Eindelijk een
bebouwing
plan met visie voor
Leids Stationsplein
4
„Biënkorf" symbool van „Werkend Leiden"
visie op
televisie
DINSDAG 31 MAART 1959
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 5
O
a o
CZD
dB
dB
l=D
n
dB
a
i n
dB
cz
CZD
CZD
a
CZU
CZD
a
CZD
CZD
t=D
CZD
CZD
ZD
CZD
CZD
CUD
CZD
CZU
CZD
[ZD
CZD
a
CZD
ZD
□J
CZD
CZD
CZD
CZD
CZD
CZD r
O
a/
CZD?
We mogen daarbij de gemeenteraad
niet zonder meer voorbij-lopen.
Dit geldt trouwens voor het gehe
le plan. Het zal in de vergadering
van maandag 13 april aan de orde
v/orden gesteld.
Maar vóór die tijd krijgt de Leidse
burgerij een aardige kans om met dit
fantastische project kennis te maken.
B. en W. hebben in hun zgn. b.
en w.-vergaderingen een aardig
plannetje uitgebroed. Van deze ge
hele bebouwing wordt een maquet
te gemaakt en deze wordt als
praalwagen door de stad gereden
in de beide bloemencorso's: bol
lenstreek en Rijnsburg en voorts
in de 3 octoberoptocht.
Maar het gemeentebestuur heeft
haast. Er mag met deze bebouwing
geen minuut langer getalmd worden
en daarom heeft het college besloten
deze wagen, waarvan u bijgaand het
ontwerp aantreft, morgen bij wijze
van proef door de stad te laten rij
den. Tegen half elf zal hij op het
Stationsplein gearriveerd zijn. De
wagen blijft hier precies tot elf uur
staan, waarna hij zijn weg naar
buurtgemeenten zal vervolgen. Laat
de kans niet voorbijgaan u ter plaat
se van de mogelijkheden op de hoog
te te stellen. Werp een blik in de
toekomst en waag er een half uurtje
aan. Leiden zal u dankbaar zijn;
spaar uw eigen bestuur geen kritiek,
maar zeg ook eerlijk als u het plan
aantrekkelijk vindt. Gaarne zouden
wij van onze lezers willen weten
hóe zij over deze plannen denken.
Schrijft u gerust naar de redactie
onder het motto „Werkend Leiden".
Wjj willen gaarne uw mening aan
ons stadsbestuur doorgeven.
18 Verdiepingen vrijgezellen-
flat, 3D-bioscoop, verticaal motel
en modern monument
Morgen
demonstratie
Eindelijk is Leiden het stadium
van het plannenmaken voor de be
bouwing van het Stationsplein te bo
ven. Het gemeentebestuur van Lei
den heeft zich de erbarmelijke toe
stand van dit brokje Leiden aange
trokken en nu zélf een serie plannen
opgesteld, die een toekomst van ho-
ger-dan-hoogbouw voor dit represen
tatieve plein van Leiden gaat inlui
den. Het werd tijd, zullen kritische
zielen opmerken, maar dan houden
zij toch geen rekening met de moei
lijkheden, die de gemeente; ten aan
zien van dit plein ondervond.
Te veel om op te noemen. We zul
len aan deze droeve periode stilzwij
gend voorbijgaan. De dienst hoog
bouw van gemeentewerken heeft nu
immers een plan opgesteld, dat zelfs
de meest moderne geesten zal verba
zen.
„Ik stond er zelf van te kijken",
zei ons de ontwerper, ir P. J. Jan
sen (37). Het leek alsof het teken-
stift in mijn vingers vleugels had
gekregen; het rende van links naar
rechts over het papier en toen het
ontwerp klaar was, had ik het ge
voel, dat niet ik het was die dit ge
creëerd had, maar een geest die mij
leidde.
Hoe dit zij, de directeur van de
afdeling hoogbouw, drs. Spadeloo,
was er óók verstomd van en hetzelf
de geldt voor alle hogere functiona
rissen, die in de loop van enige we
ken langs de gemeentelijke hiërar
chieke weg, van het ontwerp kennis
namen.
Bij het aanschouwen van deze
plannen, waarvan de pers dezer da
gen kennis mocht nemen, gold onze
eerste vraag de financiën.
„Wie zal dat betalen?"
deze grond om niet weg te geven
Leiden besloten hebben niet alleen
deze grond niet weg te geven
zoals eerder al door de Kamer van
Koophandel en Fabrieken werd
voorgesteld maar ook op elke vier
kante meter grond een toelage te
verstrekken van 25 gulden. Dit is
ongetwijfeld een aardige steun in
de rug van de waaghalzen, die zich
aan dit grootse project zullen wa
gen. Men heeft zich bij de gemeente
echter op het standpunt gesteld, dat
voor dit plpin kosten nog moeiten
gespaard mogen worden. Het is het
visitekaartje van de stad.
Een duur visitekaartje mogen we
v/el zeggen.
Links immers tussen Schuttersveld
en Kamer van Koophandel zal een
z.g. vrijgezellenflat verrijzen van
achttien verdiepingen hoog.
„Dit wordt het hoogste gebouw
van Leiden", zal de lezer uitroepen,
maar laat hij niet te snel zijn, want
de andere bebouwing van dit plein
zal op hetzelfde of iets hoger niveau
staan. De vrijgezellenflat heeft al die
typische gemakjes, die bij de vrij
gezel zo geliefd zijn: zonnedak op
ongeveer 36 meter hoogte, een rol
trap (dus géén lift), een centrale
automatische vaatwas-inrichting en
vuilkokers, die in verbinding staan
met luikjes bij elk vrij gezellen-com
partiment, waarin zij afval zoals
sigarettenas en lege conservenblikjes
kunnen werpen. Ruim 300 vrijge
zellen zullen in deze flat hun moede
leden rust kunnen gunnen na een
zware dagtaak.
„Let ook", zei ons de ontwerper
met een knipoog op de smaakvolle
conversatiezaal. Je weet nooit waar
conversatie in dit gemengd gezel
schap toe zal leiden. De huur zal on
geveer 215 gulden per maand per
persoon bedragen. Duur, maar het is
het waard.
Drie dimensies
Met dit „knusse vrijgezellenflat je"
zijn we er nog niet. Rechts van dit
gebouw tekenen zich de contouren
af van een ruime bioscoop voor 900
bezoekers, die in de vorm van een
koepel gebouwd zal worden. De
Amerikaanse Metro Goldwyn Mayer
productie heeft belangstelling voor
dit project en is van plan in Leiden
met grote steden als Den Haag en
Amsterdam naast de deur een zo
genaamde 3-D theater in te richten.
De films zullen hier dus met diepte
getoond worden. Méér konden we
van dit interessante project helaas
niet te weten komen. We hopen er
nog op terug te komen.
K. v. K. verdwijnt.
Het gebouw van de Kamer van
Koophandel zelf zal moeten ver
dwijnen; en dat is ook maar het
beste na de afwijzende adviezen,
die deze instelling over het sta
tionsplein als winkelcentrum heeft
gegeven. Hier zal een warenhuis
voor verenigde middenstanders
worden geplaatst, naar het ove
rigens slechte voorbeeld van het
Twaalf Provinciënhuis in Rotter
dam. De Middenstandscentrale
toont warme belangstelling.
Aan de overzijde van de Stations
weg komt op de hoek het meest re
presentatieve gebouw van de ge
meente, dat de Leide Biënkorf zal
gaan heten niet Bijenkorf in ver
band met een bekend warenhuis van
dezelfde naam De vorm lijkt op
die van een bijenkorf en het zal hier
gonzen van leven en activiteit.
Nog hoger!
Het gebouw is nog iets hoger dan
de vrijgezellenflat (38 meter) en
brengt hier dus de opbouw van het
plein weer in evenwicht.
Op 't dak is een uitzicht-terras ge
bouwd, met plattegrond en rich
tingwijzers, dat een enig vergezicht
op het nijvere Leidse leven biedt.
Het is niet zonder zin dat langs de
lijst in monumentale letters de
spreuk van Thomas a Kempis werd
aangebracht: „Waarom zoekt gij rust,
daar ge tot werken geboren zijt?"
Een geestige tegenstelling is, dat
ónder deze letters een wijde ontspan
ningszaal is gebouwd, waar de bur
gerij van de Sleutelstad zich met wat
gepaste verstrooiing kan bezighou
den, terwijl zij door de brede ramen
kan zien hoe stadgenoten in de weer
zijn. „Een verdieping lager", zegt ons
de ontwerper, „gaan we een proef
nemen, die nog niet eerder vertoond
is in Nederland. Er zal hier n.l. be
scheiden gelegenheid tot hazard-spel
geboden worden met de z.g. Leidse
roulette. Het is een spel, dat door
verarmde Leidse studenten, die een
goedkope, maar wilde avond willen
hebben, is uitgedacht; de inzetten
mogen niet hoger zijn dan één dub
beltje, maar toch verwacht het ge
meentebestuur hiermee een belang
rijke bijdrage in de financiering van
dit enorme centrum te kunnen van
gen. Mazen in de wet laten dit in elk
geval toe. Voorts zijn in dit gebouw
gedeeltelijk sportzalen ondergebracht
voor judo, basketball, tafeltennis en
rolschaatsbaan, terwijl daarnaast vele
bekende kantoren „een van de ra
ten" van deze bijeenkorf zullen betrek
ken. Op verdieping 2 komt de door
mevr. Braggaar en mevr. Spieren
burg steeds weer gevraagde crèche
of kinderbewaarplaats voor werken
de vaders en moeders, terwijl deze
kinder be waarplaats ook bijzonder
geschikt is om de spruiten in ont
vangst te nemen van de papa's die
ergens op verdieping twaalf een alco
holische versnapering gaan halen.
Beneden komen wijde showrooms,
waarvoor grote belangstelling be
staat. „Meer show dan room" zegt
ons ir. Jansen fijntjes glimlachend.
Hotel!
Naast dit vermaakcentrum verrijst
het langverwachte hotel. Iets minder
hoog: twaalf verdiepingen, maar toch
altijd nog een brokje steen, dat er
zijn mag. Ook hier heeft men aan de
verre toekomst gedacht, want het is
eigenlijk een verticaal motel, waar de
auto's langs een spiraal van galerijen
óp en af, in en uit kunnen rijden.
De motorrijtuigen kunnen vóór de
deur van de hotelkamers geparkeerd
worden. Beneden is een fietsenstal
ling.
Met dit hotel van internationale
grootte „Waldorff Astoria" te New
York is maar twee verdiepingen ho
ger hoopt het gemeentebestuur
DE ONTWERPER
Ir. Pelle Jitze Jansen (37), de ont
werper van het Leidse stationsplein
is een bijzondere figuur, ondanks zijn
wat alledaagse naam.
Hij begon zijn loopbaan als bouwkun
dig tekenaar eigenlijk al op de Mon
tessorischool, waar hij steeds weer
mej. Annie (mej. Annie Levespree)
tot verbazing bracht met de wonder
lijke fantasie en die hij bij het vin
gerschilderen op papier zette. Altijd
huizen en gebouwen.
In zijn kwajongenstijd legde hij
steeds weer de bij de jeugd zo be
kende geheime kastjes aan, kleine
vernuftige bouwwerkjes, waarin hij
zijn geheime artikelen, zoals duim-
drop en zuigertjes, bewaarde.
Op de HBS ziet men de snel stij
gende lijn. Geboren te Wintjerserom-
meradeel (Fr.), doorliep hij de HBSa
te Silligum, waar hij zoals hij
lachend erkende zijn deel heeft
bijgedragen aan de sloping van dit
schoolgebouw. Altijd weer gebouwen!
Delft volgt. Eerst een blauwe maan
dag in het Delfts blauw, dan gemeen
tewerker en vervolgens de Technische
Hogeschool. Maar niet als student, als
pijpenreiniger van het technisch sa
nitair. De oorlog brengt de ommekeer.
Pelle Jitze Jansen duikt onder en
daar hij ondergronds werkt gaat hij
zich interesseren voor fundamenten
van gebouwen. Hoe blaast men deze
op? Hij blaast twintig gebouwen op,
maar na de oorlog krijgt hij wroeging
en dan eerst ligt een grote bouwende
toekomst voor hem open. Hij studeert
af in één jaar tijds. Zó snel, dat prof.
Van Lamsweerde gezegd moet heb
ben: „Ik krijg al hartkrampen met
alléén naar dit studietempo te kij
ken." Het is de oorzaak geweest van
de grootse betoging in Leiden tégen,
het Stachanoffisme onder de studen-1
ten" Hoe ir. Jansen in Leiden terecht
gekomen is, na omzwervingen' langs
verschillende gemeentebureaus houdt
hij liever vóór zich. „Ik zag wat in
Leiden" zegt hij alleen eenvoudig.
Hier is véél te doen."
voor eens en voor altijd een einde
aan de vraag om hotelkamers in de
raad en bij V.V.V. te maken.
Heliport en monument
Twee belangrijke projecten mogen
nog vermeld worden:
de heliport, of helihaven op het
plein, dat het Schuttersveld gaat
vervangen. „Aero-Contractors" gaat
hier straks landen in de geregelde
dienst Rotterdam-Den Haag-Amster
dam. En een hyper-modern monu
ment, dat vóór de Leidse biënkorf
zal worden geplaatst en dat de be
zoeker als het ware dadelijk in het
oog springt, sterker nog, dat hem of
haar als een bliksem treft. „Werkend
Leiden" zal het heten, en nu reeds
is een gesjochten Hongaarse kunste
naar met het ontwerp bezig.
„Het wordt een naakt", heeft de
Hongaar al verklapt, „maar wel een
non-figuratief naakt, dus het blijft
decent".
Nadere bekendmaking
op nummer 25594
B. en w. van Leiden delen me-
3 de, dat zij met het oog op de te
verwachten enorme toeloop mor-
v genochtend nog bekend zullen
maken waar de wagen met de
maquette van het Stationsplein
zal worden opgesteld. Belangstel-
g lenden worden verzocht tussen
P kwart over tien en half elf de
p redactie van De Leidse Courant
p op te bellen op het nummer
8 25594. Het is te verwachten dat
;i ook tussen half een en half twee
1 de praalwagen enige tijd op
g het Stationsplein en op enige an- i
3 dere plaatsen van de stad bezich. j
o tigd kan worden.
3 Telefonisch zullen wij hierover
op jenoemd tijdstip nadere mede-
delingen kunnen doen.
Verloofd paar
doodgereden
Een inwoner van Sittard, een ze
kere De G„ heeft op de avond van
de Tyeede Paasdag op de smalle weg
bij Roosteren aan de Belgische
grens een verloofd paartje doodge
reden, dat aan de rechterkant van de
weg wandelde. De auto van De G.
reed daarna een tegenligger aan.
Het verloofde paartje, Jan Jansen
(30) en Annie Curvers (24), respec
tievelijk uit Illilchoven en Roosteren,
liep gearmd aan de rechterkant van
de weg, toen de auto van De G. hen
achteropkwam en het paar schepte,
dat dodelijk gewond op het wegdek
bleef liggen. De auto reed door cn
botste op een andere wagen. Hoe
wel de wagen van De G. ernstig be
schadigd was, reed hij verder naar
een café in het dorp om de politie
op te bellen dat hy een aanrijding
had gehad.
Toen men de man vroeg of het
ernstig was, zei hij dat alleen zijn
auto maar wat schade had opgelo
pen. De politie heeft op de man
bloedproeven genomen. Uitslag van
dit onderzoek wilde men echter niet
geven.
De bestuurder van de ongeluks
auto is naderhand door de pólitie in
arrest gesteld.
Nederlandse en Zweedse
aulo botsten
Bij Graenna in Zuid-Zweden zijn
zondag een Zweedse en een Neder
landse auto met elkaar in botsing
gekomen, waarbij zeven personen
werden gewond.
Het ongeluk gebeurde toen de Ne
derlandse wagen, bestuurd door
een Turkse arts, bij het passeren van
van een andere auto op de verkeer
de weghelft kwam en op een tegen
ligger botste. Twee Turkse en een
Nederlandse vrouw werden zo zwaar
gewond dat zij in het ziekenhuis van
Joengkoeping moesten worden op
genomen.
Alle inzittenden van de Nederland
se auto waren van de Turkse am
bassade in Den Haag.
In het Almelose Kanaal bij
Laag-Zuthen dregt de Rijkspolitie
van Zwollerkerspel al drie dagen
naar het lichaam van de 46-jarige
C. Scholten, die vrijdagavond van
huis wegfietste om bij een boer in
de omgeving paaseieren te kopen. De
heer S. is ongehuwd.
De Paus zegent de wereld
Er waren twee belemmeringen tij
dens de eurovisie-uitzending van
Eerste Paasdag, bij gelegenheid van
de zegen „Urbi et Orbi" door de
heilige Vader. Namelijk wegens een
stromende regen konden slechts
zwakke panoramische beelden wor
den uitgezonden en om niet genoem
de omstandigheden was de plechtige
Pausmis die vooraf ging, eerst toe
aan de Prefatie op het tijdstip dat
de zegen stond aangekondigd. Door
beide belemmeringen was de neder-
landse commentator Jan Dijkgraaf
danig gehandicapt. In het programma
dat drie kwartier was uitgelopen,
moest hij wel aan de praat blijven,
en dat viel bij de illustratie van r.el-
kens weerkerende beelden niet al
tijd mee.
Overigens hebben we bij deze uit
zendingen twee nieuwe opstellingen
voor t.v. camera's gezien: 140 meter
hoog in de majestueuze koepel en
bovenop een magirusladder, opdat
de cameraman gemakkelijker de log
gia van de zegening zou kunnen
„schieten". Na aardige intermezzi als
I het opmarcheren van militaire troe
pen, het langs trekken van gemij-
terden die met slinkse ogen het
nieuwtje van de bezige t.v. mensen
en hun apparaten zich niet wilden
laten ontgaan, en verder uitzichten
op het immense plein van Sint Pie-
ter waar allengs de open gaten wer
den aangevuld. Kennelijk wilde men
zo kort mogelijk in het slechte weer
staan.
Precies om één uur trad de Hei
lige Vader naar voren, zette zijn
bril op en zijn nieuwe tiara recht en
gaf zonder blijk van vermoeidheid
te geven de apostolische zegen. Al
leen bij de zang moest de Paus tel
kens even adem scheppen. Ennele
malen was aangekondigd, dat deze
zegen „Urbi et Orbi" met volle af
laat zou gelden ook voor de kijkers
en luisteraars thuis, althans tijdens
de directe uitzending; dus niet bij
enige herhaling op telerecording.
Rondom de Opstanding
In de jongste uitzending van de
NTS.-Journaaldienst is een vrij uit
voerige reportage gegeven van het
verdelen der rollen van de inwoners
van Tegelen, die volgend jaar in de
Passiespelen zullen optreden. Even
als bij de opvoering uit Vlaanderen
van het spel „Proces om Jezus" werd
ook het passieverhaal vanwege de
VPRO voorgedragen in moderne kle-
dig. Beide uitvoeringen droegen een
waardig karakter. Van meer profane
aard was de uitzending onder de wel
zeer beperkte titel „Tussen Dene
kamp en Ootmarsum", waarbij een
overzicht werd gegeven van de paas
viering binnen en buiten onze gren
zen. Daarbij heeft de samensteller
aangeknoopt bij de jongste KRO.-uit
zending in verband met de zegening
van vuur en water, „niet als magie
maar als symbool".
Komende programma's
Vóórdat vanavond de film „Gek
op mannen" v ordt gedraaid, zal on
der de titel „Tien jaar NATO" het
feit worden herdacht, dat op 4 april
1949 in Washington de Nato-verdra-
gen werden gesloten. Van de twee
partners Noorwegen en Turkije zullen
korte filmpjes over land en volk
worden gedraaid. Woensdagavond is
de KRO aan de beurt met een Vade
mecum-uitzending over de vraag
„waarom evolutie" met de Amster
damse hoogleraar dr. H. Engel als
spreker. Daarop volgt „Die jongen
van Winslow", een spel van Terence
Rattigan onder regie van Luc van
Gent. Van de meewerkende artisten
noemen we: Paul Huf, Gijsbert Ter-
steeg, Paul Steenbergen en Myra
Ward. Over de betekenis van dit
stuk raadplege men de KRO. gids.
Het donderdagprogramma van de
AVRO wordt besloten met de uitzen
ding van „Alles gaat naar wens" van
uit het Singer Museum te Laren. De
centrale figuur is de nogal omstre
den kunstenaar Karei Appel. Be
halve als schilder is Karei Appel de
laatste tijd ook in het nieuws ge
weest als mozaïekkunstenaar en
filmacteur. Deze zomer zal namelijk
onder de titel „Levend steen" een
film in première gaan, waarin hij in
beide hoedanigheden zal optreden.
De publiciieif maakf zich meesfer van Soraya
Ex-keizerin Soraya verblijft in Rome op uitnodiging van prins Orsini. Voortdurend doen geruchten de ronde
over een huwelijk van Soraya en de prins, waardoor fotografen en filmmensen haar onophoudelijk volgen.
