Als vanouds: goede 3 oktober
ER WAS EENS
Feestdag, die vele ex-Leidenaars
naar hun oude liefde terugvoert
Taptoe duurde twee en half uur
Militaire parade trok
veel belangstelling
een sprookje voor jong en oud Leiden
Vele vorstelijke personen en hofhoudingen reden
drie en een half uur door een feestende stad
Regen liet op enkele druppeltjes
na verstek gaan
VRIJDAG 4 OKTOBER 1957
DE LEIDSE COURANT
PAGINA II
Minder druk dan andere jaren
Gisteren hebben wij de indruk gekregen, dat 3 oktober vooral een feest
is voor de oud-Leidenaars. Zoveel banden worden op deze dag gelegd. Het
hart van de Leidenaars blijft steeds naar dit feest trekken. Op het station
werden in de morgenuren weer duizenden aan de Sleutelstad afgeleverd;
er waren weer hartroerende begroetingsscenes, en de gesprekken werden
in de café's die top-omzetten maakten, voortgezet.
De geur was weer die van de penen en uien in de hutspot; de kleur was
weer: rood-wit. Het is jammer, dat de zon niet vaker zijn oranje stralen
aan deze kleuren heeft toegevoegd; we mogen niet klagen, maar enthou
siast zal toch niemand over het weer geweest zijn. Er woei een vrij gure
wind en zo nu en dan stroomden uit de dikke wolken een paar handen vol
regendruppels omlaag. Het begin van de optocht bijvoorbeeld, om één uur
's middags verloor iets van zijn feestelijkheid onder regendreiging. Maar
het bleef bij dreigen, de deelnemers, waarvan er velen in dunne gelegen
heidskleedjes gestoken waren, zijn vrijwel droog overgekomen.
Leiden was op deze 3 oktober min
der druk dan andere jaren, men
merkte het aan de belangstelling bij
de optocht. Zelfs lieden die door de
natuur niet met lengte zijn gezegend,
konden meestal op een van de dunne
plekken in de belangstelling wel iets
van de optocht zien; men merkte de
geringe drukte ook bij de windhon- grote stromen naar het Levendaal
den-rennen op het Levendaal, bij de waar sinds half negen een spectacu-
tober-vereniging uitgezwermd om de
diverse activiteiten op verschillende
punten in de stad tot een goed einde
te brengen.
Windhonden.
Na de parade trok het publiek in
militaire mars en op het feestterrein.
Het vermoeden is gerechtvaardigd,
dat de A-griep een spaak in de wie
len heeft gestoken, misschien waren
er velen die hun haring en witte
brood op bed naar binnen hebben
gewrongen, het is ook mogelijk, dat
sommigen zich onder de dreiging van
de A-griep niet op straat hebben ge
waagd.
Reveille.
Hoe het ook zij, het is toch weer
een goede 3 oktober geworden. Als
vanouds werden de feestelijkheden
op deze dag ingezet met de reveille,
de wekroep tot de burgerij om de
slaap uit de ogen te wrijven en zich
met hart en ziel in het feestgewoel
te werpen.
Velen stapten in schoenen, die hen
naar de uitdeling van haring en
wittebrood moest voeren. Niet alle
tien duizend belangstellenden heb
ben van het voorrecht tot de rijk
bedeelden te mogen horen, gebruik
gemaakt. De „morgenstemming"
heeft het van de traditie gewonnen,
maar toch hebben in de loop van
twee uur velen hun rantsoen zee
banket en brood in ontvangst geno
men. Natuurlijk was onder hen de
eerste burger van Leiden, die ten
gerieve van de fotografen het visje
in zyn keel liet glijden, ook al wordt
gefluisterd, dat haring niet tot zijn
lievelings gerechten behoort. In ieder
geval heeft niemand daarvan iets
kunnen merken. Intussen waren de
commissieleden van onze goede 3 ok-
SCHUTTERSVELD
GEEN
MODDERPOEL
De verspreide buitjes konden het
feestvuur op het Schuttersveld met
geen mogelijkheid doven. De regen
viel als kleine druppeltjes op een
reusachtige groeiende plaat. We dan
sten en zongen tot diep in de nacht,
we keken naar het vuurwerk en lach
ten om de „groentjes" die, hand in
hand, als een reusachtige slang tus
sen de kraampjes en amusements
tenten kronkelden. Voor één avond
dachten we niet wat onze buren er
van zouden zeggen. Leiden was ont
zet en Leiden vierde feest
Dit jaar waren de kaplaarzen
waarmede vele feestgangers hun on
derdanen gesierd hadden bijna over
bodig. Het terrein was wel niet direct
zo vlak als een arfaltweg maar zelfs
achteraan nog zeer goed begaanbaar.
De modderpoelen uit vorige jaren
waren zo goed als verdwenen zodat
zelfs de meest verstokte „hosser"
geen vuile schoenen behoefde te ha-
len.
Na sluitingstijd van de café's ein
digde het feest op de luidruchtige
manier die de nacht na 3 oktober
Leiden's straten kenmerkt, maar die
gelukkig bewees dat de extra be
schuttingen van de winkelruiten dit
keer overbodig waren.
laire demonstratie in het rennen van
windhonden werd gegeven. De Zuid-
Hollandse Vereniging van houders
van windhonden organiseerde dit
evenement.
Bij de start was het een drukte
van belang. De honden lieten een
zenuwachtig gekef horen, zij waren
kennelijk door de wedstrijdkoorts be
vangen, tot zij op de „haas" een
lap, die aan een touw door een lier
werd voortgetrokken afvlogen. Nu
bleek wel hoe groot de snelheid van
deze race-machines is. Snelheden, die
de negentig kilometer per uur over
treffen.
In de wedstrijd van de Greyhounds
werd in de B.-klasse nummer een:
Nornton, 2. Shaddy v. d. Grey Manor,
3 Butterfly en 4 Amber of Birthday.
De prijzen in de Whippets A-klasse
waren voor 1 Mosquito, 2 Bellatrix,
3 Memory.
Na de windhondenrennen hield
Swift een wielerwedstrijd voor as
piranten. Er werden enige serie's in
de sprint van 300 meter gereden.
Nummer 1 werd R. Riethoven, 2 B.
Zoet en 3 J. Riethoven. De 15-jarige
R. Riethoven sleepte hiermede zijn
16e overwinning in de wacht.
Tijdens de wedstrijden was er een
klein incident. In de sprint reed Ko
len tegen Kasteel op. Beide renners
vielen, tot schrik van de omstanders.
De „schade" bleek gering te zijn, al
duurde het enige tijd vóór de renner
Kolen overeind kwam. Hij had geen
letsel opgelopen en in een volgende
sprint reed hij weer mee.
Meer dan twee en een half uur heeft het centrum van de Sleutelstad
op de vooravond van haar grootste feest in de ban gelegen van een hart
en oorverwarmende klatering, van feestelijke muziek en het roeren der
trommen. Reeds ver voor zevenen kwamen van heinde en verre, en niet
alleen van binnen de stad, de groepen aanmarcheren, hun komst luide
aankoitöigend met tromgeroffel en trompetgeschal, op weg naar het Kaas-
marktterrein. En inmiddels vulden de trottoirs langs de route zich met
toeschouwers, rijen dik. Hier en daar zag men tussen de zwarte haag
mensen een lampionnetje lichten, maar men kon nog lang niet van een
verlichte straatgarnering spreken; misschien dat volgend jaar wat dit be
treft beter bijgedragen zal worden aan de feestvreugde. Hoewel de tem
peratuur niet bepaald hoog genoemd mocht worden, heeft het weer zich
buitengewoon goed gehouden. De over het algemeen snel voorbijtrekkende
wolken gaven de sterren voldoende kans om van het schouwspel beneden
mee te genieten.
Om half acht zette de stoet zich in
beweging, de taptoe was begonnen.
Spraken wij vorig jaar van een gro
tere taptoe dan tevoren, woensdag
avond was de manifestatie zo mo
gelijk nog groter, lichter en verzorg
der, met deze restrictie, dat de griep
veel roet in het eten reeft gegooid,
anders was de toeloop veel groter ge.
weest.
Een schier eindeloze slang kron
kelde zich door straten, brede en
smalle, en langs grachten. Ontbraken
veelal de fakkels en lampions langs
de weg en in de vensters, de taptoe-
jeugd was in ruime mate van deze
attributen voorzien en de grote groe
pen deinende lichtpunten in de verte
waren een lust om te zien. Ook nu
weer was het massale deelname
van jongeren: alle denkbare sport
verenigingen uit Leiden en daarbui
ten waren vertegenwoordigd, som
mige met een eigen trommel- of
pijperkorps. Van de speeltuinvereni
gingen zagen wij wederom kleurig
uitgedoste groepen en ook de pad
vinderij en de gidsen zetten hun
beste beentjes voor. Even werden wij
nog aan de Zondvloed herinnerd toen
wij de door vrolijke meisjes gedragen
mededeling lazen: De schoonste die
ren mochten mee in de ark van Noë,
en deze „schone dieren" liepen dan
ook parmantig mee in de stoet. Bij
zonder aardig ook was een heuse
gouden koets, gedragen, niet getrok
ken, door „palfreniers". De inzitten
den kwamen helaas niet aan de rust
toe welke men over het algemeen
toch kan genieten in een koets. Het
koninklijk voertuig had geen bodem
en de arme prins en prinses moesten
lopen; wij menen zelfs gezien te heb
ben, dat de prins, bij het torsen van
de vracht, van binnen een handje
hielp
Verkenners van de Jan van Hoof-
groep voerden een miniatuur Waal
brug met zich mee, welke brug bij
Nijmegen tijdens de bevrijding van
deze stad door het heldhaftig optre
den van Jan van Hoof gespaard bleef
voor vernietiging. Dat de hutspot
Duizenden stonden langs de route
Nauwkeurig op tijd, precies om
half tien trok de militaire parade
langs het stadhuis. De paradecom
mandant, majoor Evers, die, geëscor
teerd door motorrijders de Konink
lijke Marechaussee, rechtop in zijn
jeep staande de colonne voorafging
bracht fier de eregroet aan Jbr. mr.
F. H. van Kinschot, Brigade-generaal
van Dijke en Brigade-generaal Schef-
fer die voor het stadhuis de parade
afnamen.
Vlag achter de commandant trok
de kapel der Grenediers voorbij en
hierna volgde enkele peletons van de
kokschool uit de Doelenkazerne, een
peloton „Van Heutz" en een peloton
der Nationale Reserven. Van de Na
tionale Resedve was ook de muziek
corps vertegenwoordigd. De mar
cherende pelotons konden ondanks
hun stoere paradepas geen diepe in
druk achterlaten. En der oorzaken
hiervan was dat in de polotons van
de kokschool een afvaardiging van
bijna alle onderdelen der Koninklijke
Landmacht ondergebracht was wat
de eenheid van tenue niet direct be
vordert. De nieuwe rubberschoenen
droegen er ook niet toe bij de stram
me parades uit vroeger jaren te doen
vergeten.
De pelotons studenten staken on
danks hun „voorwereldlijke" unifor
men gunstig hierbij Indrukwek
kender echter waren de batterijen
luchtdoelartillerie die met keurig op
gepoetste 4-T.L.'s en vierlingmitrail
leurs voorbijrolden.
Zes toestellen van de vliegbasis
Valkenburg gaven het geheel een
„all-round" militair tintje.
De duizenden Leidenaars, die over
al langs de route vier-vijf- rijen dik
opgesteld stonden, zullen met vol
gende 3-oktoherfeest de militaire pa
rade niet willen missen.
deze dagen weer bij de Leidenaren in
trek is bewezen een aantal sportlie
den, die ons op een spandoek de ver
zekering gaven, dat alle atleten huts
pot eten. Volgens ons zijn er maar
weinig Sleutelstadbewoners die zo'n
opwekkend advies op 3 oktober in de
wind slaan en dit eten vergeten. En
zo ging de lange, lange optocht van
deelnemers voorbij aan de ogen van
de vele duizenden. Het Van der
Werffpark was herschapen in een
feeërieke sprookjestuin, badend in
een zee van zacht licht waarmee de
gloed van de brandende fakkels fel
contrasteerde. Naast dit paradijselijke
plekje grond, waar burgemeester Van
der Werf boven alles en allen ver
heven de hem gebrachte hulde in
ontvangst nam, verhief zich de rag
fijne, sierlijke toren van de Lode-
wijkskerk, als een lichtend monu
ment van de beste Hollandse cultuur
zich afstekend tegen een diepdonkere
hemel. An de voet van het standbeeld
van de Leidse held werd namens de
3 October Vereniging een krans ge
legd waarna voor bestuur der ver
eniging en andere autoriteiten werd
gedefileerd.
Ditzelfde herhaalde zich bij het
monument van Jan van Hout bij het
Plantsoen: kranslegging en défilé. De
kóp van de stoet had allang dit eind
punt bereikt toen de R. K. „Leidse
Harmonie Kapel", welke de staart
vormde, de Breestraat nog niet was
opgemarcheerd. Opstoppingen van
enige betekenis hebben zich niet
voorgedaan, alles was voortreffelijk
geregeld en ook het publiek heeft
veel tot deze goede gang van zaken
meegewerkt, dat mag ook wel eens
gezegd worden. Zo is deze herden
king van Leidens ontzet met een
klinkende en feestelijke inzet ge-^
opend. De muziekkorpsen, bands en
verenigingen trokken, compleet met
fakkels en lampionnen, met vliegend
vaandel en slaande trom af. De dui
zenden toeschouwers verspreidden
zich langzaam en bevolkten het cen
trum op een manier zoals Leiden
maar zelden meemaakt. Velen repten
Lakenhal had niet
te klagen
Ook de Lakenhal heeft giste-
middag zijn aandeel in de 3 ok
toberfeestviering gehad, al ging
het hier minder rumoerig toe
dan op de Haarlemmerstraat of
op het lunapark. Van tien tot
twaalf uur 's morgens was het
museum gratis opengesteld voor
wie er maar binnen wilde gaan.
Dat de Hutspot op de witte con-
sol er «liet voor niets stond is
wel aangetoond door het grote
aantal bezoekers, dat van de ge
legenheid heeft gebruik gemaakt,
dit vijandelijke voorwerp uit de
Lammenschans dat in handen
viel van de uitgehongerde Leide
naren nog eens aandachtig te
beschouwen en zich te wijden
aan diepgaande bespiegelingen
aangaande de barre dagen om
trent Leiden's beleg en ontzet.
Waren er vorig jaar altijd nog
1721 personen, standgenoten en
vreemdelingen, die van tienen
tot twaalven de hutspot, Lucas
van Leyden, Jan Steen en ande
re grootheden met een bezoek
vereerden, dit jaar was de toe
loop groter en dwaalden er 1778
minnaars van onze vaderlandse
cultuur door het gebouw. Dit
was wel een hoogtepunt te noe
men op de feestdag. Liep het
aantal bezoekers bij andere eve
nementen ten gevolge van de
hordnekkige griep terug, bij de
Lakenhal was sprake van het
tegendeel en dit kan niet anders
dan toe te juichen zijn
0/J7P9 Met "AKKERTJES"
VRIfc» bent li zó betert
De twee maal tweelingen van Paridon, twee en drie jaar oud, gingen
gistermorgen ook met hun wittebrood naar huis
II
II
Het was een zonnige drukte gistermiddag tegen een uur op de Burggra-
venlaan waar de opstelling van de sprookjesoptocht plaats vond, welke
een kleurrijk hoogtepunt in Leidens feestviering zou worden. Precies op
tijd stak de leider van de stoet, de heer N. A. Commandeur, zijn rijzweep
omhoog en zetten de eerste ruiters zich in beweging. De belangstelling
van de tienduizenden langs de weg was groot te noemen, maar toch heeft
de A-griep ook bij dit 3 oktoberfeest een aardig woordje meegesproken.
Enkele minuten over enen begonnen er een paar regendruppeltjes te val
len, doch deze vermochten niet de belangstelling te verflauwen. De jon
gens en meisjes van het Jeugdorkest „De Burcht" sloegen hun plastic
schoudermanteltjes om en het ongemak was al weer de wereld uit. Er
zijn deze middag nog wel meer druppeltjes gevallen en af en toe keek
men zorgelijk naar de hemel, maar we mogen zeggen, dat de weergoden
Leiden gunstig gezind zijn geweest, afgezien van de gure wind.
der. Maar eenmaal in de stoet had
zij aller belangstelling en op de wa
gen ervóór, bij de kabouters, was het
reuze gezellig. De boze koningin liep
er achter terwijl ondeugende kinde
ren haar aan de haren of kleren trok
ken en haar met takkenbossen onder
de neus kietelden.
Honi soit qui
mal y pense
Kleurrijk patroon.
En dan de Optocht. „Er was eens...",
inderdaad een sprookjes verhaal op
wielen en te paard. Maar het moet
ons van het hart, dat aan sommige
onderdelen iets meer aandacht be
steed had kunnen worden. De af
werking van de meeste praalwagens
was over het algemeen prima, doch
bij een enkele koninklijke koets lag
de verf er wat té dik boven op. Voor
al de kinderen zullen van de ettelijke
taferelen genoten hebben, welke men
uit de overbekende sprookjes van de
gebroeders Grimm en van Hans An
dersen gekozen had. De Sprookjes
wagen had zó uit een bloemencorso
weggereden kunnen zijn, bedolven als
hij was onder een kleurig patroon
van frisgetinte bloemen. De goede fee
er boven op deed de sfeer alle eer
aan en las uit Sprookjes van Moeder
de Gans. Sneeuwwitje was eigenlijk
een zielig figuurtje. Op de Bruggra-
venlaan lag zij moederziel alleen er
gens op straat in haar glazen kistje en
niemand schonk enige aandacht aan
zich naar het Schuttersveld, waar het
Lunapark in al zijn aantrekkelijk- j
heid lag te wachten. De feeststem- haar omdat men het te druk had met
ming is woensdagavond geen ogen- opstellen; een enkeling schudde mee-
blik verdwenen. warig het hoofd en liep dan weer ver-
De schamele resten zijn voor de ge meentereiniging.
Het sprookje van de Nachtegaal
viel bij alle toeschouwers ook zeer in
de smaak. Hier was grote zorg aan
besteed en de gehele groep was met
smaak opgezet. De eerste wagen, wat
men noemt een Praalwagen van Chi
nese pracht, werd bezet door de kei
zer van China, die met zijn hofhou
ding van de zang van zijn geliefde
vogel zat te genieten. De nachtegaal
vlood echter henen en de keizer
werd ernstig ziek. Dit zagen wij voor
gesteld op de volgende wagen een
doodzieke keizer, die er gelukkig nog
niet zó erg aan toe was, dat hij het
volk langs de straten niet kon toe
wuiven. Angstaanjagend was de
Dood bij zijn bed, maar zijne ma
jesteit was hierdoor niet in het minst
geïmponeerd. In het gevolg liepen
zijn lijfartsen; een dezer lieden had
zijn vak nog eens extra laten uitko
men door met een plakkaat „lijfjes
arts" op de borst te lopen.
Assepoester zagen we in al haar
ellende neergedoken zitten bij de va-
tenwas; haar familie nam het er
maar van. In een imitatie-gouden
koets volgden haar a.s. schoonouders,
die op zoek waren naar een geschik
te vrouw voor hun zoon. Hoe het
sprookje afliep zag men in de echte
Gouden Koets, getrokken door vier
gevlekte schimmels met het rode
tuig, werkelijk een magnifieke wa
gen, in goud en dieprood en vier
oranje pluimen boven op de koets.
Achter de ramen ontwaarde men het
prinselijk paar, dat de menigte
vriendelijk toeknikte. Op de portie
ren stond in het wapen geschreven,
wellicht ten overvloede: Honi soit
qui mal y pense, maar dat zullen
slechts weinigen gezien hebben.
Suikerzoete dakpannen.
Hans en Grietje waren in de han
den gevallen van de boze toverheks
en Hans zat al achter de tralies van
een klein hokje. Het was een heerlijk
pannekoekenhuisje daar op die
praalwagen met suikerzoete dakpan
nen. Achter de heks en de arme
kinderen liepen de dieren van het
bos om Hans en Grietje te verlossen.
In een fraaie karos olijfgroen van
kleur en opgestoken met herfstbloe
men, kwamen vervolgens de ouders
van Doornroosje, een koning en een
koningin, met de pas geboren Doorn
roosje bij zich. Op de wagen welke
volgde zag men de weefspoel. Ook
deze praalwagen zag er keurig uit.
Een echt ouderwetse mailcoach
bracht ons in latere jaren, zo begin
vorige eeuw. Hierop zaten de twaalf
maanden van het jaar met Vader
Tijd op de bok. Het merendeel van
deze maanden had van de straffe,
frisse wind geen last. Wij menen, dat
alleen juli en augustus iets luchti
ger gekleed waren; een niet geheel
gerechtvaardigd optimisme derhalve
in deze koude contreien. Oudejaars
vierders en -sters liepen vrolijk kou
tend voor en achter de twaalf met de
post.
Slapend door de stad.
Van de groep De Prinses op de
erwt vonden wij het gevolg te paard
buitengewoon goed: kloeke ruiters en
edelvrouwen in mooie renaissance
kledij, werkelijk rijke costuums. De
prinses zelf lag op een droom van een
wagen, maar sliep toch niet. Zij en
de zieke Chinese keizer zullen wel
het minst vermoeid van allen bij do
finish zijn aangekomen. Als origineel
slot van het sprookjesfeest kwam een
kunstig gecomponeerde wagen met
een indrukwekkende olifant, die met
zijn lange snuit het sprookje uit
blies, maar niet de indrukken welke
de duizenden en tienduizenden langs
de kant gedurende wel twintig mi
nuten met kennelijk genoegen onder
gingen.
Zo'n paard toch
Het zou een wonder zijn geweest
indien alles zonder storingen verlo
pen zou zijn, doch deze bestonden
gisteren alleen uit een paar strem
mingen; een enkele maal dreigde het
gevaar, dat de kop van de optocht
zou stoten op de staart en dat zou
een rare situatie zijn geweest, maar
bij een stoet van zulk een lengte
mag men alles verwachten. Iedereen
heeft zijn best gedaan om dit evene
ment in de 3 oktoberviering tot een
welslagen te brengen en in deze opzet
is men volkomen geslaagd. Ook de
paarden hebben zich goed gehouden
al heeft een der dieren zich bij de
aanvang' enigszins misdragen door
een lid van de 3 October Vereniging,
die in een der rijtuigen gezeten was,
in diens nek te snuiven, maar het
paard maakte later zijn excuus en het
incident was weer vergeten. „Er was
eens...." is naar onze mening een
goede greep geweest na de jaren van
historische optochten. De oneffenhe
den hier en daar hebben aan het ge
heel geen afbreuk kunnen doen.
Behalve verschillende landelijke rij-
verenigingen, een afvaardiging van
de Leidse studenten en andere ver
enigingen werd aan de optocht deel
genomen door 8 muziekkorpsen n.l.
Harmonikapel „Werkmans Wils
kracht", de R.K. Leidse Harmonieka
pel, het Juniorenkorps van „Kunst
en Genoegen", de harmoniekapel
„Trouw en Durf', „Nieuw Leven",
Eerste Leidsè Jeugdorkest en Drum
band „De Burcht", „Concordia" *n
de tamboers en pijpers van „Kunst
en Genoegen",
