van de mode voor
vooruitstrevende jongelui zullen er
volgens het Nederlands Instituut
voor Herenmode in het winterseizoen
meer pantalons zonder omslag en
met smalle pijpen (vóór korter dan
achter) met ritssluitingen te zien
zijn. Nieuw zijn ook de colberts met
manchetten en de pet-hoed van haar-
vilt.
Wat de kleuren betreft zullen
groen-bruin, multicolour grijs, olijf
en multicolour blauw bij de kos
tuums overheersen, terwijl voor jas
sen velours iets minder gangbaar zal
worden.
Vrijetijdskleding.
Opmerkelijk in de ontwikkeling
van de herenmode is de uitbreiding
van de garderobe met vrije tijdskle
ding. Zo vertoonde de produktie van
sporthemden en weekenders in 1959
een stijging van bijna 40% verge
leken met voorgaande jaren. De toe
neming van de produktie van vrije
tijdskleding wordt toegeschreven
aan het feit, dat Adam in zijn vrije
tijd de grote stad de rug toekeert.
Uit gegevens van het Economisch
Instituut voor de Middenstand blijkt,
dat de omzet van de detailhandel in
heren- en jongensconfectie aanzien
lijk is gestegen. In het eerste half
jaar van 1960 werd weer een stijging
van 12% ten opzichte van de over
eenkomstige periode van 1959 gere
gistreerd. De omzetten in de detail
handel in herenmode-artikelen ver
tonen een minder spectaculaire stij
ging. Aan de grotere wensen van
Adam ook t.a.v. het assortiment
kan grotendeels door Nederlandse
produktie worden voldaan. Opmer
kelijk was in het eerste halfjaar van
1960 de met 61% gestegen produktie
van korte- en spijkerbroeken. In de
zelfde periode werd voor een bedrag
van 21.5 miljoen gulden aan heren-
bovenkleding geëxporeerd (v. j. 17
miljoen). Er werd in dezelfde perio
de voor een waarde van 21 miljoen
