ER DREIGT OORLOG IN
DE SIBILVALLEI
De bevoorrading slokt geld op
Giro 478.000
ZATERDAG 4 JULI 1959
DE LEIDSE COURANT
Nieuw Guinea, Land van Verrassingen
De Nieuw-Guinea Expeditie 1959 heeft de afgelopen weken weer bijzonder
spannende tijden beleefd. Tijden dat we dachten: dit zal nu toch wel het
laatste zijn en nog geen vier en twintig uur later was de situatie volkomen
gewijzigd. Maar ik zal trachten u in dit artikel te vertellen, hoe het met
de expeditie gaat en wat er de laatste tijd hier gebeurd is.
Door radio en pers is het een ieder nu wel duidelijk, dat het met de expe
ditie niet zo gegaan is als we allen gehoopt en verwacht hadden.
Helikopters
vielen tegen
Er zijn tegenslagen en ontwikke
lingen geweest, die niemand voor
zien had; op de eerste plaats hebben
de helicopters ons teleurgesteld. Wat
we verwacht hadden ten aanzien
van hun mogelijkheden, zoals het
bevoorraden van de groepen in het
veld, is niet geheel en al uitgekomen.
Na de tegenslag, veroorzaakt door
de ziekte van de helicoptervliegers,
heeft dr. Brongersma in overleg
met het bestuur der Stichting be
sloten, steun te vragen aan de Ne
derlands Nieuw-Guinea Petroleum
Maatschappij en aan de Kroonduif.
Deze steun bestond uit het drop
pen van voedsel. Te beginnen op 2
juni door een Catalina van de
N.N.G.P.M. en de week daarop ge
volgd door de Dakota van de Kroon
duif vonden beide keren twee drop
pings plaats. Hierdoor is de voed
seltoestand in het kamp aanmerke
lijk verbeterd.
Dr. Brongersma is vervolgens op
5 juni naar Hollandia gevlogen en
heeft na een telefoongesprek met het
bestuur van de Stichting in Neder
land een verruiming van het budget
van 100.000 verkregen.
Druppel op gloeiende plaat.
Deze 100.000 waren als een drup
pel op een gloeiende plaat: een groot
deel was reeds uitgegeven aan het
droppen, terwijl de rest vrijwel ver
bruikt was voor het huren van de
Twin. Deze Twin moest de nog voor
een gedeelte in Tanah-Merah staan
de uitrusting naar het basiskamp
brengen. De vorige week maandag
is de Twin inderdaad hier geweest,
maar na de tweede vlucht op dins
dag j.l. stak het pechduiveltje zijn
kop weer op. Het resultaat hiervan
was een lekke olieleiding. De nood
zakelijke onderdelen moesten uit
Biak komen en hiermee gingen ook
weer twee dagen heen.
Donderdag was het weer zo ver
dat het mankement verholpen was
en dat de Twin weer voor ons kon
gaan vliegen. Wat de uitrusting van
de zoölogisch-botanische groep be
treft, deze is nu practisch compleet.
Ondanks de tegenslag, die de af
gelopen tijd zo ruim ons deel was,
hebben de verschillende onderzoe
kers hier deze tijd niet stil gezeten.
Uiteraard waren we allen wat ge
handicapt door de trage aanvoer,
maar het is toch nimmer zo geweest
dat we hier in de Ok-Sibil tot een
absoluut nietsdoen gedwongen wa
ren, zoals men wel heeft willen sug
gereren.
De geologische groep, bestaande
uit dr. Bar, ir. Escher en ir. Cortel,
aangevuld met de bestuursambte
naar Dasselaar, is verleden week
vertrokken in de richting van het
Antaresgebergte.
Het ligt in de bedoeling dat wij,
dat wil zeggen de zoölogisch- bota
nische groep, hun zo snel mogelijk
achterna gaan. Het is wetenschappe
lijk van het grootste belang, dat wij
een zo volledig mogelijk overzicht
krijgen van de flora en fauna van
de hoger gelegen gebieden.
De Antares is ongeveer 4200 meter
hoog en is nog nooit beklommen. Wij
stellen ons enorm veel van deze
tocht voor en hopen dan ook zo snel
mogelijk bericht te krijgen, dat we
de geologen achterna kunnen komen.
Dat achterna komen zal misschien
nog wel wat moeilijkheden met zich
meebrengen en wel moeilijkheden,
verschillend van die, welke we zo
langzamerhand gewend zjjn.
Oorlogsdreiging.
Het is de laatste dagen hier in de
Sibil lastig geworden om de onont
beerlijke dragers aan te werven. Er
dreigt hier namelijk onder de vreed
zame bevolking van de Sibil een
oorlog. Ja, een oorlog. Wel geen
grote, maar het is er toch een. Het
ontstaan hiervan is als volgt gegaan:
In de kampong Sagsaga is een man
overleden. Nu vermoedt men dat de
bewoners van Lewengbon zwarte
kunst hebben bedreven, wat de dood
van de man tot gevolg heeft gehad.
Men besloot de mensen van Leweng
bon te straffen door hun tulpen te
ruïneren.
Zo gezegd, zo gedaan: De tuinen
met de al rijpe bataten werden gron
dig vernield.
De bewoners van Lewengbon von
den, dat het maar oorlog moest wor
den. Dus werd de tegenpartij hier
van in kennis gesteld. En zo besloten
vriend en vijand gezamenlijk een
terrein schoon te kappen, waarop
men behoorlijk slag kon leveren.
Vriend en vijand togen aan het
werk. Na een dag van arbeid was
het. terrein schoon. Men was van
plan de volgende dag te gaan vech
ten.
Die dag echter regende het; be
grijpelijker wijze werd de oorlog
uitgesteld(Het bleef ook de daar
op volgende dagen regenen.
Inmiddels was het gerucht van de
oorlog bij het bestuur doorgedron
gen en de heer Sneep, de bestuurs
ambtenaar, is er op af gegaan. Jam
mer genoeg was er maar één partij
thuis. Deze partij nu moest alle pij-
De stichting, die de expeditie
naar het Sterrengebergte orga
niseert, is zoals men weet door
haar reserves heen. Op korte
termijn is nog drie ton nodig. De
regering gaf een garantie, nadat
zij zelf reeds enkele tonnen in
de onderneming heeft gestoken.
Het Kon. Ned. Aardrijkskundig
Genootschap en de Maatschap
pij voor Natuurwetenschappe
lijk Onderzoek in de Tropen
doen thans een beroep op ons
volk om hen door het financie
ringstekort heen te helpen. Met
enige goede wil moet het tekort
wel te dekken zijn. Giften kan
men overmaken op giro 478.000
ten name van de stichting Ex
peditie Nieuw-Guinea te Am
sterdam.
Bereidwillig halen de bewoners
van de Sibïlvallei de afgeworpen
goederen op van het droppings-véld.
Eindelijk komen er weer voor
raden. De helikopters voldoen niet
in alle opzichten en daarom helpt
een Dakota een handje mee. De Pa
poea kijkt er met bewondering naar
op, maar de expeditieleiders, overste
Venema en prof. Brongersma (in
zet), zien achter het toestel een berg
van kosten en tegenslagen.
len inleveren en kreeg van het be
stuur te horen, dat het maar afge
lopen moest zijn.
Maar de dag daarna bleek, dat het
tóch nog niet uit was. Weer ging het
bestuur er op af. Het was bijna tot
een treffen gekomen; de partij zon
der pijlen had er weer wat geleend
en men wilde snel beginnen met het
gevecht. Wederom moest ieder zijn
pijlen inleveren, een eindeloos ge
praat met de partijen volgde. Ten
slotte werd men het erover eens, dat
het maar weer vrede moest zijn. Men
besloot weer aan het werk te gaan
in het basiskamp. De aanvoerders
van de partijen moesten mee naar
het kamp om hun pijlen zelf te bren
gen.
Nu echter blijkt, dat de oorlogs
dreiging de laatste dagen zijn kop
weer heeft opgestoken. Vandaar dat
het hier nogal schaars is met ar
beidskrachten. Waar de oorlog nu
precies gevoerd wordt, is nog niet
helemaal duidelijk.
Nu duurt zo'n strijd hier in het al
gemeen niet lang; als er een paar
gewonden zijn hebben ze er al ge
noeg van. En ook de tuinen moeten
bewerkt worden en vergeet niet,
dat de inkomsten van het werk in
het basiskamp, de twee doosjes lu
cifers, stilstaan.
Wij geloven dan ook, dat als we
zover zijn om naar het Antaresge
bergte te vertrekken er dragers ge
noeg zullen zijn, vooral na het var-
kensfeest van onze vorige toernee.
Wij hebben ons, wat ons werk be
treft, de laatste paar weken voor
namelijk in de omgeving bezig ge
houden. Wat mijn werk aangaat: De
verzameling vogels en zoogdieren
breidt zich gestadig uit. Onder de
vogels zijn enkele bijzonder mooie
paradijsvogels, hoewel er hier in het
gebergte maar betrekkelijk weinig
van deze dieren voorkomen.
Andere lampen, andere dieren.
De insecten-collectie groeit ook
nog steeds. Alleen gaat dit proces
sneller dan dat van de vogels en
zoogdieren; practisch iedere avond
wordt er hier op licht gevangen. Ook
zijn we nu 's avonds ermee bezig
met een pas aangevoerde ultraviolet-
lamp. Opmerkelijk is het, dat hier
weer heel andere insecten op afko
men dan op gewoon licht In zoverre
wij het hier uit kunnen maken, be
vinden zich onder de verzamelde in
secten verschillende nieuwe soorten,
later onderzoek in Leiden zal uit
wijzen of dit inderdaad het geval is.
Weggegooid geld.
Onze beide expeditie-artsen, de
heren Romijn en Tissing, doen hier
veel goed werk. 's Ochtends, en fei
telijk de hele dag door, is het hier
polikliniek. Van heinde en verre ko
men de patiënten, vaak met afzich
telijke wonden, hier naar toe. Heel
aardig is het om te zien hoe gaande
weg de vrouwen hun schuwheid af
leggen. Dagelijks zien we dan ook
meer vrouwen in het kamp verschij-
Dr. Romijn heeft al verschillende
malen tournees hier in de omgeving
gemaakt, waaronder zelfs een van
twee weken. Hij is vooral geïnteres
seerd in het voorkomen en bestrij
den van framboesia. Het blijkt nu,
dat framboesia wel voorkomt, maar
gelukkig niet zoveel als men aan
vankelijk gedacht had. Als men al
leen al de wonden en zweren ziet,
die de framboesia veroorzaakt en
die hier behandeld worden, is
wat dat gedeelte betreft de ex
peditie al geslaagd.
Verbluffend is het ook als je zo'n
patiënt overdekt met zweren voor
het eerst ziet.... en hem een paar
dagen later volkomen genezen te
genkomt. Eén enkele injectie is al
voldoende. Het is dan ook een van
de meest dankbare taken in het ex
peditie-geheel, die de beide artsen
hier vervullen.
Zoals u ziet is er de voorbije we
ken hier in het Sterrengebergte on
danks alles en zij het vaak primi-
„De Leidse Courant'
overal in trek
Nog onlangs stuurde een broe
der-missionaris ons uit Afrika
een bewijs van de onmisbaar
heid van de Leidse Courant en
de goede smaak van .„zijn"
zwarten. Nu bereikt ons uit
Nieuw Guinea een fotootje,
waaruit men zou kunnen aflei
den, dat de karaktertrekken van
de Papoea met die van zijn
Afrikaanse broeder overeenko
men. Ethnologisch is dat moei
lijk te verklaren en daarom ne
men wij aan, dat het aan het
karakter van de Leidse Courant
ligt.
Wat de „toean naai" vo-
gelmeneer) Staats hem nooit over
de expeditie heeft kunnen ver
tellen, leest deze Papoea in De
Leidse Courant. Hij begrijpt
John Staats nauwelijks en hij
kan geen letter lezen maar de
Leidse Courant vindt ook
hij interessant.
tief, doorgewerkt. Ik hoop dan ook,
dat men in Nederland zal beseffen,
dat al het geld, dat deze expeditie
kost geen weggegooid geld is. Wat
ons, leden, betreft: wij zijn allen
nog steeds vol goede moed en mocht
er de afgelopen maanden wat tijd
verloren zijn gegaan, dan zijn wij
allen van plan om die zo snel en
goed mogelijk in te halen.
Ik hoop, dat ik in mijn volgend
artikel kan schrijven over de be
klimming en bedwinging van de An
tares "door de leden van de Neder
landse expeditie Sterrengebergte.
Sibil, 18 juni 1959.
JOHN. J. STAATS
Wilt U iets weten?
Vraag. Passiespelen. In welk
jaar worden de passiespelen in Dren
te Opgevoerd? 2. Weet u de datum
ervan? informeert M. A. R. B.
Antwoord. Momenteel zijn er
passiespelen aan de gang in Herme
bij Borne. De pastorie te Hermen kan
u nader inlichten.
Vraag. Heilgymnastiek en masseur
Waar kan ik inlichtingen krijgen
over de opleiding heilgymnastiek en
masseur? vraagt R. V. zich af.
Antwoord. U kunt alle gewenste
inlichtingen krijgen bij de CIOS te
Overveen.
Vraag. Adressen. 1. Kunt u mij
inlichtingen waar ik geïnformeerd
kan worden over de Holl. Grond-
kredietbank?
Antwoord. Deze inlichtingen zijn
te verkrijgen adres Stationsweg 147
te Den Haag.
2. Rotterdamse schouwburg. In
lichtingen hierover bij kantoorboek
handel v.h. wed. S. Benedictus, Jong
kindstraat 4, Rotterdam.
Vraag. Zonnebloemballon. Wel
ke afstand heeft de ballon afgelegd,
welke op 6 juni j.l. te Etten werd
opgelaten?
Antwoord. Wij hebben het niet ge
lezen. Het lijkt ons het beste, dat
u zich tot het vreemdelingenverkeer
wendt te Etten.
Vraag. Adressen. Kent u het
adres van de lifcentrale? 2. Is het
waar dat er iedere week van Den
Haag een busje rijdt naar Parijs?
3. Bestaat er in Parijs een jeugdho-
tel? 4. Kunt u mij het adres geven
van een schuimrubberfabriek?
Antwoord. Ons is een adres bekend
in Amsterdam, de Lifcentrale, Chas-
séstraat 29. 2. Ja, van verscheidene
plaatsen in Nederland rijden in de
zomer busjes naar Parijs maar die
diensten gaan uit van studentenver
enigingen, reisverenigingen enz. U
zult zich daarmee moeten verstaan
en lid moeten zijn. 3. Bij elk reis
bureau kunt u adressen krijgen van
de door u bedoelde hotels. 4. U kunt
bij de redactie van dit blad een adres
afhalen.
Vraag. De V.J.-zeilboot. Naar
aanleiding van een reportage in ons
blad over de 'V.J., het zeilbootje dat
bij de jongelui in Australië zoveel
opgang maakt, hebben verscheidene
lezers ons om adressen, tekeningen
en leveranciers gevraagd.
Antwoord. Hoewel onze verslag
gever schreef, dat de boot ook wel
naar Nederland geëxporteerd zou
worden, is dit initiatief tot nu toe
niet genomen, zodat wij onze vragen
stellers in deze moeten teleurstellen.
Tekeningen van deze boot zijn
misschien te krijgen via de Royal
Yachting Club in Engeland. Let wel
dat het zwaard van de boot 1.40 m.
diep steekt.
Vraag. Mej. A. Mag men in
Limburg in een korte broek lopen?
Antwoord. Hoewel het rondlopen
in short in Limburg niet verboden
is, is het ook allerminst aan te be
velen.
Dominee op
straat gezet
Weigerde heen le gaan na
scheuring
Gistermiddag is de woning van ds
T. Wakker te IJsselmuiden door een
deurwaarder en twee politie-agenten
ontruimd. De kerkeraad van de Vrije
Hervormde Gemeente te IJsselmui
den heeft op deze wijze weer be
schikking over de woning moeten
krijgen, omdat dit niet goedschiks
ging. Ds Wakker was ontruiming van
de woning aangezegd, doch hoewel
hem een nieuwe woning te Wilsum
was aangeboden, weigerde hij het
huis te verlaten.
Ds Wakker is predikant geweest
bij de Vrije Hervormde Gemeente te
IJsselmuiden. Hij leidde er na een
scheuring in de Hervormde Gemeen
te de afgescheiden groep, waarmee
hij aansluiting zocht bij de Christe
lijk Gereformeerde Gemeente. Deze
aansluiting kwam niet tot stand en
thans houdt ds Wakker diensten jn
een zaaltje te Kampen.
De kerkeraad van de Hervormde
Gemeente te IJsselmuiden zal de wo
ning waarin ds Wakker woonde,
thans toewijzen aan ds De Jong uit
Delft, die een beroep naar IJsselmui
den had aangenomen, maar tot nu toe
met zijn gezin in de consistoriekamer
van de kerk moest wonen.
De 57-jarige Antje BosMeijer
uit Twaar (gem. Nieuwolda) is gis
termorgen in het Zijldiep te Nieuw-
Scheemda verdronken. Zij was 's mor
gens per bromfiets van huis vertrok
ken en moest op een smal pad het
Zijldiep passeren. Zij is door onbe
kende oorzaak te water geraakt.
Engeland schakelt over op atoomkracht
In Dounreay doet een ton uranium het
werk van een miljoen ton steenkolen.
(van onze verslaggever)
EDINBURG (P P) - Te Dounreay
op slechts enkele mijlen van John
O'Groats aan Schotlands noordkunst,
bouwden de Engelsen een proefsta
tion, het Harwell van de industriële
groep van the United Kingdom Ato
mic Energy Authority.
In 1958 kwam de geweldige reactor
daar klaar, een rdactor met
enorme capaciteit, waarop de Engel
sen hun grote verwachting hebben
gevestigd.
De Engelsen hebben hoop dat dit
experimentele atoomkrachtstation,
het op de lange duur misschien mo
gelijk zal maken enorme hoeveelhe
den elektriciteit te verkrijgen tegen
minder kosten dan in het verleden
en heden. Hierdoor zou de Engelse
Industrie goedkoper kunnen werken
en de kostprijzen kunnen drukken,
waardoor de Engelse exportartikelen
gunstiger op de markt zouden kun
nen concurreren.
Een van de hoge autoriteiten hier
vertelt ons „Dit is een groot expe
riment dat zal leiden tot belangrijke
ontwikkelingen op het gebied van
krachtstations voor de toekomst. De
basis is het onderzoek van het hoog
ste rendement van uranium zodat
wij in staat zullen zijn een ton ura
nium het werk te laten doen van 'n
miljoen ton kolen".
Uranium kan méér.
Het gedeelte waar vloeistofele
menten voor de zwaarwaterre-
actors worden gemaakt.
onderzoekingen op dit gebied en wij
weten al, dat deze onderzoekingen
zullen leiden tot verbetering van de
krachtstations die later in Engeland
en overzee gebouwd zullen worden.
In de toekomst zal de wereld een
steeds grotere behoefte krijgen aan
energie. De steenkolenvoorraden ne
men snel af en zullen bij een toe
neming van de behoefte aan energie
nog sneller gaan afnemen. Het is nu
dus de tijd, waarop wij dienen om te
zien naar andere mogelijkheden van
energiewinning en in Dounreay aan
de Schotse kust zien wij die moge
lijkheden in de atoomkracht, maar
niet op de manier zoals deze heden
nog gewonnen wordt.
Uranium kan meer dan het tot op
heden presteerde. Het rendement
kan veel hoger worden en we zoe
ken daar op het ogenblik naar me
thoden om dit te verwezenlijken".
Ook atoomschepen.
Ook Engeland is momenteel bezig
om reactors te bouwen die bruikbaar
zullen zijn voor onderzeeboten. Er
schuilen hier en daar nog wel wat
voetangels en klemmen, ook al heeft
men in Amerika dit doel reeds be
reikt. De Engelsen zoeken een eigen
weg om dit te realiseren.
Wanneer men zover komt, dat der
gelijke reactors in schepen kunnen
In het zwaar radio-actieve labo
ratorium. De goed beschermde
man rechts betreedt de loden
cel om er Iets uit te halen.
worden ingebouwd, breekt er waar
schijnlijk voor de scheepvaart een
nieuw glorietijdperk aan. De voort
stuwingskracht van dergelijke reac
tors zal veT liggen boven die van de
conventionele motoren en men zal
dan kunnen overgaan tot de bouw
van geweldige schepen, die hoge
snelheden kunnen halen. Zo werkt
men in Engeland momenteel aan 'n
tanker van niet minder dan 100.000
Dounreay is momenteel een plaats
van de toekomst. Er is heel veel ver
anderd in deze kleine plaats en de
bevolking kijkt met verbazing naar
al dit nieuwe dat er wordt gebouwd
en gebeurt. Dounreay ls in Engeland
een naam waarop de hoop voor de
toekomst is gevestigd.
I (Nadruk verboden).
