STOCKHOLM
RAADHUIS DE TROTS
VAN DE STAD
y,Venetië aan het Mamden" heat
dpi huig.g.en- en aeiheeup.wêlemen
Band tussen Zweeds en
Nederlands vorstenhuis
Is oud en hecht
j .1
wKL. !ÜÖf?
EEN STAD OP EILANDEN
ZATERDAG 18 MEI 1957
DE LEroSE COURANT
PAGINA 4
Eerste aanblik
ALS men van zee uit Stockholm
nadert, zoals koningin Juliana en
prins Bernhard op 21 mei, wordt het
oog geboeid door een van Zwedens
grootste bezienswaardigheden, voor
dat de boot het vasteland bereikt.
Het is Stockholms grillige kust, met
ontelbare scheren en kleine, rots
achtige en bosrijke eilanden, tegen
de 24000, waartussen de nauwe door
vaarten lopen, die dikwijls "verras
send diep (60 a 70 meter zijn). De
reis van de buitenste scheren naar
het centrum van Stockholm neemt,
met een snelle boot, haast 5 uur in
beslag. De eerste grijze scheren en
eilanden, met hier en daar een vis
sersdorp gaan langzamerhand over
in eilanden met een rijkere bomen-
en plantengroei, waar talrijke Stock,
holmers de zomer doorbrengen. Het
is hier een eldorado voor zeilers, en
zeilen is in Zweden, meer dan in de
meeste andere landen, een volks
sport.
Vroeger waren de eilanden moeilijk
anders te bereiken dan per boot en
de witte stoomboten in dit gebied
waren een karakteristiek gezicht. De
stoomboten zijn tegenwoordig in aan
tal verminderd en gedeeltelijk ver
vangen door overdekte, snelvarende
motorboten, maar ook nieuwe auto
wegen, bruggen en veren hebben de
eilanden voor de stadsbewoners ge
makkelijker toegankelijk gemaakt.
Het verkeer met passagiers- en
vrachtboten is aanzienlijk, aangezien
Stockholm de tweede haven van het
land is. Het scherendistrict heeft ook
Stockholm is een wereldstad met een
zeer druk verkeer. Taxi's zijn in de
stad zo gewild, dat de liefhebbers
doorgaans in de rij moeten staan voor
zij voor een rit in aanmerking komen.
'grote, traditionele betekenis voor de
verdediging van Stockholm en men
kan zo nu en dan op de eilanden
oudere verdedigingswerken gewaar
worden; de nieuwere zijn aan het
gezicht onttrokken.
Eilanden-rijk:
OTOCKHOLM werd 700 jaar gele-
den op de in „De Stroom"
(Strömmén) gelegen eilanden ge
bouwd, waar de Oostzee overgaat in
het Malar-meer, het op twee na groot
ste meer van Zweden. De eerste ves
tiging in Stockholm vond plaats uit
defensieve overwegingen om verdere
indringing in Zwedens voornaamste
streken te verhinderen, maar spoe
dig bleek het, dat de ligging van de
stad ook grote commerciële moge
lijkheden bood.
Stockholm wordt „het Venetië van
het Noorden" genoemd en wel op
goede gronden. Het oude stadseiland,
middeleeuws van bouw, is geheel
door water omgeven. Het nieuwere
Stockholm werd op grote schaal langs
de waterwegen gebouwd. Een ty
pisch voorbeeld is het Stockholmse
stadhuis het symbool van het
nieuwe Stockholm.
Gouden symboliek
IIET stadhuis ligt onmiddellijk ten
noordwesten van de oude stad
spiegelt letterlijk zijn rode bak
stenen muren in het water van het
Malarmeer. De massieve toren, be
kroond met de drie Zweedse kronen
uit het wapen van Zweden, valt de
bezoeker al dadelijk op. Dit opmer
kelijke gebouw, Ragnar Ostbergs
meesterwerk, is nog niet zo oud: het
werd in 1923 voltooid. Het open ter
ras naar het water met zijn bomen en
standbeelden maakt een haast Ita
liaanse indruk, wat nog geaccen
tueerd wordt door de colonnades van
De koningin en de prins zullen in het
paleis van koning Gustaaf VI en
prinses Louise logeren in de ruime
appartementen van de tweede
verdieping.
De foto laat één van de salons zien.
rieert van vertrek tot vertrek. De
meeste aandacht trekt de Gulden
Zaal, waar de stad Stockholm op 22
mei de koninklijke gasten uit Neder
land een lunch zal aanbieden. De ge
hele zaal is uitgevoerd in gouden
mozaiek en beeldt op symbolische
wijze de geschiedenis van Stockholm
uit. De grootte van de zaal en de
diepliggende vensters geven hier een
zwakke belichting, die in combinatie
met de glinstering van het mozaiek
een indruk wekt van middeleeuwse
mystiek in tegenstelling met het
licht en moderne karakter met het
aangrenzende zalen.
Stad zonder
sociale grenzen
DE drie voornaamste kenmerken
van de geschiedenis van Stock
holms bouworde zijn ook voor de he
dendaagse toerist gemakkelijk waar
neembaar. Eerst komen de gebou
wen op het oude stadseiland met zijn
middeleeuws stadsplan een onre
gelmatig net van nauwe straten, aan
gepast aan de gesteldheid van het
terrein. Dan de uit steen opgetrok-
ke stad, tussen 1850 en 1920 zowel
ten noorden als ten zuiden van de
oude stad gebouwd met huizen van
vier tot zes verdiepingen, met naar
verhouding regelmatige stratenplan
nen en aanzienlijk bredere straten
dan de middeleeuwse stad heeft.
Tenslotte ontstonden tussen 1920
en 1950 woonwijken, die meer het
karakter van voorsteden droegen,
tuinsteden met moderne flats, vrij
staande huizen en grote villaparken.
Bij de laatste ontwikkeling, na 1950,
is gestreefd naar het stichten van
een aantal woonoorden dat een grote
verscheidenheid in bouwwijze ver
toont rondom eigen centra met
eigen winkels en eigen vergader
lokalen.
In dit verband dient te worden ge
zegd, dat Stockholm gedurende zijn
ontwikkeling nooit afzonderlijke ar
beidersdistricten of speciale armen
wijken kreeg. Arbeiders, ambtenaren
en ondernemers woonden in heel
Stockholm in dezelfde districten en
dezelfde straten. Geen grenzen van
sociale groeperingen verdeelden de
stad.
de levensstandaard, die een voort
durend toenemend aantal gezinnen
economisch in staat stelt, de kosten
voor ruimere en geriefelijker wonin
gen te betalen. De levensstandaard
is zo snel gestegen, dat de nieuwe
woningbouw geen gelijke tred met de
ontwikkeling heeft kunnen houden.
Hierbij komt nog een steeds voort
gaande trek naar de "tad, die niet in
evenredigheid staat met een over
eenkomstige uittocht.
Een ander probleem is het toene
mende verkeer, dat in het centrum
van de stad zeer intens is. Hierbij
dient men er wel aan te denken, dat
de stad in feite op eilanden is ge
bouwd en dat de waterwegen en de
bruggen de mogelijkheden, de oude
verkeerswegen te verbreden en nieu
we aan te leggen, sterk beperken. Een
belangrijke ontlasting van het ver
keer wordt verwacht door de nu in
het centrum in aanbouw zijnde tun
nelweg, die in grote lijnen op.l de
cember 1957 gereed zal zijn.
ST A AT SI EBEZOE K
Het staatsiebezoek van konin
gin Juliana en prins Bernhard aan
Stockholm op 21, 22 en 23 mei a.s.
grijpen wij aan om op deze pagina
iets te vertellen over de prachtige
stad Stockholm, en over de rela
ties, die er tussen de koningshui
zen van Zweden en Nederland
bestaan.
Foto's op deze pagina zijn wel
willend afgestaan door de Zweed
se legatie.
Van tt. Erik tot
koningin Juliana
r\E familiebanden tussen de beide
vorstenhuizen zijn talrijk en in
gewikkeld en van de belangrijkste
daarvan zullen we hier een uiteen
zetting geven. De eerste band ont
stond in 1850, toen de latere Koning
Karl XV, broeder van Koning
Gustaaf Adolfs grootvader van va
derszijde, in het huwelijk trad met
Prinses Louise der Nederlanden, een
nicht van Koningin Juliana's groot
vader van moederszijde, de in 1890
overleden Koning Willem Hl. Deze
was eveneens Groothertog van
Luxemburg, welk land door een per
sonele unie met Nederland was ver
enigd, en toen bij zijn dood de Oran-
De schoonheid van de wouden van
Zweden is onovertroffen. Eindeloze
bossen in het heuvelland leveren
Zweden (papier) een rijke bron van
inkomen.
jetak van het Huis Nassau in manne
lijke linie uitstierf besteeg zijn doch
ter Wilhelmina de troon van Neder
land. Luxemburg daarentegen, waar
toendertijd vrouwelijke troonopvol
ging was uitgesloten, ging over aan
het hoofd van de Walramse tak, Her
tog Adolf van Nassau.
IWE was een broer van Koningin
Sophia van Zweden, Koning
Gustaaf Adolfs grootmoeder van va
derszijde, en zij is de tweede door
huwelijk in de dynastie Bernadotte
opgenomen prinses van het Huis Nas
sau. Voorts was Koningin Juliana's
grootmoeder van moederszijde, Prin
ses Emma van Waldeck, dochter van
een zuster van Koningin Sophia en
dus een nicht van de in 1950 over
leden Koning Gustaaf V, de vader
van Koning Gustaaf Adolf. Hieruit
volgt,dat de moeder van Koningin
Juliana, Prinses Wilhelmina, een
achternicht van Koning Gustaaf
Adolf is.
IJOE hecht de familie-relatie tussen
de Zweedse en de Nederlandse
dynastieën wel is, blijkt uit het feit,
dat Koningin Juliana van niet min
der dan elf Zweedse koningen af,
stamt tot in het hart van de mid
deleeuwen. Koning Gustaaf Vasa, de
centrale figuur in Zwedens geschiede
nis, is de stamvader van een der
meest wijdvertakte geslachten in de
wereldgeschiedenis en van hem stamt
Koningin Juliana van moederzijde
af, in de twaalfde graad. Ook van
vaderszijde, door het geslacht Meck
lenburg, behoort Koningin Juliana
tot de nazaten eveneens in de
twaalfde graad van de grote Vasa-
koning.
r\OOR andere voorvaderen komt
ook de beroemde Koning Magnus
Ladulas (gest. 1290) op haar stam
boom voor. Magnus Ladulas was een
zoon van de nog meer vermaarde
Birger Jarl, die weliswaar geen ko
ning was, maar jaren lang het land
regeerde. Door deze stamt Koningin
Juliana ook af van drie koningen van
de Erik-dynastie eveneens uit de
12e en 13e eeuw met koning Erik
de Heilige aan de spits. Koningin Ju
liana telt dus behalve vier Zweedse
koningen uit de nieuwere tijd even
eens zeven middeleeuwse Zweedse
koningen onder haar voorvaderen
in het geheel elf van Koning Gustaaf
Adolfs 44 uit de geschiedenis bekende
voorgangers op de Zweedse troon.
de zuidelijke gevel, waarvan de ar
cades beschutting bieden tegen plot
selinge regenbuien. In andere gedeel
ten vindt men invloeden van Gotiek
en Italiaanse Renaissance, maar dit
gewaagde spel van architectonische
stijlvermenging maakt een verbluf
fend homogene en moderne indruk.
Het inwendige van het stadhuis va-
Ook Stockholm kent
u/oningprobleem
|^A een expansie, die in 190 jaar
tijds de grootte van de stad
vertiendubbeld heeft, telt Stock
holm heedn ten dage 794.113 in
woners Groot-Stockholm met aan
grenzende, aan elkaar gebouwde ste
den heeft 1.080.084 inwoners) en is
een groot administratief en handels
centrum. Ook de industrie speelt in
Stockholm een belangrijke rol
40% van de bevolking is in de in
dustrie werkzaam maar deze is
niet van overwegend belang en naar
verhouding is de industrie in Stock
holm geringer van betekenis dan in
de meeste Zweedse steden. Maar een
groot aantal industriële ondernemin
gen heeft zijn hoofdkantoren in de
stad en fabrieken op andere plaatsen
in Zweden. Stockholm is het gewich
tigste knooppunt van Zwedens spoor -
en verkeerswegen, de rijksadmi
nistratie is geconcentreerd in Stock
holm, waai- de belastingen bovendien
betrekkelijk laag zijn.
De snelle ontwikkeling heeft be
paalde problemen voor het moderne
Stockholm met zich meegebracht. Het
belangrijkste is het woningvraagstuk,
daar zich op het ogenblik ongeveer
100.000 personen hebben aangemeld
voor het verkrijgen van grotere en
betere woningen. Dit houdt niet in,
dat Stockholm een vrij aanzienlijk
aantal mensen zonder woning her
bergt. In plaats daarvan is de be
hoefte aan betere woningen in de eer
ste plaats een uiting van de verhoog-
Een foto van Lapland, het gebied van
de middernachtzon.
