En 50 jaar geleden was het zó
F
0
T
0
G
R
A
F
E
E'
R
föfc-clhe =5
I TU ülCHHOfr
Het was zo'n rustig plaatsje!
Niet harder dan 15 km.
Seminarie had haar eigen
gasfabriekje
DE LEIDSE COURANT WM.Ms; IMKSÜg Wl^M. 50 JAAR Wl^i Wl^i OKTOBER 1959
en daar ging je met de boot van „De
Volharding". Lopen was zó gewoon,
daar zag niemand iets bizonders in.
Daar had je b.v. Jaap Fokker, de
postbode, die ging 's morgens om 5
uur al op stap, soms met een krui
wagen of handkar om de post aan
de eerste trein in Zwammerdam af
De tol te halen. En datzelfde uitstapje
maakte hij voor de middagpost nog
aan de eens. En dan moest ie de post na-
tuurlijk nog bezorgen ook.
Teylingerlaan
Alleen wie het betalen kon, liet zich
te door Willem Heeman of Dirk Ver-
Sassenheim wey m€t het rijtuig rijden".
„En ontspanning, hoe stond het
daarmee?"
In de afgelopen vijftig jaar heeft
Voorhout zich, evenals de jubile
rende Leidse Courant, sterk ontwik
keld. Het dunkt ons daarom aardig,
een korte blik terug te werpen naar
het Voorhout vijftig jaar geleden.
Een van de grootste veranderingen is
wel, dat Voorhout in die tijd geen
eigen burgemeester had: burgemees-
otografeer
p kleur of zwart-wit
Leidens Ontzet
f andere feesten en zo U 't niet wist
eerst eens praten voor
ke adviezen en
Itijd succes
otohandel DICKHOFF
huis van vertrouwen
:n ruime sortering die li nergens
ooit ziet
olfilms en Camera's en andere
spulletjes op fotogebied
OEGSTGEEST mm
viering organiseerde ter gelegenheid
van de geboorte van prinses Juliana,
met alom bewondering afdwingende
versieringen de toneelvereniging
Sint Lucas, die haar uitvoeringen bij
gebrek aan een zaal in het school
gebouw gaf, en niet te vergeten de
Vereniging voor Bloembollencultuur,
onmisbaar in een agrarische gemeen
te als de onze.
Van al deze goede oude dingen uit
de „goede oude tijd" zou nog veel
meer te vertellen zijn, doch de op
doemende herinneringen en personen
zullen ten offer moeten vallen aan
de beperkte plaatsruimte van deze
courant.
Want moge de „Leidse Courant"
in deze halve eeuw ook in omvang
toegenomen zijn, het euvel van de be
perkte plaatsruimte schijnt nog steeds
niet te zijn verdwenen.
En wanneer na wederom een hal
ve eeuw de huidige jongere generatie
een terugblik zal werpen op 1959, zal
het dan ook zijn met een weemoe
dige glimlach, zoals wij nu doen?
Of zal zij enkel de schouders ophalen
en zich verre houden van onze nog
graag gebezigde betiteling: „die goe
de oude tijd"?
Voor personenvervoer was er het lo-
caaltreintje Leiden-Haarlem en een
stoombootje Leiden-Noordwijk dat
een aanlegplaats had bij „De Bonte
Koe". Voor goederenvervoer was er
de trekschuit van Ruigrok v. d. Wer-
ve, de bodedienst met ezelgespan van
W. van Dam en het paardegespan
van C. v. d. Laan, allen uit Voorhout.
„Die was er praktisch niet. Alleen
in huis, kaarten. Of in de café's. Op
een zondag-middag liep je zo 'ns
naar Bodegraven, naar Nieuwveen,
of nog verder met paar lui, dronk
onderweg een glaasje bier en dan
wandelde je weer terug.
Meer gegoeden kolfden in de oude
kolfbaan bij Valkenet. Ook werd
daar wel gekaatst.
SASSENHF/M De Prenties uit de dagen van om- O ja, en dan was er natuurlijk de
•jrxu+jui yi I Lm li i trent een halve eeuw geleden geven kermis in september op het dorp.
het beeld van vertrouwelijke rust, Dat was het hoogtepunt van het jaar.
dat ons dorp toen vermocht te bie- Daar werkte je maanden voor over.
den, duidelijk weer. Wie Sassenheim Jong en oud deed mee. Gewerkt werd
bezoekt of zelfs er woont, zal wei- er niet. Wel veel gedronken bij Val-
nig herkenningspunten meer vinden kenet en van den Bosch. Een ieder
Zonder ophef mag gezegd worden, dwijnen, de behoefte aan ruimte voor met dit oude beeld. Slechts wie het leefde zich uit. Drie dagen lang had
dat in het gebied van Rijnland het verkeer vorderde zulks onver- dorp van 50 jaar geleden gekend den ze reuze lol. Trouwens een mens
ons dorp tot die gemeenten gerekend biddelijk. Naakt ligt de vroeger zo heeft, hèrkent het beeld en mis- moest zich wel eens uitleven, anders
kan worden, die de meest radikale schilderachtige dorpsstraat te blake- schien vermag de herinnering nog hield ie het niet vol. In dit vergeten
veranderingen hebben ondergaan in ren in de zon. Vol onrust jaagt het een glimlach te toveren op een nu dorp was dit de enige afwisseling in
de laatste 50 jaar. Dat kon ook niet verkeer er doorheen en de mensen, gerimpeld mensengezicht. Vijftig het eentonig bestaan",
anders, omdat het dorp door zijn lig- die er toeven moeten, zijn schichtig jaren immers laten 'n mens niet on- Dit ffrpDpn nit hpt 1pvpn
ging aan de grote verkeersweg Rot- geworden. Een nieuwe verkeersader beroerd. Zij gingen ook aan ons dorp
terdam-Den Haag-Haarlem-Amster- werd aangelegd, doch de dorpsstraat nie* onbewogen voorbij. m Nieuwkoop in die „goeie ouwe
dam in de meest volstrekte zin van bleef overbelast en gevaarlijk. Mis- Misschien zit er een tikje weemoed tüd". Er is nog heel wat meer over
het woord door het verkeer en de schien zouden wij haar een symbool in het kijken naar die oude prentjes, te vertellen.
problemen, die daarmee samenhangen van deze gejaagde tijd mogen noe- Het zij zo.. Mja>" vinden we tenslotte dan heb
beïnvloed moest worden. Daarbij men. G. VERSCHOOR, ben jullie in die 50 jaren" hier wel
komt, dat de bevolking zich sterk heel wat zien veranderen en verbe-
uitbreidde en wel van 2829 zielen per teren ook."
1 januari 1909 tot 9334 per 1 jan.
1959, een toename dus van 6505 ziel- Kil Cl l\A/IS/~\/^\D ..Natuurlijk, maar toch, peinzen Kees
len. Veel dorpen hebben een belang- /V/fcLJ ff i\Jan, geheel nog met hun gedach-
rijke bevolkingstoename gekregen in :en in verleden, „toch was het
de voorbije halve eeuw, doch de hier- I *°en ook wel gezellig. De mensen
mee samenhangende uitbreiding der I AVIAn IA# AC* flAUIAAn hingen aan mekaar zie je, al waren
woonwijken liet de eigenlijke dorps- LV/IJwIl nQ J LSj UvWUOII ze arm' En a*s ie °P een mooie zo-
kern veel minder aangetast, dan m era vond met een koppeltje aan de
zulks bij Sassenheim het geval ge- rn de gezellige woonkamer b« de de af naar Zwammerdam en nam wolhke^f melankolfeke'klanken tót
weest is. Daarom durven wy zeggen. llamilie Kees Twaalfhoven, in het daar de boot naar Leiden. Dat was de teekhS^nica al naarS stem
dat ons dorpsbeeld radikaal veran- mpp^t Warnttp-rictipirp /Wi lran .w a u" ireitnarmonica, ai naar zijn stem-
j meest Karakteristieke deel van goedkoper dan de trein. Naar Am- ming de muzikant ingaf, jongens dan
Nieuwkoop het Zuideinde, waar hij sterdam, dan moest je helemaal naar was het toch wat gezellig en dan
Het was zo'n rustig, gemoedelijk al zestlS 3aar woont, hadden we een de Vrouwenakker, twee uur lopen was de avond veel te gauw om."
plaatsje in de tijd toen wij nog 6««*eU]k praatje over het Nieuw-
schoolgingen, wat ook alweer een kooP van een halve eeuw terug-
halve eeuw geleden is. In de dorps- tt4.4~* ~aj.a
straat stonden twee rijen lindebo- g.et..tr0L"?g' „d? daar zw:age,r Jan
men, die het dorp een vriendelijk, bezoek was, ook al zon rrc T
echt dorpeHik aanzien gaven. Ach! oude N'euwkoper, en als Kees 'ns OEGSTGEEST
ter die bomen was nog ruimte ge- ",a'.™"adlg ™?i0Tst ome Jan hem
noeg om te lopen en als schooljon-
gen? speelden we daar en ook gerust 20 hier in Nieuwkoop
e? rietd0wfntraa^eenVnufteVaen tón- Prom^ k™»" 4 eAtwomd. "vooA
otnnmtraTYimJhq pr rlr>n-?pn verreweg de meesten hard werken
ffen toe dokWdeeïeeLLnuLi van vroeg tot laat om te kunnen blij- F en terugblik die vyftig jaren over- voornaamste van de drie dorpsker-
dpwaeen of handkar Verder was de ven leven- Tot je met meer kon en spant, daarvoor moet men in een nen die Oegstgeest toen rijk was:
rWr.cf+T.Qc+ ctii «iemand vprctnnr dan was je op de armen aangewe- gemeente als Oegstgeest eens echt rond het Oude Dorp (de historische
de die sfilte tógenhi^ Op hoek zen'' gaan zitten' de ogen sluiten en zich dorpskern) en de Hoge Mors groep-
ai, la-.iiitï Er was hier in die dagen een kleine zeer geconcentreerd trachten voor te ten zich eveneens de huizen der
aanzienlijke top, zakenlieden en eige- stellen, hoe ons dorp er in die tijd Oegstgeestenaren samen. De Leidse
yfJÏÜÏ»,?'vwfxr- motseï naren. de voorname families Botsen wel uitzag en hoe zich toen het le- Buurt werd echter langzamerhand
en Van der Weyden, waar een ieder ven van alle dag voltrok. het centrum van het dorpsleven,
len en de toen nog rijdende bollen- eerbiedig tegen op zag Dan kwam vooral toen de NZH overging tot aan-
tram er rangeren. er een hele tijd niets en volgden ten J?e huidige generatie zal zich moei- jgg van dubbelspoor en elektrifica-
Ja, die bollentram was een belangrijk slotte wat kleine neringdoenden, en gl^est zi^h^in^ie^betrekkefiik korte tie'
transportmiddel in die dagen. Auto's de boeren in de droogmakerij, die 't spanne tiids van vijftig jaar van een datzelfde jaar 1909 werd de
waren er nog niet op ons dorp, ten- meest ook niet breed hadden. Voor rustige plattelandsgemeente ontwik- Leidse Straatweg verbreed, werden
minste geen vrachtauto's. Zo moest de rest waren het rietsnijders in de ^éld heeft tot een uitgebreide en zich ^omef1 gerooid en sloten gedempd! het
het vervoer der bollen naar elders' polder, daggelders bij de boeren, turf- nQg steeds uitbreidende woonge- tolhuis werd afgebroken en de tol op
per paardewagen plaatsvinden of baggeraars en smidjes, 't zij baas, 't meente geheven. Desondanks besloot de ge-
per tram. Daarom reed er in het bol- zij knecht. Maar de meesten hadden meenteraad in 1909, dat men in de
lenseizoen een speciale bollentram het arm. beb°uwde kom met motorrijtuigen
tussen Haarlem en Sassenheim. In Vooral door het smidsbedrijf, waar zielental, want de oppervlakte is in met harder mocht rijden dan 15 ki-
ons dorp moest die terug en dan ging als handwerk meest allerhand klein- deze vijftig jaren wel wat kleiner ge- lometer per uur.
de locomotief er af en via een wis- goed werd gemaakt, genoot Nieuw- YebrTer^ Leiden! ann 16 gr°" De oudere generatie herinnert zich
sel weer naar voren en kon de tram koop buiten zijn grenzen bekend- uit deze tijd enkele markante figu-
haar reis naar Haarlem weer begin- heid. Er waren hier zo'n kleine 40 De groei in dit tijdvak weerspie- ren; burgemeester van Griethuyzen,
nen. Dat kon allemaal in de dorps- bedrijfjes, waar vader met zijn jon- geit zich in de stijging van het in- dominee Ruys en pastoor Roozen. De
straat en niemand had daar last van. gens en knechts zich afsloofden van wonersaantal van 4500 tot bijna laatste herdacht juist in 1909 zijn 40-
De Teylingerlaan had haar tol nog, 's morgens vijf tot 's avonds acht om 14.000. In gelijke mate steeg het be- jarig priesterjubileum, hetgeen na-
zoals op de foto te zien is. Het tol- 8 a 9 gulden te verdienen. Vroeg in drag van de gemeentebegroting: tuurlijk met uitgebreide feestelijkhe-
huisje stond vlak aan het water en de morgen reeds en nog laat in de {A m en 7^°-6l5-58 ln den gepaard ging.
wie tegenwoordig dat plekje nog avond vlamden links en rechts de 15*>y-
eens bekijkt, kan zich niet meer smidsvuurtjes en hoorde men het ln 1909 kostte het geld om van En fe£*ten Jcor\ men wel in Oegst-
voorstellen, dat d^ar vroeger een klinken van de hamer op het aam- Leiden naar Oegstgeest te komen; ë6.65"-1 twee fanfares hielden de stern-
huis gestaan heeft. Toch was dat zo, beeld. halverwege stuitte men op een tol, P^ima m. !We zien in onze
want de prentkaarten, die het oude ))Je begon al met je 12e jaar en dan die enkele centen vroeg om te mo- fi kken8?/
dorpsbeeld bewaard hebben, wijzen werkte je al van 's morgens zeven fen passeren. Deze verbinding was naast de koetsièr on de
bezig gehouden. Daardoor is het mo- beter af'" De verbinding werd onderhouden Het verenigingsleven bloeide, niet
gelijk het oude dorpsbeeld nog ge- Nieuwkoop was in die tijd toch ze- d,oor ?eJl0' de aloude stoomtram met zozeer in aantal verenigingen als wel
heel te reconstrueren. Anders zou kei wel verschrikkelijk afgelegen'" zn vierkante locomotief, die met n in activiteiten. We herinneren ons de
het nageslacht hiervan geen weet ja fietsen waren d'r nog niet Óok gezapig gangetje doorsukkelde naar aloude IJsclub, de Oranjevereniging
meer kunnen hebben. gee'n trein of bus. Als je b.v. naar de Deid?e Buurt, alwaar hij volgens met als stimulerende voorzitter dr.
De opkomst van het moderne ver- Leiden wou, nou dan liep je de Zien- I??PUIl? a j00.?, nAar Haarlem of Timmermans die een grootse f eest-
keer doorbrak de gemoedelijke rust Katwijk, Noordwijk, daarbij in vei-
van het oude Sassenheim. De dorpsbane? geleid door wisselwachter
straat werd een verkeersader die Dirk de Jong, compleet met vlag en
van jaar tot jaa? zwaarder werd be- De oude kerk en de oude school te ho^en been. Een deftig echtpaar komt uit het
last. De bomen moesten radikaal ver- Nieuwkoop. Die Leidse Buurt overigens was de postkantoor (Leidse Straatweg)
VOORHOUT
ter Van Griethuyzen van Oegstgeest
hield tweemaal per week zitting in
hét Voorhouter gemeentehuis, thans
de schoenwinkel van de heer DiemeL
Ook een „eigen" dokter was er niet.
Dr Kervel uit Noordwijk hield eens
per week zitting in de opkamer van
café „De Bonte Koe". Daarnaast nam
ook dr Metzelaar uit Sassenheim de
practijk waar. Hij bezocht zijn pa
tiënten met paard en tentwagen, het
geen ook door zijn opvolger, dr
Quant, nog vele jaren is voortgezet.
Een speciale loper bezorgde de medi
cijnen thuis, die in Noordwijk en Sas
senheim moesten worden afgehaald.
De openbare school, aanvankelijk ge
vestigd in het gebouw dat thans de
schoenwinkel van de heer Diemei is,
werd, nadat daarin het gemeentehuis
was gevestigd, overgeplaatst naar een
nieuw gebouw, op de plaats, waar
thans de winkel staat van de heer P.
Noordermeer.
Er waren ongeveer 70 leerlingen, ver
deeld over vier klaslokalen. Leer
krachten waren de heren Van Dob
belen (hoofd), Kettenis en Van Duin
en juffrouw Venzelaar. Dat meester
Van Duin een pruik droeg, kwam
aan het licht, toen een van de bel
hamels hem op school het kapsel van
het hoofd trok.
Als gevolg daarvan moest de meester
spoedig ontslag nemen.
De voorzieningen van de posterijen
waren niet veel beter: een hulppost
kantoor was ondergebracht in de
straat, genaamd „De Knip", naast
timmerbedrijf L. P. Vester. Later
werd het overgebracht naar de He
renstraat, waar thans schroothandel
P. Werkhoven is gevestigd. Als post
directeur fungeerde de heer J. An-
gevaare, die zijn kantoor moest ver
plaatsen naar de huidige sigarenwin
kel van Heerings.
De Boerenleenbank was gevestigd
waar nu het parochiehuis is, in het
bloembollenbedrijf van de heer P.
Berbee Fz., die kassier was. Het ver
enigingsleven bestond uit de R.K.
Kiesvereniging, de Volksbond, een to
neelvereniging en later nog een
schietvereniging. De muziekvereni
ging was geen lang leven beschoren.
Ze werd eerst veel later door „St.
Caecilia" vervangen.
Het toenmalige „Pikkerde Bosch",
voorbij wat toen „Seminarie Hage-
veld" was, is nu gerooid en cultuur
grond van firma Veldhuizen van Zan
ten. Het seminarie had in die dagen
ook een eigen gasfabriek en smederij
ter plaatse. Bij het demonteren van
de gashouder werd een gasfitter
zwaar gewond. Hij is, naar ik meen,
aan de gevolgen overleden. Café „De
Bonte Koe" en café Paardekoper
hielden elk jaar kermis, waarbij ver
makelijkheidstenten werden opge
bouwd. Het hoofd van Jut werd door
een Voorhouter geëxploiteerd, de
heer A. van Schooten. Later plaatste
men de kermis op de dornswei, een
landje, waar zich thans Nolens- en
Kuiperlaan bevinden.
Een bekende Voorhouter woonde aan
de Knip, thans Dinsdagsche Wetering.
Het was de heer P. v. d. Berg, die
een „knorsf'-bedrijf voerde (onder
nemer van huisslachtingen).
Het hele politiekorps van Voorhout
bestond uit één man, die bekend stond
als „David".
Dan was er nog de watertol. Die stond
langs de 's-Gravendamseweg, vroeger
Pietgijzenlaan geheten, tussen de
Pietgij zenbrug en het station. Het is
de huidige woning van de heer Wey-
ers, vroeger bewoond door de heer
Geerlings. Ieder die van bet water
langs de 's-Gravendamseweg gebruik
wilde maken, moest tol betalen. Het
recht van tolheffing werd overgedra
gen aan een broer van de eerste tol
gaarder, de heer A. Geerlings, die
woonde in het pand, thans bewoond
door Kors. Daar is tijdens de bewo
ning door Geerlings jarenlang de tol
boom rechtsgeldig gebleven. Het
recht van water-tolheffing zou nog
driemaal in andere handen overgaan.
De hoofdwegen waren over het al
gemeen voorzien van een grint-dek;
de B-wegen waren verhard met puin
of koolas, hetgeen ze bij langdurige
regen of sneeuw, dan wel bij grote
droogte onbegaanbaar maakte.
