Duizend jaren Christendom in Rusland
Hardhandige bekeringsmethoden der vorsten
Waar de honden nog werken voor
's mensen bestaan
VRIIDAG 27 IUNI 1958
DE LEIDSE COURANT
Kerk en Staat waren vanouds nauw verbonden
HET WAS IN HET JAAR 968 dat
Wladimir tot het
In het artikel „Godsdienst in de
Sowjet XJnie" in onze uitgave van
6 mei j.l. gaven wij een beeld van
de situatie waarin de Orthodoxe
Kerk zioh bevindt onder het hul'
dige Russische regiem. Ondanks
vervolging, ondanks tegenwer
king, heeft die Kerk zich weten te
handhaven. Nog steeds is de in
vloed van de monniken en de po
pen zo groot, dat ook de commu
nistische regering er terdege re
kening mee moet houden. In on
derstaand artikel geven wij een
overzicht van de groei van de
Orthodoxe Kerk en van de voort
durende nauwe samenwerking die
er door de eeuwen heen is ge
weest met de Russische staat.
De oude kroniekschrijver,
waarschijnlijk een monnik van
het beroemde Crypta-klooster
Kiew, die omstreeks het jaar 1100
„Het verhaal van voorbije jaren" sa
menstelde, vertelt uitvoerig de ge
schiedenis van de bekering van het
toenmalige Rusland tot het Christen
dom. Zoals dat in die tijd meer ge
beurde, was het de vorst, die het
voorbeeld gaf en het volk volgde
dan wel, al dan niet daartoe ge
dwongen. Het was Wladimir, groot
vorst van Kiew tussen 978 en 1015,
die na veel wikken en wegen tot het
Christendom overging en de Byzan
tijnse ritus in zijn land invoerde. Die
Wladimir ging beslist niet over één
nacht ijs. Voordat zijn besluit viel,
had hij gepraat met afgezanten van
verschillende landen en hen uitvoe
rig laten vertellen wat him geloof
inhield. Toen had hij een commissie
benoemd, die er op uit trok om ter
plaatse een onderzoek in te stellen
naar de waarheid van hun verhalen.
Die commissie bracht ook een bezoek
aan Constantinopel, het centrum van
de Byzantijnse ritus, toen nog niet
van Rome afgescheiden. Bij een be
zoek aan één der kerken was de
commissie diep onder de indruk ge
komen van de plechtigheden en wel
zodanig dat zij na hun terugkeer in
Kiew aan Wladimir vertelden: „En
de Grieken brachten ons in de ge
bouwen waar zij hun God vereren,
en wij wisten niet of wij in de he
mel of op aarde waren".
Wladimir gaf zich tenslotte ge
wonnen, na er eerst nog eens een
jaar over nagedacht te hebben. Toen
zwoer hij zijn oude goden af en eiste
dat ook het volk dat deed. Met dui
zenden gelijk kwamen zij naar de
rivier de Dnjepr om gedoopt te wor
den. Kerken en kloosters werden ge
bouwd, aanvankelijk alleen in de
Steden zoals in Kiew, de toenmalige
hoofdstad van Rusland, en in Now-
gorod, het belangrijke handelscen
trum in het Noorden. Later volgden
de minder belangrijke plaatsen. Wla
dimir zelf hield de teugels strak in
handen. Als het nodig was stonden
zijn soldaten klaar om bij de beke
ring een handje te helpen. Hij was
het dan ook, die de basis legde voor
een voortdurende nauwe samenwer
king tussen Kerk en Staat, een sa
menwerking die tot beider voordeel
werd uitgebuit en die in sommige
perioden zó intens was, dat het volk
geen onderscheid meer kon zien tus
sen Kerk en regering.
Christendom
overging. Toch waren er vóór die
datum ook al Christenen in Rusland,
vooral als gevolg van het belangrijke
handelscontract tussen dit land en
Constantinopel. De grootmoeder van
Wladimir, prinses Olga had zich om
streeks 950 reeds bekeerd en door
haar toedoen waren er al enkele
kerken gebouwd in Kiew. Maar zelfs
in de negende eeuw waren er van
Constantinopel uit al pogingen ge
daan om de Slavische volken te be
keren. Cyrillus en Methodius, de
apostelen van de Slaven genoemd,
waren in het midden van de negen
de eeuw al actief in Moravië. Hun
grote verdienste is wel geweest dat
zij enkele kerkelijke boeken in het
Slavisch vertaalden en het Griekse
alphabet geschikt maakten om daar
in de Slavische taal te schrijven.
ONDANKS DE HULP van de vor
sten drong toch het Christendom
slechts langzaam door buiten de ste
den. De enorme uitgestrekte vlak
ten, de bijna ondoordringbare wou
den, maakten de verspreiding van
het geloof tot een weinig aanlokke
lijke taak. Ook het feit dat de be
keringen vooral in de eerste tijden
met nogal wat dwang tot stand wer
den gebracht, was niet bevordelijk
voor een natuurlijke uitbreiding van
de invloed van het geloof. De „be
keerden" gingen maar al te dikwijls
na de doop door met de verering van
him oude goden, want van de nieu
we God wisten zij niet veel af.
Om het geloof een werkelijke
krachtige stoot te geven was een
overheersing van de Mongolen no
dig. Die Mongolen veroverden het
land in het begin van de dertiende
eeuw en het was eerst drie honderd
jaar later, dat zij er de macht kwijt
raakten. In die periode trokken de
priesters door het land en brachten
troost en hoop bij de bewoners.
Maar gelijktijdig werd onder de Rus
sen de idee verspreid, dat de heide
nen, de Mongolen, uit het land moes
ten worden verdreven. In het Chris
tendom vonden boeren en stedelin
gen een gemeenschappelijke grond
voor het verzet tegen de overheer
sers. Overal werden er in die tijd
kerken en kloosters gebouwd en de
invloed vooral van de monniken
werd een belangrijke factor, ook
voor de centrale regering, die zich
ondertussen van Kiew naar Moskou
had verplaatst. Toen eenmaal de
Mongolen waren verdreven, begon
van Moskou uit de verovering van
de omliggende gebieden. De legers
stad, heeft 1764, toen Catharina aan
het controleren ging, reeds 19 dorpen
met een totaal van ruim 2000 onder
horigen. Terwijl de tsaar, die zich
steeds de grootste buit toeëigende, in
Ohazan 15.690 boerderijen zijn eigen
dom kon noemen, bezat de kerk niet
zo veel minder: 14784 boerderijen
met ruim 60.000 lijfeigenen.
DIE GROTE RIJKDOM van de
Kerk bleek niet bevorderlijk
voor de verspreiding van het geloof.
Niet alleen zullen de oorspronkelij
ke eigenaren het niet al te prettig
gevonden hebben, dat hun bezit naar
de kloosters ging, maar blijkbaar
hadden de monniken het zó druk
met het beheer van hun wereldlijke
goederen, dat er geen tijd overbleef
voor bekeringswerk. De staat had
dan ook niet al te veel vertrouwen
in deze geestelijke leiders en af en
toe namen de wereldlijke machtheb
bers de taak van de Orthodoxe Kerk
over en begonnen op eigen gelegen
heid aanhangers te winnen voor het
Christendom. De staat meende op
die manier een kern te kunnen vor
men van betrouwbare aanhangers
onder de oorspronkelijke bevolking
van de veroverde gebieden. Wie tot
het Christendom overging werd ge
durende zes jaar vrijgesteld van het
betalen van belasting. Ook werd dik
wijls aan de bekeerden vrijstelling
van militaire diensten verleend.
Een grote gunst in een tijd waarin
men wel wist wanneer de dienst be
gon, maar zelden wanneer er een
eind aan zou komen. Misdadigers
werden de straffen kwijtgescholden
als zij tot de Orthodoxe Kerk over
gingen. Wanneer al deze maatrege
len nog niet het gewenste resultaat
opleverden, dan trokken de soldaten
er op uit om systematisch dorp voor
dorp te „bekeren".
Terwijl de kerk zich in de
buitengebieden bezig hield met
het verzamelen van land, waren de
bisschoppen in de steden niet minder
actief als het er om ging de macht te
veroveren. Toen in 1613 een nieuwe
tsaar moest worden gekozen het
huis Roerik was uitgestorven viel
de keus op Michail Romanow, zoon
van patriarch Philaret. Het spreekt
van zelf, dat bij het bepalen van de
keus de Kerk een belangrijke rol
speelde en dat vader Philaret in de
regering wel wat te vertellen had.
Eerst Peter de Grote, hervormer op
veler gebied, waagde het een begin
te maken met het verkleinen van de
macht van de Kerk. Het patriarchaat
werd door hem afgeschaft. In de
plaats daarvan kwam een Heilige
Synode, waarin de vertegenwoordi
ger van de tsaar een beslissende
stem had. Niemand verzette zich te
gen deze inmenging van de tsaar in
werden op de voet gevolgd door de kerkelijke aangelegenheden; zó was
monniken. Niet zo zeer omdat deze men er aan gewoon staat en kerk al£
vol ijver waren om ook in de nieuwe
gebieden het geloof te prediken,
maar veel meer om er bij te zijn als
de buit verdeeld moest worden.
Reeds in de zestiende eeuw waren er
kloosters, die hele dorpen in eigen
dom hadden. Een beeld van de rijk
dom van de Kerk in de nieuwe ge
bieden werd eerst goed gegeven,
toen Catharina de Grote een inven
taris liet opmaken van de bezittin
gen van de kloosters, met de bedoe
ling daar zo veel mogelijk van af te
nemen. Het beroemde Spasski kloos
ter te Chazan, dat volgens het kadas
ter van 1565 slechts een paar boer
derijen bezat en een winkel in de
één geheel te beschouwen, dat men
het als vanzelfsprekend accepteerde,
dat de tsaar ook in de Kerk zijn ab
solute macht kon laten gelden. Ook
de opvolgers van Peter de Grote
wensten geen patriarch meer naast
zich te zien en het heeft tot 1917 ge
duurd, tot de tsaar van de troon af
stand deed, voordat er weer een pa
triarch als hoofd van de Orthodoxe
Kerk kon worden gekozen.
TE dus een belangrijk deel van
het bezit van de Kerk afnam en aan
haar vrienden gaf, bleef er toch nog
wel iets over. In 1917 waren er
54.000 kathedralen, kerken en kloos
ters in het land, die gezamenlijk
acht millioen hectaren grond beza
ten en op banken het niet onaardige
bedrag hadden staan vón een tien
milliard gulden. Toch waren het niet
die enorme bezittingen die de invloed
van de Kerk bepaalden. Belangrijker
waren de veertig duizend lagere
scholen, verspreid over geheel Rus
land, die eigendom waren van de
Kerk. Door een volledige beheersing
van het lager onderwijs, kon de
Orthodoxe Kerk haar leer onder het
volk levendig houden. Eén van de
eerste daden van de bolsjewistische
regering in 1917 was dan ook het in
beslag nemen van die scholen, om
zelf deze instellingen te kunnen ge
bruiken voor propaganda.
priesters van de Orthodoxe Kerk
volop de gelegenheid gehad het
geloof te verspreiden. En al zijn de
door hen gebruikte methoden dik
wijls aanveohtbaar, in die duizend
jaar hebben zij de Russen gemaakt
tot een gelovig volk, dat zijn gods
dienst intens beleeft. Veel hebben de
Russen zonder morren en zonder al
te luid klagen geslikt. Zij werden on
derdrukt door de tsaren, uitgebuit
door de grootgrondbezitters, als vee
verkocht gelijk met het land waarop
zij moesten werken. Maar zij kwa
men in opstand toen in het midden
van de zeventiende eeuw patriarch
Nikon een paar onbelangrijke wijzi
gingen in de kerkelijke boeken liet
aanbrengen. Alles wat deze patriarch
deed was het opnieuw doen vertalen
van verouderde teksten, die boven
dien door het vele overschrijven af
weken van de oorspronkelijke Griek
se tekst. Het verzet dat toen los
barstte had niemand voorzien. Tien
duizenden gelovigen scheiden zich
af van de officiële Orthodoxe Kerk.
Zij noemden zich de starowery de
ware gelovigen, in de geschiedenis
beter bekend als de raskolniki de
afgescheidenen of oud-gelovigen. On
voorstelbaar wreed waren de vervol
gingen, die deze grote bevolkings
groep heeft moeten verduren nu
Kampioen kauwgomkauwertje
Dat men overal specialisten in heeft, bewijst deze foto wel van John
Korbel, die letterlijk de laatste schooldag uitblies. Prompt verklaarde men
hem tot de beste kauwgum-ballonnist van Denver (v.S.). Of er in de om
geving ruiten zijn gesprongen, vermeldt de historie niet.
de 17e eeuw begon als een kruis
tocht voor het ware geloof. Enkele
jaren lang wist deze Kozak grote
gebieden van Rusland onder zijn be
wind te houden en slechts met be
hulp van het buitenland zag de re
gering kans de opstand te onder-
drukken. Honderd jaar later was het
al bijna drie eeuwen lang. De staat,een oud-gelovige, de Kozak Poe-
één met de officiële Orthodoxe Kerk,
kon niet dulden, dat het gezag werd
aangetast. Met duizenden tegelijk
werden dan ook de oud-gelovigen
eenvoudig uitgemoord. Dorpen wer
den plat gebrand, de bewoners kwa
men in het vuur om. Kloosters, die
de zijde van de oud-gelovigen kozen
werden door het leger bestormd en
met de grond gelijk gemaakt. De
monniken, die zich niet wilden be
keren, werden opgehangen. Dat ook
die monniken voor hun overtuiging
wilden vechten en konden vechten
bleek wel uit het taaie verzet van
het Solowki klooster aan de Witte
Zee. Eerst na een beleg van acht
jaar zagen de regeringstroepen kans
het klooster in te nemen. De grote
volksopstand van Stenka Razin in
gatsjew, die de geloofsstrijd deed op
laaien en opnieuw de staat in ge
vaar bracht. Zo groeide deze strijd
om der wille van het geloof uit tot
een strijd tegen het centrale gezag.
Vele van de oorspronkelijke bolsje
wieken, die de machtsovername in
1917 hielpen voorbereiden kwamen
dan ook voort uit de kringen van de
raskolniki, die een ervaring hadden
van enkele eeuwen in de onder
grondse strijd tegen tsaar en Ortho
doxe Kerk.
GEVE ONS MEER van der
gelijke fabrieken" zei Chroes-
tsjew in de Csepel staalfabrieken te
Boedapest, op 9 april j.l. En al
schaamde hij zich de naam van God
te hebben gebruikt, traohtte hij met
,G°
een grapje de indruk van zijn woord
keus weer weg te werken. Het is
niet de eerste maal dat partij-secre
taris-premier Chroestsjew God er
zo in het openbaar bij haalt. Dui
zend jaar Christendom hebben een
stempel gedrukt op de Russen en
zoals ieder Rus is ook Chroestsjew
in zijn hart bang voor die twee on
bekende factoren, die in de Russische
spreektaal zo dikwijls in een adem
worden genoemd, God en de duivel,
die zich een voudig niet laten weg
cijferen door een mondvol Marxis-
tische-Lenistische leuzen. Duizend
jaar lang hebben monniken en popen
beurtelings met God gedreigd en ge
troost en als stok achter de deur
stond altijd de duivel gereed om de
poorten van de hel wijd open te
gooien. Diezelfde God leeft ook nu
nog onder het volk van het „Heilige
Rusland", diezelfde duivel is ook
voor de Sowj et-mens uit het tijdperk
der raketten en der spoetniki een
realiteit, waartegen je je beter met
oude ikorcen kunt wapenen dan met
portretten van Lenin, Stalin of
Chroestsjew.
Waar de mens tekort schiet, knapt de hond het op
den die van oorsprong Jachthonden wa
ren, die nu niet meer voor hun taak ge
schikt zijn.
geschikt gemaakt kan worden. Neen, het
zijn honden als duitse staanders, poin-
ters 'etter, en dergelijke, die voor dit ,iJn7oïke^Te''Isttmülêre^'
werk geschikt zyn.
De liefhebbers daarentegen, zoals wij b
hier aantreffen, doen hun uiterste bes
de goede kwaliteiten in de honden
Kosten noch moeiten gespaard
Eens de taak van de mens
WE HOREN ze met elkaar spreken ove
hun hobby en zien dan met welk eei
als jager dit liefde zij hun dieren omringen. Velei
zijn er, die geld noch moeite sparen
WESEPE (P P) - Een hond zit keurig op een hoekje van het veld en wacht ls het h.eel e.rg lang geleden, toen de voortreffelijkste honden met primi
op het bevel van zijn b.„ die weer in spanning naar de jury kijkt. „Ja, 5 Sr'
gaat uw gang maar klinkt het en de baas geeft zijn viervoeter een de goede natuurkwaliteiten van zijn neus met goede eigenschappen
kort bevel. Dadelijk begint de hónd met grote snelheid, steeds met zijn en ge.hoor kwijtgeraakt, met als gevolg, verder te gaan.
neus in de wind, de luchtstromen op patrijzengeur onderzoekend, het veld £at hii hiervoor gebruik moest gaan ma-
r li I r a ken van een trouwe bondgenoot, die nog
af te speuren. Het is werkelijk interessant en wonderlijk zo n |achthond aan Wel over een fijne neus en een goed ge-
het werk te zien. De baas heeft hem zo opgesteld, dat hij de wind naar hoor geschikte, de hond. De hond is
zich toe heeft en nu gaat het dier als het ware laverend over het veld. Hij daarom vrijwel het oudste huisdier, dat gedragen,
rent de gehele breedte af, keert en neemt een volgende strook, ongeveer
vijf meter van de eerste verwijderd. Het gaat wonderlijk snel en vol span-r
ning kijken eigenaar, jury en deelnemers toe. Plotseling houdt de hond in natuurlijke gaven, bij de strijd om het enkel woord, een enkele wenk is al vol-
en verstart als het ware. Wat heeft hij ontdekt Even later gaat hij weer bestaan» bet bemachtigen van het dage-
liilrsia vnpdsel.
hond, die zijn baas moest helpen met zijn
Hondei
die zo werken, alsof ze denkende wezeni
zijn. Zij hebben geleerd zich keurig ti
het schot, halei
de buit netjes voor de baas op, springer
en zwemmen, dat het een lieve lust ii
zijn daarbij uiterst gehoorzaam, eer
lijkse voedsel.
voorwaarts en er vliegen een paar patrijzen op. Het dier heeft het goed
gedaan. Toen hij de patrijzen rook, stopte hij, hierdoor de jager attent
makend op de aanwezigheid van wild. Daarna gaat hij op aansporing van
zijn baas weer voorwaarts en stoot de patrijzen op, zijn meester aldus den"of"waakhonden!"in'lat'er 'tid'zin
bij het wild brengend en de gelegenheid gevend te schieten. Hier draagt ie rassen gedegenereerd tot huisgenot
echter niemand een geweer en er valt geen schot, want het is een wedstrijd die niets meer voor de kost behoef d<
voor jachthonden, waarbij het niet om jachtbuit gaat, maar om de prestatie
van onze viervoetige vrienden.
Alsof ze denken
HET IS werkelijk voortreffelijk wat de
dieren presteren. Het lijkt of ze denken,
want ze weten precies hoe te handelen.
In sneltreinvaart wordt een terrein van
behoorlijke oppervlakte afgezocht en een
goede hond mist geen patrijs. Dat neemt
niet weg, dat er hier heus nog wel eens
een foutje gemaakt wordt en wel door
dat de hond niet stopt en doorloopt,
waardoor hij het wild plotseling doet
opvliegen.
De gemaakte fouten worden door de ju
ry genoteerd en na afloop krijgt de hond
een aantal punten. Zo krijgt iedere hond
zijn eigen veld af te zoeken. Jagers en
honden gaan geheel In deze sport op en
wij nemen de gelegenheid te baat om
onze begeleider en gastheer, de heer A-
F. van der Wal, van de Koninklijke Ne
derlandse Jagersvereniging, eens iets
meer te vragen over de jachthonden-
«port, zoals wij dit toch eigenlijk wel
mogen noemen.
Het is geen dressuur, die er met d«
knoet wordt ingebracht, maar een ge»
zijn alle honden werkhonden bruik maken van de natuurlijke eigen-
geweest, hetzij jachthonden, herdershon- schappen van de dieren, waardoor eige
naar en hond één geheel vormen, een
team, dat elkaar begrijpt, zonder dat er
een woord behoeft te worden gswisseld.
generatie op generatie, op die Het spel met de jachthond is een prach-
manier behandeld, hun goede natuurlijke tige sport voor iedere rechtgeaarde hon-
kwaliteiten kwijtraakten. Zo zijn er hon- denliefhebber. (Nadruk verboden).
Natuurlijk ls dé heer Van der Wal hier
dadelijk toe bereid en we horen dan,
iat het africhten van so'n hond in wezen
,alet zo erg moeilijk is, omdat er gebruik
Deze klok, gemaakt van 25.000 eierschalen, hangt op het ogenblik in eamaakt wordt van typische raseigen-
Bendorf bij Koblenz ter opluistering van de kerkwijding. De eierschalen schappen, die deze honden bezitten. Ei-
zijn ingezameld door kermlsjongens als dragers van de „wereldlijke" genschappen als voorstaan, apporteren
kerkwijding. Deze kermlsjongens moeten volgens een oude traditie jonge- rijn deze honden als het ware aangebo-
mannen kijn die de leeftijd van achttien Jaar in het desbetreffende kermis-.ren. Men behoeft ook niet te denken, dat
Jaar bereiken* [tedere willekeurige hond voor dit werk
Vol
belangstelling
kijken bazen
en honden
naar de
prestaties
van een
deelnemer.
