HUYS TE WARMONT"
De nieuwe heer vestigt zich niet
op het
Geschiedenis, met bloed
geschreven, werd door het vuur
weer uitgewist
De heer C. Houweling 40 jaar in
dienst van Van Wijk en Heringa
WIE DE LAARS PAST
Doctoren zoeken
medicijn tegen
de OORLOG
Nog 49 politieke
delinquenten
zitten gevangen
DINSDAG 17 MEI 1960
ÜE LE1USE COURANI
99
In de late zon, ruggelings liggend aan de oever van
een donker-glimmende waterpartij temidden van
weelderige bosschages, heeft het Huys te Warmont iets
van een gegoede heer, die aan het eind van een drukke
dag nog wat van een lui leventje geniet.
Het oude huis aan het noordoostelijk eind van War-
monds dorpskom, paart strakke, vastberaden lijnen aan
een onmiskenbare luxe. Met royaal uitnodigend gebaar
strekken zich ter weerszijden van de hoofdingang twee
vleugels als open armen uit naar de vreemdeling, die
de oprijlaan inslaat.
In het licht van de late zon, die zich reeds naar de
horizont haast, springen de lichte gevels van het oude
kasteel naar voren tegen het donker gewarrel van de
boomkruinen.
BIJNA WAS DE ZON al ondergegaan over het ge
slacht Van den Woude: Jacob, de elfde, was de
laatste telg van het Huis Jacobswoude te Esselijker-
woude, een reeds lang verdwenen gehucht nabij het
huidige Woubrugge.
Toen hij huwde, in 1280, vestigde hy zich in het oude
huis op de bezittingen te Warmond, waarover zijn vader
de Heerlijke rechten uitoefende. Was reeds lang te
voren een Van den Woude leenman op „Terwoude",
het Huys te Warmont was niet minder „gevestigd"
want dat was, vóór Jacob van den Woude er zijn intrek
nam, al bewoond geweest door de familie Warmond.
Na het huwelijk van Jacob heerste er zestien jaar lang
vrede en rust in de heerlijkheid Warmond.
Althans ogenschijnlijk want de derde stand, de bur
gerij, werd roerig.
VAN GRAVEN EN ONDERGRAVEN
DE GRAVEN WILLEM I en Willem II hadden de
derde stand zekere privileges gegeven en dat werd
door de edelen gevoeld als een aantasting van hun
rechten. Toen graaf Floris V de bevoorrechting van de
steden nog krachtiger doorvoerde, stonden de onderge
schikte edelen tegen hem op. In 1296 werd graaf Floris
vermoord. Ook Jacob van den Woude stond aan de
zijde van de opstandelingen. Daarmede verspeelde hij
zijn rechten en zelfs moest hij huis en land verlaten.
Het kasteel werd waarschijnlijk tijdelijk door ande
ren bewoond, want het was door de Van den Woude's
geleend van een andere edeling, die het op zijn beurt
in leen had opgedragen aan de graaf van Holland-zèlf.
Op grond van zijn heldhaftige daden in de strijd van
de Hollanders tegen Guido van Avesnes, bisschop van
Utrecht, werd heer Jacob in zijn eer hersteld en mocht
hij weer te Warmond wonen. Hij heeft daarvan niet
lang meer kunnen genieten, want hij stierf een jaar
later. In 1330, dinsdag voor' St. Maria Magdalena, kreeg
Gerard, heer van Voorne, die burggraaf was van Zee
land, van Graaf Willem die hem „neef" noemt
„500 pond Hollands" tot verbetering van het huis.
Heer Hendrik van Borselen, ridder, werd in 1358
dpor de Vrouw van Voorne, wier „neef" hy is be
leend met het Huys te Warmont plus dertig morgen
lands, die Dirk van Warmond dan leent „zoals" op
dezelfde voorwaarden) de Vrouw van Voorne het van
de Graaf van Holland in leen had.
Na de moord op Aleid van Poelgeest, op een septem-
beravond in 1392, werd het huis verwoest op last van
graaf Albrecht van Beieren, die inmiddels de macht
had overgenomen van graaf Willem IV van Henegou
wen.
Het vechten schijnt de heren van Warmond in het
bloed gezeten te hebben, want in 1396 werd een Jan
van den Woude tot ridder geslagen als beloning voor
zijn dapper gedrag in de strijd tegen de Friezen.
Daardoor werd de heerlijkheid in 1399 een vrij en
erfelijk leen. In 1402 verhidf Albrecht van Beieren
Warmond tot een vrije of hoge heerlijkheid, waardoor
degene, die de heerlijkheidsrechten uitoefende, zekere
juridische bevoegdheden verwierf.
UITDAGENDE EDELMOEDIGHEID
JAN VAN DEN WOUDE kon zich niet onbetuigd laten
en stichtte achtereenvolgens twee aanzienlijke con
venten, die hij financieel krachtig steunde. De ene
edelmoedigheid lokte de andere uit en in 1416 werd
Jan van den Woude, heer van Warmond, door hertog
Willem van Beyeren „verlijdt met het ambacht van
Alkemade" (Vergelijk het Duitse: leien lenen).
In 1420 bevestigde Jacoba van Beieren dit nog: ze
verlijdt Jacob van den Woude, Janszoon, met de heer
lijkheden, ambachten, tienden en renten, hem van zijn
vader aanbestorven en van haar te leen gehouden".
Maar het zijn sterke benen, die de weelde dragen. In
1417 was Jacob getrouwd met jonkvrouwe Reintgen
van Brakel. Het schijnt een huwelijk geweest te zijn op
huweliiksvoorwaarden en toen Heer Jacob binnen drie
jaar 2500 „schilden" van de bruidsschat had verbrast,
moest hij een verklaring tekenen, dat ze verhaald kon
den worden od zijn eigen goederen en bezittingen.
In 1420, tijdens de bloedige burgeroorlog tussen de
aanhangers van gravin Margaretha en die van haar
zoon, Willem V van Beieren, werd het Huys te War
mont door de belegeraars van Leiden verwoest en het
stamslot te Jacobswoude deelde zes jaar later dit lot.
De daders waren de Kabeljouwen, de „reactionaire"
edelen, die op de hand waren van Graaf Willem. De
familie Van den Woude, die sinds de dood van Floris
V, de bakens bleek te hebben verzet, had wéér op het
verkeerde paard gewed!
Maar er braken opnieuw betere tijden aan: in 1481
werd het oude kasteel verbouwd om als woning te
dienen voor Jacob XVIII, de laatste loot aan de stam
Van den Woude. Hij stierf in 1503. Volgens het gebruik
werd zijn wapenschild stukgeslagen en met hem be
graven.
Maria van Mathenesse, het petekind van Jacoba van
den Woude, erfde in 1525 de bezittingen van de heer
lijkheid Warmond en door haar huwelijk met Jan van
Duivenvoorde kwamen ze vervolgens in het bezit van
de familie Duivenvoorde - Wassenaar.
HET GING ER SPAANS TOE
'T'OEN BRAK DE tachtigjarige oorlog uit en ook die
ging niet ongemerkt aan Warmond voorbij. De
Spanjaarden trokken op naar de stad Leiden, die een
sleutelpositie innam in het Holland van die dagen. De
Hollanders wilden tegen elke prijs verhinderen, dat de
Spanjolen zich in het Warmondse kasteel vestigden.
Op 6 december 1573 veroverde de viiand de eebouwen:
een minder plezierige surprise uit Spanje. Ze vonden
het huis volledig uitgebrand.
De Staten van Holland gaven in 1579 aan Jan
van Duivenvoorde toestemming ,.omme te demolieren
slopentot sijnen koste en profijte het convent det
Bernardijten tot Warmond mitsgaders van 11.000
maagden aldaar, tot opbouwinghe van sijnen Huysinge,
aldaar afgebroken, in de respecte ende recompense van
de groote en irreparabele (niet te herstellen) schade
en verlies bij hem geleden".
Uit het hout en de stenen van de beide kloosters
mocht Van Duivenvoorde dus een nieuw kasteel bou
wen.
Hij bleek die kunst te verstaan hij had trouwens
méér in zijn mars, want hij promoveerde van hout
vester tot admiraal van Holland en in 1590 was het
huis klaar: groots en sierlijk en voorzien van vele
torens.
De dichter Paulus Merula schreef in het Latijn, de
DIN!
EEN OORD VAN RUST
NA EEUWEN VAN RUMOER
taal van de renaissance, een loflied, waarvan we een
vertaling aantroffen in „Het Huis te Warmond", een
publicatie van de heer J. B. van Loenen in „Het Huis,
Oud en Nieuw" van augustus 1910.
Het luidt:
Het oorlogsvuur en twist, die maakte 't mij bang
waarvan een was genoeg tot mijnen
ondergang;
Op Lodewijk zijn komst, die 't beleg opsloeg,
en den Castilliaan van zijne wallen joeg.
Ik lag zes jaren in een puinhoop dicht besloten,
dat heeft die sterke vuist van 't Leids beleg
verdroten.
Eer zeven maal de zon haar loop voleindigd had,
zo voelde ik een kasteel oprijzen als een stad;
't Was Hollands admiraal uit 't Duivenvoords
geslacht
die mij met groot geluk op zulk een aanzien bracht
door wien kon mijn kasteel ooit beter zijn hersteld,
dan hij, die met zijn zwaard afweerd'
het Spaans geweld".
GROTE VERANDERINGEN EN RUST
Jacoba van Wassenaar huwde in de tweede helft van
de 17de eeuw met Ferdinand van Berlo, met wie ze in
het kasteel ging wonen. Tot 1774 bleef het Huys te
Warmont in de familie van Berloo. Toen werd het vèr-
kocht aan Pieter Cornelis van Leyden, echtgenoot van
Herpiine Jacqueline, gravin de Thoms. De heer Van
Leyden deed het in de jaren 17791780 in zijn huidige
staat verbouwen. Later is ëlleen nog de ringgracht ge
deeltelijk gedempt en werd de houten ophaalbrug ver
vangen door een aarden dam, waardoor het huis zijn
karakter van kasteel goeddeels heeft verloren.
Na de dood van het echtpaar Van Leyden verviel het
huis aan hun enige zoon, van wie het overging op zijn
weduwe, baronesse Van Pallandt. Zij stierf in 1844 en
Met de bezittingen na aan jonkvrouwe A. W. A. van
Wijck, echtgenote van graaf Leopold van Limburg
Stirum.
Sinds 1902 is het Huys te Warmond bezit van de fa
milie Krantz te Leiden, die het met de omliggende
gronden kocht voor ƒ80.000,-. Het is een groot, regel
matig buiten, waarvan de romp, met de noordelijke en
zuidelijke vleugel, elk eindigende in twee forse torens,
een vierkant binnenplein omsluit.
Volgens „De Monumenten van geschiedenis en kunst
in Leiden en westelijk Rijnland", deel VII (door dr. E.
H ter Kuyle, 1944) bevat het nog twee zalen met be
timmering en stucwerk in de rustige Louis XVI-j
Sinds de oorlog heeft het huis een veelbewogen perioi
doorgemaakt, waarin het verschillende functies he^
vervuld.
In verband met een boedelscheiding heeft than
familie Krantz het Huys te Warmont tegen een bedri
van 725.000,- te koop aangeboden aan de stichtifl
„Het Zuid Hollands Landschap".
In verband met de voorwaarden, die het Rijk sti
t.a.v. subsidiëring aan deze stichting in de kosten vf
eventuele aankopen, zal deze stichting het kasteel
portierswoning, de boerderij en voorts weilanden tj
wateren, met uitzondering van die, welke aan d
eigenlijke buitenplaats grenzen, moeten doorverkopl
tezamen voor een bedrag van 210.000,- waar'tl
ervan is uitgegaan, dat dit aan de gemeente WarmoA
zal geschieden.
De heer A. Krantz is bereid het koetshuis en de a: j
beiderswoning terug te kopen. Hij stelt de voorwaaröi i
het in een tijdsverloop van ongeveer twee jaar tl
woonhuis voor zich en anderen te doen verbouwen. I
De aankoop van deze bezittingen zal in de eerstvoB
gende vergadering van Warmonds gemeenteraad tA
tafel komen.
DE LAATSTE SPOREN..Ij
In de zuidelijke toren van het Huys te Warmoa
hangt een klokje, dat blijkens het opschrift, het oudst
is van de omgeving. De opgegoten tekst luidl
„MCCCXCII ET VOCOR BARBARA".
Het draagt voorts het wapen van Warmond en eel
kerf duidt erop, dat het eens (tijdens een brand?)- ui
de toren is gestort. Behalve het wapen op het klokjt
zijn er nog twee schilden te zien in het timpan van dl
voorgevel, waarop de blazoenen van de baronnen Va:
Leyden en van de heerlijkheid Warmond. De rest vai
de oudste geschiedenis van het huis, geschreven mei
bloed, is door het vuur uitgewist
Alleen in het koor van de oude kerk liggen nog tw«
grote grafzerken in renaissancestijl. (Men heeft waar
schijnlijk in de zestiende eeuw de oorspronkelijke ste
nen vervangen). Het opschrift van de ene luidt:
„Hier leit begraven Jacob van Wouden (vermoedelijk
Jacob XIV) ende sterf int jaer 1398". Deze steen beva:
de wapens van Duivenvoorde. Mathenes, Evmondt, Fo-
reest, Valkenaar, Van der Mij, Boetbergen en Van der'
Hevy.
Op de andere staat te lezen:
„Hier leit begraven Joncheer Nicolaes van Mathe
nesse Heer van Hazerswoude en Lochorst, Ambachts-,
heer van Sliedrecht etc., ende sterf op ten XIII Juny
anno 1617 ende vrov Geertrvit van Lochorst sijn huis-
vtov starf den XIIII December in 't Jaer ons Herec
1630". Deze steen draagt de blazoenen of kwartieren
van Mathenesse, Bronchorst, Onima, Poelgeest, Lo>
chorst, Schoonhoven, Driebergen en Nassov.
penning en het vererend getuigschrift
van de Maatschappij voor Nijverheid
en Handel. Na hem spraken nog de
heren C. v. d. Zanden, namens de
leiding van de dekenfabriek, de heer
A. Spek, namens de. collega's van de
dekenfabriek, de heer A. K. van
Leeuwen, namens P.V. de Spil en na
mens het Leger des Heils, kapitein
R. J. Schurink, die herinnerde aan
het moment, waarop de heer Houwe
ling als jongen zijn leven in dienst
stelde van God en de naasten. Een
hartelijk en persoonlijk dankwoord
van de jubilaris besloot het officiële
gedeelte van de huldiging.
De heer C. Houweling is veertig
jaar in dienst van N.V- Van Wijk en
Heringa te Leiden en werd daarom
vanmorgen in het hoofdkantoor Vliet
15 hartelijk gehuldigd.
De heer Houweling is thans werk
zaam als voorman in de kaarderij.
Wethouder J. C. van Schaik wenste
de jubilaris en zijn echtgenote geluk
met dit jubileum. Hij tekende hem als
een rustig en bekwaam werker, die
niet alleen opvalt door de prettige
wijze, waarmee hij met zijn collega's
omgaat, maar ook door de zekerheid
die van hem uitgaat.
De heer Houweling maakt deel uit
van het muziekgezelschap van het
Leger des Heils in Leiden, hij is
Heilsoldaat en dit bewijst wel, dat hij
van zijn leven, zowel in zijn werk als
in zijn vrije tijd iets bijzonders wilde
maken.
Het verheugde hem te kunnen me
dedelen, dat het H. M. de Koningin
heeft behaagd de heer Houweling te
onderscheiden met de bronzen ere
medaille verbonden aan de orde van
Oranje Nassau. Ook de directeur van
de N.V., ir W. J. van Ree sprak har
telijke woorden van waardering en
gelukwens en overhandigde de jubi
laris de gebruikelijke „enveloppe",
de draagmedaille behorend bij de ko
ninklijke onderscheiding, een leg-
Ongeveer 75 artsen uit twaalf
landen zullen van 23 tot 29 mei
a^. in „Huis ter Duin" te Noord-
wijk deelnemen aan een inter
nationaal congres ter voorko
ming van oorlog. De Nederlan
ders prof. R. H. M. Bergman,
prof. dr. G. C. Heringa, prof. dr.
M. Knap, J. Fieyra en A. Rodri-
gues-Brent zijn de organisatoren.
Zij zijn van mening dat de arts
een grote verantwoordelijkheid
heeft tegenover de mens, een
verantwoordelijkheid die voort
vloeit uit zijn beroep. Dank zij
de ontwikkeling van de genees
kunde zijn de artsen thans in
staat talrijke ziekten te voorko
men of te bestrijden. Desondanks
is de revalidatie van oorlogs
slachtoffers een groot maat
schappelijk probleem gebleven.
De organisatoren menen dat de
artsen bij uitstek in staat moeten
worden geacht om de gevolgen
van een oorlog genetische
schade tengevolge van atoom
splitsing, revalidatie e.d. te
kunnen vaststellen. Daarom is
men van mening dat een gedach-
tenwisséling op internationaal
niveau over het thema „voorko
ming van oorlog" groot nut kan
hebben.
PREMIER NASH IN NEDERLAND
De 78-jarige Nieuwzeelandse minis
ter-president, de heer Walter Nash,
brengt deze week van donderdag tot
zaterdag een bezoek aan Nederland.
Hij komt donderdagmiddag tussen
vijf en zes uur per auto uit Brussel
in Den Haag aan.
Hij luncht met de koningin en be
zoekt vrijdagmiddag de Floriade te
Rotterdam.
Van de 127 Nederlandse en 14 Duit
se politieke delinquenten, die in de
ra-oorlogs jaren in Nederland ter
dood zijn veroordeeld en een verzoek
tot gratie hebben ingediend, is in 35
gevallen van Nederlanders en 5 ge
vallen van Duitsers dit verzoek af
gewezen en het vonnis voltrokken.
Dit blijkt uit een overzicht van de
minister van Justitie in antwoord op
schriftelijke vragen van het Tweede
Kamerlid Berkhouwer (WD). Van
de gegratieerden kregen er 90 levens
lang en 11 zagen hun straf gewijzigd
in een tijdelijke gevangenisstraf, va
riërend van 7Vs tot 11 jaar. Later zijn
nog 79 levenslange gevangenisstraf
fen van delinquenten omgezet in tij
delijke straffen.
Uit dit overzicht blijkt verder, dat
op 30 april j.l. nog 42 Nederlandse
en 7 Duitse oorlogsmisdadigers en
politieke delinquenten gevangen za
ten. Van hen zijn 22 ter dood ver
oordeeld, 3 tot tijdelijke gevangenis
straf en 17 tot levenslang.
Van de gegratieerde gevangenen
zijn twee Nederlanders ontvlucht en
vier Nederlanders inmiddels over
leden.
Een fles gas in de kelder van
de boerderij van de heer G. Jansen te
Nieuw Scheemda is gisteren ontploft.
Door de explosie werden enkele mu- Het ging er niet bepaald zachtzinnig toe toen politieversterkingen in New
ren ontzet en gescheurd, twee bin- York een einde maakten aan de strijd tussen voor- en tegenstanders van
nenmuren en een stuk buitenmuur de Cubaanse premier Fidel Castro voor het Cubaanse consulaat in Man-
werden weggeslagen. Persoonlijke hattan. De foto laat zien hoe een forse politieman een betoger in bedwang
ongelukken deden zioh niet voor. hield door hem een even forse laars op de nek te zetten.
