Nederlandse kanselier in Bangkok moest
ook familie van zijn vrouw onderhouden
30 Eeuwen Mexicaanse kunst
in Haags Gemeentemuseum
CULTUURUITINGEN DIE ONS NIET
AANSPREKEN
Laatste dag van de geslaagde
„driedaagse" in Herensingelkerk
Goede nachtrust
visie op
televisie
VRIJDAG 26 JUNI 1959
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Wat weten we eigenlijk af van de volken die leefden in Midden- en
Zuid-Amerika vóór de ontdekking van dat werelddeel door Christobal
Colon? We leerden dat de Spaanse veroveraars er een andere, doch zeer
hoge cultuur vonden. We kennen namen als Maya en Inca het godsdienstig
barbarisme van de Azteken en een enkele maal zien wij voortbrengselen
van deze beschavingen in de musea. Maar daar hield en houdt het dan ook
over het algemeen mee op.
Geleerden zochten en zoeken nog steeds naar hun geschiedenis. Schrif
telijk hebben zij ons weinig nagelaten. Enkele volken kenden weliswaar
het schrift, doch slechts één daarvan kon tot nu toe worden ontcijferd.
En nu worden wij, Europeanen, geconfronteerd met hun kunst, vanaf
ongeveer duizend jaar voor het begin onzer jaartelling tot heden een
geestelijke en materiële continuïteit vertonend die als bewijs zou kunnen
gelden voor een hecht gewortelde, bijkans onuitroeibare geestelijke affini
teit van die mensenrassen, ondanks latere vermenging en uiterlijke
christianisering.
ook in deze ontmoeting verheugen.
Wat ons het meest opvalt op deze
tentoonstelling is een continuïteit
van gevoelsleven- en uitingen van nu
bijkans dertig eeuwen. Weliswaar
vertonen de eerste archaïserende vor
men een min of meer verwant beeld
met dat wat wij ook kennen uit onze
prae-historie, maar reeds spoedig ont
dekken we een eigen lijn, die zich
tot in onze tijd voortzet.
„Realistisch in wezen, maar niet in
haar verschijningsvormen is de pré-
Spaanse kunst niet beschrijvend,
doch draagt veeleer het karakter van
een symbolentaal. De constant her
haalde symbolen: jaguar, adelaar,
doodshoofd zijn de uitdrukking van
een poëtische code, die voornamelijk
de volgende begrippen weergeeft:
beweging, kracht, vlucht, verandering
en vervolmaking". (Fernando Gam-
boa)
Deze kunst is een uitvloeisel van de
angst voor de dood. De angst dat na
de dood geen nieuw leven zou vol
gen. „Bij de Azteken vond deze angst
een macaber hoogtepunt, in de grote
aantallen mense «offers die werden
gebracht, waarbij de geoffcrden sym
bool waren van «le sterren, die de zon
de kracht moesten geven voor weer
een nieuwe dag. De aanhoudende
zorg om het nieuwe leven is onge-
twijfeld een van de belangrijkste
grondgedachten in de meeste van de
Amerikaanse cultuur", (dr. A- A.
Gerbrands).
Met deze citaten, voorkomende in
een tweetal bijdragen die het ten
toonstellingsboekje zijn meegegeven,
is naar onze mening wel zeer na
drukkelijk het ons geestelijk-vreemde
en ons daarom niet-aansyreekbare
van deze kunst gesteld.
Dat deze aanspreekbaarheid in alle
kunstvoortbrengselen afwezig zou
zijn, mogen wij echter niet beweren;
I ze is n.l. wèl aanwezig in de zuiver-
realistische afbeeldingen van dieren
b.v., afbeeldigen zonder symbolisch
'karakter. Het dikwijls herhaalde,
slangenmotief vermag ons te boeien
j door de zeer sterke uitbeelding van
1 rust, beweging of waakzaamheid en
zij vertonen niet alleen een soms
i technische perfectie van de eerste
j orde maar ook een meesterlijke kijk
op de dingen die de kunstenaar om
zich heen zag.
Maar daarmee in schrille tegen
stelling staat de symboliek in verre
weg de meeste andere beelden, een
tegenstelling die «wenzeer zichtbaar
is in de hedendaagse kunst der Mexi
canen, zowel in de individuele uitin-
j gen daarvan als in de z.g. volks
kunst.
Ook hierin viert de symboliek van
de dood hoogtij in de uitbeelding van
bloemranken en doodskoppen, be
schilderd in uitbundige soms volks-
brutale kleurcombinaties. In musice
rende skeletten als een afgrijselijke
danse-macabre, waarin men de
dwang van de dood voelt en ziet.
Een dwang waaronder dit volk, on
danks vermenging met andere, Euro
pese cultuur en ondanks christianise
ring, nog evenzeer leeft als dertig
eeuwen geleden.
W. PRINS
Drieduizend jaar
continuïteit
Deze confrontatie vindt plaats in
Jiet Haags Gemeentemuseum waar
vanaf 26 juni tot en met 23 augustus
de tentoonstelling „Dertig eeuwen
Mexicaanse kunst" wordt gehouden.
En de kennismaking met deze kunst,
deze uitingen van een sinds lang ver
gane maar niettemin nog steeds
voortlevende cultuur houdt voor ons,
mensen van de z.g. oude wereld
een grote verrassing in, een afgrij
selijke verrassing overigens. In visu
eel en mentaal opzicht.
Visueel bewonderen wé de vor-
menvariaties, de uitvoering en de
technische perfectie van de voort
brengselen en hun scheppers. We be
wonderen het raffinement waarmee
deze antieke kunstenaars hun ziele-
leven tot uiting brachten in het harde
materiaal dat de bodem van hun land
hen verschafte, maar ook in de broos
heid van papierdun aardewerk. We
staren aan de ene kant verbijsterd
naar de m ons true use dierenafbeel-
dingen, godenbeelden en maskers,
aan de andere kant met grenzenloze
verbazing naar een verfijning tot
zelfs in de allerkleinste proporties.
Maar toch vermag deze kunst ons
niet aan te spreken. Mentaal staan
we zo ver af van deze cultuur dat wij,
ondanks onze bewondering voor het
raffinement, onze ziel voor deze kunst
niet kunnen openstellen.
Merkwaardig: de kunst der Etrus-
ken, tot nu toe even onbekend als
deze z.g. prae-Columbiaanse kunst,
staat ons mentaal nader. Hiei voelen
wij nog enige verwantschap (zij het
dan een verre) met onze eigen cul
tuur. Van de kunst uit Mexico en
Midden-Amerika staan we zó ver af
dat zij ons niet kan ontroeren. We
zien noch voelen zelfs maar enige
oer-verwantschap van deze bescha
ving met de onze.
De vraag is gesteld of het wel nut
heeft deze verzameling, zoals ze daar
onder een duizendtal nummers in het
Haagse Museum is bijeengebracht,
te tonen; nut in die zin dat de be
schouwer er door zou worden ont
roerd. In deze zin zien wij dat nut
ook niet en alléén aan de confrontatie,
aan de ontmoeting met deze vreemde,
niet verwante beschaving ontleent
deze tentoonstelling haar belangrijk
heid en wekt zij onze interesse. Ove
rigens is dat eer aanvaardbaar motief
want het verrijkt onze kennis van iets
dat wij wisten te bestaan maar dat
wij niet kenden. Zulle een nuttig-
Een z.g.n. ,iPalma". Golfkust-cul
tuur van Vera Cruz (200 v. Chr.
1521 n. Chr.).
heidsoverwegnig moge dan al louter
practisch zijn, verwerpelijk is ze
geenszins en daarom mogen wij ons
„Schedel uit papier-maché". He
dendaagse volkskunst uit Jamaica.
Deze koppen worden ook wel van
suiker gemaakt en op kermissen en
andere feesten verkocht.
EXTRA PLECHTIGHEID
Vanmorgen reden de laatste maal
dit jaar de auto's af en aan rond de
Herensingelkerk. Het triduum werd
besloten met een gezongen Plechtige
H Mis, die werd opgedragen door pas
toor Gussenhoven uit Warmond met
kapelaan Van Adrichem als diaken en
kapelaan Lemmers als subdiaken. Het
Koor van de parochie met knapen
koor onder leiding van de heer
Hoogenboom bracht op de voor dit
koor kenmerkend muzikale, zangerige
en vlekkeloze wijze de „Missa in
Honorem Sancti Alphonsi" van Hu-
bert Cuypers. Een welluidend, en
feestelijk koorwerk, dat uitstekend
paste in het besluit van dit triduum
en dat er toe zal bijdragen dat de
deelnemers(sters) wederom een on
vergetelijke herinnering meenemen
aan deze drie dagen
Een zeer goede herinnering zullen,
zij ook bewaren aan de hartelijke,
maar openhartige prediking van pa
ter Mauritius o.f.m., die de zieken
geregeld voorhield, dat zij deze tijd
van ziek-zijn niet ongebruikt voor
hun en anderer zieleleven mogen la
ten voorbijgaan.
Vanmorgen preekte pater Mau
ritius over de geloofsgenad „God
schept het milieu rond de mens hij
gaf de aanleg maar de mens dient
zelfs deze genade tot ontwikkeling
te brengen. Christus heeft gezegd:
als ge niet wordt als een kind, zult
ge het Rijk der Hemelen niet bin
nen gaan. Hij bedoelt als een
kind dient ge u zelf in het geloof
te ontwikkelen tot de volwassen
heid. Hij vermaande de zieken
liefde te tonen voor anderen en
het werk van anderen te waarde
ren.
Tijdens het lof gistermiddag preekte
pater Mauritius over de genade en
het genadeleven. Het lof werd ge
celebreerd door pastoor Blok van de
St. Petrusparochie, bij de zieken
zegen met het Allerheiligste werd
hij geassisteerd door father v. d.
Westen (Mill Hill).
Zoekt U een goede Zonnebril
Wij hebben een enorme sortering
Franse en Italiaanse zonnebrillen,
ook voor Motor- en Bromfietsrijders.
Haarlemmerstraat 119
Drogisterij J. VRIJENHOEK
Haarlemmerstraat 119
(Advertentie)
Vandaag plaatsen wij een foto van
de „brancardiers van het Roode
Kruis", op de voorgrond, de voor
trekkers, die hen ijverig assisteren,
enige andere belangrijke krachten
achter de schermen en de mejoffer,
die onvermoeid met de koffie- of
theepot rondgaat en de dorstigen
achter de coulissen tracht te laven.
door Zenuwrust
Mijnhardt's Zenuwtabletten
Levendige handel
in Groninger
gevangenis
Het gerechtshof te Leeuwarden
heeft gisteren in appèl de zaak be
handeld tegen de 41-jarige bewaker
van de Groninger strafgevangenis,
H. H., bij de gevangenen beter be
kend als „ome Hein", die in eerste
aanleg door de rechtbank werd ver
oordeeld tot een gevangenisstraf van
twaalf maanden, waarvan vier maan
den voorwaardelijk met aftrek, we
gens het aannemen van steekpennin
gen en het plegen van valsheid in
geschifte.
H. had in juli 1958 voor de pas
ontslagen gevangene P. W. een
boodschap gedaan en daarvoor een
beloning van f 100.— geïncasseerd.
Hij moest een brief met 150.af
geven aan een gedetineerde, die hem
op zijn beurt nog eens 25.gaf.
Bovendien had H. voor een andere
gevangene een postwissel geïncas
seerd en daarop een valse handte
kening gezet. De procureur generaal,
mr. jhr. N. Witsen Elias merkte op,
dat in de Groninger gevangenis ge
ruime tijd een levendige handel werd
gedreven tussen bewakers en gevan
genen. Soms tegen 100 procent winst
werden tabak, sigaren, snoep, bier
en sterke drank geleverd.
„De dubbelganger".
De KRO heeft dus twee avonden
achter elkaar gevuld. Over de eerste
hebben we reeds geschreven en het
mag worden herhaald, dat het pro
gramma plezierige en vaak treffende
momenten bevatte. De uitzending van
donderdag stond evenzeer op peil,
mede dank zij de goede traditie van
de laatste weken om het toneelspel
enigermate in ontspannende sfeer te
houden. „De dubbelganger", een spel
vol verwachting door Ben van Eys-
selstein was weliswaar niet bijster
humoristisch, maar toch ontbrak de
vrolijke noot nu en dan niet tegen
over de spanning die het verhaal had
meegekregen. De opvoering ge
schiedde door tonelisten, merendeels
geselecteerd uit de zuidelijke groep
„Ensemble". Het was een sterke
ploeg die onder de regie van Luc
van Gent een treffende voorstelling
heeft gegeven. In de voorafgaande
achttiende aflevering van „Vade
mecum" heeft de Nijmeegse hoog
leraar Hermesdorf een blik gewor
pen in het oude rechtsleven. De pro
fessor ging uit van de „baard van de
profeet". Deze rubriek van Jan
Willem Hofstra heeft gelukkig steeds
variatie, waardoor vele categoriën
van kijkers wel eens ooit aan hun
trekken komen. In een andere ru
briek is uiteraard de Ronde van
Frankrijk aan de orde gesteld: hoe
ver het was en hoe warm
Komende programma's.
Heden, vrijdag, op het ogenblik
dat de krant in de bus is gevallen,
heeft de NTS een rechtstreekse re
portage gegeven van het laatste deel
van de etappe Metz-Namen in de
tour de France. Vanavond zal iets te
zien worden gegeven over de Sint
Lawrence zeeweg en van het inter
nationaal biljarttournooi te Amers
foort. Zaterdag brengt de VPRO een
programma van zang en dans in
vacantiestemming, platen uit de oude
Mevrouw Helena van Halderen,
maakte er geen bezwaar tegen, dat
wij een foto van haar maakten op
het ziekentriduum. dat in de Heren
singelkerk te Leiden wordt gehou-
den. En er is ook een bijzondere
reden voor de extra-aandacht, die
aan haar aanwezigheid wordt be
steed; zij heeft n.l. dit jaar haar
acht en twintigste ziekentriduum
meegemaakt. Reeds het tweede zie
kentriduum, dat ver voor de laatste
wereldoorlog werd gehouden mocht
haar als deelneemster begroeten en
dit is zo gebleven jarenlang, met een
korte onderbreking in de oorlogs
tijd, toen het onmogelijk was dit
triduum te houden.
Wij hoorden van haar gisteren
tussen de verschillede plechtighe
den door dat zij reeds sinds 1917
aan het ziekbed gekluisterd is. Éérst
in Leiden, de stad waar zij geboren
is en vele jaren gewoond heeft, later
bij de zusters in de H. Hartstichting,
waar zij nu ook al weer 25 jaar ver
toeft.
Het is een droef record; en men
moet bewondering hebben voor het
geduld, waarmee mevr. Van Halde
ren haar lot draagt. Het Ziekentri
duum betekent voor haar elk jaar
een heerlijke onderbreking van de
dagelijkse sleur, niet in het minst,
omdat zij in de gelegenheid is. de
vele kennissen, die zij hier in de
loop van de jaren heeft gekregen,
opnieuw te ontmoeten.
draaidoos en wat amusement onder
de titel „Bonsoir Paris". Zondagavond
heeft de KRO een nieuw samenspel
tussen denker en sportman in de
rubriek Teledubbel. Daarna volgt de
t.v. opera naar Anton Tsjechows
dramatische schets „Een zwane-
zang", met zangers van de Neder
landse opera en muziek van Jurriaan
Andriessen.
Verduisterde 20.000 gulden
Wegens verduistering van 20.000 gld.
ten nadele van de Nederlandse staat
I en valsheid in geschrifte eiste de offi
cier van justitie bij de Haarlemse
rechtbank tegen de 48-jarige kanse
lier tweede klasse J. R. een gevan
genisstraf van één jaar met aftrek
van voorarrest.
I Verdachte was vroeger werkzaam
op de ambassade in Bangkok (Thai
land) en was belast met de leiding
der dagelijkse werkzaamheden. Hem
l was ten laste gelegd, dat hij in de
1 afgelopen 4 jaar 110.900 bath, onge
veer 20.000 gld., zou hebben verduis
terd.
Door het opmaken van va'lse sta
ten kwam hij in het bezil van geld.
Wanneer de ambassadeur de staten
getekend had veranderde verdachte
de getallen. Zo wijzigde hij -«ijvoor
beeld een eindsaldo van 100.700 bath
in 189.973 en ook vernoogde hij de
getallen voor uitgaven ten behoeve
van evacué's.
Verdachte gaf de feiten toe en ver
telde hoe hij in financiële moeilijk
heden is geraakt. Hem werd doordat
hjj niet meer getrouwd was een laag
salaris toegekend, magr hij leefde
samen met een Siamese vrouw, met
wie hij wilde gaan trouwen als zijn
echtscheiding geregeld was Volgens
het gebruik van het land moet hij niet
alleen de vrouw maar ook haar fa
milie onderhouden.
De officier van justitie zei met deze
omstandigheden rekening te willen
houden en de raadsman, mr P. O. H.
van Wijk, lichtte deze nog nader toe.
Pleiter verzocht een straf op te leg
gen gelijk aan het voorarrest van
büna 6 maanden en eventueel een
voorwaardelijke straf.
Toen verdachte in het begin van
dit jaar met verlof op Schiphol
aankwam werd hij aangehouden. De
rechtbank zal 7 juli uitspraak doen.
