Postzakken in Nieuw-Guinea werden
aan veiligheids-ambtenaar overgegeven
DE ZWARTE ZWAAN
Enveloppen geopend mei
speciale vloeistof
Hoffelijk behandelen'
Nixon
zei
visie op
televisie
DONDERDAG 6 AUGUSTUS 1959
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
Verzinsels van gedupeerden leverden het bewijs
KJieuwe onthulling-en over de postcensuur op Nieuw-Guinea worden gedaan
in het „Algemeen Dagblad" van hedenmorgen. Men verklaart, dat de
gouverneur van Nieuw-Guinea, dr. P. J. Platteel, heeft toegegeven, dat er
zich in Nieuw-Guinea gevallen van onwettige censuur hebben voorgedaan.
Een voorlopig onderzoek, dat hij vóór zijn vertrek naar Nederland instelde
heeft dit aan het licht gebracht.
Lieden buiten de samenleving van Nieuw-Guinea zullen nu een onderzoek
instellen. Men neemt aan, dat een te vormen commissie zich ook bezig zal
houden met het ongevraagd verlof, dat is verleend aan de advocaat-gene
raal bij het hof te Hollandia, mr. W. C. Beek.
lende andere onverdachte Nederlan
ders zendelingen en missionaris
senbepaalde ambtenaren en men
sen uit het bedrijfsleven werden ge
opend. De wetenschap, die men uit
deze correspondentie 'ichtte, aldus
het „Algemeen Dagblad", werd ver
werkt in geheime stencils, die weke
lijks aan de gouverneur en aan de
minister van Zaken Overzee werden
verzonden. Beide autoriteiten schijnt
het overigens niet bekend te zijn,
waar de inlichtingen vandaan kwa
men.
Erkenning Mr Platteel
na twee jaar klachten
Ontstemming.
In Nieuw-Guinea is de ontstem
ming over de onwettige postcensuur
zeer groot. De bron van het kwaad
blijkt een dienst-ordonnantie te zijn,
die gemaakt werd in 1953 en die door
gouverneur Van Baal in 1956 ge
bruikte om bij geheim besluit een
bijzonder toezicht in te stellen op
het gebruik van de postdienst. Twee
ambtenaren van het parket een
van hen was mr Van Beek kregen
opdracht poststukken voor een be
paald aantal personen aan te houden.
Men had hierbij vooral het oog op
lieden van Indonesische landsaard.
Deze brieven konden slechts geopend
worden na machtiging van de land
rechter. Gezien de gespannen toe
stand in die dagen is deze regeling
te rechtvaardigen. Men heeft er ook
een paar maal gebruik van gemaakt.
De weg voor misbruik was toen ech
ter vrij.
Het begon met een geding, waar
bij de Hollandiase advocaat, mr J. O.
Rijke, copieën van geheime stukken
zou hebben gemaakt. Het gouverne
ment wenste te weten hoe de advo
caat aan deze stukken was gekomen
en controleerde zijn briefwisseling
met Nederland. Politieke betrouw
baarheid was hier al lang niet mey
in spel. Ook brieven van verschil-
In Hollandia werd al spoedig be
kend, dat brieven werden geopend
met een vloeistof, die de lijm van de
enveloppe oplost en dat zij daarna
gecopieerd werden op het parket.
Het werk werd gedaan door een par
ketambtenaar. die in Nederland een
speciale opleiding bij de Binnenland
se Veiligheidsdienst had gevolgd om
deze techniek onder de knie te krij
gen. De postzakken werden na de
postsluiting in een autootje geladen
en op eenzame weggetjes overgege
ven aan de ambtenaar, die de brieven
opende. De ontmoetingspunten ver
anderden van tyd tot tijd. Maar on
danks deze geheimzinnigdoenerij
lekte er iets uit.
De benadeelden staken de koppen
bij elkaar. Zij beraamden een plan
om de briefschenners aan de kaak te
stellen. Men speelde het klaar co
pieën van de geheime stencils te
krijgen en maakte de afspraak ver
zonnen feiten, gebeurtenissen en
mededelingen in de brieven naar
Nederland te verwerken. De truc
slaagde, de verzinsels verschenen in
de geheime stencils.
Chemische proef.
Het' bewijs was geleverd. Een
tweede bewijs werd geleverd doordat
de ontvangers van de brieven che
misch konden aantonen dat de brie
ven onderweg waren geopend.
De leden van de parlementaire
missie kregen klachten te horen, het
ministerie in Den Haag werd door
particulieren met klachten benaderd.
Eenmaal heeft minister Helders ge
vraagd of de klachten juist waren.
Het antwoord uit Nieuw-Guinea was
ontkennend.
Zelfs de betrokken ambtenaar
werd eenmaal op het ministerie in
Den Haag ontboden. Hij zou daar
hebben ontkend dat er onwettig
brieven werden geopend. Bij ver
schillende andere gelegenheden werd
de illegale activiteit steeds weer ont
kend.
De officiële erkenning door gou
verneur Platteel van gisteren is het
gevolg geweest van lange, twee jaar
durende reeks van klachten.
Hierbij zij opgemerkt, dat de aan
duiding „onwettige postcensuur" die
de Kamerleden De Graaf en Van de
Wetering bij hun schriftelijke vragen
nu ook minister Korthals gebrui
ken, in feite onjuist is en een verte
kend beeld geeft.
Censuur is altijd openbaar en offi
cieel en heeft slechts tot doe de ver
spreiding van bepaalde inlichtingen
tegen te gaan bij voorbeeld in tyd
van oorlog. Wanneer de censor een
brief heeft geopend geeft hij dat aan
met een stempel of een strook. De in
lichtingen, die hij niet verspreid wil
zien maakt hij onleesbaar. Iedereen
kan dus duidelijk zien wanneer een
brief in handen van de censor is ge
weest.
Wat in Nieuw-Guinea is gebeurd
is strijdig net de Grondwet, die voor
schrijft: Het geheim der aan de post
of andere openbare instelling van
vervoer toevertrouwde brieven is on
schendbaar, behalve op last des rech
ters in de gevallen in de wet om
schreven. (artikel 173).
LEIDEN
HOE HET NÓG VERDER GING
IV
Ik had niet durven hopen, dat deze
bonbons nog CORRESPONDENTIE
zouden geven, maar tot mijn vreugde
ligt er een brief in de bus.
„Wat doet uw vrouw intussen?
vraagt ,,'n vriendelijke huisvrouw"
onder meer en daar sta ik dan als de
egocentrische figuur', die alleen maar
over zich zelf weet te wouwelen en
zijn vrouw, die de gehele dag met dit
Weense tweetal optrekt, in een ver
geten hoek duwt.
Ik geloof mevr. A., dat mijn vrouw
de zaken minder gecompliceerd ziet;
zij is zoals alle vrouwen geze
gend met een helder inzicht in deze
zaken en zonder de, voor mij onmis
bare, theorie, doet zij het tot nu toe
voortreffelijk. Er was maar één
kleine inzinking op de dag toen de
volgende dialoog zich tussen haar en
kleine Lisi ontspon:
„Hoe oud is nu je moeder, Lisi?"
„Waas is nie" (Voor de nog niet in
gewijden: „weet ik niet")
„Ze is toch nog geen zestig?"
„Waas is nie".
„Is ze jonger dan ik".
Even een paar taxerende ogen en
dan:
„O ja, véél jonger".
En dat wordt dan gezegd tegen een
figuurtje, die er zich soms voor
schaamt, dat de slager vraagt: „Wat
zal het weze, jongedame". En stond
niet vorige week een reus van een
Leidse agent voor de deur, die haar
vroeg of moeder soms thuis was?
Mijn vrouw vertrouwde me toe,
dat het haar een half uurtje gekost
had voor zij een snel-groeiend com
plexje had overwonnen.
staat die Anneliese naast me en
ze probeert of ze net als oom ook op
de toetsen kan drukken.
„Afblijven Liserle!" qqqqq
Maar het is een leuk spelletje en
het meisje ziet me open aan en blijft
met een ijver een betere zaak waar
dig op de letter Q slaan.
Terwijl dus dit kleine eigenwijze
meisje naast me staat, overweeg ik
qqqqqq welke machtsmiddelen een
pleegvader-voor-tien-weken heeft om
een stout meisjes van het „Diözese
Wien" te straffen, qqq Als je „dio
cees" schrijft denk je aan een bis
schop.' q Wat zou de bisschop van
Wenen zeggen, het hoofd van Anne-
lies' diocees, als ik haar nu een fikse
draai om de oren gaf. Niet dat ik ooit
dat klare meisjesgezichtje pijn zou
kunnen doen, maar een mens denkt
wel eensqqq
Mijn vrouw krijgt een ander idee:
„Laat ze maar draussen spielen".
Maar dat „buiten spelen" is een
heel teer punt en ik begrijp ook wel
waarom.
degeslagen, waarom de kinderen
toch er zo'n afkeer van hebben om
zich tussen Hollandse kwajongens en
-meisjes te mengen en een paar
kleurtjes op hun wangen te halen en
voor mijn part een gescheurde spij
kerbroek. Er is een prachtig klimrek
voor onze deur. Een meesterstukje
van opvoedkunde voor de Leidse
jeugd, geachte dienst gemeentewer
ken! Ik prijs u gelukkig met dit ini
tiatief, wethouder!, want de kinderen
klimmen nóóit hoger dan ze durven
en zij ontwikkelen gelijk met de
spieren hun ondernemingslust" Ik
kan me voorstellen, dat sommige va
ders en moeders met teveel aan fan
tasie, die vooruit denkt, het soms be
sterven van schrik, maar zij zijn ver
standig en bemoeien er zich niet mee.
Onze pleegkinderen klimmen ook
en zij doen het goed. zolang zij
nog alleen zijp.
„Kijk 'ns Tante", roepen zij naar
boven en tante schudt prijzend haar
hoofd heen en weer met een ampli
tudo van een kwart meter, om de
grote afstand tussen ons balkon en
het klimrek te kunnen bespelen.
Maar dan komen er andere kinde
ren vriendelijke Zuid-west kinder
tjes, die tot het aanknopen van inter
nationale vriendschapsbanden bereid
blijken. Onze Weense logéés zeggen er
echter niet één. Zij kunnen ook niets
zeggen. Zij blijven stilletjes in een
hoekje van het klimrek staan en kij
ken naar de verrichtingen van een
ander.
„Kijk zoiets maakt me nu kwaad",
zie ik een blondine van een jaar of
vier denken.
Zij vermant zich en doet nog een
laatste poging:
„Waar woont je moeder dan?"
Stilte.
„Moet je dan niet klimme"
Stilte.
Het geduld is op en de vierjarige
ontlaadt haar drift met een stevige
trap tegen de benen van Lisi.
Snelle vlucht. Huilen en om tante
roepen.
Ook de blonde vierjarige gaat eens
op haar gemakje kijken of zij vóór
de bui niet binnen kan zijn.
Ik kan me de reactie van dat blond-
je zo goed begrijpenals ze dan
tegen al je goeie wil in nog niks zeg
gen, ga je trappen!
Sommige moeders klappen dan in
de handen en beginnen dreigend met
een vinger te zwaaien, maar dat zijn
dan moeders, die geen studie hebben
gemaakt van de voorgeschiedenis en
van de psychologie van het conflict.
Wat zou Chroesjtsjef zeggen als Ike
zich niet eens verwaardigde op een
nota te antwoorden.
Spinnijdig toch zeker, en terecht.
Daarom laten we de kinderen
maar weer boven komen.
Let op zetter: al die procent-tekens
en die qqqqqq-tjes, die er na de re
gel „Sommige moeders klappen dan,
etc." staan horen er niet bij. Die zijn
van Lisi en Annelies tegelijk. Ieder
van één kant.
(wordt vervolgt)
LEX BRUINHOF
Van 14 tot 18 augustus komt
Nederland in Kasteel Oud Poelgeest
bij Leiden het exekutief-comité van
de International Hebrew Christian
Aliance (I.H.C.A.) bijeen. Daar zul
len joods-christelijke leiders uit vele
landen in ons land elkaar ontmoeten.
In de I.H.C.A. zijn de joods-christe
lijke organisaties uit de belangrijkste
landen der wereld verenigd. Er zijn
twee gelegenheden voor Nederlan
ders, om met deze beweging kennis
te maken. Op zondagochtend 16
augustus te 10 uur wordt een oeku-
menische kerkdienst gehouden in de
Grote (St. Jacobs-) Kerk te Den
Haag. Deze dienst staat onder leiding
van Ds. S. P. Tabaksblatt. Aan de
liturgie nemen leiders van de I.H.C.A.
deel, die voorgangers zijn van uit
eenlopende kerken in verschillende
landen.
Op zondagavond 16 augustus te
19.30 uur vindt er in Kasteel Oud
Poelgeest een openbare bijeenkomst
plaats, waar de volgende sprekers
iets over de joods-christelijke bewe
ging vertellen zullen: Rev. Victor
Iftiksbazen, vice-president van de
I.H.C.A. uit Philadelphia over Ame
rika, Rev. H. D. Leuner uit Londen,
secretaris voor Europa van de
I.H.C.A. over Europa en Ds. M. En-
ker de vroegere Israël-secretaris der
I.H.C.A. over Israël.
Politie zocht naar iets
wat niet verloren was
Een bromfietser reed van
Meppel naar Assen. Dat is niet
ongewoon, wél ongewoon was
de onverwachte nasleep van die
tocht.
In Assen aangekomen, bemerk
te de bromfietser dat hij een
doosje met harttabletten kwijt
was. Verloren? In ieder geval
kon hij ze niet terugvinden.
Daar deze tabletten gevaar
zouden kunnen opleveren, voor
al als ze door kinderen worden
gevonden, riep men alle moderne
communicatiemiddelen, alsmede
het politieapparaat te hulp. Men
zocht en zocht, langs de gehele
weg waren de plaatselijke poli
tiekorpsen in actie, maar men
vond geen harttabletten.
Geen wonder, want later op de
avond kwam er een telefoontje
van de bromfietser dat men het
zoeken wel kon staken. Hij had
ze zelf gevondenin z'n eigen
zak.
Berucht oplichter liep in de
val bij inrichting
De politie te Zwolle heeft de 39-ja-
rige Duitser E. V. uit Ramsein bij
Dusseldorp aangehouden op verden
king van oplichting. De man, die zich
vliegtuigingenieur noemt, is voor de
officier van Justitie te Zwolle geleid.
Hij bleek de afgelopen 16 jaar 21
maal te zijn veroordeeld, hoofdzake
lijk wegens oplichting en vermogens
delicten.
De Duitser vervoegde zich bij een
charitatieve instelling te Zwolle,
waar hij veertien gulden vroeg om
naar Duitsland te kunnen terugkeren.
Een rechercheur van politie hoorde
dit verhaal enkele Ogenblikken later
en daar V. beantwoordde aan het sig
nalement, dat de rechercheur had ge
kregen, werd hij ingerekend.
Bij fouillering van de Duitser, die
een vlotte prater bleek te zijn, maar
zichzelf herhaaldelijk tegensprak,
vond men in zijn zakken niet-betaal-
de rekeningen van hotels in Amster
dam, Rotterdam en Arnhem. Voorts
trof men op hem een briefje aan
waaruit bleek, dat hij reeds in Duits
land in de gevangenis had gezeten.
Informatie bij Interpol bevestigde,
dat men de hand had gelegd op een
berucht oplichter. V. is opgesloten
in het huis van bewaring te Zwolle.
Dit jaar zijn in de Oostenrijkse
Alpen 43 personen om het leven
gekomen en 679 gewond. In iyoö
vielen er 132 doden en 3907 gewon
den.
Minder dan twaalf uur na zijn ver
trek uit Warschau, is de Amerikaan
se vice-president Richard Nixon
woensdag in Washington terugge
keerd van een bezoek van twee we
ken aan de Sowjet-Unie en Polen.
Van de luchthaven begaf Nixon
zich onmiddellijk naar het Witte Huis
om president Eisenhower in te lich
ten. Op het vliegveld zei Nixon dat de
hoffelijke behandeling die hem in de
Sowjet-Ume ten deel is gevallen een
goede les voor alle Amerikanen is
met het oog op het aanstaand be
zoek van Chroesjtsjef. Nixon zeide
zich bewust te zijn dat vele Amerika
nen het niet met Chroesjtsjef eens
zijn en dat ze hem graag eens zouden
laten zien dat zij hem bepaald niet
vriendschappelijk gezind zijn Maar
we dienen hem even hoffelijk te be
handelen als de Russen mij, aldus de
vice-president.
Nog meer Amerikaanse
uitnodigingen
Woensdagavond is te San Juan
(Porto Rico) de 51ste conferentie
van gouverneurs van de V.S. beslo
ten. Er zijn twee resoluties aangeno
men. In de eerste worden de leiders
van de vijftien republieken van de
Sowjet-Unie uitgenodigd tot een be
zoek aan de V.S.
Deze resolutie is na een levendig
debat goedgekeurd. Verscheidene
gouverneurs spraken zich tegen de
resolutie uit en voerden aan, dat een
dergelijk gebaar de positie van de
V.S. tegenover de neutrale of „ge
vangen landen" zou verzwakken.
Chroesjtsjef ook
naar Peking
De Russische minister-president,
Chroesjtsjef zal in oktober een be
zoek aan Peking brengen, aldus is
woensdagavond in doorgaans welin
gelichte communistische kringen te
Genève vernomen.
Het is waarschijnlijk, dat hij zal
deelnemen aan de feestelijkheden
ter gelegenheid van de tiende ver
jaardag van de Chinese revolutie op
1 oktober.
Russische ambtenaren te Genève
wilden geen commentaar geven op
de vooruitzichten van een dergelijk
bezoek.
HOE BESTAAT HET!
NEDERLANDTELT3i3UUR
Geen te grote
verwachtingen
De eerste correspondent van de
„New York Times" te Washington,
James Reston, die Richard Nixon op
zijn reis door de Sowjet-Unie en Po
len heeft vergezeld, meldt aan zijn
blad, dat de Amerikaanse vice-pre
sident zeker niet optimistisch is wat
betreft de politieke kant van de ko
mende ontmoetingen tussen Eisenho
wer en Chroesjtsjef Hij verwacht op
dit gebied geen opzienbare resulta
ten.
Volgens Reston is Nixon wel voor
stander van het houden der ontmoe
tingen, doch hij is bang dat het pu
bliek er mogelijk te grote waarde
aan zal hechten.
Nixon zou niet van mening zijn,
dat een bezoek van Chroesjtsjef aan
de Verenigde Staten de misvattin
gen van de Sowjet-Russische premier
omtrent Amerika zou wegnemen.
Hij zou gedurende zijn verblyf
enige aanwijzingen hebben gekregen,
die een bevestiging vormden van
twee sterke indrukken, die de Brit
se premier Macmillan indertijd bij
zijn bezoek aan Moskou had verkre
gen. Deze waren:
1. Chroesjtsjef heeft de neiging de
kracht van de Sowjet-Unie in ver
gelijking met de macht der Verenig
de Staten te overschatten.
2. Hy is geneigd de vastberaden
heid van Amerika om zijn nationale
belangen, zelfs ten koste van een
oorlog, te verdedigen, te onderschat
ten.
Al met al vond Nixon echter toch,
dat een bezoek van Chroesjtsjef aan
de Verenigde Staten zijn nut kon
hebben en hij heeft dit ook in zijn
verslag aan president Eisenhower
vermeld.
Programma's van de NCRV.
Woensdagavond heeft Alfred van
Sprang zijn laatste filmverslag ge
geven over de xepeditie naar het
Sterrengebergte op Ned Nieuw
Guinea, waarbij mag worden opge
merkt, dat er alom verheugenis be
staat wegens het particuliere initia
tief waardoor genoemde expeditie
kan worden voortgezet. W hebben
verder „getoverd" met Walt Disney
en met Jantje gelachen en gehuild.
„Orpheus" war een verhaal voor ge-
interesseerden van L. Strong. Het
betrof een herhaling op telerecording
zodat we kunnen volstaan met de
mededeling. "Zondagavond herhaalt
de NCRV het spel van Joost v. d.
Vondel, dat op 14 mei 1958 werd uit
gezonden. „Joseph in Dothan". In de
hoofdrollen ziet men: Ramses Shaffy
als Joseph en Johan Schmitz als
Ruben. Regie: Peter Koen.
Liedjesprogramma uit Warmond.
Nadat de NCRV zaterdag 15 augus
tus een nieuwe Disneyfilm heeft uit
gezonden en Elisabeth Andersen een
optreden heeft verzorgd in de ru
briek „Van kleine naar grote K",
wordt overgeschakeld naar het chalet
„d'Vijf Vlieghen" in Warmond, waar
onder regie van Max Douwes een
liedjesprogramma wordt uitgevoerd.
Hieraan werken mee: Dora Paulsen,
Dorie Smit, Jaap Molenaar, Eric
Plooyer, Lex Goudsmit en Pierre
Biersma. Voorts zal Eddy Tayfel-
baum iets vertonen op het gebied van
de micro-magie. Joop Reinbout zorgt
voor de verbindende tekst.
Komende programma's.
Men weet reeds dat de Vara heden
een reportagebezoek brengt aan de
diergaarde Blijdorp te Rotterdam en
dat een voorstelling zal worden ge
geven van de comedie „Claudia" van
Rose Franken Vrijdag verzorgt de
NTS het programma. De camera zal
de kijker brengen naar Thailand en
een Deens jongenskoor zal dans, zang
en parodie verzorgen.
Tenslotte zaterdag: een bezoek van
de Avro aan het veranderde Spaken
burg en de derde aflevering van de
rubriek „Nieuwe oogst".
(109)
