Het afgelopen jaar was er één van ontspanning PAUS JOHANNES ZOND 'N BOODSCHAP BIJ HERDENKING VAN ENCYCLIEK IN DE KOUDE OORLOGSSFEER TRAD EINDELIJK DOOI IN Topconferentie in het vooruitzicht (ouöt)jAeRlyckse CRonycke Bejaarde man omgekomen Plechtige zitting in Utrecht TONMRDA^^ECEMBE^ISS» uti LKlDSK COURANT PAGINA a Niemand kan weten, welke betekenis de toekomstige historicus zal toe kennen aan het jaar 1959. Doch voorzover een tijdgenoot in staat is, de zin van het actuele gebeuren te overzien, is hij geneigd te zeggen, dat de pogin gen tot ontspanning tussen de atlantische wereld en het sowjetblok het ken merkendste verschijnsel ervan vormen. Over de oorzaken, dat staatslieden als MacMillan die het eerst naar Moskou ging om de weg te bereiden voor verdere ontmoetingen van wes telijke staatslieden met Chroesjtsjef als Eisenhower en tenslotte ook De Gaulle voldoende termen aanwezig achtten voor hoop op ontspanning, is al veel gezegd. Ieder van de betrokken politici wenst gaarne zijn carrière te eindigen als vredesapostel. Want de angst voor een oorlog is toegenomen met de vernietigingskracht van de kernwapens en de middelen, die atoom- en waterstofbommen op verre afstand kunnen doen ontploffen ^vliegtuigen en raketten. De spectaculaire kunstmanen en voertuigen naar de maan hebben evenals de atoomonderzeeërs bewezen, welk een formidabele krachten de mens kan ontketenen. Kan hij ze in bedwang houden? Of zal, door een derde grote oorlog, de wereld der blanken in het bijzonder zo worden geteisterd, dat onvoorstelbare verwoesting er het einde van is? Bij die vrees voegt zich de behoefte aan meer welvaart, „inhalen van Amerika", sociale zekerheid, plezier en genoegen, ook in de Sow jet-Unie. nomische Gemeenschap niet tot overeenstemming met de zeven an dere, die een eigen kleine vrijhan delszone wilden vormen, maar tra gisch achtte men deze splitsing toch nog niet. In het volgend jaar moet men trachten de „zes" en de „zeven" bij elkaar te brengen. China India en Laos. Tussen landen die niet in Europa liggen en nog niet over kernwapens beschikken bleven „klassieke" con flicten evenwel niet uit. Het meest verontrustend was wel de onwil van rood China, troepen terug te trekken die grenzen van India hadden over schreden. Men wist wel dat de Chi nese kaarten (sinds Tsjiang Kai- sjek!) sterk afweken van de Indi sche (of eigenlijk Brits-Indische), maar dat rood China eenvoudig troe pen zond, die in botsingen met Indi sche soldaten gevangenen maakten en Indiërs neerschoten, ontketende in India een golf van protest. De oorzaak van deze agressiviteit was wel, dat na een opstand in Tibet de opperpriester en hoogste autori teit, de Dalai Lama, was uitgeweken met honderden van zijn landgenoten naar India; en dat de Indiërs geest driftig te kennen gaven, hoezeer zij meeleefden met de Tibetanen, wier opstand hard werd onderdrukt. welke laatste eigenlijk voogdijgebie- den van de V. N. zijn, bestuurd door België. De regering in Brussel liet in Kon go gemeenteraadsverkiezingen orga niseren in december van 1959, be loofde een voorlopige Kongolese re gering in 1960 en onafhankelijkheid in 1964. Ten aanzien van de genoem de vorstendommen wilde België meer democratie verwerkelijken. Maar een golf van nationalisme over spoelde het zwarte werelddeel. Met slechts één vreemde uitzondering: De bevolking van noord-Kameroen, die kon toetreden tot Nigeria (dat in 1960 een Dominion, dus onafhan kelijk, zal worden), verkoos voorlo pig nog onder Brits bestuur te blij ven Latijns Amerika. Nieuwjaar 1959 volgde op Cuba dictator Batista de weg van vele voorgangers in latijns Amerika en verscheen de romantische en wat wilde Fidel Castro, die de held werd van de Spaans-Amerikaanse radica len van links doch in conflict raakte met de V.S. Vlak voor de deur werd Washington geconfronteerd met het roerig nationalisme, dat ook in 1959 de internationale toestand onrustig hield. GEBOUW 8 UUR P*en jaer is weer voorby, een nieuw staet te beginnen. By olybol en wyn gaen wy ons nu besinnen op dat wat achter leyt en wat staet voor de deur. Was 't oude goed, soo soo, of stelde het teleur? Het bracht voor d'een veel smert, voor meenigheen oock vreughde, het baerde soms geween waer d'ander sich verheughde, lek hoop met U dat all wat leed ons bracht maer drae vergeeten is en wy een schoon gedacht aan all wat ons playsier vermocht te sohencken, bewaeren als een goed waer 't leuck is aen te dencken. En daerom gae ick oock aen heel veel droefenis voorby, herinner slechts aen vreughd, dat's goed voor U en my. Eilaecy, tusschen vreughd en bittere smerten er dickwerf is in aller menschenherten soo nauw de grens te sien. Selfs vreughd kan pyn doen en groot verdriet vermenghd met blydschap syn. In 't weenen van geluck leyt droefiheyd soms verborghen, want in de blydschap duyst'ren meenighmael de sorghen. Welaen, daeraen te dencken en will ick nu maer niet met leckere olybollenreuck in neusgat of verschiet. |7 n laet ick dan met Leyden's merekt aenvanghen. Daer wierd dit jaer een wolligh schaep behanghen met lint en frats en heel veel tierlantyn omdat he mocht het vyff-miljoenste syn van ram en ooy en lam, die in dees stad gekoomen is oover de dam en stond, met veelen saemgepackt, te drootmen van groen wey en lecker warme stal in steë van hier te staen met 6chaepe;n sender tall. Sy quaemen hier met verekens en met koeyen, die lodderigh „De Valck" besien of dreunend staen te loeyen. De boeren loopen er handklappende doorheen, geklompt, gestockt en blaauwgekield. En een en al oogh voor soo schoone beesten terwyl de vrouwen in de binnenstad gaen feesten van winckel in en uyt te coopen hun gerief voor haerliên keuckenkast. En Leyden vindt hun lief en leed terugh in welgevulde sacken van meenigh neeringhman. Aen't eynde eentje packen met soonlief of met man een glaesjen met playsier. Soo gaf de Leydsche merekt aen duysenden vertier. l/ertier gaf oock de crant, en wel de eyghen Leydsche, die feest gevierd dit jaer. Want vyfftiah jaeren heyt se het wereldnieuws gebracht in steede en contrey en vreughd en leed vercond, ten dienst van U en my. Sy leeve hoogh, nogh vyfftich jaer en meerder crescendo of excelsior. Ick segghe: gae soo veerder tot heyl van 't Roomsch publicque en wat daertoe behoort, te brenghen elck wat wilt, voor eyder, ongestoord. Ten expeditie gingh naer 't verre Orienten, naer Nieuw Guinee, maer raeckte sonder centen. Sy hadden wel geluck, maer hadden meer nogh pech en vonden teeghenspoed en -slaeghen op hun wegh. Toch quaemen sy terugh met alderhande saecken waer sy de wetenschap mee grooter conden maecken. Soo was men in ons Leyden oock dit jaer weer paraet wanneer het om vermeêringh onser kennis gaet. r\e Leydsche weetenschap, die wist men oock te eeren. Want Leuven's Almae Maeter en haer geleerde heeren syn Leyden welgesind. En in professor Brom bereydden sy aldaer hun hoofschen wellekom aen eenen pionier in 't vack der medicynen en een der grooten onser Leydsche chirurgynen, die met Gods hulp en eyghen kennis heelt de smert van hen die lyden aen een droeve quael van 't hert. jyiaer het studentendom mocht er dit jaer min juyohen lvl wyider hun societeyt door vlammen gingh in duyehen. Minerva, o godin, leyt nu in stoff en asch, rampsaeligh ooverschot van wat eens bloeyend was en ryck in 't leeven der studenten, soo vaeck beschreeven door veel joolighe scribenten. Eerst als Minerva's muuren weer syn opgebouwd raeckt ons de oude Breede Straete weer vertrouwd. p\an denck ick nogh aen al die gulden paeren, die vyfftich en nogh meerder houwelycksjaeren soo feest'lyck vieren mocht met hun naegeslacht. Wy hebben er dit jaer soo veel aen hen gedacht; wij mochten in den geest veel feesten meedevieren en heffen 't fonck'lend glas en blyde tierelieren. Alsoock by meenigheen, die 't borstjen fier verheft wyl hem 't veelcleurigh lintjen sier en magh dat hy er, cloeck van sinne, verwierf door de gunst van paus en koninghinne. aen alle juJbilaeren in het afgeloopen jaer de oudtjaersdronck geweyd, niet één maer selfs een paer! Aen allen in het noorden, suyd, oost of in het westen, onder de roock of in de Sleutelveste. Van Boruft (aen de Rihyn) tot Noordwyck (aen de see), van Wassenaer tot aen de Hillegommersteê- Aen Rhyn- en Veen- en Bollenstreecksche menschen soo biede ick myn welgemeende wenschen. Het gae U goed dit jaer, U altemael en, mèt U, oock: WILLEM VAN HORSTENDAEL Blijken van ontspanning. De bezoeken nu van MacMillan aan de Sovjet-Unie, van Chroesjtsjef aan Amerika, de voorgenomen reizen van de Sow jet-premier aan Frank rijk, van Eisenhower aan Moskou, en wat daar nog bij zal komen, zijn tekenen van grote diplomatieke ac tiviteit om het ergste te voorkomen. In Genève maakte men vorderingen op de weg tot het staken van kern proeven, die ook sinds oktober 1958 niet meer hebben plaats gevonden. In de Ver. Naties is drang uitge oefend op Frankrijk, om zijn eigen experiment met een atoombom uit te stellen, of het daarbij te laten, en er verder van af te zien, als ook de andere mogendheden geen proeven meer nemen. Een brede kring in de V.N. wenste, dat de bezitters van kernwapens hun kennis en materiaal niet ter beschikking zouden stellen van andere landen, opdat tenminste het bezit van die gevaarlijke wapens niet zou worden uitgebreid. Aanvankelijk- dreigde nog de in november ontketende crisis over Berlijn ernstige gevolgen te hebben. Doch de Russen, die voorstelden de bezetting van de oude Duitse hoofd stad te beëindigen, ontkenden een ultimatum te hebben gesteld en de rechten van het westen te hebben willen opheffen. Zij zouden al ge noegen nemen met vermindering der spanningen rondom Oost-Duitsland en verder overleg, om het bezettings statuut te likwideren, zonder dat West-Berlijn zijn vrijheid verloor. De dood van Dulles. Men zou geneigd zijn 't een sym bolisch feit te noemen, dat de Ame rikaanse minister Dulles, die de re putatie had onverzoenlijk anti-Rus sisch te zijn, in de zomer 1959 over leed, terwijl president Eisenhower veel meer een eigen politiek ging voeren. Maar het is zeer wel moge lijk, dat ook Dulles (die minder „hard" was dan velen wel meenden) elke kans zou hebben gebruikt, om het oorlogsgevaar te verminderen. De herkiezing in Engeland van de conservatieve regering van MacMil lan en de matiging van kanselier Adenauer kenmerkten dit jaar even zeer als 't feit, dat tevens De Gaulle niet zo anti-Russisch bleek te zijn als men wel meende. In maart zei hij, dat de Duitsers als oostgrens de Oder-Neisse-lijn blijvend moesten aanvaarden en dus voorgoed afstand moesten doen van gebieden, die zij aan Polen en de Sow jet-Unie hebben verloren. In november gaf de Franse president als zijn mening te kennen, dat het Kremlin niet zo sterk stond, dat het zich kon veroorloven, de koude oorlog hardnekkig te blijven voeren. De Gaulle zei toen, dat Mos kou wel eens bang kon worden van het rode China en bij een oorlog niet zou kunnen rekenen op de Oosteuro- pese vazalstaten. Hij dacht dus, dat Chroesjtsjef wel tot een compromis bereid zou zijn. Aller ogen zijn thans gericht op de topconferentie, welke in het voor jaar van het volgend jaar te Parijs zal beginnen. Al is er dan voorlopig nog niets bereikt, dat een verandering van at mosfeer, als deze zich doorzet, is zij belangrijk. De Gaulle als tacticus. Een grote tacticus, die de aandacht is blijven opeisen, bleek de Franse president De Gaulle. Hij gaf te ken nen, dat hij niet aan de leiband wou lopen van Amerika of Engeland, en dit feit alleen maakten Eisenhower èn MacMillan milder jegens Frank rijk en meer tegemoetkomend. An derzijds bezorgde zijn meer onafhan kelijke houding hem vriendelijke woorden van Chroesjtsjef en zelfs. van de Franse communistische par tij. Deze ontdekte plotseling, dat De Gaulle eigenlijk nogal liberaal was ten aanzien van Algerije. Wat dit betreft hield De Gaulle op 16 september een rede, waarin hij de Algerijnse opstandelingen aanbood, het vuren te staken, waarna zij bin nen enkele jaren vrij zouden zijn bij referendum te kiezen tussen afschei ding van Frankrijk; verfransing; of een grote mate van zelfbestuur in een associatie met Frankrijk. Dat laatste heeft de meeste kansen, en dit initiatief bezorgde De Gaulle vriendelijke commentaren van Ame rika, Engeland, Rusland en vele an dere landen, hoewel uiterst rechts hem fel begon te kritiseren. In vergelijking met 1958 scheen zo dus 1959 een jaar dat met allerlei vriendelijke aspecten ten einde liep, al waren de wolken geensins van de lucht. Het neutrale maar westerse Oostenrijk trad toe tot de Donau- commissie, waarin tot dan toe slechts communistische landen waren ver tegenwoordigd. Tito van Joegoslavië werd minder lastig gevallen dan ooit. Generaal Franco van Spanje zag zijn land toegelaten tot de Or ganisatie van Europese Economi sche Samenwerking en ontving zelfs bezoek van Eisenhower. Wel kwa men op economisch gebied de zes landen van de aparte Europese Eco- Rechten van ouders, Kerk en staat In Utrecht is gistermiddag aan de vooravond van de herdenking van de 30ste verjaardag van de encycliek Divini Illius Magistri een plechtige zitting gehouden door het Internatio naal Bureau voor Onderwüs en Op voeding. In deze encycliek van Paus Pius XI, die op 31 december 1929 verscheen, worden de grondbeginse len aangegeven voor de katholieke opvoeding in heel haar omvang. De plechtige zitting, die werd ge presideerd door mgr. mr. F. Op de Coul werd ondermeer bijgewoond door de Pauselijke internuntius z.h. Exc. J. Beltrani, de aartsbisschop van Utrecht, mgr. dr. B. J. Alfrink, de bisschop van Roermond, mgr. P. J. A. Moors, alsmede door vertegenwoor digers van het onderwijs in Frank rijk, België, Duitsland en Nederland. Mgr. Op de Coul gaf in zijn ope ningsrede een samenvatting van de rechten van ouders, kerk en staat, zoals deze in de encycliek Divini Illius Magistri te vinden zijn. De aartsbisschop van Utrecht, mgr. Alfrink, hield tijdens deze bijeen komst een rede, waarin hij wees op de grote waarde van deze encycliek waarmee Paus Pius XI ter gelegen heid van zijn 50-jarig priesterschap de kerk verrijkte. Hij legde er de na druk op, dat Paus Pius XI in deze encycliek precies tegen elkaar afge wogen heeft de rechten inzake de opvoeding van de jonge mens van de kerk, van het gezin en van de staat. Gezin, Kerk en staat, aldus mgr. Alfrink, hebben elkaar nodig bij de opvoeding van de jonge mens. Het gezin opzichzelf alleen kan deze taak niet vervullen. De staat op zichzelf gesteld mag ze niet alleen Beroering wekte ook een kleine burgeroorlog in het koninkrijk Laos, waar de rechtse regering zeide, dat Chinese en Vietnamese communisten waren binnengedrongen. Dit bleek niet bewijsbaar te zijn, al hadden de rebellen wel morele en misschien materiële hulp van communistische vervullen, omdat zij dan de rechten zou schenden van de anderen. En de Kerk dat is de samenbundeling van de gelovige gezinnen onder leiding van de hierarahie zou eventueel deze taak alleen op zich kunnen nemen, maar in een goed geordend bestel zou zij, volgens mgr. Alfrink, belang rijke delen van deze taak moeten overlaten aan de staat en zal ze deze ook met volkomen instemming over laten aan de staat. Thans gezin voorop. Mgr. Alfrink wees er op, dat men deze encycliek moet zien tegen de achtergrond van de activiteiten van het fascisme in Italië 30 jaar geleden. Paus Pius XI begrensde de rechten van de staat en schreef uitvoerig over de taak der dienstbaarheid die de staat te vervullen heeft ten opzichte van de jonge mens- Misschien, zo zei mgr. Alfrink, zou men thans geneigd zijn het gezin voorop te stellen in plaats van de Kerk, zoals paus Pius XI deed. Paus Johannes XXXIII zond ter gelegenheid van deze plechtige zit ting een boodschap, waarin hij uit voerig de betekenis van de encycliek Onder ere-voorzitterschap van zijn beschermheer, Zijne Hoogwaardige Excellentie mgr. dr. B. J. Alfrink, Aartbisschop van Utrecht, heeft het Office International de l'Enseigne- ment een plechtige zitting belegd in Esplanade te Utrecht. Aanleiding tot deze bijeenkomst was de boodschap van Z.H. Paus Johannes XXXHI aan de vooravond van de herdenking van de dertigste verjaardag van de en cycliek „Divini Illius Magistri". V.lji.r.: Z.H. Exc. mgr. dr. B. J. Al frink, Z.H. Exc. J. Beltrani, pauselijk internuntius en Z.H. Exc. mgr. Des- camps uit Frankrijk, vice-president van het OIEC. kant gekregen. Het scheen, dat het neutrale Laos tenslotte in elk geval voor directe interventie van rode elementen zou worden gespaard, en dat China wat inbond jegens India. Toch kreeg men de indruk dat Azië meer een haard van oorlogsgevaren was dan Europa. Afrika. In Afrika was de onrust van an dere aard: zij uitte zich in strijd tegen de Europese voogden. Dit bleef zo in Algerije, dat formeel een deel is van Frankrijk, hoewel De Gaulle „zelfbeschikking" in uitzicht stelde. De Belgen werden verrast door op standen in Kongo en in de twee vor stendommen Roeanda en Oeroendi, SNIP SNAP REVUE Komt u ook vanavond?..." matinee 3 en 10 jan. (Advertentie) Drvini Illius Magistri besprak. HU noemde deze encycliek een handvest van de christelijke opvoeding der jeugd. Monument. „De encycliek, aldus paus Johannes, is een „waarlijk bewonderenswaar dig monument van het leergezag der kerk. Degelijk is de bewijsvoering, aldus de Paus, waarmee de encycliek het recht der Kerk op een opvoe dingsmilieu opeist, in overeenstem ming met het geloof van haar kin deren". „Het gewichtige document, zo schrijft hü, heeft niets aan zijn waarheid ingeboet. Vandaag even goed als gisteren, bevestigt de Kerk haar eigen recht op de scholen, waar leermeesters van diep gewortelde overtuiging de leerlingen een chris telijke opvoeding bijbrengen en waar het onderwijs wordt gegeven in het licht van het geloof". Uitvoerig ging paus Johannes in op de gevolgen van de encycliek, zo als deze zich openbaren in de groei ende belangstelling der ouders voor de vraagstukken van onderwijs en opvoeding. Hij toont zich verheugd over de ontwikkeling van landelijke onderwijsdiensten en him samenwer king in het internationeel katholiek ond erwij sbureau. Bezorgd. Aan het slot van zijn boodschap geeft de Paus uiting aan zijn bezorgd heid over de tegenwoordige ontwik keling van een technische wereld en de gevolgen daarvan voor het onder wijs. Weliswaar, zo zegt hij, heeft het Christelijk geloof niets te duchten van de wetenschap, noch van de techniek die eruit is voortgekomen, maar het geloof leert ons eveneens, dat dit slechts middelen zUn ten dienste van de mens, die daarvan gebruik kan ma ken ten goede, maar helaas ook ten kwade. Daarom acht hij het volstrekt noodzakelijk dat overtuigende katho lieken in grote getale aanwezig zijn op dit zich in volle ontwikkeling be vindende terrein der menselijke ac tiviteit. Daarom ook behoren grote aantallen kinderen in staat te worden gesteld ingoed toegeruste technische scholen een gespecialiseerde vorming en een werkelijk christelijke opvoe ding te ontvangen. Hierdoor zullen zU, volgens de Paus, in de toekomst zowel wat betreft him vakkennis als in moreel opzicht de elite kunnen zijn die de wereld en de kerk zo nodig hebben. Paus Johannes besloot zijn boodschap met de apostolische zegen. Tenslotte hield de pauselijke in ternuntius, mgr. J. Beltrani, een kor te toespraak, waarin hij het Neder landse episcopaat onder andere ge lukwenste met het resultaat van de strijd voor de vrijheid en gelijkheid van het bijzonder onderwijs. Èn Ne- deland, zo zei hij, heeft men de meest democratische wijze weten te vinden die ten voorbeeld kan worden ge steld aan de gehele wereld en vooral aan die naties die nog gebukt gaan onder de onderdrukking van de vry- heid van het onderwijs. Gezin uii Gouda op terugweg? Familie van het gezin P. te Gouda, dat sinds twee en een halve week met een gehuurde auto en een paar hon derd gulden geleend en weggenomen geld verdwenen is, heeft gisteren een telegram ontvangen. De inhoud, zo meldt het Alg. Dagbl-, luidde laco niek: „Kom terug". Het telegram kwam uit Helmstedt, aan de grens tussen Oost- en West-Duitsland. Dat doet de familie van de verdwenen schilder vermoeden, dat zijn gezin uit Oost-Duitsland is uitgewezen. Café door brand verwoesi De 81-jarige heer A. A. is het slachtoffer geworden van een felle cafébrand in Weende bij Vlagtwedde (Gr.). De bejaarde man is in de vlam men omgekomen. De eigenaar van het café, de heer J. L. ontdekte 's nachts de brand, doch toen bleken zowel de woning als het café reeds in lichter-laaie te staan. Hij heeft nog enige malen ge tracht zijn bejaarde schoonvader uit de vlammenzee te redden, hij heeft zijn reddingspogingen moeten staken. Zijn vrouw had zich reeds in veilig heid gesteld en zij had alarm gesla gen. De brandweer van Vlagtwedde heeft zich uren lang beziggehouden met de blussingswerkzaamheden, doch de gehele woning en café met de totale inboedel gingen verloren. De oorzaak van de brand is nog niet bekend. Verzekering dekt de schade. MET SCOOTER GESLIPT Op de provinciale weg bij Meer kerk is de 36-jarige mevrouw W. Po- pyus, gewoond hebbend in Dordrecht, met haar scooter geslipt, toen zij af remde om verkeer op de rijksweg 27 naar Utrecht voorrang te verlenen. Zij kwam te vallen en liep zodanige verwondingen aan het hoofd op, dat zij in de loop van de dag in het ge meenteziekenhuis van Gorinchem is overleden. METAAL-C.A.O. BINDEND VERKLAARD De nieuwe collectieve arbeidsover eenkomsten voor de handarbeiders en de beambten in de metaalnijverheid, die vanaf 1 augustus worden toege past, zijn thans bindend verklaard door het college van rijksbemidde laars. Zij gelden dus thans voor alle ondernemingen, ook voor de ongeor ganiseerde, in de metaalindustrie. In totaal werken in ons land ruim 300.000 werknemers in de metaal industrie.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1959 | | pagina 9