CETAFLEX
Maximiliaan de Eerste speelt
hoofdrol in 3 October-optocht
A. R. de Vroomen, Warmond, doctor in
de Wis- en Natuurkunde
1809
31
1959
NEEM UW ZONNEBLOEM-LOT IN HANDEN
Joseph Haydn leeft
voort in zijn muziek
HET VERHAAL VAN ZIJN
LEVEN IS BEWOGEN
Valse Vermeer
kost Rijk geld
Laat je niets
wijsmaken
mei
ZATERDAG 30 MEI 1959
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 9
Bezoek aan Leiden
ZOALS REEDS BEKEND IS, zal de
3-oktober-optocht dit jaar gewijd
zijn aan de persoon van keizer Maxi
miliaan I, die 500 jaar geleden, na.
op 22 maart 1459 in Wiener-Neustadt
geboren werd. Hij was de zoon van
Frederik III, de laatste koning van
Duitsland, die te Rome werd gekroond
door de paus, en Eleonora van Por
tugal.
Keizer Maximiliaan. Welke
historische herinneringen
roept deze naam bij ons op?
Denken we niet direkt aan Ma
ria van Bourgondië, die door
de plotselinge dood van haar
vader Karei de Stoute in 1477
geconfronteerd werd met het
recht van erfopvolging in de
Bourgondische landen, een al
lerwegen bestreden recht, re
sulterend in hopeloze politie
ke verwikkelingen en verwar
ringen. Wie zal haar helpen?
Toch niemand anders dan de
man aan wie zij 4 jaar geleden
als toekomstige echtgenote
werd beloofd, maar die zij
nimmer ontmoette? Maria
verblijft in Gent, men houdt
haar onder strenge bewaking,
maar toch weet zij listig een
boodschap in Maximiliaan's
handen te spelen. Zij doet een
dringend beroep op hem om
hulp. Maximiliaan voelt er
niet veel voor. Hy is nauwe
lijks 18 jaar, Maria is slechts
een vaag begrip voor hem,
maar weigeren kan hij immers
niet. Het lot van deze twee jonge
mensen werd, zoals dat toen gebrui-j
kelijk was, uit politieke overwegin
gen verbonden. Hij gaat op reis met i
zijn gevolg en komt 18 augustus te I
Gent aan. Hij wordt begroet door de I
hertogin-weduwe Margaretha en zijn'
bruid. Het is liefde op het eerste ge
zicht. De ontvangst is groots aan een j
luxueus hof. De volgende dag al
wordt in de vroege morgen het hu-j
welijk door de aartsbischop van Trier
ingezegend. Het ene schitterende feest I
volgt op het andere. De bruidegom1
wordt overladen met geschenken.
Maar de droom is kort. Een ellendige j
realiteit dringt zich op en Maximi
liaan komt tot de ontdekking, dat hij
doodarm is. Hij dient alle kostbaar
heden van zichzelf en zijn gemalin te
belenen. Hij bemerkt ook, dat hulde,
toejuichingen en eerbewijzen bij zijn
aankomst klatergoud waren, dat er
een revolutionaire geest heerst. Het
hertogelijk paar wordt gedwongen de
ene schrede na de andere terug te
gaan, het ene privilege na het andere
te schenken, steeds meer macht en
recht te verliezen.
Maximiliaan is energiek, kan een
leger aanvoeren. Na een tijd slaagt
hij erin vertrouwen en geld te win
nen. Hij kampt met de Hoekse en
Kabeljauwse partijtwisten; Frank
rijk, dat vastbesloten is Bourgondië
in handen te krijgen, is een ernstige
tegenstander.
7IJN HUWELIJKSLEVEN is zeer
gelukkig. In 1478 wordt zijn zoon
Filips (de Schone) geboren, in 1480
zijn dochter Margaretha. Maar de 27e
maart 1482 sterft zijn vrouw als ge
volg van een ernstig ongeluk tijdens
de valkenjacht, een verlies dat hy
nooit te boven kwam. Tijdens de min
derjarigheid van zijn zoon wordt
Maximiliaan regent over Maria's lan
den. Een zware taak. Weer binnen
landse moeilijkheden, de Vlamingen
accepteren hem. niet als regent,
Frankrijk tracht weer zijn slag te
slaan, maar het energieke optreden
van Maximiliaan deed hem ook hier
weer overwinnen. Een triumfale in
tocht in Gent bezegelt zijn succes.
Alleen.hij heeft, om Frankrijk te
vreden te stellen, zijn dochter Mar
garetha naar Frankrijk moeten zen
den om te worden opgevoed aan het
Franse hof als voorbereiding voor het
huweliik met de ziekelijke, ?eesteliik
minderwaardige en wrede Lodewijk
XI. die een maand na haar aankomst
stierf.
Het jaar 1485 opende voor Maximi
liaan een meer rooskleurige toekomst.
Een jaar later wordt hy in de dom
van Aken, tegen de zin van zijn va
der, tot koning van Duitsland ge
kroond. In zijn hart noemt Maximi
liaan deze hoge post een avontuur,
zichzelf een avonturier. In 1493 volgt
hij zijn vader op als hoofd van het
Habsburgse Huis en komt daardoor
weer in een politiek wespennest, met
als tegenstander Frankrijk en mede
standers Ferdinand van Arragon en
versohillende Italiaanse vorsten. Het
toneel van de strijd is Italië. Met Fer
dinand wordt overeengekomen, dat
Maximiliaan's zoon Filips zal trou
wen met Johanna van Arragon en
Castilië; zijn dochter met de Spaanse
troonopvolger Juan. Onverwachte
sterfgevallen brengen Filips de Scho
ne op de Spaanse troon en maken
Maximiliaan voor de tweede maal re
gent over de lage landen by de zee.
Want in 1506 sterft Filips de Schone,
zijn vrouw is krankzinnig en him
zoon Karei V nog maar 6 jaar oud. 1
In 1515 wordt deze meerderjarig ver
klaard en neemt dan zelf het bewind
in handen, de vorst van een rijk,
waarin de zon niet onderging.
Eenmaal, n.l. in 1508, ontving Lei
den Maximiliaan, „onse alder gena-
dichste heer, die Roemsche Keyser
tot Leyden...., omme aldaer gehult
te worden als voicht ende momber
ende ruwaert van den lande".
De stadsrekening vermeldt, dat
zijne majesteit „eenen schoenen
henxst" van 14 pond is aangeboden
en dat vele kannen wijn bij deze ge
legenheid zijn geschonken.
jl/IAXIMILIAAN'S geschiedenis is
een uitgelezen onderwerp voor
een 3-oktober-optocht. Koning, geko
zen keizer (niet gekroond), vertegen
woordiger van de Habsburgers en de
Bourgondiërs, groot veldheer op
Europees strijdtoneel, groot diplo
maat. Men kan dit alles uitbeelden in
kostuums en grote namen. Niet voor
te stellen is de persoon van de grote
von Bourgondië, „zyn enige en ware
I vrouw".
Maximiliaan stierf eenzaam, alleen
maar schulden nalatend. Na zyn dood
werden evenwel 63 kisten vol juwe
len gevonden. Een sprookjesachtige
verzameling. Zelfs in de grootste geld
nood waren deze onaangetast gelaten.
De kisten droegen alle de initialen
A. E. I. O. U.; Alles Erdreich ist Os-
terreich Untertan, een waanidee van
keizer Frederik III, Maximiliaan's
vader, die een groot deel van zijn
leven meer zwerver dan keizer in
zijn landen is geweest.
Mr. ANNIE VERSPRILLE.
JAarrwsTere huid?
UJIUIUCO. Babyderm-zeep
Promotie
met lof
Hab^burger. Na de dood van Maria
is hij eenzaam geworden en gebleven.
Door hun opvoeding vervreemdden
zijn kinderen van hem. Een tweede
huwelijk met Anna Blanca uit het
huis Sforza, gevolg van zijn belan
gen in Italië, laat hem volkomen
koud. Van een succesvol leven in po-
liticis kan men geenszins spreken,
geldnood bond voortdurend zijn han
den.
In de nacht van 12 januari 1519
sterft hy. In de Stephansdom wordt
een requiem opgedragen. Zijn testa
ment openbaarde, dat hij wenste be
graven te worden in zijn geboorte
plaats Wiener-Neustadt, naast zijn
moeder, maar zo, dat de priester voor
hét altaar zijn graf onder de voeten
zou hebben. Zijn hart moest worden
bijgezet in de grafkelder van Maria
Ook het Rijk is er in gelopen. De
rekenkamer deelt mee, dat de totale
schade voor het Rijk, als gevolg van
de aankoop in bezettingstijd van het
vervalste schilderij „De zalving in
Bethanië", ruim 948.000 had bedra
gen. Men dacht dat dit knappe doek
een echte Vermer was. 't Was een
echte Van Meegeren. Uit een brief
van de plaatsvervangend landsadvo-
vaat bleek, dat bij de slotuitkering
in het faillissement van de maker
van het schilderij, Han van Meegeren,
nog een bedrag van ruim 108.000
aan het Rijk werd toegewezen, welk
bedrag in 's Rijks schatkist is ge
stort. De schade bedraagt tenslotte
1 dus ca. 840.000.
Het schilderij wordt ook wel „De
voetwassing" genoemd.
WIM KAN
Wim Kan werkt op het ogenblik
aan een geheel nieuw ABC-cabaret
programma dat hij genoemd heeft
„Laat je niets wijsmaken". Hy kon
digt dit aan als „een programma van
wonderen en onwaarschijnlijkheden"
Omstreeks 1 augustus a.s. kan de
première in Dilligentia te Den Haag
tegemoet gezien worden.
Corry Vonk en Wim Kan zullen
samen de regie voeren.
Het ensemble bestaat verder uit
zes jonge artisten, terwijl wederom
een gast in het programma zal op
treden.
Aan de Rijksuniversiteit te Leiden
werd gisteren met lof benoemd tot
doctor in de wis- en natuurkunde de
heer A. R. de Vroomen te Warmond.
De heer De Vroomen promoveerde op
een proefschrift, getiteld „Transport
door electronen en fononen hi meta
len"; de promotor was prof. dr C. J.
Gorter; de paranymphen de heren F.
A. Staas en C. van Baarie, beiden
studiegenoten van de promovendus.
Het proefschrift was de samenvat
ting van een studie over de struc
tuur van kristallen in metalen en de
gedragingen van elektronen en fono
nen in die stoffen en hun invloed op
de kristalvorming. Daarbij wordt de
aandacht gewijd aan het meten van
geringe spanningen van tbermo-elek-
triciteit, en hun relaties bij tempera
tuurverschillen. Het proefschrift was
niet alléén theoretischtijdens zijn
studie heeft de heer De Vroomen
een supergeleidende schakelaar ont
wikkeld, die bijzonde. lage tempera
turen meetbaar maakt en die in de
toekomst zeker toepassing zal vinden
in verschillende takken van weten
schap.
In zijn felicitatie-rede prees prof.
dr Gorter de nieuw-benoemde doc
tor om zijn vasthoudendheid, die in
zijn studie tot uitdrukking was geko
men. Het was gebleken, dat hij niet
tevreden was met half werk. Prof.
Gorter voegde aan zijn felicitaties
de waardering toe van een niet-
Leids hoogleraar, die het werk van
dr. De Vroomen beoordeelde als
„experimenteel en theoretisch een
waardevolle dissertatie".
Dr Antonius Reinerus de Vroomen
werd op 4 juni 1926 geboren te War-
Alleenverkoop voor Leiden
HOLLANTS
VISMARKT l - TELEF. 21065
mond. Hij volgde het St. Bonaventu-
ralyceum te Leiden en ging daarna
ter oriëntatie naar de Technische Ho
geschool te Delft. Daar koos hij de
studie in de Wis- en Natuurkunde in
welke richting hij vervolgens aan de
Rijksuniversiteit te Leiden studeer
de. In 1953 legde hij zijn doctoraal
examen af, waarna hij zijn proef
schrift voorbereidde. Ondanks zijn
drukke studie kor. hij toch nog tyd
vinden om aan het culturele leven
van Warmond deel te nemen, dat zijn
bijzondere belangstelling had.
Vele familieleden, vrienden, be
kenden en studiegenoten kwamen na
afloop van de promotieplechtigheid
de nieuwe doctor gelukwensen. On
der hen waren de conrector van het
St. Bonaventuralyceum, pater E.
Geers o.f.m., pastoor J. Th. A. M.
Gussenhoven, pastoor A. H. Kokkel-
koren uit Amsterdam, de heer Th. de
Vroomen, lid van het Keukenhof-
bestuur, en de heer K. Heyl te War
mond.
Lijm zelf alle hout met
de sterkste koudlijm
Bliksemactie ten behoeve van zieken
Een waar festijn van naastenliefde
zal ons hele land opnieuw een dag in
spanning houden. Zondag 31 mei
na de missen in de parochiekerken,
zullen loten worden aangeboden ten
behoeve van de Zonnebloem-actie.
Het gaat niet zo maar om een lot,
want behalve de meer dan duizend
beschikbaar gestelde prijzen die ge
wonnen kunnen worden, bevatten de
loten een verrassingselement, dat
stellig naar de zin van de kopers zal
zijn. Er worden 200.000 loten in om
loop gebracht; dat is een vrij beperkt
aantal, reden waarom de kopers er
snel bij moeten zijn. Mocht men te
laat komen, dan blijft er de moge
lijkheid, op het kerkplein of op nader
aan te duiden plaats een collecte voor
het Zonnebloemwerk te bedenken.
De uitslag van de loterij zal door
middel van de KRO worden bekend
gemaakt. Daaromtrent en ook over
het grote doel van „De Zonnebloem"
zal in verschillende radio-uitzendin
gen nadere mededeling geschieden.
Evenals zoveel vorige acties, heeft
de bekende Rotterdamse organisator
de heer A. M. Bergers, ook deze blik-
semloterij van a.s. zondag in handen.
Zyn adves is deze keer: „neem uw
Zonnebloem-lot in handen en ge zult
er geen spijt van hebben". Want het
is deze keer volledig begonnen om
de zieken, om hen die niet gezond
meer zijn en het misschien nooit meer
zullen worden, om de medemensen
die de simpele vreugde van het ge
zond-zijn reeds lang verloren hebben
en die hun gehele leven of een groot
deel ervan slechts kunnen zien als
een troosteloze opeenvolging van lan
ge dagen.
Wat is eigenlijk het Zonnebloem-
werk?
De Zonnebloem-gemeenschap is er
een van zieken èn van gezonden, die
elkaar helpen. Dat gebeurde reeds
op verschillende manieren toen Alex
van Wayenburg dat werk nog alleen
voor de katholieke radio beredderde.
De acties hebben echter allengs een
zodanige omvang genomen, dat huip
van buitenaf nodig was. Die hulp is
er spontaan gekomen, want er vorm
de zich een comité „Vrienden van de
Zonnebloem', weer later de stichting
„De Zonnebloem".
Onder leiding van de Welfare-werk
ster wordt de zieke geleerd met be
scheiden middelen iets moois te ma
ken. De verveling en moedeloosheid
wordt hiermede verdreven en in
plaats hiervan komt zuivere vreugd.
Zoals bekend heeft „De Zonne
bloem" een deel van de radio-acties
overgenomen, maar blijft toch geheel
op het radio-ziekenbezoek ingesteld.
Zoveel mogelijk zieken worden ver
blijd met het maandblad „Zonzij";
er wordt gezorgd voor lectuur-voor-
ziening en wel het belangrijkste is
het welfare-werk.
Er wordt geregeld een korps van
welfare-werksters opgeleid die overal
in het land ziekenhuizen en sanatoria,
maar ook bij thuis liggende zieken
de zogenaamde bezigheids-terapie be
oefenen. Daardoor worden eenzaam
heid en verveling verjaagd bij hen
die aan het bed gekluisterd zijn.
Wanneer nu morgen, zondag 31 mei,
de katholieke kerkgangers ofwel een
collectebus krygen voorgehouden
waarop een zonnebloem pry kt, ofwel
een lot dat een enkele gulden kost,
kan men duizenden zieken meer
vreugd verschaffen. En hun vreugde
zal ongetwijfeld ook de vreugde zijn
van allen, die aan het goede doel bij-1
dragen. 1
We gedenken dat op 31 mei 1809
dus 150 jaar geleden Joseph
Haydn in de ouderdom van 78 jaar
in zijn huis in de Kleine Steingasse
te Mariahilf stierf. Het was een ru
moerige tijd. want Wenen was juist
door Napoleons troepen bezet.
Over Haydn als musicus zal onge
twijfeld in deze dagen veel geschre
ven worden en hij zal met eerbied
herdacht worden als een der grootste
musici der wereld.
Meestal zijn er bij beroemdheden
ook over andere dingen dan hun ta
lenten wel verhalen te vertellen. Met
Haydn is dat ook het geval. Het ver
haal over Haydn's schedel is eigenlijk
min of meer griezelig, vinden we.
Haydn werd daags na zijn dood al
ter aarde besteld en een week later
werd, onder medewerking van de
doodgraver Jakob Demut, het graf
geschonden en geopend. Men scheid
de het hoofd van de romp van het
stoffelijk overschot van de geniale
toonmeester en verdween met de
buit. Hiermede was de eerste schrede
gezet op een merkwaardig pad in de
muziekgeschiedenis, als we dat zo
uitdrukken mogen. Eerst 145 jaar
later werd er definitief een streep
onder gezet en de zaak afgesloten.
De eigenlijke graf schenders waren
de voormalige secretaris van Vorst
Esterhazy, Joseph Karl Rosenbaum,
een jarenlange bekende van Haydn
en de directeur van de provinciale
strafgevangenis in Neder-Oostenrijk,
Johann Nepomuk Peter. Zij prepa
reerden de schedel en deze bleef
vooreerst onder de hoede van Peter,
kwam dan een tijdlang in het bezit
van Rosenbaum om door deze nog
vóór zijn dood aan Peter te worden
teruggegeven.
Toen in 1820 de stoffelijke resten
van Haydn opgegraven werden om
vervoerd te worden naar het Burgen-
land, teneinde in de grafkelder te
Eisenstadt te worden bijgezet, ont
dekte men de grafschennis. Rosen
baum en Peter, die als ijverige be
oefenaren van de phrenologie (her
senleer) bekend stonden, werden
door de politie van Wenen voor het
gerecht gedaagd. Men eiste van hen
teruggave van de schedel. De beide
boosdoeners wilden echter van hun
schat geen afstand doen, zeiden be
reid te zijn de schedel terug te geven
doch gaven hiervoor in de plaats de
plaats de schedel van een onbekende.
Men was in die tijd nog niet zo ver,
dat men het bedrog kon vaststellen
en zo zette men de vreemde schedel
in de kelder te Eisenstadt by.
In 1832 maakte Joseph Nepomuk
Peter zijn testament op en vermaakte
de geroofde schedel van Haydn aan
de „Gesellschaft der Musikfreunde"
in Wenen. Maar zijn weduwe gaf aan
deze laatste wens van haar man geen
gevolg en deed de schedel cadeau
aan de medicus Dr. Karl Haller, die
13 jaar lang de kop bij zich hield om
hem in 1852 aan het „Anantomisch
Kabinet" van de beroemde anatoom
prof. Karl Rokitansky te schenken.
Het testament van Peter was blijk
baar tóch de bewaarders van de
schedel bekend, want de erven van
prof. Rokitansky vervulden eindelijk
in 1895 Peters wens en schonken de
schedel aan het „Gesellschaft der
Musikfreunde", in wier museum de
schedel als bijzonder griezelig ten-
toonstellingsvoorwerp jarenlang
I dienst deed.
j In 1909 deden geruchten de ronde
als zou de schedel helemaal niet de
schedel van Haydn zijn. Men baseer
de de geruchten blijkbaar op tegen
strijdigheden, welke men meende te
hebben gevonden in het testament
van Peter en in het dagboek van Ro
senbaum. De laatste schreef nl. dat
hy de schedel in een zak van de
i doodgraver had aangenomen en in
het Algemene Ziekenhuis zou ge
bracht hebben, waar hij door een
I arts zou zijn geprepareerd. Peter
I daarentegen beweerde, dat hij de
1 schedel zélf uit het graf had gehaald
j en geprepareerd had. Hoe dan ook,
dat men de zaak niet te best ver-
I trouwde is begrijpelyk. Hier moest
I een deskundig onderzoek plaats vin-
j den, waarbij alle anatomische en his-
I torische feiten nauwkeurig op echt-
1 heid getoetst moesten worden,
j Die taak zou te beurt vallen aan
de hoogleraar in de pathologische
anatomie prof. dr. Julius Tandler van
Weense universiteit. Zijn onderzoek
rapporteerde hij op 24 maart 1909
I aan de „Wiener Anthropologische
Gesellschaft'.
Resumerende kwam Tandler tot de
slotsom, dat de schedel in het museum
I wel degelijk de schedel van Haydn
was. Hij had vergelijkingen gemaakt
tussen schedel en het dodenmasker
van Haydn. Ook vergeleken met het
portret van de beroemde man en niet
in het laatst gezocht naar sporen van
een neusziekte, waaraan de compo-
Inist geleden had.
Men heeft dit oordeel van de be
roemde anatoom als deugdelijk be
wijs aanvaard en alle gerezen twijfel
was vanaf dat ogenblik verdwenen.
Op 5 juni 1954 werd onder een groots
opgezette muzikale plechtigheid de
schedel uit Wenen overgebracht naar
Eisenstadt en aldaar bijgezet.
SL
