Op speurtocht in de natuur
DE TEXAS'RANGE
Vlieglessen vervangen door
huisje-boompje-beesije vliegen
Er is nog plaats
op vakantie...
Herstel van
St. Olafskerk te A'dam
ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1959
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 8
Brief van de vliegende paier Vergouwen o.f.m.
Oorlogzuchtig volk met
goed hart
Nu de MIVA (Missie-Verkeersmid
delen-Actie) een tweede vliegtuig
voor het Nederlandse Missie-gebied
op Nieuw-Guinea heeft besteld, komt
er een bijzonder interessante beschou
wing van een van de Paters-piloten
bij ons binnen, die een indruk geeft
van zijn vliegend missiewerk aldaar.
Pater Henk Edmar Vergouwen o.f.m.,
die het MI VA-vliegtuig, een Cessna-
180 in april van dit jaar als eerste
Nederlandse vliegende pater heeft in
gevlogen, vertelt het volgende:
Vliegen door de berg-pas.
Als het weer gunstig is, start je in
de vroege ochtend, zo rond 7 uur van
Sentani voor een tocht van 5 kwar
tier, die je op een hoogte van 10.000
voet over een verschrikkelijk deso
laat, ongeëxploreerd deel van Nieuw-
Guinea voert.
Je vliegt over een gebied van poe
len en plassen, ruig begroeid, waar
slechts enkele zwerfstammen leven.
Dan komt na het passeren van de
wilde Idenburg-riviei het gebergte
met zijn rug van bijna 4000 m. hoog
te.
Daarin ligt een pas waar je door
heen moet.
Meestal is die opening, geflankeerd
door twee hoge pieaen, al van verre
zichtbaar.
Is dat niet het geval, dan wordt
het echt wel raadzaam maar terug
te keren.
Als je de pas door bent, ligt het
dal wijdopen voor je.
Overal in de vallei zie je tuinen
met vernuftig aangelegde irrigatie
systemen. En er tussen in de dorpen,
stevig ommuurd tegen aanvallers met
hun ronde mannenhuizen en lang
werpige vrouwenverblijven, die je
misschien beter gezinswoningen kunt
noemen omdat er alles in gehuisvest
is: vrouwen, kinderen en varkens.
Het vliegtuig blijf: een bijzondere
gas Zo de moto*- st l«t ben
je omringd door Baliem-mensen.
Gevreesde krijgslieden.
Enthousiast word je verwelkomd,
ze pakken je hand en roepen je in
hun onverstaanbare taal van alles
toe en je kunt je niet voorstellen, dat
deze vriendelijk lachende mensen
zulke gevreesde krijgslieden zijn,
steeds op hun qui vive, altijd zwaar
gewapend in harnassen van gevloch
ten rotan, met boog en pijlen en spe
ren van 4 tot 5 meter lang.
En toch is. dit de andere kant van
de zaak.
Oorlog voeren is in de Baliem
tot op de dag van vandaag! een
zeer normale affaire.
De 150.000 Baliemers zijn ver
deeld over een aantal volkjes, elk
met een eigen territoir en van el
kaar gescheiden door een strook nie
mandsland, waar de stam-oorlogen
worden uitgevochten.
Je hebt er soms complete veldsla
gen waar twee partijen tegenover
elkaar staan en na de nodige uitda
gingen op elkaar los gaan.
Maar vaak ook komt de sluip
moord voor, waarvan mensen, die
niets vermoedend in hun tuinen wer
ken, het slachtoffer worden.
Pacificatie van dit gebied is de
grote opgave, waarvoor bestuur, mis
sie en zending zich geplaatst zien. De
bestuurspost, de missie en het gou
vernement-vliegveld liggen in een
niemandsland. De clans rondom heb
ben vorig jaar op plechtige wijze
vrede gesloten. Maar ongeveer twee
maanden geleden werd de Pax Neer
landica op een zware proef gesteld.
De juiste oorzaak van de ongere
geldheden schijnt geweest te zijn, dat
een Baliem-meisje haar toegewezen
bruidegom niet wilde trouwen, om
dat deze knaap nog geen enkele
vijand had gedood. Dat was zonder
meer een aanvalssein. Er vielen die
dag 22 doden en de hel was los. De
Baliem gordde het oorlogsharnas
aan.
In die spannende dagen ben ik met
de Cessna een paar keer in de Ba
liem geweest.
Het vliegveld werd zwaar be
waakt door gewapende politie. Ook
de missie merkte de terugslag.
Pater Nico Verheyen heeft weken
lang geïsoleerd gezeten in een onbe
werkt dorp waarvan de gevangen
genomen bewoners dwangarbeid
moesten verricht. Hij leerde er van
wat soepblokjes en zoete aardappe-
ken, die hij voor schelpen ruilen kon.
Wel heeft pater Blokdijk gepro
beerd hem te bereiken met voedsel,
maar de koene terreinleider van de
missie werd onderweg bepijld en
moest halsoverkop terug.
Het Miva-vliegtuig heeft een over
spannen controleur eind mei naar
Hollandia gebracht, na een paar we
ken rust is hij weer helemaal fit
op zijn post in de Baliem terugge
keerd.
Dankbaar als de priester komt.
In deze pacificatie speelt het vlieg
tuig een enorme rol Aanvoer van
mensen en hun benodigdheden is nu
eenmaal een voorwaarde voor het
uiteindelijk succes. Het vliegtuig is
in dergelijke gebieden de enige ver
binding.
Indirect werk je, als pater-piloot,
aan de algemene verheffing van de
papoea in zijn armoedig land. Het
geestelijke en stoffelijke in een mens
is nu eenmaal niet te scheiden. Het
een beïnvloedt het ander en dat gaat
zeker in sterke mate op voor de ma
terialistisch denkende autochtoon
van N:-Guinea.
De dank en blijheid van kleine
groepjes katholieken die maanden
lang geen priester zien, doet je wel
wat.
De Miluva (Missie-Luchtvaart)
gaat langzaam vertrouwd worden in
dit deel van het land. De blauw
witte Miva-Cessna begint de strips
te kennen.
Het bush-vliegen hier is niet di
rect gepolijst' vliegen. We zijn meer
van de wilde vaart, antwoordend op
de behoeften van het ogenblik zon
der te passen in preciese vluchten-
schema's en getimeede routes. Het in
gewikkelde navigeren en koersuitzet-
ten zoals we dat in de lessen voor
geschoteld kregen Is hier veelal ver
vangen door het meer ordinaire huis
je-boompje-beestje-vliegen.
De openlegging van dit land wordt
de laatste jaren krachtig aangepakt.
Patrouilles en verkenningstochten
van bestuur, politie, van medici, mis
sionarissen en zendelingen dringen
door in allerlei richtingen.
Diep in onbestuurd gebied wor
den contacten gelegd met een onbe
kende bevolking en er wordt gepro
beerd vrede te brengen tussen groe
pen, die nu nog altijd in oorlog en
vrees leven.
Dat toerneren is een bijzonder
zwaar werk. Het trekken door ri
viertjes en moerassen over bergen en
door de jungle vergt van de mensen
dikwijls het uiterste. In vele geval
len moet er dagenlang worden gelo
pen om enige angstige en nieuws
gierige papoea's te ontmoeten. De
rapporten die bij Monseigneur of de
betreffende resident op tafel komen,
geven het sobere relaas van al die
vermoeienissen en ontberingen.
Baliemvallci en Sterrengebergte.
Op het ogenblik zijn er eigenlijk
maar twee gebieden, die door inter
nationale en grootscheepse publiciteit
de buitenwereld enig idee geven van
het zware fieldwork der patrouilles.
Dat zijn de nog steeds volop actuele
Baliemvallei en de nieuwe blikvan
ger: het Sterrengebergte. De expedi
tie naar dit Sterrengebergte moet een
succes worden, koste wat kost, omdat
de naam van Nederland er mee ge
moeid is na die geweldige wereld
wijde publiciteit. Alleen vraag ik me
af wat het worden gaat als alles voor
bij is en de blanken met hun voorra
den verdwenen zijn Worden dan de
bewoners van de Oksiibil weer terug-
gestoten in hun onherbergzaam land
en opnieuw voor jaren aan hun lot
overgelaten, zoals gebeurde na de eer
ste expeditie in de Baliem? Misschien'
zal het antwoord wel zo moeten zijn,
dat binnen niet al te lange tijd de
Miva-Cessna voor het eerst koers
moet zetten in de richting van de met
sneeuw bedekte Juliana-top 1
Joy-ride to death".
De uitdaging die de Baliem stelde
is al jaren geleden voor de eerste
maal beantwoord. Een gebied, dat zo
tot de verbeelding van velen sprak
door zijn totale afgeslotenheid, door
zijn volkomen anders-zijn in het ge
heel van Nieuw-Guinea, moest be
streden worden door mensen die dit
geheim wilden ontrafelen.
Een Amerikaans miljonair komt de
eer toe er als eerste te zijn geland.
Dat was vlak voor de oorlog. Daarna
gebeurde er jarenlang nieU en de Ba
liem-mensen leefden t oor met hun
oorlogen en veten zoals ze het al
eeuwen gedaan hadden. Voor hel eerst
.uvam ae grote vallei weer in het
nieuws, toen in mei 945 een vliegtuig
van het Amerikaanse bezettingsleger
er te plettei vloog tegen een rots
wand. Later hebben ze deze tocht een
„joryde tot death in a lost world" ge
noemd. En het was goed getypeerd.
De Amerikaanse officier, die het ini
tiatief tot deze trip nam, leende -en-
voudig een Dakota. Buiten zichzelf
nam hij 20 anderen mee de dood in
op die trieste zondag.
De Woudloper Gods
Pater Kammerer heeft in 1952 ge
probeerd Shangri-La te bereiken.
Waar de Woudloper Gods, die alleen
over zijn voeten en dragers beschikte,
echter niet slaagde, lukte het de zen
ding dank zij hun vliegtuigen wél.
Doch de Baliem is grimmig.
In '55 vloog een tweemotorige Short
Sealand van het zendingsgenootschap
Christan and Missionary Alliance te
gen een bergwand. Het kostte het le
ven van de zeer bekwame zendings
piloot A. Lewis. Controleur ConsU-
ves heeft geprobeerd ook dit vliegtuig
te bereiken, maar daagde niet. De
Short Saeland ligt in dezelfde Pas
vallei als de Dakota. Beide wrakken
kun je zien liggen op heldere dagen.
Het is een triest restant van alumi-
niumplaten die blikkeren in de zon.
Sinds twee jaar zijn ook enige pa
ters in de Baliem werkzaam. Deze
stap heeft de Nederlandse Missie-bis
schop, Mgr. Sta verman, indertijd kun
nen zetten omdat een Miva-vliegtuig
op komst was Shangri-La moest dus
wel in korte tijd in ons luchtnet wor
den opgenomen. De eerste trips op
die koers waren vanzeflsprekend
een klein avontuur
Tot zover Pater Vergouwen.
Het tweede vliegtuig, dat de MI-
VA thans besteld heeft, wordt met
spanning door de paters-piloten op
Nieuw-Guinea tegemoet gezien. Im
mers Pater Frans-Agnegllus Ver
heyen is onlangs na zijn laatste op
leiding in Amerika in het missie
gebied van Mgr. Staverman gearri
veerd. Het eerste werk bestond uit
de nodige verkenningsvluchten van
de bestaande strips Thans vliegen
beide paters-piloten om de beurt
daarheen waar hulp gevraagd wordt,
en dat betekent, wind en weder
dienende van de vroege ochtend
tot de late avond. Het vliegtuig is
de énige verbinding op Nieuw-Gui
nea. De kosten van zo'n Cessna be
dragen ruim 65.000, een bedrag dat
door katholiek Nederland bijeen ge
bracht moet worden, want de MIVA
ken alleen dan moderne verkeers
middelen aan de missionarissen schen
ken, als er geld voor is! U kunt mee
helpen het zware werk van de mis
sionarissen in de oerwouden van
Nieuw-Guinea te verlichtenHet
gironummer van de MIVA te Amster
dam is: 2 7 2 2 4 9.
Enige dagen geleden heeft men in het lozingskanaal achter de centrale Hem-
weg te Amsterdam een zeehondje gevangen. Het diertje, dat naar Artis is
gebracht is daar duchtig schoongemaakt daar het helemaal onder de olie
zat. Nu heeft het asiel gekregen in een vijver in de dierentuin, waar op
passer Rozendaal het onder zijn hoede heeft genomen.
De invloed van muziek op dieren
We weten allen, dat mu
ziek op de mens bepaalde
invloeden heeft. In welk
een heerlijke droomtoe
stand kan de mens ver
zinken wanneer hij naar
romantische muziek luis
tert, hoe kan een pittige
mars hem prikkelen om
stevig te gaan stappen en
tot welk een extase kan
blijkbaar moderne jazz
muziek ooral de jonge
ren brengen! De invloed
van de muziek op de men
selijke geest is een vast
staand feit.
Hoe reageren dieren nu
op onze muziek? Het ant
woord kan luiden: onge
veer evenals de mensen.
Slechts «en zeer klein aan
tal dieren blijft door mu
ziek onberoerd, evenals
trouwens bij de mensen.
Het grootste deel onder
gaat een bepaalde invlo-d.
Deze invloed is vrij een
voudig te verklaren. Rit
me en harmonie zijn de
belangrijkste elementen.
Zoals een langzaam ritme
ons rustig stemt, vooral
wanneer di* gekoppeld
de meeste dieren van ho
ger orde. T snellere ca
dans maakt ons actiever,
evenzo is het bij de die
ren en een wilde roffel
roept woeste neigingen in
ons naar boven, ook bij
de dieren is dat zo.
De piano-les.
De harmonie speelt ook
een belangrijke rol. Lieve
melodiën maken hen rus
tig, maar het dier kan
minder verdragen dan de
mens, want al naar gelang
de melodie minder harmo
nieus wordt, ja wanneer
men met dissonanten gaat
werken, dan kan het dier
er geen waardering meer
voor opbrengen en vlucht
of gaat protesteren.
Wanneer er piano ge
speeld wordt in een huis
kamer, gaan sommige hon
den plat op de grond bij
het klankbord liggen, waar
ze heerlijk genieten
totdat er een dissonant ge
slagen wordt. Dan klinkt
er een zacht gejank.
Los van de waardering
die wij eventueel voor
moderne jazzmuziek kun
nen hebben, mogen we
wel vaststellen, dat voor
al de progressieve kant
hiervan graag gebruik
maakt van brute harmo
nieën,, graag accoorden
zoekt waarin dissonanten
voorkomen en dat deze
muziek door de dieren,
vanaf pinguins tot leeu
wen, ontvlucht wordt.
De invloed.
Een typische uitzonde
ring op de moderne mu
ziek vormen de blues,
langzame harmonieuze ne
gerliederen, die het bij
veel dieren wèl doen, al
blijkt deze muziek op hen
een merkwaardige invloed
te hebben. Er zijn e on
der hen die door deze mu
ziek in een melancholische
stemming geraken, overi
gens precies zoals vele
mensen.
Tot welke gevolgen en
resultaten de invloed van
muziek op dieren kan lei
den, tonen enkele van de
volgende gebeurtenissen.
In Engeland was een
kostbaar renpaard ziek ge
worden en het dier wei
gerde te eten. Natuurlijk
beproefde zijn eigenaar
van alles, maar geen mid
del baatte, totdat tenslot
te door een dwaas idee van
de verzorger, die ook ten
einde raad was, voor het
dier wat vrolijke muziek
werd gedraaid op een kof
fergrammofoon en zie
het paard spitste de oren
en begon na enige tijd te
eten.
Genezing en vlucht.
Een nerveuze leeuw in
een circus in Australië
was niet tot bedaren te
brengen, totdat enkele
heerlijke melodieuze
Weense walsen uitkomst
brachten. Het dier rolde
zich behagelijk op en
knorde als een tevreden
poes.
Zuldpoolonderzoekers
deden merkwaardige er
varingen op met pinguins.
Deze dieren zijr buiten
gewoon op muriek gesteld.
De grammofoon liet ver
schillende muziekjes ho
ren en de pinguins geno
ten zichtbaar. Toen echter
een stukje hypermoderne
jazz werd opgezet, luis
terden zij even om daarna
te gaan krijsen en op de
vlucht te slaan. Hetzelfde
effect verkreeg men in de
Londense dierentuin bij
de zeeleeuwen. Wanneer
de muziek deze dieren niet
aanstaat, duiken zij on
der en komen voorlopig
niet boven.
Volgens menselijke
maatstaven mogen wij zeg
gen, dat de smaak van
dieren vat betreft muziek
een beetje conservatief is.
De ondefinieerbare ele
menten in de muziek, die
verantwoordelijk zijn voor
de invl'ed die zij op de
mensen uitoefent, blijken
op gelijke wijze o de die
ren in werken. De in
vloed hiervan mogen we
beslist niet onderschatten.
lyiET STIJGENDE VERBAZING en
vooral bewondering nemen
wij dagelijks kennis van de beleve
nissen en escapades van een onzer
collega's, die momenteel, naar wij
vernamen, in geheel Leiden furore
maakt als „Ome Lex met zijn Wiener
Bonbons". Niet als leider van een
nieuwbakken Schramm'l-sensemble
maar als voedstervader van twee al
leraardigste Weense peuters, levende,
krioelende, stukjes suiker en spijs,
die hem en tante helemaal in hun
lieve ban hebben.
De Bonbons in kwestie hebben we
vaak mogen of liever gezegd
móéten zien, want oom laat geen
gelegenheid onbenut, met zijn tijde
lijk kroost te pronken. Hij sleept ze
nagenoeg overal mee naar toe, door
weer en wind, en bij elke „Knicks"
met de knietjes voor een nieuwe oom
of tante ziet men hem groeien in zijn
aangezocht vaderschap, met een
gloeiende trots. Het is opmerkelijk,
wat oom de afgelopen week geleerd
heeft, maar onbegrijpelijk is het,
waar hij de tijd
vandaan haalt om
zijn nieuwe plich
ten van staat naar
behoren, en zelfs
méér dan dat, te
vervullen. Ooms
lichtvoetigheid
heeft er stellig
nog op gewonnen. Uw lijfblad heeft
al zijn zorgen, maar tussen twee ver
slagen door ziet men hem dartelen
met zijn oogappels.
Voor het eerst verdiept oom Lex
zich serieus in de Duitse taal en wel
diep, dat hij 's nachts, als hij z'n
rust zo vreselijk hard nodig heeft,
freewheelend naamvallen en schwere
Wörter ligt te repeteren.
Het schijnt overigens, dat oom zich
al een reputatie als pedagoog heeft
verworven, te oordelen naar de
steeds meer in omvang toenemende
fan-mail van huismoeders, die enthou
siast zijn geworden bij het lezen van
ooms ideeën op het stuk van „zinde
lijk maken"; veel indringende vra
gen zijn daar bij.
Onwillekeurig krijgt de lezer van
het vervolgverhaal over de Wiener
Bonbons een aardig beeld van ooms
natuur. Hij legt zijn ziel geheel bloot
en dat hebben we aan die lieve Bon
bons te danken. We zien, dat oom
niet geplaagd wordt door driftbuien
op ogenblikken, dat anderen er het
bijltje bij neergegooid zouden hebben.
Oom is oneindig geduldig en hij laat
zich vrijwillig en plein public door
Lisi en Annelies in moeilijke parket
ten brengen. Dat zijn allemaal edele
eigenschappen. Maar we vinden het
bedenkelijk, dat oom bijna elke dag
opnieuw geen kans voorbij laat gaan
het gezag van de Weense aartsbis
schop en dat van de wettelijke ouders
te ondermijnen. Foei oom Lex, alsof
die kinderen in Wenen niet geleerd
hebben te bidden en zou hen thuis
al niet een meer genormaliseerde
gang zum Klo zijn bijgebracht?
EEK.
Noorse wens
Oak van officiële Noorse zijde is
thans aangedrongen op restauratie
van de met sloop bedreigde Sint
Olafskapel aan de Zeedijk te Am
sterdam, een der weinige middel
eeuwse monumenten van Amsterdam.
Het hoofd van het Noorse regerings
bureau voor het behoud van oudhe
den heeft nl. de Noorse minister van
buitenlandse zaken gevraagd con
tact op te nemen met Nederlandse
autoriteiten teneinde na te gaan wat
er gedaan kan worden om de ontta
kelde kapel, die al sinds jaren geen
kerkelijke functie meer heeft, te be
houden. De laatste tijd is de kapel
alleen nog gebruikt voor kaasveilin
gen op maandagmiddagen.
De Noren hopen, dat het gebouw
gerestaureerd zal worden en dan ge
bruikt zal kunnen worden als kerk
voor Noorse zeelieden. Sint Olaf is
een Noorse heilige, die als patroon
van schippers over de gehele wereld
wordt beschouwd.
De St. Olafskapel werd in 1450 als
schipperskerk gesticht.
(47)
