Kies (Paas)eieren
EUROPA'S
mooiste
De Paastentoonstelling
Duivelspaarden
uii Roemenië
VOOR UW GELD
ZATERDAG 28 MAART 1950
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 12
L.
HET 18 een ven ouds bekend ver
schijnsel, dat wear het ene paar men
senhanden bezig is iets kunstzinnig!
te vervaardigen, er vrijwel onmid
dellijk een ander paar in de weer is
om er over te schrijven We zonden
daarom niet gaarne willen gissen
hqeveel artikelen er in de loop dei-
jaren verschenen zijn met de kunst of
de volkskunst als onderwerp.
tjet is echter wel merkwaardig qm
tijdens het paasfeest eens op te mer
ken hoeveel verhandelingen er zelfs
ontstaan zijn over dat kleine broer
tje van de volkskunst: de beschil
dering yan het paasei.Toch be
hoeft ons dit niet zo erg te verwon
deren als we even de mqeite nemen
eens een blik te werpen op hetgeen
landen als Rusland en vooral oqk
Rpcmenië pp dit gebied presteren.
Ep laten we het dan maar meteen
bekennen: wat er hier in djt genre
door de eenvoudige plattelandsbevol
king vervaardigd wordt, kent zijn
weerga niet in Europa. Roemenië is
het paaseierenland bij uitstek!
En waarom is nu juist dit land ip
deze vorm van volkskunst fso opval
lend? Uw gissing is even goed als
de onze, doch vast staat in ieder ge
val dat deze eieren, geassocieerd met
het feqst der opstanding, versierd
worden met motieven welke terug
gaan tot waarlijk oeroude tijden, en
we}ke traditionele versieringen ge
slacht na geslacht van moeder op
dochter worden overgebracht.
V/enthet is een werkje dat al
léén de vrouwen mogen doen. En
hoe!
De rode eieren.
GEEN ENKEL ziclfzelf respecte
rend kunstgeschiedenisboek over
Roemenië zal verzuimen de „rode
eieren" met pre te noemen l
Denkt u bi.j rode ejeren nu niet di
reet aan bet tegenwoordig regiem
in dat landbet beeft er (geluk
kig) niets mee te maken- De term
wordt namelijk ontleend aan de ro
de was waarmee de vrouwen, ge
wapend met lange penselen, de eie
ren beschilderen. Hieruit zien we
dus meteen dat er een principieel
verschil bestaat tussen de Roemeen
se schilderwijze en de' manier waar
op ook in ons land, ieder jaar weer,
de paaseieren worden „verlucht".
Hier mag iedereen die zin en
ideeën!) heeft, óf met plakaai-, óf
niet waterverf aan de slag... in
Roemenië: alleen de vrouwen, en al
leen met wag.
Uiteraard vergt het geruime tijd
voor het jonge meisje in staat is het
volledig op te nemen tegen haar „ge
schoolde" (en in wezen toch onge
schoolde) moeder of grootmqediar!
yan kattetong tot duivelspaard.
ER KOMT NOG heel wat kijken
voor dat ieder in de kokende was
gedoopt pensepl ook de traditionele
figuren weet weer te geven Eerst
dient de jonge kunstenares in spe
precies te weten wat een „kattetong"
is, hoe ze zonder fouten een „gan-
zepoot" moet penselen en dat een
„ljbelle" bij het eierenschilderen luis?
tert naar de romantische naam
.paard van de duivel"
Namen, voor bij het schilderen te
gebruiken motieven, die er op wij-
zen dat zowel de dagelijkse omgeving
(het platteland) als de diverse volks- i
verhalen en overleveringen hun
stempel op deze vorm van volkskunst
bobben gedrukt- Naast voornoemde,
sterk lot de verbeelding sprekende,
benamingen vinden we uiteraard
ook bier de meer internationaal ver
breid^ motieven terug als fraai ge-
styleerde voge]- en visfigurpn. Vaak
Valt ons ook een prachtige verwer
king van geometrische motieven op,
veelal in randvorm rondom het ei,
terwijl korenaren en de meest fan
tastische bjoempartijen, eikels en
vruchten ook een geliefkoosd onder
werp zijn. Deze laatste categorie
wordt vaak wit uitgekrast op het
geheel met rode was overdekte ei.
Opmerkelijk is het dat we deze
grafkrpisen, de troïtsa's op dp kleine,
oude dorpskerkhoven
Byzantijnse motieven.
HET IS bepaald verleidelijk bij dit
bronnenonderzoek eens een oogje te
wagep in de richting vap de „grote"
Roemeense kpnst, welke zoals be
kend haar wortels vindt in hef By
zantijnse kunsttijdvakEn als men
dan verschillende dierfiguren op de
kerkelijke gewaden bestudeert, of
wel eens de ogen wendt naar de di
verse bloemmotieven op een oud By
zantijns mozaiekdan zpu hef niet
onwaarschijnlijk geacht mogen wor-
motieven overal in de Roemeense I den dat er wellicht hier ook wel eeps
volkskunst terugvinden zoals b.v. bij i een enkel motief geleend zou zijn.
de borduursels op de schitterende re- HgastCP wij QPS echtep hier aan
gionale klederdrachten en... op de toe te vpegeri dat, waar pps vermoe
den juist mocht wezen, de eenvou- maar naar huis en rust eens flink
djge schilderes, wellicht juist {lóóp I ujt. Morgen zjet de wereld er dan
dpze epnvoud, er een eigen bewer-
kjng van hpeft gegevep, wefre ip zijn
soort zeker niet behoeft onder te doen
voor het origineel.
Samenvattend kunnpp we dus op
merken dat deze spontaan uit het
volk voortgekomen kunstvorm, een
uniek verschijnsel is in Europa,
waarvan we slechts mogen hópen dat
z(j het langer zal mogen uithouden
dan zovele andere pittoreske uitingen
yan volkskunst welke ten offer vie
len aan de moderne tüd-
H- G. du VIEUK-RHIN-
lende maandagmorgen met lopd
in haar elegante schoentjes naar
kantoor. Zij had de afgelopen nacht
niet geslapen. Aan één stuk door
kwam dat verschrikkelijke terug in
haar brandend hoofd; Herman komt
nooit meer "terug. Nooit meer. Hij
had die woorden eruit gespuwd, als
of hij daarmee al zijn wekenlang
opgekropte woede in haar gezicht
wilde slingeren, En het was alle
maal haar eigen schuld. Waarom
moest zij dan ook zo roekeloos spe
len met het mooiste, dat tot nu tpe
en misschien wel voor altijd in haar
leven bestond, de tedere liefde van
een jonge veelbelovende kunstschil
der, Herman ten Rraeokeveld.
Zeker, Herman was weinig opwin
dend in de dagelijkse omgang. Hij
leefde yoor zijn werk- Als hij schil-
derde, dacht hij eenvoudig niet meer
aan haar. Tenminste, zo scheen hét;
In werkelijkheid, zo wist Joke maar
al te goed, dacht hij aan niemand
anders. De hele dag had hij. al dik
wijls op zijn lakonieke manier ge
zegd, is alleen mijn Joke de verf
waarmee ik schilderen kan. Zij in-:
spireert iedere penseelstreek, iedere
centimeter van ieder opnieuw opge
zet doek. En daarbij keek hij trouw
hartig als een dier, vond Joke altijd.
Ip gedachten vergeleek zij Herman
dan met een lieve trouwe hond. Zij
hield dolveel van haat' kunstschilder,
Zoveel zelfs, dat zjj méér wilde dan
zijn bron tot inspiratie te zijn.
Wat zij eigenlijk precies wildei
wist Joke niet. Zij wilde graag eens
gaan dansen, meedoen aan het artjsj
ten leven, waarvan zij zoveel pmvin?
dende verhalen had gehoord en
waarmee Herman alleen maar kqn
spotten.
„Waardeloos, lieve Joke. Humbug
en surrogaat, een decor voor leeg
hoofdigheid, anders is dat niet. Zwet
sen en biertjes drinken, slechte kunst
goed praten en echt goede kunst be
kladden met onwijae grootspraak.
Daar doen wij niet aan mee".
Bij DEZE EN DERGELIJKE uit
spraken bleef het. Iedere vrije
avond bleef het óók bij een wande
ling door de nabije polder, by een
tam. kop koffie in een dorpsherberg
en bij gesprekken over de mogelijk
heden van een grote expositie van
■Hermans werk. Hij was lief en
trouw, hij hield van haar enhij
stopte haar als het ware weg vpor
zijd vrienden en collega's. Dit scher
pe'verwijt van Joke was de aanlei
ding gewofden tot een twistgesprek,
cja| vele dagen was voortgezet en
dat tenslotte was uitgelopen op de
uitbarsting: „Ik kom nooit meer bij
je terug, Nooit meer".
Pat was gisteravond gebeurd- Het
was allemaal zo rustig begonnen, als-
cf iedere twist vergeten en verge
ven was. Toen kwamen ze op hun
wandeling langs een tuintje, waarin
een paar crocusjes bedeesd hun kopje
hoven de aarde staken. Midden in
een gesprek over de belangrijke
vraag: „zeuden we niet gauw een
huis kunnen krijgen met een atelier
om te gaan trouwen, dook Her
man dat tuintje in, Hij betastte
de croeusjes met voorzichtige vinger
toppen, was in extase en vergat alle
huwelijksplannen: Joke werd woe
dend- Ineens moest ze weer aan alle
vroegere verwijten denken, Het sche
merde vpor haar ogen on zij gooide
er ineens alles uit. Pijnlijk getroffen
k Herman haar aan. „Houd toch
VOORDAT U EEN BROMFIETS OP AFBETALING KOOPT
WAAROM eten we
eigenlijk eieren met Pa
sen? Omdat het lekker is,
zegt de één. Omdat
eeuwenoude gebruiken het
zo willen, meent de ander-
Het ei, symbool van
nieuw leven en van
vruchtbaarheid, vormt in
ieder geval een goed ge
recht voor de lentetijd.
In dat opzicht zou het
echter alleen maar net zo
iets zijn als de spekulaas
en de pepernoten met sin
terklaas, want deze bak
sels hebben ook hun sym
bolische betekenis.
EIEREN ETEN heeft
veel te maken met de ge
zondheid en het zou beslist
wel goed zijn als iedereen
het zich kon veroorloven
ze vaker te eten dan alleen
met Pasen.
Het is helemaal niet
overdreven wanneer vol
wassen mensen elke dag
een ei gebruiken. Wel te
verstaan, behalve de gewo
ne vereiste hoeveelheid an
dere waardevolle voedings
middelen.
Niet te betalen
WELNU, in dc meeste
gezinnen is er helemaal
geen kijk op dat „elke dag
een-ei", omdat dit voe
dingsmiddel vfior velen
veel (e duur is.
Vooralsnog moeten we
er vrede mee hebben, dat
VOQI* een groot aantal per
sonen een optimaal samen-
gestelde voeding, die groen
ten, melk, vlees of vjs èn
ei bevat, eenvoudig niet te
betalen is.
Snoep en tabak.
melk bevat zpveel ver
schillende onontbeerlijke
stoffen, dat bet mogelijk
is op bijna uitsluitend
melkvoeding te leven en
daarbij ook nog gCZpnd te
blijven.
Als tweede waardevolle
eiwitbron komen dan al
dadelijk vlees, vis en eie
ren i'1 aanmerking. Dit
Laat uw kinderen ook
E-brigadlar worden
F
Dit treurige en onbevre
digende feit in aanmerking
nemend, dient een ieder
dan toch als voedingsmid-
delen de beste uit te kie
zen, die hij zich volgens
zün budget kan veroorlo
ven.
Meikkpst, in welke vorm
ook, heeft dan recht op de
ereplaats. In het lloht van
de voortreffelijke hoeda-
nigheden voor de voeding
is melk bepaald goedk'oop.
wordt in financieel opzicht
dadelijk al veel moeilijker!
Maar er zijn helaas nog
al wat mensen, die zéggen
dat ze geen geld hebben
om elke dag vlees en eie
ren te kunnen kopen, ter
wijl ze grote bedragen uit
geven aan afbetalingen
van bromfiets en/of tele
visie en verder aan snoep
OH sigaretten.
Wie gijn eigen gezond
heid op die manier tekort
doet, moet dat natuurlijk
zelf maar weten. Versla
vingen overwinnen is
vreselijk moeilijk-
Verantwoordelijke taak.
MAAR bij het groot
brengen van kinderen be
staat toch de eis om al
thans aan hen een zo com
pleet mogelijke voeding te
verschaffen; zij mogen de
dupe niet worden van een
verkeerd financieren.
Nu behoeven kinderen
niet waarlijk iedere dag
een ei te hebben, voor hen
ÏS een paar maal 's weeks,
ruim voldoende. Dit komt
dan natuurlijk bóven de
dagelijkse portie vlees en
melk.
Sommigen kunnen er
niet tegen en krijgen Uit
slag van eieren eten, In
zo'n geval kan men ze be
ter af en toe een extra
stukje kaas geven.
Heel goed kan een ei,
hetzij gekookt, gebakken,
nf als omelet nu en dan
inplaats van vlees ter tafel
worden gebracht bij de
warme maaltijd. Do mees:
te kinderen en volwasse
nen stellen eeïn variatie
wel op priii,
(Nadruk verboden).
Dr. AFR. BRIEDE.
op. Joke", smeekte hij. Maar Joke
wjst van geep ophouden- Het werd
eep echte ruzig met aan het slot een
definitieve breuk. Roos en hard klon-
kep de voetstappen waarmee Her
man uit haar leven verdween, En
pog steeds had Joke het gevoel of ze
van binnen helemaal ieeg was.
Op kaptpor deed ze alles verkeerd.
Meneer Westmaas, met wie. ze an
ders altijd zo voortreffelijk op kon
schieten, maakte hear ze}fs een
standje over haar verregaande slor
digheid. Hij ontdekte bij het nazien
van de afgewerkte post, dat ze niet
minder dan drie brieven van een
foutief adres had voorzien. Zo had
de beste klant van de zaak bijna een
pittige aanmaning tot spoedige beta
ling Van de lopende rekeningen ge
kregen, „zo niet, dap zujlep we tot
apze ppijt npgdgedwopgen tot andere
maatregelen ipoeten overgaan".
Joke kon er niets aan doen dat zij
in tranen uitbarstte en toen meneer
Westmaas verwonderd en een beetje
sarcastisch vroeg, wat eraan man
keerde, was ze snikkend de gang in-
gerend. Eep kwartiertje later kwam
ze terug, nog wat bleek en met tril
lende lippen.' Ze vroeg met een heel
klein stemmetje excuus, hetgeen haar
chef met een stroef glimlachje weg
wuifde. „Ga maar weer aan uw werk,
juffrouw Varsterman. Ik hoop, dat
U zieh weer helemaal goed voelt".
„Ja meneer", zei joke benepen en
ze kroop achter haar sehrijfmaehine
om de brieven over te tikken. Toen
ze ermee klaar was keek Westmaas
haar eens onderzoekend aan: „Ga
Roos en hard klonken de voetstap
pen, waarmee Herman uit haar le
ven verdween,
weer eep stuk beter uit, denk ik".
Dit laatste zei hij doodgeyyopn pn
toch weer met een bijzonder harte
lijke klank in zijn stem.
„Toch een schat, die meneer West
maas", moest Joke onwillekeurig
denken, Ineens yond ze het vreemd,
dat de andere meisjes van kantoor
hem niet zo erg mochten. Ze vonden
hem fitterig en een Pietje-precies. Jo
ke zelf had er eigenlijk nooit verder
over nagedacht, hoe ze haar onmid
dellijke chef vond als mens. Voor
baar was hij het verlengstuk van de
directie. Hij had het volste recht om
keuvepd haar werk te bekijken en
de strikte plicht te eisen, dat alles
zo goed mogelijk werd gedaan.
Daarmee basta! Maar nu zag zij
hem ineens als een medemens die
over het werk heen begrip toonde
voor de hup onbekend^ pipeüijkhe-
cjpn van een ander en die op zijn
eigep wat stugge manier probeerde
die ander te heipep.
QNDER HET NAAR HUIS lopen
vond Joke zichzelf een naar mis
punt. Hoe aardig was Westmaas piet
voor haar geweest en boe misselijk
was zij al wekenlang voor Herman!
i Het scheelde maar weinig, of ze be
gon alweer te huilen. In haar hoofd
gonsde vermoeiend dat ene zinnetje
i „Ik kom nooit meer terug, nooit
meer!" Ze ging met zware hoofdpijn
naar bed, stond met dezejfde hoofd-
pi.in op en sleepte zich als een slaap-
j wandelaarster door de eerste dagen
j heen. De pijn in haar hart werd wel
1 wat minder, maar haar schuldgevoel
J bleef groeien. Haar woede tegenover
Herman was verkeerd in een heftig
zelfverwijt en ze begon erover te
„Als Herman tenminste maar wist,
dat ik alle schuld op me neem. Dan
hoeft hij niet meer terug fe komen.
Hij moet alleen maar wéten, dat ik
nog altijd van hem houd. Dan zal
het leven iyeer te dpagen zjijn", 3°
dacht Joke wel duidend keer ep zij
probeerde in gedachte bijna even
vaak eep hrief te schrijven, waarin
zij aljes uitlegde. Maar de brief werd
nooit geschreven. Joke durfde niet,
ook niet toen ze in de krant las, dat
Herman een tentoonstelling zou krij
gen in Amsterdam. Ook niet toen ze
hem met een ander meisje zag wan
delen. „Een verwaand opgedirkt ppst,
daar is Herman veel te goed voor",
dacht ze fel. Joke wist niet, dat het
de secretaresse was van het museum,
waar zijn expositie komen zou en ze
wist evenmin, dat Herman het een
„wicht" vond en alleen maar vrien
delijk bleef terwille van de goede
vorm. Nog minder besefte Joke, dat
Herman naar haar ook al duizend
brieven had willep schrijven om te
vertellen, dat hij zichzelf een bruut
vond en dat joke, het liefste en enige
meisje op de hele wereld, groot ge
lijk had hem in de steek te laten, Er
moest iets gebourep, maar wat en
wanpeer?
ZE WISTEN GEEN van beiden, dat
de tentoonstelling de hele zaak
tot een hopeloos warnet dreigde te
maken. Herman was daggs voor de
opening zo wanhopig, dat hij het
piuseum opbelde, dat bij overal vgn
af wilde zien, De directeur werd
eerst woedend, daarna wees hij Her
man op de practische onmogelijk
heid. De affiches waren gedrukt, de
uitnodigingen voor de openingen wa
ren al weg, ïn elk geval, zo eindigde
van Hermans kant het gesprek, doet
U wat U wilt, maar ik kom beslist
niet bij de opening.
Hij hield woord. Tenminste de eer
ste twee uur, Toen kon hij het pigt
langer harden te weten, dat iedereen
zo maar langs zijn werk kon lopen,
erover kon praten en er misschien
wel mee zou laohep. Hij wilde zien,
hoe de reacties van het publiek wa
ren. Hij moest naar Amsterdam, al
zou hij er wel voor zorgen, dat nie
mand hem ontdekte. Hij zou tussen
de mensen wegduiken als een dood
gewone bezoeker. Herman huurde
een taxi en jaagde de chauffeur op
tot een bijna levensgevaarlijke snel
heid. Bij het museum voelde hij zieh
als een dief. Met kloppende slapen
schoof hij langs de portier, kocht een
entreebiljet en ging naar de boven
zaal.
DOVENAAN DE TRAP bleef hü
D hygend staan, Hij durfde niet
goed verder te lopen, bang voor Zijn
eigen werk, Ineens vatte hij moed,
hü deed een paar forse stappen en
wilde tussen ae mensen verdwijnen.
Tussen de mensen ...Jawel! De zaal
lag verlaten als een woestijn. 2Jjn
schilderijen hingen er allemaal. Maar
er was niemand om te kijken. Nie
mand? In de verste hoek zag Her
man een nietig figuurtje op een
bank, starend naar een sohildierij.
Voorzichtig en nieuwsgierig kwam
Mi wat dichterbij. Pan bleef hü
staan, alsof hij tegen een muur was
opgelopen, Daar zat met betraande
ogen Joke, zijn eigen lieve Joke. Zij
staarde naar zijn laatste schilderij:
een tedere meisjesfiguur, vol gene
genheid gebogen over een paar be
scheiden crocusjes.
„Joke", fluisterde hü hees, „Joke,
dat sehilderij is voor jou", Joke keek
ongelovig. Ze dacht een spook te zien.
„Nee, je bent het niet zelf. Je
l)t
Toen zat Herman naast haar op
de bank en zo vond hen de bewaker,
die stil glimlachend op zijn tenen
wegscbuifelde. Hij dacht vertederd
aan zijn oudste dochter, die ook al
gauw zou gaan trouwen.
„In onze tuin zullen wij ieder jaar
veel oi'Qcusjea zetten, lieveling", zei
Joke stralend.
„Natuurlijk liefste. En met Pasen
vereieren we ieder jaar onze feest
tafel met croousjes. Morgen is het
Pasen, een nieuw en heerlijk begin.
Voor alle mensep en voor ons in het
bijzonder".
*De bewaker kwam zeggen, dat het
nu de hoogste tyd voor hem werd om
te sluiten. Hü keek toch wel een
beetje vreemd op, toen plotseling het
meisje naar hem toekwam, een ste
vige hand gaf en hem „Een Zalig
Paasfeest" toewenste.
