Watervervuiling in Z.-Holland
Zullen onderwijsakten de poorten
van de universiteiten openen?
DINSDAG 5 NOVEMBER 1957
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Haagse 108 jaar Haagse
Na instelling van
nieuwe kweekschool'
Bij de Tweede Kamer is een wets
ontwerp ingediend, strekkende tot
wijziging van de hoger-onderwijswet
in dier voege, dat daardoor de moge
lijkheid wordt geopend om onderwij
zers en bezitters van een akte van
bekwaamheid tot het geven van mid
delbaar onderwijs aan een HBS met
5-jarige cursus (of gymnasium) tot
bepaalde universitaire examens toe
te laten.
De minister van onderwijs, kun-
sten en wetenschappen is blijkens de
memorie van toelichting van oordeel,
dat aanleiding bestaat om de volledig
bevoegde onderwijzers (dit zijn der
halve de bezitters van het einddiplo
ma van de nieuwe kweekschool) als
mede de bezitters van de oude hoofd
akte, de gelegenheid te geven om
zonder een staatsexamen gymnasium
of H.B.S. te moeten afleggen aca
demische examens af te leggen in
die studierichtingen, waarmede de
kweekschoolopleiding duidelijk aan
wijsbare aanknopingspunten vertoont.
Dit geldt uiteraard in de eerste plaats
voor de studie in de opvoedkunde,
maar het geld naar het oordeel van
de minister ook, zij het in miniere
mate, voor de studie in de psycholo
gie.
Toelating tot de overige universi
taire examens zal evenals tot dusver
kunnen worden verkregen langs de
weg van het staatsexamen gymna
sium of H.B.S. Een regeling voor de
bij het afleggen van deze examens
aan de bezitters van de akte als vol
ledig bevoegd onderwijzer te verle
nen vrijstellingen, waarbij rekening
zal worden gehouden met het karak
ter van de nieuwe kweekschool, is in
voorbereiding.
Vrijstellingen.
De minister overweegt in dit ver
band in hoeverre het mogelijk is aan
de bezitters van deze akte bij be
paalde vakken eventueel alleen voor
het mondeling gedeelte - - vrijstellin-
i gen te verlenen voor Nederlands en
geschiedenis bij de staatsexamens
gymnasium a en b en hogere burger
school a en b; vrijstelling voor aard
rijkskunde bij de staatsexamen ho
gere burgerschool a en b; vrijstelling
voor de wiskunde bij het staatsexa
men gymnasium a.; vrijstelling voor i
één of meer moderne talen bij de I
staatsexamens hogere burgerschool a
en b.
Tevens overweegt de minister daar
bij in hoeverre, in aansluiting op de
ruimere vrijstellingen te verlenen
aan de bezitters van die akte, ook de
aan de bezitters van de oude hoofd
akte te verlenen vrijstellingen voor
de verruiming in aanmerking kunnen
worden gebracht.
In de tweede plaats heeft het wets
ontwerp betrekking op de bezitters
van een akte m.o., welke bevoegdheid
geeft tot het geven van onderwijs
aan een H.B.S. met 5-jarige cursus
of aan een gymnasium. Voor deze
personen geldt thans reeds, dat zij, in
dien zij de leeftijd van 30 jaar heb
ben bereikt, na colloquium doctum
kunnen worden toegelaten tot het af
leggen van examens in aansluitende
universitaire studie.
In het wetsontwerp wordt thans
voorgesteld om deze leeftijdsgrens en
ook de eis van het onderzoek naar de
algemene ontwikkeling door het col
loquium, voor deze categorie te laten
vervallen. Zij zouden dan volgens de
hoger-onderwijswet zonder meer
kunnen worden toegelaten tot het af
leggen van de examens in bij Ko
ninklijk Besluit nader aan te wijzen
studierichtingen.
Maandag 11 november hoopt Nederlands op een na oudste ingezetene, me
vrouw De CalonneMeister haar 108e verjaardag te vieren. Het zal deze
in Den Haag wonende uitzonderlijk krasse dame, ook ditmaal niet aan
belangstelling ontbreken.
102-JARIGE GESTORVEN.
De oudste inwoonster van Hilver
sum, mevr. C. Kuhfus-Kok, is te Hil
versum in de rode-kruiskliniek op
102-jarige leeftijd overleden.
Binnenstad van Leiden en vele
dorpen doen er ernstig aan mede
Weinig zuurstof in
de Vliet
Ter voldoening aan een toezegging
geven Ged. Staten een overzicht van
de watervervuiling in Zuid-Holland
en wel op zodanige wijze, dat daar
door mede een globaal inzicht wordt
verkregen in de oorzaken, waardoor
deze ontstaat en in de middelen,
welke ter verbetering en ter beper
king van de gevolgen daarvan kun
nen worden aangewend.
Wat Rijnland betreft, wordt het
volgende medegedeeld:
De boezem van Rijnland, bestaande
uit een aantal meren, verbonden
door vrij brede tussenwateren en uit
kanalen, waardoor geregeld water
stroomt bij verversing van de boe
zem, heeft, dank zij de geregelde ver.
versingsbemalinigen van Rijnland,
een vrij groot zelfreinigend vermo
gen (circa 1/3 van de totale waterlo
zing van Rijnland geschiedt terwille
van de waterverversing).
Het gevolg is, dat een aantal ste
den, dorpen en industrieën binnen
Rijnland, direct of indirect afval,
water op de boezem kunnen bren
gen, zonder dat onder normale om
standigheden zuurstofgebrek in' ern
stige mate optreedt.
Moeilijk wordt het voor Rijnland
in warme perioden. Er is dan minder
doorstroming, omdat dan veel water
nodig is voor suppletie van polder
water. Het zuurstofgehalte van het
water daalt ten gevolge van de
hogere temperatuur, terwijl ten ge
volge van diezelfde temperatuurstij
ging de afbraak van organische stof
fen en van het bodemslijk versneld
wordt door de intensiever wordende
bacterie-werking. De zuurstofbehoef
te neemt daardoor toe.
Bronnen van vervuiling.
Van de bronnen van vervuiling,
welke de kwaliteit van het boezem
water ongunstig beïnvloeden, kunnen
enkele worden genoemd:
De kwaliteit van het te Gouda in
gelaten water uit de Hollandse IJssel.
Deze is vaak niet goed, omdat op deze
rivier onder meer twee wijken van
Gouda, oostelijk en westelijk van het
oude stadsgedeelte, ongezuiverd
rioolwater lozen. De binnenstad van
Gouda 7000 inw.) loost via de
Goudse grachten eveneens ongezui
verd rioolwater op de boezem van
Rijnland. De regeling tussen Gouda
en Rijnland, krachtens welke de
grachten regelmatig worden ververst,
doet eveneens de kwaliteit van het
door Rijnland ingelaten water ver
slechteren. De toestand der Goudse
grachten zelf wordt zodoende echter
verbeterd.
De woningen in de binnenstad van
Leiden met de aldaar gevestigde in
dustrieën (tezamen 50.000 inwo-
neraequivalenten) veroorzaken ver
vuiling van de boezem door lozing
van faecaliën en ongezuiverd afval
water. Ook het effluent van de riool
waterzuiveringsinstallatie van Lei
den Noord, ingericht voor volledige
zuivering geeft, ten gevolge van
overbelasting van die installatie, ver
vuiling van het boezemwater.
Het gebruik van boezemwater als
koelwater van onder andere de elek
trische centrale te Leiden doet het
zuurstofgehalte van het boezemwater
dalen en doet afbreuk aan de zelf-
reiniginigscapaciteit ervan.
Ernstige verontreiniging van boe
zemwater doet zich voor in de bollen
streek, vooral bij Noord wijk, waar
het rioolwater van de gehele bebouw
de kom der gemeente (circa 15000
inw. aeq.) ongezuiverd op 't boezem
water rond het landgoed Offem
wordt geloosd.
Eveneens treedt ernstige vervuiling
van boezemwater op in de Vliet tus
sen Leiden en Leidschendam, waar
het rioolwater van Voorschoten
10.000 inw. aeq.) en Leidschendam
(ruim 5000 inw. aeq.) ongezuiverd
op Rijnlands boezem wordt geloosd.
Het zuurstofgehalte van het water,
dat via Rijnland bij Leidschendam
naar Delfland wordt gesuppleerd ter
verversing van Delf lands boezem, is
dientengevolge dikwijls zeer laag en
soms nihil.
Gesteld mag worden, dat hiermede
de toelaatbare grens tot waar het
zelfreinigend vermogen van het boe
zemwater mag worden aangesproken
door afvalwaterlozingen, reeds ver is
overschreden.
Aan de hierboven bij wijze van
voorbeeld genoemde verontreini-
giiigsgevallen zouden verscheidene
kunnen worden toegevoegd.
Voor het merendeel van deze ge
vallen zijn de technische plannen tot
verbetering gereed, of is het pro
bleem voldoende bestudeerd om te
weten, in welke richting de oplossing
van de moeilijkheden moet worden
gezocht.
Ook in de polder.
Ook in de polders binnen Rijnland
komen gevallen van watervervuiling
voor.
Stedelijke- en dorpsbebouwingen,
welke te ver van de boezemwateren
van Rijnland verwijderd zijn om
daarop te kunnen lozen, zijn voor de
lozing van het rioolwater aangewezen
op polderwater.
Wanneer zuiveringsinstallaties ont
breken, leidt dit tot vervuiling.
Voorbeelden hiervan zijn:
Alphen a. d. Rijn. Het gedeelte ten
oosten van de Rijn, dat niet is aan
gesloten op de ten westen van de
Rijn gebouwde zuiveringsinstallatie
(voor volledige zuivering en lozende
op Rijnlands boezem), loost op de
Kortstekerpolder en op de Goote,
Kleine en Kalkovense polders, waar
vervuilingen optreden.
In een aantal gemeenten binnen
Rijnland zijn in de afgelopen jaren
uitbreidingsplannen vastgesteld, lig
gende in droogmakerijen en derhalve
op een niveau, waarbij lozing op de
boezem, alleen al door het hoogte
verschil, zonder meer niet mogelijk
is.
De rioleringsstelsels in deze uit
breidingen lozen daarom op polder-,
wateren. Deze wijze van lozen, die tot
verontreiniging aanleiding geeft,
moet als een tijdelijke toestand wor
den beschouwd. In de meeste geval
len is na de bouw van een riool
gemaal en na de bouw van een zuive
ringsinstallatie (waarbij in diverse
gevallen volstaan zal kunnen wor
den met een voorbezinking) lozing
op Rijnlands boezem mogelijk en toe
laatbaar.
Voorbeelden zijn:
De nieuwbouw in de gemeente Al
kemade, gelegen in de Googerpolder
en in de Veender- en Lijkerpolder
buiten de bedijking.
De nieuwbouw van Leimuiden, ge
legen in de Griet- en Vriesekoopse
polder.
Vervuiling in polders komt ook
voor tengevolge van de lozing van
de huisrioleringen van lintbebouwin
gen.
Van dit soort vervuilingen, dat
aanleiding geeft tot veel zwarigheden
en waarvan de bestrijding moeilijk
is, zijn voorbeelden te vinden onder
Zoeterwoude, waar onder meer ge
loosd wordt in de Oostvlietpolder, in
de Groote Westeindsche polder en in
de Room. of Meerburgerpolder.
Een speciaal verontreinigingsgeval
binnen Rijnland is de lozing van
rioolwater en industrieëel afvalwater
in de gemeente Zoetermeer.
Het rioolwater van de bebouwing
van een deel van het oude dorp
wordt gedeeltelijk geloosd op de
vaart achter het dorp, staande onder
het beheer van het binnen Rijnland
gelegen waterschap De Elleboogse en
Stompwijkse Verlaten.
Op de vaart achter het dorp loost
verder het afvalwater van de marga
rine fabriek van de firma Brinkers,
waarvan de inwonersaequivalentie
destijds door het R.I.Z.A. gesteld is
op 8000.
Hier is sprake van ernstige vervui
ling, welke zal ophouden na de bouw
van een kostbare zuiveringsinstallatie
voor gemeente en industrie.
De plannen hiervoor zijn bestek-
klaar.
Amstelland: De vervuiling in het
Zuidhollandse deel van dit water
schap is van weinig betekenis.
Woerden: Van betekenis binen dit
gebied zijn voornamelijk de riool
waterlozingen van de bebouwde
kommen der gemeenten Woerden en
Bodegraven op de Rijn, dde hier deel
uitmaakt van de boezem van het
Groot-Waterschap van Woerden.
Zuiveringsinstallaties komen in dit
gebied niet voor. Soms is in de
lozingsvergunningen een septictank
voorgeschreven. Het kwaliteitsverbe
terend effect van deze inrichtingen
is echter gering tot nihil.
Zolang een centraal rioleringsplan
van Woerden ontbreekt is ook zuive
ring van het water uitgesloten.
Toch is dit van belang voor de zelf
reinigingscapaciteit van het water in
Woerdens boezem.
In droge tijden, wanneer ook het
water voor Rijnland via Woerdens
boezem wordt ingelaten, is dit voor
Rijnland van belang. Lozing van on
gezuiverd rioolwater door Bodegra
ven beïnvloedt eveneens de zelfrei
nigingscapaciteit ongunstig.
Onder de belangrijke opdrachten,
die de verenigde machinefabrieken
„Stork-Werkspoor" dit jaar hebben
ontvangen, is een export-order voor
twee uraniumfabrieken.' Eén daarvan
wordt in Zuid-Afrika (Modderfon
tein) gebouwd en wordt geheel door
Werkspoor geleverd en in bedrijf ge
steld. De fabriek zal per dag 300 ton
uranium kunnen produceren.
Verder wordt een fabriek gebouwd
in opdracht van de Carbo-chimique
in Tertre. Dze zal een capaciteit heb
ben van 70 ton uranium per dag met
de mogelijkheid deze op te voeren
tot 140 ton. Voor deze fabriek wordt
de volledige apparatuur geleverd, ge
monteerd en in bedrijf gesteld. Bei
de fabrieken worden geleverd in
nauwe samenwerking met de staats
manen. („Trouw")
Altijd rake flitsfoto's
met PHILIPS „Photoflux'
Het feilloze flitslampje - 25 ct
Het hoofdstation van het KNMI
te Den Helder heeft gisterochtend
een windstoot gemeten van 41 meter
per seconde. Dit is een windstoot, die
sterker is dan orkaankracht, en een
van de sterkste, die ooit in Den Hel
der is gemeten.
Hoogste ter wereld
IJmuiden bouwt nieuwe hoogoven
De Koninklijke Nederlandse Hoog
ovens en Staalfabrieken te IJmuiden
zijn bezig met de bouw van een der
grootste hoogovens ter wereld. Qua
capaciteit en omvang zullen er wel
licht in Duitsland en Amerika nog
grotere mastodonten te vinden zijn
dan aan de noordoever van 't Noord-
zeekanaal. Maar deze vierde in de rij
der IJmuidense hoogovens is'met zijn
ruim tachtig meter hoogte in elk ge
val de „grootste" ter wereld.
Tachtig meter hoogoven wil niet
zeggen, dat dit gigantische bouw
werk, dat een kapitaals-investering
van rond veertig miljoen gulden
vergt, geheel uit ovenruimte bestaat,
want de opbouw voor de afvoer van
gas beslaat een aanzienlijk deel van
de staalconstructie, die met een ge
wicht van ongeveer 2o miljoen kilo
leeg gewicht op de fundatie rust
een fundatie, die alleen a' 28 bij 28
meter meet.
De afmetingen van de gehele hoog-
ovenoutillage zijn navenant: De vul
ling van 4000 ton erts, kalksteen en
cokes geven te denken over de capa
citeit van deze geweldenaar, die
prachtig van pas zal komen bij de
voorgenomen uitbreidingen van de
staalproduktie van de Koninklijke
Nederlandse Hoogovens en Staalfa
brieken, middels de vergroting der
bestaande staalfabriek en de bouw
van een geheel nieuwe oxy-staalfa-
briek.
De moderne outillage van deze
„hoogoven vier" omvat onder meer
een grote windverhittingsinstallatie,
die per uur 2600 kubieke meter lucht
naar de onderkant van do oven jaagt,
teneinde het verbrandingsproces op
gang te houden en een uitgebreide
gaszuiveringsinstallatie, waarmee de
grote hoeveelheden gas, die aan de
bovenzijde van de oven uitstromen,
worden gereinigd.
Het grote bouww. rk, dat tegen het
eind van dit jaar gereed moet zijn,
kan desnoods bediend worden door
één man, die zetelt op een wagen,
waarmee de ovenvulling uit de ver
schillende bunkers aan de voet van
de oven wordt afgetapt.
BEDRIJFSRESULTATEN VAN
VAN GEND EN LOOS.
Uit een brief van minister Algera
aan de voorzitter van de Tweede Ka
mer blijkt, dat de minister de be
drijfsresultaten /an Van Gend en
Loos, de dochteronderneming van de
N.S., niet openbaar wil maken. Pe
minister heeft de bescheiden, die be
trekking hebben op 1956, ter vertrou
welijke kennisneming aan de Kamer
toegezonden.
Rookverbod haalde niets uit
O Ironie van het noodlot: vijt minuten na de maandelijkse brandoefening
in een fabriek in Weinheim (Duitsland) brak er werkelijk brand uit. De
sirenes loeiden, doch de brandwacht dacht, dat bet slechts een proef van
dc sirenes was. Toen zij eindelijk op het toneel van de brand arriveerde,
was de fabriek een laaiende fakkel: een miljoen mark schade.
Kamercommissie vreest:
P.B.O. in impasse
De vaste commisise voor bezitsvor
ming en P.B.O. uit de Tweede Kamer
vreest, dat de publiekrechteliike be
drijfsorganisatie in een impasse
dreigt te geraken. In haar voorlopig
verslag over de afdeling bezitsvor
ming en PJ5.0. van de begroting van
binnenlandse zaken, bezitsvorming
en P.B.O. geeft de commisie aan deze
vrees uiting.
Vrij algemeen, aldus het verslag,
zag men in het feit, dat in het afge
lopen zittingsjaar van de Staten-Ge-
neraal slechts één instellingsbesluit
van een bedrijfslichaam het Staats
blad bereikte, toch wel een duidelijk
symptoon van de impasse, waarin
de verdere verbreiding van de PBO
dreigt' te geraken.
Verscheidene leden der commissie
en zeer vele andere met hen wezen
er op, dat de ontwikkeling van de
PBO niet alleen wordt geremd door
factoren van technische aard maar
vooral door weerstanden, welke uit
een bepaalde mentaliteit voort
vloeien. De PBO kan zich slechts
goed ontwikkelen, wanneer er een
sfeer van vertrouwen is tussen de be
drijf sgenoten.
Naar de mening van de leden, is
dit gebrek aan vertrouwen en inzicht
de grote hindernis tot verwezenlij
king van de PBO. Zij vroegen zich af,
welke maatregelen de regering kan
treffen om deze hindernis te helpen
nemen.
Het had enige leden verbaasd, dat
ook nog een vraagstuk vormt de po
sitie van de S.E.R. in ons staatsbestel.
Deze is immers in de wet geregeld.
Wil de minister uiteenzetten wat hij
hiermee bedoelt en welke problemen
de positie van de S.E.R. in ons staats
bestel oproept?, zo vroegen zij.
B en W. van Groningen
Ambtenaren mogen
demonstreren
B. en w. van Groningen menen, dat
ambtenaren, die geacht worden niet
te mogen staken, niet het recht be
twist mag worden hun standpunt op
een demonstratie kenbar te maken.
Aldus burgemeester J. Tuin, die gis
teravond in de gemeenteraadsverga
dering inging op vragen dienaangaan
de die waren gesteld door het raads
lid H de Groot (AR) dit laatste naar
aanleiding van het feit, dat op 26 ok
tober aan gemeente-ambtenaren, die
in Den Haag wilden deelnemen aan
een demonstratie tegen de regerings-
politiek op het gebied van de ambte
narensalarissen, extra verlof was ver
leend.
Er is geen sprake van stimuleren
van deze bijeenkomst, aldus b. en w.,
die het onjuist achten ambtenaren
verlof te onthouden om van hun
recht op protest gebruik te maken.
Door het verlenen van dit verlof is
geen stelling genomen tegen het be
leid van de regering. Het college
heeft zich van een oordeel in deze
onthouden. Het heeft alleen als wet
gever aan de ambtenaren gelegenheid
gegeven hun mening kenbaar te ma
ken. De grote meerderheid van de
raad bleek het na langdurige dis
cussies met het standpunt van het
college eens te zijn.
ARBEIDER IN STEENFABRIEK
VERONGELUKT.
In Lienden is een arbeider uit de
steenfabriek „Van Hesteren en Jan
sen op een afschuwelijke manier
om het leven gekomen. De arbeider,
de 57-jarige M. de Wit uit Opheusden,
is in een grondmengmachine geval
len en door de messen van deze ma
chine totaal in stukken gesneden.
Pas na een half uur zijn de resten
van het ontzielde lichaam gevonden.
De arbeidsinspectie stelt een onder
zoek in.
