De Gouden Ciskei
Officiële nieuwsgierigheid naar
allerlei privé-aangelegenheden
De KAJ heelt juniorenstatus gereed
ROMEINEN, GRIEKEN EN EGYPTENAREN
HIELDEN REEDS VOLKSTELLINGEN
MAANDAG 23 MEI 1960 DE LEIDSE COURAN1 PAGINA 10
11 KA JOTTERS NAAR
NOORD-RHODESIA
„Wij zijn zover, dat de inhouds-
bepaling en beargumentering van 'n
juniorenstatus voor de werkende
jongeren gereed is. Deze zal binnen
kort aan het nationaal verbond van
de KAB worden verstrekt met het
verzoek om al het mogelijke te doen
om tot het realiseren van de junio
renstatus te komen". Dit deelde de
voorzitter van de katholieke arbei
ders jeugd, de heer Huub Larosch
zondag op de nationale raadsverga
dering van de KAJ in huize Bergen
te Vught mede.
Voor dezelfde groep van jongeren,
waarvoor getracht wordt een junio
renstatus te realiseren, vroeg de heer
Larosch zich af of in verband met
de plannen tot verkorting van de
werkweek voldoende met het jeug
dig zijn van deze jongeren rekening
wordt gehouden. Volgens hem houdt
een verkorting van de werkweek te
vens een verlenging van de overige
werkdagen in, waardoor het avond
onderwijs, de vrije tijd en het jeugd
werk voor de werkende jongeren wel
eens in gedrang zouden kunnen ko
men.
In het kader van de KA J-wereld-
wijd actie kon de heer Larosch me
dedelen, dat op 6 juli weer 11 ka-
jotters als lekenmissionarissen naar
Noord-Rhodesia vertrekken. De uit
zending van deze kajotters werd mo
gelijk gemaakt door de diocesane
bonden van de KAB van 's Herto
genbosch, Utrecht en Haarlem. Ten
slotte kondigde de heer Larosch aan,
dat binnenkort zal worden begonnen
met een 3-maandelijkse training in
de meest elementaire zaken van de
Kaj ottersbeweging voor groepen van
10 a 15 kajottersleiders.
De heer Wim Pennings gaf aan het
slot van de vergadering een over
zicht van de werkzaamheden van de
KAJ in de afgelopen 15 jaar. Dit ju
bileum zal naast de eigen viering in
de afdelingen, worden gevierd met
een feestelijke bijeenkomst van alle
nationale en diocesane leiders en
oud-leiders van de KAJ.
Tijdens de vergadering werd de
heer Huub Larosch als nationaal
voorzitter van de KAJ voor de vol.
gende twee jaren herkozen.
SLACHTOFFER VAN GAS-
VERST1KKING.
Zaterdagavond is in Amsterdam
de 70-jarige weduwe L. U.—B in haar
woning aan de Hoofdweg door gas-
verstikking om het leven gekomen.
Het slachtoffer werd aangetroffen
voor een brandende gashaard. Een
onderzoek heeft uitgewezen, dat de
koppeling met de haardkraan niet
voldoende gesloten was, waardoor
een geringe hoeveelheid gas kon ont
snappen.
SPORT
ZEVEN DODEN BIJ DRAMA VAN
AIX LES BAINS
Het aantal personen, die het leven
verloren bij het ongeluk in Aix les
Bains, waar een loopbrug over het
circuit instortte op het moment, dat
de racewagens aankwamen, (men zie
hiervoor pag. 8), is gestegen tot ze
ven. Er zijn nog 22 zwaargewonden.
99
Ik wtHÈs ut eehoormen iteifilm
bei'h/e hebben een oor om de fsibcm
te weken'Of we mienirnnoim
mSnoeffefenêitteM/tehebben
be Men mar hear te ont
ploffen.Jone.-
v?
EIND MEI ALGEMENE VOLKSTELLING
«In die dagen ging er een gebod
uit van keizer Augustus.
merkelijk groter en het wordt zeer
wel mogelijk geacht, dat het dubbel
zo sterk was als het aantal vrije bur
gers.
Ook in de Romeinse buitenprovin
cies werden op gezette tijden volks
tellingen georganiseerd, in de regel
met een tussentijd van veertien jaar.
Evenals in het moederland waren de
belastingheffing en de indeling voor
de militaire dienstplicht de meest op
de voorgrond tredende oogmerken.
Het wordt als zeer waarschijnlijk
geacht, dat de verplichting tot het
vervullen van de krijgsdienst kon
worden afgekocht door een bijzon
dere belastingheffing.
/"^EEN VAN DEZE volkstellingen
is zo bekend geworden als die,
waarover wordt bericht in het Bij
belverhaal, dat handelt over de reis
van Jozef en Maria naar Bethlehem:
„In die dagen nu ging een gebod uit
van keizer Augustus dat de gehele
wereld moest opgeschreven wor
den. Deze eerste opschrijving had
plaats toen Quirinus stadhouder was
over Syrië. En allen gingen op reis
om zich te laten opschrijven, ieder
naar zijn stad. Ook Jozef ging op uit
Galilea, uit de stad Nazaret, naar
Judea, naar de stad Davids, die Beth
lehem heet; omdat hij uit het huis
en geslacht van David was om zich
te laten opschrijven met Maria, zijn
verloofde die zwanger was" (Lucas
2:1).
Na de ondergang van het Romein
se Rijk is het houden van volkstel
lingen op zo uitgebreide schaal en
met een zo grote regelmatigheid in
onbruik geraakt. Slechts sporadisch
en dan nog maar voor beperkte ge
bieden vooral in de oude stede
lijke centra in Europa vernamen
wij na de zestiende eeuw nog wel
eens iets over tellingen van het aan
tal inwoners.
•TOT SLOT VAN DIT korte over-
zicht van de voorgeschiedenis
van de moderne volkstellingen kan
nog melding vlorden gemaakt van 'n
poging de bevolking van Engeland
tegen het einde van de zeventiende
eeuw te „beschrijven". In 1696 ver
scheen in Londen een statistische
studie van Gregory King, waarin hij
op grond vooral van gegevens be
treffende de belasting op het aantal
stookplaatsen het inwonertal van
zijn vaderland berekende. King be
cijferde de totale bevolking van En
geland voor het jaar 1689 op iets
meer dan 5,5 miljoen zielen. Daar
van woonden alleen in Londen
530.000 mensen, in de overige steden
en marktplaatsen 870.000, terwijl in
dorpen en gehuchten nog 4,1 miljoen
mensen zouden hebben gewoond, 't
Aantal plattelandsbewoners was dus
bijna drie maal zo groot als de stede
lijke bevolking. Het aantal families
stelde King op ruim 1,3 miljoen.
Maar onze Engelse onderzoeker
deed méér: hij deelde de bevolking
in naar standen en beroepsgroepen,
hij maakte schattingen over de ge
middelde omvang van de gezinnen
in deze uiteenlopende maatschappe
lijke groepen en waagde zich zelfs
aan berekeningen ten aanzien van 't
gemiddelde jaarinkomen van de ge
zinnen. De studie van Gregory King
kon uiteraard geen aanspraak ma
ken op onbetwistbare nauwkeurig
heid in Engeland was men even
als in de andere landen in dit we
relddeel nog lang niet toe aan een
wetenschappelijke beoefening van de
statistiek maar de resultaten van
zijn berekeningen zijn niettemin van
blijvende betekenis gebleven ter be
oordeling van de Britse toestanden
in zijn tijd. Bepaalde waarnemingen
van King behoren ook nu nog tot de
oogmerken van de volkstellingen van
tegenwoordig, met dit grote verschil,
dat nu de uitkomsten van het onder
zoek veel preciezer kunnen zijn dank
zij de beschikking over perfect func
tionerende statistische diensten.
het inwonertal veranderde regel
matig, hetzij door de afval van ge
biedsdelen, hetzij door veroveringen,
die tot een uitbreiding van het ter
ritoir leidden. Bovendien schijnt het
iegel te zijn geweest, dat de belas
tinginning werd verpacht, zodat het
in het belang van de inners was het
aantal cijnsplichtigen lager voor te
stellen dan het in werkelijkheid was!
QOK UIT HET OUDE GRIEKEN-
LAND zijn berichten tot ons ge
komen over volkstellingen. Bekend
is vooral gebleven de telling die in
het jaar 315 voor Chr. onder het be
stuur van Demetrios van Phaleron in
Athene werd gehouden. Volgens de
overlevering zouden daar toen 21.000
burgers hebben gewoond en 10.000
vreemdelingen, terwijl het aantal
slaven op niet minder dan 400.000
wordt gesteld. Maar latere onder
zoekers hebben de uitkomsten van
deze telling sterk in twijfel getrok
ken. Het schijnt vrijwel vast te
staan, dat in het cijfer, dat betrek
king heeft op het aantal echte Athe-
ners, alleen de volwassenen zijn be
grepen. Eenzelfde correctie zou moe
ten worden worden gemaakt op het
cijfer betreffende de inwoners van
vreemde herkomst. Maar vooral het
aantal slaven zou aanmerkelijk klei
ner zijn geweest, ofschoon het eco
nomisch leven toen in hoge mate
van de slavenarbeid afhankelijk moet
zijn geweest.
De volkstellingscijfers uit twee
tijdvakken van de Atheense geschie
denis, die ongeveer een eeuw uit el
kaar liggen, zijn in het jongste ver
leden het voorwerp geweest van een
nieuwe bestudering. Voor het jaar
431 voor Chr. is men daarbij geko
men tot een inwonertal van ruim
315.000. Daarvan zouden 172.000
mannen, vrouwen en kinderen van
Atheense oorsprong zijn geweest.
Het aantal vreemdelingen moet vol
gens deze herberekening 28.000 heb
ben belopen, terwijl de slaven een
bevolkingsgroep van 115.000 zielen
zouden hebben gevormd.
r\E VOLKSTELLINGEN werden in
U het Romeinse Rijk om de vijf
jaar gehouden. Volgens sommige
schrijvers zouden zijn een navolging
zijn geweest van de Griekse tellin
gen, maar aan de 'andere kant wordt
het mogelijk geacht, dat Egypte in
dit opzicht tot voorbeeld heeft ge
diend. Zoals alle uit de Oudheid be
kende pogingen een duidelijk beeld
te krijgen van het aantal bewoners
van het land, lagen ook bij de Ro
meinen vrijwel uitsluitend militaire
en fiscale overwegingen aan de
volkstelling ten grondslag. De re
geerders hebben blijkbaar altijd de
behoefte gehad te weten op hoeveel
weerbare mannen zij kon reknen
voor het geval een conflict met an
dere landen en volken mocht ont
staan.
Maar het voeren van oorlogen
kostte veel geld en dus was het voor
de regeringen in de Oudheid van
groot belang op de hoogte te komen
van het vermogen hunner onderda
nen, waarbij met het opleggen van
belastingen rekening kon worden ge
houden. Bij de Grieken en de Ro
meinen was de hoogte van de be
lastingplicht bovendien een maat
staf voor het indelen van de be
volking in verschillende standen en
de toekenning van daarmee verband
houdende politieke rechten.
„Uw omvang is sinds 1947 iets
toegenomen".
Is u al eens 25 geweest?"
riND MEI ZAL de dertiende algemene volkstelling in ons land worden
*-■ gehouden. Misschien dat sommigen nog enige voorstelling hebben van
het invullen van vragenlijsten bij vroegere volkstellingen, met name die
van 1930 en 1947. Maar bij velen zal deze nieuwe volkstelling waarschijnlijk
slechts weinig of geen herinneringen aan het verleden opwekken. Er zullen
dan ook zeker mensen zijn, die zich met enige verwondering afvragen,
waarom van officiële zijde zoveel „nieuwsgierigheid" aan de dag gelegd
wordt voor zaken die nauw verband houden met wat iedereen toch wel
als privé-aangelegenheden zal beschouwen.
Men is er mee vertrouwd, dat. een huwelijk bij de burgerlijke stand van
zijn plaats van inwoning moet worden aangegeven. En men heeft er vrede
mee, dat mededeling moet worden gedaan van eventuele verhuizingen,
ofschoon dat nog al eens wordt vergeten. Maar zo - zullen velen wellicht
vragen - moet de overheid zich ook interesseren voor de godsdienstige ge
zindheid van haar onderdanen en voor de vraag of men eigenaar dan wel
huurder is van het huis, waarin men woont? Moet zij zo precies weten,
welke akten of diploma's de ondervraagden bezitten? Is verder de vraag,
tot welke inkomensgroep men behoort, niet een uiting van vrijmoedigheid,
die misschien met enige argwaan zal worden bekeken, omdat al spoedig
een verband wordt verondersteld met de werkzaamheden van de belasting-
f dienst?
Maar waarom dan de vragenlijsten, die eind mei huis aan huis zullen
worden gebracht?
gentiende eeuw op gezette tijden
DE ANTWOORDEN op deze met plaats vinden, hebben in allengs
veel zorgvuldigheid uitgezochte sterkere mate tot oogmerk gehad,
en opgestelde vragen zullen de het regeringsbeleid nauwer te doen
bouwstoffen gaan leveren voor een aansluiten bij de behoeften van land
zo volledig en nauwkeurig mogelijke en volk op economisch en maat-
beschrijving van ons nationale be- schappelijk gebied, vanzelfsprekend
staan. Het doel van de komende binnen de grenzen van wat men
volkstelling is namelijk een algemeen daaronder in de loop van de tijd
inzicht te verwerven in de aard en meende te moeten verstaan,
omvang van bepaalde verschijnselen,
zoals de groei en de samenstelling RU DE VOLKSTELLINGEN in het
van de bevolking en de daarin op- grijze verleden was daarentegen
getreden wijzigingen sedert de vori- van dat sociale en economische as-
ge telling. Voorts van de omvang der peet nauwelijks of geen sprake. Twee
gezinnen, de vruchtbaarheid van de elementen stonden bij de volkstellin-
huwelijken, de veranderingen in het gen in de oudheid steeds op de voor-
economische leven en de verschui- grond: het ging om de vraag, welk
vingen in de samenstelling van de deel van de bevolking als cijnsplich-
beroepsbevolking. onder meer ten tig moest worden bschouwd en hoe
gevolge van de industrialisatie en groot het aantal mannen was, dat
de emigratie. Ook zal de komende onder de wapenen kon worden ge-
volkstelling uitsluitsel moeten geven roepen. En in veel gevallen hielden
over de omvang van het forensen- het onderzoek naar de belastingplicht
verkeer en over de mate, waarin de en de oproep voor de militaire dienst-
bevolking gebruik heeft gemaakt van vervulling nauw met elkaar verband.
de verschillende vormen van alge- De oudste tellingen, waarvan in de
meen vormend en vakonderwijs. Het geschiedenis melding wordt gemaakt,
verkrijgen van een duidelijk inzicht zijn die in China waarvan de eerste
in al deze verschijnselen is van groot omstreeks 3000 jaar voor Christus'
belang voor het bedrijfsleven en we- geboorte plaats vond. Maar de ge-
tenschap en, niet in de laatste plaats, gevens daarover zijn zeer schaars,
voor het overheidsbeleid op tal van Iets meer weten wij van een latere
gebieden zoals onderwijs, woning- telling in dat land, met name van
bouw, verkeer en industrialisatie. die in het tweede jaar van onze jaar
telling. Het aantal inwoners werd
EEN GERUSTSTELLING voor wie toen bepaald op bijna zestig miljoen
de weetgierigheid van de over- Maar in het jaar '57 na Christus was
heid zou wantrouwen, mag liggen dit bevolkingscijfer teruggelopen tot
in de wetenschap, dat de persoonlijke 21 miljoen tengevolge van aanhou-
gegevens, die op de vragenlijsten dende oorlogen en binnenlandse
worden ingvuld, naamloos worden, troebelen, die gepaard gingen met 'n
zodra zij zijn geregistreerd en sta- ernstige verslechtering van de le-
tistisch zijn verwerkt. Bovendien vensomstandigheden der bewoners,
wordt een onbevoegde inzage of een
onbevoegd gebruik van de individu- C*EN KLEINE HONDERD jaar later
ele informaties uitgesloten, omdat de was 't zielental weer toegenomen
functionarissen, die op de een of an- tot vijftig miljoen. Uitgangspunt van
dere wijze bij de tellingswerkzaam- de tellingen was het aantal belas
heden zijn betrokken, strikte geheim, tingbetalers, waarbij de gezinnen op
houding is opgelegd. gemiddeld vijf leden werden gesteld.
Maar deze cijfers kunnen geen aan-
Dit is juist het grote verschil tus- spraak maken op nauwkeurigheid:
sen de volkstellingen in ónze tijd en het Chinese grondgebied en dus
die, welke reeds lang vóór ons en
omstreeks het begin van onze jaar-
telling werden gehouden. De tellin
gen, die in de verschillende Euro- „Met die moderne machines kan ik
pese landen sinds het begin der ne- niet werken".
Uit de cijfers van de opeenvolgen
de volkstellingen, voorzover deze zijn
overgeleverd krijgt men een indruk,
in welke mate de vrije bevolking
toenam. Zo bleek bij de census van
131 voor Chr., dat 319.000 weerbare
burgers ter beschikking stonden. Dit
aantal steeg bij de volgende census,
die in 125 voor Chr. werd gehouden,
tot 395.000, een toeneming dus van
76.000. Maar in die tussentijd was
het tot een verdeling van braaklig
gende grote landerijen onder de ar
me boerenbevolking gekomen, het
geen in de resultaten van de laatst
genoemde volkstelling duidelijk tot
uiting kwam.
DE EMIGRATIE, de talrijke oor
logen en een tijdvak van hevige
burgeroorlog hadden een ongunstige
invloed op de groei van de vrije be
volking van Italië. Alleen de burger
oorlog moet volgens vrij ruwe schat
tingen in Rome het aantal vrije bur
gers met ruim 100.000 hebben ver
minderd, terwijl in heel Italië 300.000
mensen in de bloedige partijstrijd
het leven verloren.
Volgens de volkstelling van het
jaar 70 voor Chr. werden in Italië
910.000 weerbare burgers geregis
treerd, hetgeen wel ongeveer zal
hebben gecorrespondeerd met een
totale vrije bevolking van tussen.de
zes en zeven miljoen zielen. In die
zelfde tijd was het aantal slaven aan-
