Parlementair industriebezoek
aan Leiden en Sassenheim
mm
Twee bussen in Warmond
op elkaar gereden
WOENSDAG 11 SEPTEMBER 1957
DF LETDSE COURANT
PAGINA 5
Na het gezamenlijke bezoek van
de leden van de Eerste en de Twee
de Kamer, die op uitnodiging van de
vier centrale werkgeversbonden deze
week een vijftigtal bedrijven bezich
tigen, hebben de deelnemers zich in
twee groepen gesplitst, waarvan de
ene de reis naar midden- en oostelijk
Nederland voortzette, terwijl de an
dere groep bedrijven in het westen
ging bezoeken.
Dat waren in Haarlem Droste's
Cacao- en Chocoladefabrieken, Jo-
han Enschede en Zonen grafische in
richting, de kousenfabriek Hin en de
filmfabrieken Polygoon. In Leiden
werden bezocht: de Nederlandse Ro
togravure Maatschappijde meelfa
briek „De Sleutels" v/h De Koster
en Co en Royal Typewriters (Hol
land), alsmede Sikkens Lakfabrieken
in Sassenheim.
Splitsing.
Sloeg gistermiddag .bij het Leidse
station een aantal leden van de Sta-
ten-Generaal de weg naar Sassen
heim in (Sikkens Lakfabrieken), een
ander deel koos zich de weg naar de
N.V. Rotogravure Maatschappij aan
het Galgewater. Aangezien echter
„alle goede dingen uit drieën bestaan,
splitste zich ook een gezelschap in
oostelijke richting af. Het waren de
parlementariërs mej. Schilthuys en
de heren Korthals, Daams, Versteeg,
Van Lier e:i Posthumus, die de Ro
togravure lieten voor wat zij was en
hun belangstelling concentreerden
op de N.V. Royal Typewriters en de
N.V. Meelfabriek „De Sleutels" v/h
De Koster Co, beide gelegen aan
de Oosterkerkstraat. In hun gezel
schap bevonden zich bovendien af
gevaardigden van de verenigingen,
die deze parlementaire trip hadden
georganiseerd.
Bij de „Royal Typewriters".
„RoyaP", nog een jonge industrie
in Leiden was bij dit bezoek de "er
st e ontvangende partner. De Neder
landse directeur van dit concern, mr
G. F. Rijnders, stelde het in zijn
woord van welkom bijzonder op prijs
dat ook Leiden in dit bezoek was
opgenomen.
In zijn inleidend woord schonk mr
Rijnders aandacht aan de ontwikke
ling van het Nederlandse bedrijf van
de „Royal", waarin thans in Leiden
circa 600 werknemers werkzaam zijn.
Een aantal, dat zeer binnenkort nog
belangrijk zal worden uitgebreid. Zo
als bekend krijgt de „Royal" over
enige tijd ook de beschikking over
de vrijkomende terreinen van de al
hier gevestigde Rijkswerkplaats.
Voorts deelde mr Rijnders mede,
dat de N.V. in oktober ook de pro
ductie van de kofferschrijfmachine
ter hand zal nemen. Hoewel de di
recteur zeer tevreden was over de
export circa90 tot 97 kon
z.i. de binnenlandse afzet belangrijk
worden opgevoerd. Tenslotte bracht
hij de Kamerleden onder het oog,
dat ook vele minder valide arbeids
krachten een plaats in het bedrijf
hebben gevonden.
De heer Wichers gaf vervolgens
een uiteenzetting over de eigenschap
pen van het product, dat uit niet
minder dan circa 2200 onderdelen is
samengesteld, waarna een rondgang
door het bedrijf werd gemaakt. Van
de directie-secretaris, de heer D. W.
Joekes, vernam het gezelschap, dat
momenteel circa 130 schrijfmachines
per dag de band verlaten, een aan
tal, dat volgens een nieuw produc
tie-schema in de toekomst nog wordt
opgevoerd tot ruim 140.
Naar de meelfabriek
„De Sleutels".
Met een geheel andere facet van
het Nederlandse bedrijfsleven wer
den de parlementariërs deze middag
geconfronteerd tijdens het bezoek,
dat zij brachten aan de N.V. Meelfa
briek „De Sleutels" v/h De Koster
Co. Hier waren het de heren H.
J. de Koster en ir F. K. T. Beukema
toe Water, die het gezelschap reeds
bij de ingang een hartelijk welkom
toeriepen. Gaf de heer De Koster
een uiteenzetting van de produkten,
welke in dit miljoenenbedrijf men
heeft een omzet van 30 a 40 miljoen.
In de fabriek van de Royal Type
writers te Leiden.
per jaar! vervaardigd worden, ir
Beukema toe Water schonk aandacht
aan de technische gang van zaken in
dit bedrijf, dat er dagelijks in eerste
aanleg voor zorgt, dat honderddui
zenden hun boterham op tafel vin
den.
De heer De Koster weidde meer
in het bijzonder uit over de commer
ciële gang van zaken bij het bedrijf
en het onderscheid, dat men moet
maken tussen tarwebloem en onge-
build meel, waarbij hij zijdelings
aandacht vroeg voor de Internationa
le tarwe-overeenkomst, welke z.i.
niet het juiste effect sorteert.
Ir Beukema gaf toen het parle
mentaire gezelschap een indruk van
het meest spectaculaire onderdeel
van dit bezoek: een in bedrijf zijnde
molen.
Een rondgang door dit op moderne
leest geschoeide bedrijf schonk het
gezelschap de overtuiging, dat hy
giëne en veredeling van het produkt
hier hand aan hand gaan, terwijl een
laboratorium zorgt voor de zo hoog
mogelijk opgevoerde melange van het
meel. Bovendien werd het het gezel
schap duidelijk, dat de bedrijfscon-
tróle bij „De Sleutels", via de proef-
bakkerij, hoog is opgevoerd en dat
men de grootste zorgen besteedt aan
het eindprodukt.
Tijdens een nabespreking, waarbij
zowel de directies van „Royal" als
„De Sleutels" tegenwoordig waren,
werden nog enkele actuele proble
men, w.o. het vraagstuk van de ge
meenschappelijke markt, aangesne
den.
Aan het einde van dit gecombineer
de bezoek dankte het Tweede Kamer
lid, de heer Korthals, voor de indruk,
welke de parlementariërs deze dag
van enkele Leidse industriën hadden
ontvangen, waarbij hy zich in het
bijzonder richtte tot de heren De
Koster en ir Beukema toe Water, die
(Euromarkt en parlementaire en-
de 'overheid reeds enkele malen
quête-commissie) van hun deskundi
ge adviezen op de hoogte hadden ge
steld.
Bij de Rotogravure.
De groep die de Nederlandse Roto
gravure Maatschappij bezocht, be
stond uit de Tweede Kamerleden mr
A. M. I. H. Baeten, Th. D. J. M. Koer
sen, G. Boekhoven jr., H. M. Frans-
sen en mr M. Vrolijk, het Eerste Ka
merlid J. Tjalma en de leden van de
griffie mr P. A. H. J. Kuipers en ds
A. Sprey. Namens het Verbond van
Nederlandse Werkgevers trad mr P.
A. H. Noordwal op.
In de directiekamer werden de gas
ten verwelkomd door een der di
recteuren, de heer mr S. C. H. Coe-
bergh, die er zijn spijt over uitsprak
dat zijn mede-directeur, de heer J.
C. Stafleu door verblijf buitenslands
deze ontvangst niet kon bijwonen.
De heer W. J. van Hoorn, verkoop
leider van het bedrijf, gaf een tech
nische uiteenzetting van het koper-
diepdrukprocédé, dat dit bedrijf sinds
1913 wereldberoemdheid heeft gege
ven op de grond, waar eens de groot
meester van de Nederlandse beelden
de kunst, Rembrandt, geboren werd.
Daarna werden in twee groepen de
verschillende afdelingen van het ge
stadig groeiende en zich vernieuwen
de bedrijf in ogenschouw genomen,
zoals de fotografische afdeling, de
retouche-galerij, de montagezaal, de
copieer-afdeling, de etserij en de
drukkerij.
Tijdens een genoeglijk, rustiger
persoonlijk contact tussen bedrijfs
leiding en bezoekers in de cantine na
afloop van de bezichtiging van liet
bedrijf zette de heer Coebergh uit
een, dat een bedrijf als de Roto
gravure met zorg de verwezenlijking
van de Euromarkt tegemoet ziet. De
prijs van het produkt is in sterke
mate afhankelijk van de oplaag en
de grootte van de combinatie moge
lijkheden. In dat opzicht zal Duits
land tegenover ons land in een ge-
zf-.mt-nlijk vnjhandelsgebied een veel
voordeliger plaats innemen.
Een mechanisatie, automatisering,
elektronisering of hoe men dit proces
ook noemen wil, vergt enorme inves
teringen in apparatuur en voordien
in proefnemingen. Het is van het
allergrootste belang, dat de economi
sche en financiële mogelijkheden
daartoe worden geschapen en
zeker niet tegengehouden door de
overheidspolitiek.
Over velerlei detailkwesties, zowel
op economisch en technisch als op
sociaal terrein werden tijdens het on
derhoud dat het bezoek besloot, vra
gen gesteld en beantwoord. In de
zeer prettige sfeer dezer ontmoeting
werd, zoals ook de heer Vrolijk in
zijn dankwoord namens de bezoekers
opmerkte, de basis gelegd voor
wederzijds begrip der moeilijkheden
en mogelijkheden.
In het kader van het Parlementair
Industriebezoek door leden 'an de
Eerste Kamer der Staten Generaal
bezochten dr. M. A. M. van Heivoort,
dr. M. M. A. Jansen en H. J. A. Ver
beek, leden der Tweede Kamer en
mr. W. Koops, commies-griffier en
mr. J. G. L. Nolst Trenité, lid der
griffie der Tweede Kamer, het be
drijf van Sikkens Lakfabrieken N. V.
te Sassenheim.
De leden van het Parlement wer
den vergezeld door de heer A. A.
Lind, medewerker van het Sociaal
Werkgevers Verbond.
De bezoekers werden ontvangen
door de plaatsvervangend directeur
van Sikkens Lakfabrieken N V., ir.
A. v. Driel en de adjunct-directeuren
van dit bedrijf E. Broekema, R. Ries
ling en L. van der Plas.
Na een kort welkomstwoord tot de
bezoekers, hield ir. A. v. Driel een
inleiding over de ontwikkeling van
het in 1792 gestichte Sikkens bedrijf.
Vervolgens maakten de 'eden van
het Parlement een excursie door de
fabriek, waarbij aan de nieuwe be-
drijfsvleugel met de zeer moderne
outillage bijzondere aandacht werd
besteed.
Vervolgens vond in de afdeling
Technische Voorlichting voer de In
dustrie een demonstratie plaats van
de nieuwste mechanische lakopbreng-
methoden, die vooral bij het huidige
streven naar opvoering van de pro-
duktiviteit in het arbeidsproces van
groot belang geacht moeten worden.
In het physisch laboratorium werd
aan het slot van de excursie een aan
tal wetenschappelijke proeven ge
toond, waaraan de door Sikkens ge
fabriceerde lakken worden onder
worpen.
Tot besluit van het bezoek kwamen
de Parlementsleden tezamen in de
vergaderzaal van het bedrijf, waar
de heer L. van der Plas een uiteen
zetting gaf van het functionele ge
bruik van kleuren, dat door Sikkens
Lakfabrieken N.V. door miidel van
een kleuren-adviesbureau en de ver
spreiding van instructieve folders in
sterke mate gestimuleerd is.
Hierna werd een nabeschouwing
gehouden, waaraan, behalve door de
gasten en genoemde directieleden
van Sikkens Lakfabrieken N. V.,
werd deelgenomen door de chef van
de afdeling Personeelszaken en drie
afgevaardigden van de Onderne
mingsraad van het bedrijf.
In de loop van de middag voegde
zich bij het gezelschap de heer mr. A.
J. R. Mauritz, algemeen secretaris
van het Sociaal Werkgevers Verbond.
Boom ontworteld en lichtmast geknapt
Toen uit de richting Sassenheim
een bus van de N.Z.H. een bus, ko
mende uit de andere richting, wilde
passeren, kwamen beide met elkaar
in aanraking. De bus, komende uit de
richting Sassenheim, reed eerst tegen
een betonnen wegpaaltje op dat werd
versplinterd, vervolgens tegen een
lichtmast op, die als een lucifer af
knapte, ontwortelde vervolgens een
boom als derde obstakel en kwam
daarna tot stilstand tegen een langs
de weg staande andere boom.
Van deze bus werd de cabine totaal
vernield. De chauffeur kwam met de
schrik vrij. Behoudens enige ontvel
lingen bekwamen ook de passagiers
geen verder letsel. Ook de andere bus
werd beschadigd en ook hier geen
persoonilijke ongelukken. De politie
heeft de zaak in onderzoek.
S. G. van Looy, die anders mede zou
hebben aangezeten, herdacht.
De voorzitter, ir A. van Driel,
sprak vervolgens een inleidend
woord over de historie en over de
tegenwoordige betekenis van de
Leidse industrie. Deze heeft zich na
een korte inzinking in de jaren 1948
1952, over het algemeen gunstig
ontwikkeld.
Het aantal arbeidsplaatsen in Lei
den en omgeving, aldus spr., is de
laatste 5 jaren met 4700 gestegen,
technisch onderwijs de volle aan
dacht van het gemeentebestuur heeft.
Wij vertrouwen dat het er binnen
afzienbare tijd in zal slagen, met me
dewerking van de regering, te ko
men tot de stichting van een mid
delbare technische school, waaraan
duidelijk behoefte bestaat.
Wanneer ik hier het woningpro
bleem noem, besef ik heel goed, dat
dit geen specifiek Leids probleem is,
AVOND-BIJEENKOMST
Na het industrie-bezoek bood de
Leidse Vereniging van Industriëlen
aan haar gasten, aan de burgemees
ter van Leiden en enkele andere ge
nodigden een verfrissing aan in de
sociëteit „Amicitia" en een „Leids"
diner in het „Schuttershof".
Het menu bestond o.m. uit haring
en wittebrood en hutspot met klap
stuk.
Bij de aanvang van de maaltijd werd
het plotseling overlijden van de heer
In Sikkens Lakfabrieken
te Sassenheim.
waardoor het werkloosheidscijfer tot
een ongekend laag niveau is gedaald.
Deze styging van het aantal arbeids
plaatsen is niet alleen een gevolg
van de ontwikkeling van de bestaan
de industrie, doch ook van nieuwe
deels Amerikaanse vestigingen,
die door gemeentebestuur en rege
ring in sterke mate zijn aangemoe
digd. Met alle waardering voor de
drijfveren, die bij het aantrekken
van buitenlandse industrieën een
rol spelen, waarbij in het bijzonder
de zorg voor de werkgelegenheid in
de toekomst moet worden genoemd,
ben ik van mening, dat hierby on
voldoende rekening wordt gehouden
met de schier onoverkomelijke moei
lijkheden voor de bestaande indus
trie. De zeer krappe arbeidsmarkt,
brengt met zich mee, dat door de
nieuwe vestigingen arbeidskrachten,
merendeels geschoold, aan de reeds
gevestigde industrieën worden ont
trokken, die daarbij bij haar leve
ringsmogelijkheden in het binnen
land, maar ook en dat is nog ernsti
ger, in het buitenlano voor grote
problemen komt te staan.
Het is merkwaardig, dat in een
stad, die in zo sterke mate op de in
dustrie is geörienteerd, het technisch
onderwijs, tot voor kort zo weinig
belangstelling genoot. Terwijl gemid
deld in "Zuid-Holland in 1952 ruim
20% der jongens buiten de lagere
school geen verder onderwijs genoot,
was dit cijfer in Leiden 28% tegen
Rotterdam b.v. 9%.
Het is gebleken, dat deze ongun
stige cijfers vooral werden bein-
vloed door een geringe belangstelling
voor het lager technisch onderwijs.
Waarschijnlijk hangt dit samen met
het feit dat Leiden een relatief groot
aantal kleine zelfstandigen, zoals
kooplieden e.d. kent, die er met de
handkar op uittrekken en aan deze
zelfstandigheid de voorkeur geven
boven geregeld werk. Gelukkig is de
laatste jaren een duidelijke kentering
waarneembaar en neemt het aantal
leerlingen voor het lager technisch
onderwijs steeds toe. De onlangs ge
stichte bedrijfstechnische school, de
eerste technische school voor minder
begaafden in ons land, die ook reeds
van de aanvang af druk bezocht
wordt, wijst op het feit, dat ook het
maar dat dit overal in ons land
speelt. Ik noem het echter toch, om
dat de situatie *in Leiden anders is
dan elders. Leiden is een stad met
een historie, maar deze ouderdom
heeft ook zijn bezwaren. Door de
eeuwen heen was Leiden een om
muurde stad. Het wonen buiten de
muren was gevaarlijk, het verplaat
sen van de muren zeer kostbaar. Het
gevolg was, dat het ommuurde ge
deelte steeds sterker bebouwd wefd,
de ruimten tussen de huizen werd
steeds kleiner.
Dit is de direkte oorzaak van de
aaak onmogelijke woningtoestand in
grote delen van de oude stad Leiden,
een toestand die uit hygiënisch en so
ciaal oogpunt ten enenmale ontoe
laatbaar moet worden genoemd.
Naar schatting verkeert ongeveer
10 van de Leidse woningvoorraad
in een toestand,die voor onze huidige
begrippen ongewenst moet worden
geacht.
In deze omgeving is alle mogelijk
heid tot verpaupering aanwezig. Af
gezien van de sociale argumenten
heeft de Leidse Industrie het groot
ste belang bij een lichamelijk en
geestelijk gezonde arbeidersbevol
king. Dit is de reden dat ik meen
hier toch te moeten wijzen op deze
bestaande ongelukkige toestand,
waardoor bij het officiële tekort nog
eens een tweeduizend woningen ex
tra moeten worden geteld.
De toespraak van de heer Van
Driel werd beantwoord door het lid
der Tweede Kamer, de heer S. A.
Posthumus, die namens de gasten
dankte voor de interessante dag en
de hoffelijke ontvangst.
Aan alle gasten werd als herinne
ring door de secretaris van de Leidse
vereniging, mr Ph. J. de Ruyter de
Wildt, een verzilverd hutspotje over
handigd een aardig geschenk, dat
kennelijk zeer werd gewaardeerd.
Het gezelschap begaf zich daarna
omstreeks kwart voor 9 naar Breda.
