Duits vestzakslagschip „Lutzow
werd zwaar getroffen
Voorgevoel bedroog
de piloot niet....
Toestel raakte
uit de koers
Duitsers zagen bommenwerper van
Britvoor een „Junker" aan...
Afweergeschut
zweeg
DE LETDSE COURANT
„W moeten dit schip te pakken zien te krijgen," zei op een Engels vlieg
veld de wing-commander. „En dat betekent, dat de strijd deze nacht
moet worden beslist." Hij verklaarde zijn woorden als volgt: Het schip
het miniatuurslagschip „Lutzow" van 14.000 ton, was op weg van Kiel naar
Noorwegen om zich daar bij Hitler's vloot te voegen, die de Atlantische
Oceaan afstroopte, „Het schip zette koers naar de fjorden ten noorden van
Stavanger. Als het daar eenmaal is, is het er overdag volkomen veilig en kan
rustig 's nachts op strooptocht gaan. U zult begrijpen hoeveel schade dit schip
in de Atlantische Oceaan zou kunnen uitrichten
Niemand had meer ingespannen naar de instructies van bevelhebber Roy
Faville van het 42e eskader Beaufort-torpedobommenwerpers geluisterd dan
de 22-jarige sergeant uit Coventry, Ray Loveitt.
Loveit was geen typisch voorbeeld van een held met vierkante kaken en
ogen als staal. Hij was nog maar een jongen, met zijn blonde haar, dat onder
zijn vuile pet uitkrulde. Hij had één bijzondere eigenschap: hij spotte met bij
geloof. Als het maar even kon wandelde hij onder een ladder door en stak
hij drie sigaretten met één lucifer aan.
Hij stootte zijn navigator, de atletisch gebouwde Al Morris uit Nokomis
aan: „Kijk eens op je horloge," fluisterde hij. „Het loopt tegen twaalven.
Tegen de tijd, dat we op de plaats van bestemming zijn is het vrijdag de 13e.
Ik heb zo het idee dat het morgen een ongelukkige dag gaat worden
„Ongelukkig?"
„Ja, voor de „Lutzow."
"Devellhebber Roy Faville was nog niet
-*-* klaar met zijn instructies. „Onze
eerste aanval zullen we doen met een
formatie van negen vliegtuigen in drie
groepjes van drie. We hebben 13 vlieg
tuigen dus we houden er vier in reser-
Toen de bevelhebber het over 13
vliegtuigen had, stootte Loveitt zijn na
vigator aan.
„We krijgen maar éénmaal de kans
het schip onschadelijk te maken. We
hebben dus geen tijd tè verliezen. Laat
je torpedo zo didht mogelijk bij het
schip vallen!"
Een geroezemoes van stemmen gons-
EXCLUSIEF
VOOR
DE LEIDSE COURANT
de door de zaal. Navigotors zochten him
kaarten bij elkaar, marconisten verza
melden hun identificeringsbrieven en
codes. Boordschutter Wallace-Pannell
kwam het eerst bij Loveitt. Hij droeg
een mandje met duiven, die gebruikt
werden voor het zenden van SOS seinen
in geval het vliegtuig in zee terecht zou
kc len.
„Heb je de vogels?" vroeg Loveitt.
„Ja en nu moet je eens raden....
we hebben mand nummer 13".
„Heb je dat zo uitgezocht?"
„Neen, eerlijk niet."
Om kwart over 11 verlieten de eerste
drie bommenwerpers van het 42e eska
der onder leiding van Faville, het vlieg,
veld Leuchars en enige minuten latei-
zetten zij koers naar het zuiden van
Noorwegen.
Zwaar weer
Het was stormachtig en bewolkt ge
durende de reis, met nu en dan opkla
ringen van helder maanlicht. Meer dan
een uur vlogen zij door, meestal door
zwarte regenwolken.
Op het hoofdkwartier van het kust-
commando te Londen volgde luitenant-
generaal Sir Frederick Bowhill, hoofd
van het kustcommando, de ontwikkeling
van de operatie met gespannen aan
dacht.
Het was inmmidels middernacht
geworden. Het was vrijdag de 13e
juni 1941. Op het moment, dat de
ene dag in de andere overging, sig
naleerde een Blenheim verkennings
vliegtuig het Duitse convooi. De pi
loot kon de Lutzow" duidelijk on
derscheiden.
Vóór het schip voer één torpedo
boot en er achter nog vier. Binnen
het tijdsverloop van enkele minu
ten had luitenant-generaal Bowhill
het rapport voor zich liggen. Het
convooi bevond zich 30 mijl ten zui
den van Lister en koerste west
noord-west.
Bowhill liet het rapport doorseinen
naar de bommenwerpers. Zij waren toen
al halverwege over de Noordzee en in
gc -de positie.
'p3rwijl de leidende groep de laatste
200 mijl in de richting van het opgege
ven punt ten zuiden van Lister aflegde,
ELUKSGETAL 13
Het was de eerste keer, dat een
van de RAF torpedobommenwer-
pers zijn wapen op een Duits schip
had afgevuurd in open zee. Het
was vrijdag de dertiende; alle 13
vliegtuigen van het eskader op één
na hadden de jacht opgegeven;
maar de jonge man, die dit laatste
vliegtuig bestu irde, was iemand,
die altijd onder ladders doorliep
steeg de spanning in de vliegtuigen.
Niettegenstaande de voortdurende duis
ternis, werd Loveitt er steeds zekerder
van, dat hij deze keer geluk zou hebben.
Loveitt's toestel kwam terecht in de
maalstroom van hun uitlaten, het vlieg
tuig werd heen en weer geschud en werd
stuurloos. Het toestel maakte een bijna
verticale duikvlucht. Toen Loveitt het
toestel weer in zijn macht kreeg, bevon
den zij zich vlak boven het water. En zij
waren alleen
Loveitt stuurde voorzichtig bij naar
stuurboord, in de richting van de lich
ten.
„Zie je de lichten?"
Loveitt antwoordde pas tófen hij rond
om de lichten gecirkeld had.
Er was geen twijfel mogelijk. Het war
ren vissersboten.
„Wat moeten we nu beginnen?"
„Ik zal de richting naar de kust in
slaan. Daar zullen we een nieuwe op
gave van het doel vragen, waarna we
het schip zullen achterhalen."
„O.K."
Loveitt steeg weer tot 180 meter. De
regen had een zwakke plek in de cabi
ne gevonden en sijpelde op zijn knie. De
optimistische stemming zakte. Hij voelde
zich kalm en onprettig.
„Er zijn tien minutenvoorbij", riep
Morris. ,,Geen land te zien."
Terwijl Loveitt naar bakboord bij
stuurde, keek hij even naar het kompas.
Hij schrok van wat hij zag en keek nog
nauwkeuriger. De naald ging de ver
keerde kant op.
Hij realiseerde zich direct wat er ge
beurd was. De regen was op het'kom
pas gedruppeld en had het zicht on
duidelijk gemaakt. Het kruisstuk dat de
richting „noord" aangaf, was fout. Sinds
zij de vissersboten verlaten hadden, wa.
ren zy in omgekeerde richting gevlo
gen weg van de kust. Een veel voor
komende fout. Loveitt ergerde zich gru.
welijk. Geen wonder, dat zij niets ge
zien hadden.
„Ik heb een fout gemaakt, Al. Ik ben
precies de verkeerde kant op gevlogen.
Ik maak nu een draai van 180 graden
en we zullen minstens nog eens
vijrtien minuten door moeten gaan.
Het spijt me jongens."
Zij vlogen terug en de spanning nam
toe. Om hen heen werd het steeds don
kerder. Loveitt begon de moed te ver
liezen, maar plot
seling veranderde
de onbekende we
reld onder hen in
een vulkaan. Een
stem sprak kalm
in Loveitt's oor.
„Afweerge
schut, schipper.
Onder ons en
achter ons."
„Waar zijn de
schepen?"
Morris riep van
voren: „Het zijn
geen schepen. In
het licht van de
explosies kan ik
land zien."
„Laten we dan
maken, dat we
hier weg komen."
Loveitt koerste
weg van het af
weergeschut te
rug naar de zee.
Wat was dat?"
„Ik heb het
juist uitgezocht.
Het was het
vliegveld van
Lister."
Lister.' De nieu
we Nazi-basis
voor de Duitse
Dorniers. Ze had
den wellicht sla
pende honden
wakker gemaakt.
In een paar se
conden zou er een
heel escaker ja
gers achter hen
aanzitten
^1 een half uur lang waren ze bezig geweest een punt te vinden, dat hen zou ver
tellen waar ze zich bevonden. Nu wisten zij het dan met angstwekkende zekerheid.
Morris kwam naast Loveitt zitten.
„Hoe lang hebben we nog om rond te snuffelen?"
Beide mannen waren even stil en berekenden de brandstofpositie. Meer dan een
half uur mochten zij absoluut niet besteden met het zoeken.
Loveitt herstelde zich van de schok, die het plotselinge afweergeschut hem had
bezorgd. Toen hij op de kaart keek, realiseerde hij zich, dat zij alleen nog tijd hadden
op te trekken voorbij Lister Fjord tot ongeveer enige mijlen ten noorden van Egers-
mund. Maar als het convooi zijn weg in dezelfde richting had vervolgd dan moest
het zich in dat gebied bevinden.
„Werk de nieuwe positie uit," zei hij tot Morris. „Neem aan, dat het convooi 26
knopen snelheid heeft gehad sinds de Blenheim het signaleerde. Als mijn berekening
juist is, moet het dan nu ongeveer onder Egersmund zijn. We kunnen het net halen."
Morris ging aan het werk en Loveitt koerste noordwestelijk in de richting van
Egersmund. Hij hield dus geen rekening met de kans, dat de „Lutzow" zich nog
ergens op de onmetelijke watervlakte achter hen zou kunnen bevinden
De „Lutzow" kon onmogelijk nog verder
noordelijk zijn. Ze hadden het schip gemist.
Loveitt draaide tot een koers van 267 graden.
Dit was ongeveer de goede koers naar huis.
Morris werkte een nieuwe positie uit.
Wallace-Pannell kwam uit de geschuts
koepel. Loveitt stak een sigaret op. Zij
moesten nu alleen nog zien thuis te komen.
Eén torpedo was
voldoende
„Ik heb het juist opgevangen van de aan
voerder", zei hij. „De anderen geven de
strijd op. Zij hebben niets ontdekt en gaan
terug."
„O.K."
Loveitt had het nieuws nog maar nauwe
lijks verwerkt toen Morris hem weer riep.
.,We bevinden ons nu tegenover Egersmund."
Nog even vervolgde Loveitt zijn koers
terwijl hij overdacht wat te doen. Het was
stikdonker. De lege duisternis deed hem
pijn aan de ogen.
De kranige bemanning van Lo
veitt's toestel. Van links naar
rechts Downing, Ray Loveitt, Al
Morris en Wallace-Pannell.
In het vizier
De wereld om hen heen was een ver
duisterd toneel, waar lichtvlekken van twee
zoeklichten de duisternis alleen ma. r zwar
ter maakten. Plotseling zag Loveitt in de
eerste lichtvlek als de eerste regendrup
pel op de droge straat een klein plekje
wit opduiken. Het was het kielzog van een
schip.
Het was een fantastisch gezicht. De licht
plek stond stil maar het voorwerp bewoog.
Met een statige vaart schoof de „Lutzow"
in de lichtplek ongeveer 1000 m. achter de
mijnenveger. Zij werd geflankeerd door een
rechthoek van kanonneerboten. De eerste
twee beschermden de toegangsweg voor een
eventuele torpedo-aanval.
Dat was een knap trucje van de Duitse
kapitein om 25 mijl uit de richting te gaan.
Ze zouden er nooit aan gedacht h -ben het
convooi daar te zoeken.
Het was te laat het schip op de eerste
lichtplek aan te vallen. Maar meer noorde
lijk. precies in de richting waarin het con
vooi voer, was de tweede lichtplek. Als hij
dezelfde koers hield, recht op het convooi
af, er achterheen draaide en op een mijl
afstand van bakboord zou blijven om daarna
weer om te zwenken, kon hij de aanval op
de „Lutzow" wagen als deze zich in de
tweede lichtplek bevond.
Hij draaide naar het noordwesten, regel
matig dalend en bepaalde vlug en punctueel
de afstand, snelheid en tijd. Hij moest zijn
duikvlucht ondernemen als hij precies in
het centrum van de tweede lichtplek was,
zodat hij in staat zou zijn precies te richten.
Eindelijk
met zijn voet op het gaspedaal, niet sneller
vliegend dan 140 knopen. Op hetzelfde mo
ment kwam de mijnenveger in het zicht,
met sterk dreunende motoren. Loveitt
leunde voorover, wachtend op de „Lutzow".
die nog niet in het licht verschenen was
maar op het punt stond haar entree te
maken.
Daar was ze eindelijk! Volkomen onbe
wust van het gevaar, dat haar bedreigde
Verbaasd herkende Loveitt 't Duitse vest
zakslagschip. Het was alsof hij een be
roemde actrice door de straat zag wande
len. Het schip was prachtig en zag er pre
cies zo uit als de afbeeldingen hadden aan
gegeven.
Hij richtte de neus van zijn toestel om
hoog om de torpedo te kunnen richten, re
kening houdend met een normale afwijking,
mikkend op het voorste deel van het schip,
net naast de stalen beplating. Hij had de
tijdsduur perfect berekend en behoefde al
leen nog maar een zachte druk met zijn
voet uit te voeren op het pedaal van het
richtingsroer aan bakboord. De neus zwenkte
iets naar bakboordzijde en bleef toen in de
positie, waarin hij hem wenste.
Het was onmogelijk te missen. Zijn wijs
vinger hield de ontladingsknop al vast. Hij
drukte de knop met ingehouden adem in.
„Hé", riep Downing vanuit de romp. „U
hebt de torpedo laten vallen."
Pas toen kreeg Loveitt in de gaten, dat
hij sinds de ontdekking van het convooi,
waarvan alleen de navigator en hij op de
hoogte waren, nog geen woord had gespro
ken.
Plotseling gaf hij vol gas en probeerde
zijn toestel met de moed der wanhoop laag
te houden. Hij passeerde de kanonneerboot,
steeg naar bakboord in angstige afwachting
van de beschieting, die moest volgen. Pas
later wist hij, dat hij in zijn angst voor
het komende geschut, geschreeuwd had „Nu
komt het, nu komt het" toen zij de Lutzow
passeerden en opstegen.
„U hebt het schip geraakt, U hebt het
geraakt!" Downing en Wallace-Pannell. die
eindelijk ontdekten wat er gebeurd was,
schreeuwden het uit door de telefoon. Lo
veitt steeg hogercirkelde boven de eer
ste kanonneerboot en keek over zijn lin
kerschouder naar zijn prooi. De vloedgolf
van water, opgeworpen door de explosie,
bevond zich als een indrukwekkende muur
om het getroffen schip.
blik te werpen op wat hij had gedaan. Toen
kreeg de angst hem weer te pakken hij
keerde en steeg buiten bereik. Het convooi
verminderde snelheid. Men was volkomen
verrast. Er was geen enkel schot afgevuurd.
Het Duitse escadron had Loveitt's toestel
aangezien voor een Juncker 88 die in de
buurt „patrouilleerde".
De torpedo had zijn bestemming gevon
den! De Lutzow kreeg onmiddellijk een
hevige slagzij aan bakboord en doordat een
deel van het bovendek onder water kwam,
stopten de motoren. De schroefas aan bak
boord werd ernstig beschadigd en door de
zware slagzij bevond de schroefas aan stuur
boord zich bijna geheel boven water.
Zes maanden
in dok
Vier dagen later lieten foto's de „Lut
zow" zien in droogdok te Kiel. Het schip
bleef hier meer dan zes maanden.
Toen Loveitt landde werd hij omstuwd
door de andere vliegtuigen, die zijn be
richten hadden opgevangen. Daarna werd
hij de „operations ro. binnengeloodst
en onderworpen aan een int nsieve on
dervraging. Zij wilden zo zeker zijn van
hun zaak voor ze hem lieten gaan, dat
het er op leek of-zij niet wilde aan
vaarden, dat het vijandelijk doel was ge
troffen. Het was de eerste torpedo, die
Loveitt had laten vallen op vrijdag de
13e.
