S)e &2id6£0oti/YCi/nt
BLOEDIGE BOTSINGEN IN
STRATEN VAN BOEDAPEST
Imre Nagy door Politbureau
als premier aangewezen
DE
Gomoelka tracht de volks
beweging te beteugelen
Regering roept Russen te hulp om orde te bewaren
Demonstraties ontaardden in vechtpartij
Poolse leiders vrijdag naar Moskou
Russische troepenbewe
gingen gestaakt
£a de weteCd lammeCt maat uaa%t
WOENSDAG 24 OKTOBER 1956
48ste JAARGANG
No. 13940
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Russen moeten helpen
om de Russen
kwijt te raken
Directeur: C. M. v. HAMERS VELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN
Telefoon: Directie, Abonnementen, Drukkerij 20935, Redactie 20015, Advertenties 20826. Giro 103003. Abonnementsprijs f0.55 p. w., f2.35 p. mnd., f7.— p. kwart. Franco p.p. f7.40 - Advertenties: 17 ct, p. mm. Telefoontjes f 1.50
BUREAUX: PAPENGRACHT 32
VERANDERING
TEN HOVE?
T'WEE maanden scheiden ons
heden van de dag, waarop
Koningin en Prins den volke mede
deelden, dat zij de toekomst weer vol
vertrouwen tegemoet zagen.
De drie „wijze mannen", daartoe
door het vorstelijk echtpaar aange
zocht, hadden hun advies uitgebracht,
en de raadgevingen, daarbij gedaan,
werden geschikt geacht de sfeer op
Soestdijk te zuiveren.
Deze sfeer werd reeds geruime tijd
vertroebeld door de invloed, welke
mej. Hof mans een vrouw, die over
„bijzondere krachten" heet te be
schikken en haar aanhang ten pa-
leize uitoefenen. Ook de Koningin is
in de ban geraakt van de vage leer
stellingen dezer vage levensbe
schouwelijke groep, leerstellingen,
welke moeilijk verenigbaar zijn met
de taak, waarvoor de Nederlandse
regering zich bij het bestuur en de
verdediging van het land ziet ge
steld. Er behoeft niet getwijfeld te
worden aan de goede bedoelingen
van de groep en aan de edele motie
ven, welke de aanhangers ervan drij
ven. De goede bedoelingen ten spijt,
blijft de indruk, dat deze groep over
dreven en onevenwichtige opvattin
gen huldigt.
Door deze groep nu is de sfeer op
Soestdijk veranderd en een wrijving
ontstaan tussen aanhangers en tegen
standers, welke verdeeldheid tot in
de hoogste regionen doorliep.
Hoewel de Grondwet bepaalt, dat
„de Koning zijn Huis naar eigen
goedvinden inricht", werd deze gang
van zaken ten hove door het ministe
rie met bezorgdheid gevolgd, zowel
wegens de geschapen verdeeldheid
als wegens de aard van de leerstel
lingen van de groep-Hofmans. Bui
tenlandse bladen hebben wel be
weerd, dat er een constitutioneel
conflict was ontstaan tussen het
staatshoofd en het Kabinet, maar dat
is, gelukkig, niet het geval geweest.
Waar echter de mogelijkheid daar
van terecht geopperd kon worden, is
het duidelijk, dat het ministerie vol
strekt niet buiten zijn boekje ging
door er zich zijdelings mee te be
moeien. Koningin en Prins hebben dat
beiden ook zo opgevat en publiekelijk
medegedeeld, dat zij drie vooraan
staande Nederlanders hadden uitge
nodigd, hen in hun moeilijkheden bij
te staan. Twee maanden geleden heb
ben beiden, eveneens openbaar, me
degedeeld, dat er maatregelen zou
den worden genomen, om verandering
te brengen in de situatie op Soest
dijk.
We laten in het midden, of de
maatregelen, op de wijze waarop zij
genomen zijn, effectief kónden zijn.
Zij zijn in ieder geval nog niet effec
tief gebleken. Twee voorname leden
van de hofhouding hielpen een En
gels sensatieblad aan (idiote) ont
hullingen, welke al bijzonder ge
schikt waren om wat aan on-.-
enigheid smeulde te doen oplaaien
tot een onherstelbare brand. Het on
gelofelijke feit van dit schandelijke
interview en het arrangeren daarvan
werd gelukkig bespioneerd en be
trapt. Dit ene bewezen feit en
hoevele soortgelijke zijn er aan voor
afgegaan? heeft het gehele Neder
landse volk doen huiveren. Het heeft
ten duidelijkste aangetoond, dat er
een radicale wijziging dient plaats te
hebben in de samenstelling van het
hof.
Naar uit het bovenstaande kan
worden geconcludeerd, is met die ra
dicale verandering van omgeving het
probleem nog niet opgelost. Een ver
anderde omgeving is echter eerste
voorwaarde om tot een oplossing van
het probleem te komen. Dit is ook
de methode geweest, door de drie
„wijze mannen" aanbevolen, en door
de opdrachtgevers geaccepteerd.
Te Boedapest hebben grote demonstraties, welke oorspronkelijk ten doel
hadden de solidariteit van de bevolking der Hongaarse hoofdstad met de
Polen tot uitdrukking te brengen, maar in feite uitdraaiden op een natio
nalistische manifestatie, in de avonduren van gisteren geleid tot uitgebreide
botsingen met de veiligheidsdienst.
De regering slaagde er niet in de orde te herstellen. Telefoonlijnen wer
den afgesneden en de stad scheen van de buitenwereld geïsoleerd te zijn.
Via de radio werd gisteravond nog het Hongaarse communistische Polit
bureau in spoedzitting bijeengeroepen Daar werd Imre Nagy gekozen tot
lid van het centrale comité en van het politieke bureau van de Hongaarse
arbeiderspartij, die beide zijn benoeming tot premier hebben aanbevolen.
Tevens heeft de Hongaarse regering aan de Sowjet-troepen gevraagd „de
orde in het land te herstellen".
KRIJGSRADEN GEVORMD.
Nagy heeft een regeringsbesluit
getekend volgens hetwelk in geheel
Hongarije krijgsraden worden ge
vormd. Deze krijgsraden zullen de
volgende misdaden berechten: Po
gingen om de volksdemocratie omver
te werpen, oproer en opruiing daar
toe, vijandige betogingen, moord,
brandstichting, het bezit van ontplof
bare stoffen en wapens, misdaden te
gen de openbare veiligheid, aanval
len op officiële personen en particu
lieren.^
In het besluit doet de regering een
beroep op de bevolking „kalm te
blijven en de bloedige activiteit van
de contra-revolutionaire benden af te
keuren". Voorts verzoekt men de be
volking „de Sow jet- en Hongaarse
troepen, die bezig zijn de orde in het
land te herstellen, te steunen". „De
vernietiging van de contra-revolutio
naire bende is de eerste plicht van
alle vaderlandslievende burgers en
Genade voor recht
op Cyprus
De Britse gouverneur op Cyprus,
sir John Harding, heeft dinsdagmid
dag de doodstraf voor een Griekse
Cyprioot, Nicos Xenophontos, in
venslange gevangenisstraf veranderd.
Xenophontos was in april gearres
teerd, toen hij een Cyprioot aarf-
viel en verwondde. Deze laat
ste is echter genezen en heeft ver
klaard, dat hij niet om politieke re
denen was aangevallen. Dit is de eer
ste maal, dat de doodstraf voor een
Griekse Cyprioot is veranderd.
Wat Suez Londen kost
De Suezkwestie kost de Britse schat
kist op het ogenblik ongeveer tien
miljoen gulden per week. Dit is dins
dag door de minister van oorlog, John
Hare, in een schriftelijk antwoord aan
het Lagerhuis meegedeeld.
van het gehele volk. In deze uren
spannen wij alle krachten voor dit
doel in", aldus het decreet.
Radio-Boedapest meldt nader, dat
talrijke burgers, militairen en func
tionarissen van de staatsveiligheids-
politie zijn gedood.
In een regeringsbesluit heet het,
dat de regering op deze aanvallen
niet voorbereid was en daarom, op
grond van het verdrag van Warschau,
de in Hongarije gelegerde Sowjet-
troepen gevraagd had de orde in het
land te herstellen.
Sowjet-eenheden werken mee aan
het herstellen van de orde in het
land, overeenkomstig het besluit van
de Hongaarse regering, aldus radio-
Boedapest.
De eerste groepen geven zich over.
Radio-Boedapest meldde tegen de
middag, dat de eerste groepen „con
trarevolutionairen" zich hebben over
gegeven aan de Russische en Hon
gaarse troepen, die hebben ingegre
pen. In Wenen is van ambtelijke zij
de verklaard, dat het treinverkeer
tussen Oostenrijk en Hongarije van
morgen vroeg is stopgezet. Het tele
foonverkeer tussen Warschau en
Boedapest is te middernacht verbro
ken en zal naar verwacht wordt,
vandaag nog niet hervat worden. Het
trein- en luchtverkeer tussen de twee
hoofdsteden functioneert nog wel.
HONGAARSE GRENS GESLOTEN.
Het Hongaarse gezantschap te We
nen heeft medegedeeld, dat de Hon
gaars-Oostenrijkse grens „voorlopig"
is gesloten.
In Londen is gezegd, dat ook het
telefoonverkeer met Hongarije reeds
meer dan 12 uur verbroken is.
Reizigers uit Hongarije, die van
morgen in Wenen zijn aangekomen,
vertellen, troepenbewegingen in de
richting Boedapest waargenomen te
hebben.
Een speciale correspondent van de
„Daily Express" te Boedapest heeft
gemeld, dat gisteren in de Hongaar
se hoofdstad betogende studenten de
Marseillaise hebben gezongen.
Blijkens de door radio-Boedapest
bekend gemaakte nieuwe samenstel
ling van de twee bestuursorganen
van de Hongaarse communistische
partij heeft Nagy zitting zowel in het
centrale comité als in het politieke
bureau.
Emoe Geroe blijft eerste secretaris
van het centrale comité der Hon
gaarse communistische partij.
Kreten en schoten in de radio.
Tegen het middaguur zijr in een
uitzending van radio-Boedapest kre
ten en schoten gehoord. Hierop volg
de een korte stilte, waarna muziek
ten gehore werd gebracht. Vijf minu
ten later werd een rede van Nagy
uitgezonden.
De Tsjechoslowaakse P.T.T. heeft
meegedeeld, dat alle telefoonverbin
dingen met Hongarije op het ogen
blik verbroken zijn,
Russisch aanbod
aan Bonn
De Sowjet-Unie heeft de West-
duitse Bondsrepubliek gevraagd, of
zij bereid is een verdrag met de Sow
jet-Unie en haar bondgenoten te slui
ten, waarbij wordt afgezien van het
gebruik van geweld.
Over de hereniging herhaalt de Rus
sische nota, dat deze slechts tot stand
kan komen door samenwerking tus
sen de regeringen van Oost-en West-
Duitsland. De Sowjet-regering wil
wel haar medewerking daarbij ver
lenen.
De nota, die maandag op de West-
duitse ambassade in Moskou is over
handigd, is het antwoord op een me
morandum van de Bondsrepubliek
over de hereniging.
De Bondsrepubliek had zich bereid
verklaard af te zien van geweld bij
haar betrekkingen met de Europese
landen, die niet behoren tot de Navo
of de West-Europese Unie.
De Sowjet-Unie vraagt nu naar
aanleiding daarvan, of dit betekent
dat West-Duitsland bereid is met de
daarvoor in aanmerking komende
landen verdragen te sluiten.
Ook Hongarije
De los-van-moskou-bewe-
GING is gisteren van Polen over
geslagen naar Hongarijë.
Na een reusachtige betoging, die
gisteravond in Boedapest plaats vond
en waarbij 50.000 mensen de terug
keer van Nagy eisten, zijn straatge
vechten uitgebroken. Er zijn doden
en gewonden, maar men weet nog
niet, hoeveel.
Het ijlings bijeengeroepen Polit
bureau der Hongaarse communisti
sche partü wist niet beter te doen.
dan Nagy aan te bevelen voor het
premier-schap, die daarop onmiddel
lijk de Russische troepen te hulp riep,
daar hij anders geen kans zag om de
orde in de straten van Boedapest te
herstellen.
Nagy is de Hongaarse pen-
0 dant van zijn Poolse collega
Gomoelka. Ook hij is „Titoïst"
d.w.z. voorstander van 'n eigen Hon
gaarse communistische politiek, niet
gedirigeerd vanuit een centrale post
te Moskou. Ook hij is deswege als
verrader uit de partij gestoten, doch
hij heeft het overleefd en sinds kort
is hij op de nieuwe stroming van
destalinisatie weer omhoog geworpen.
Ook in deze Hongaarse ontwikke
ling moeten wij ons niet vergissen.
Ongetwijfeld steken er in de volks
beweging te Boedapest elementen,
welke veel verder willen gaan dan
de vorming van een eigen communis
tische politiek. Zij willen niet alleen
los van Moskou maar ook los van
elk communistisch regiem en dat is
iets wat zelfs een man als Nagy niet
kan toestaan, want dat zou zijn eigen
graf betekenen. Vandaar dat hij in
tegenstelling met Gomoelka, die zich
op alle mogelijke manieren de Rus
sen van het lijf poogt te houden, de
hulp van de Russische troepen heeft
ingeroepen.
Of dit een verstandige maatregel is,
zal nog moeten blijken. In ieder ge
val schijnt de volksbeweging in Boe
dapest veel scherper vormen te leb
ben aangenomen dan in Polen. Men
was daar gisteravond en vannacht
door 't dolle heen, wel een bewijs, hoe
diep de haat tegen het rode regiem
de Hongaren in het bloed zit.
De verdere ontwikkeling van de
toestand valt nog in geen enkel op
zicht te voorspellen. Eén ding is wel
duidelijk: de tegenwoordige macht
hebbers zowel in Polen als in Honga-
willen wel los van Moskou, maar
zeker niet in vijandschap met Mos
kou verder leven. Zij willen niet lan
ger ondergeschikte satellieten zijn,
maar wel medewerkers op voet van
gelijkheid.
Of hun dit op de duur gelukken
zal is een tweede vraag, welke wij
nu nog niet kunnen beantwoorden.
Van welingelichte zijde wordt vernomen, dat Gomoelka, Ochab en Cy-
rankiewicz vrijdag a.s. naar Moskou gaan. Als voorwaarde voor hun bezoek
zouden zij hebben geëist, dat de Russische troepenbewegingen in Polen wor
den gestaakt. De Russen zouden deze eis hebben ingewilligd.
Gomoelka heeft er bij zijn landgenoten op aangedrongen, „influisteringen,
die bedoeld zijn om onze vriendschap met de Sowjet-Uniet te verzwakken,
krachtig af te wijzen". Ook moest een krachtig standpunt ingenomen wor
den tegen „elke poging tot provocatie, welke slechts de democratisering
van de volksrepubliek Polen kan schaden".
Gomoelka zei dit in een brief aan de bevolking van de kustprovincies,
waarvan de inhoud door Radio-Szcecin werd bekendgemaakt.
DEMONSTRATIES IN BRESLAU.
Een demonstratie ten gunste van
Gomoelka door studenten in Wroc
law (Breslau) begon maandagavond
jr, -
In de stad Tunis is het tot ongeregeldheden gekomen, nadat daar bekend was geworden, dat het Franse leger
het vliegtuig, waarin de vijf leiders van de Algerijnse opstandelingen-beweging van Rabat naar Tunis zouden
reizen, had onderschept en naar Algiers gedirigeerd, waar de rebellenleiders werden gearresteerd. De foto
laat zien hoe demonstranten tegen deze Franse maatre gel in de Avenue de France te Tunis vrachtwagens heb
ben omver geworpen en Franse eigendommen hebben vernield.
vrij onschuldig, maar anti-Russische
elementen in de menigte, die zich al
lengs had gevormd, begonnen leuzen
te schreeuwen zoals „Rokosowski
naar Siberië" en „geef ons Legnica
terug". (Legnica in het uiterste zuid
westen van Polen is het voornaamste
hoofdkwartier van de Sowjet-troepen
in Polen). Verscheidene ruiten van
het gebouw der Pools-Russische
vriendschapsvereniging sneuvelden.
Een journalist in Krakau sprak het
bericht tegen, dat er ook in Krakau
ongeregeldheden zouden zijn geweest.
Radio-Warschau heeft gemeld, dat
honderdduizenden burgers dinsdag te
Poznan nabij de universiteit van de
stad hebben deelgenomen aan een
massa-bijeenkomst. Het initiatief tot
de bijeenkomst was door studenten
genomen.
Verwacht werd, dat Gomoelka
vandaag (woensdag) op een open
lucht-bijeenkomst in het centrum
van Warschau het woord zou voe
ren.
Waarnemers noemden de sfeer in
de hoofdstad dinsdagavond „zenuw
achtig". Op straat waren talrijke
Franse ambassadeur
uit Cairo
Frankrijk heeft zijn ambassadeur i:.
Cairo teruggeroepen en de vloot op
dracht gegeven alle schepen in de
Middellandse Zee, die ervan verdacht
worden wapens te vervoeren, aan te
houden. Dit is door premier Mollet
meegedeeld in de Nationale Verga
dering.
Eerder op de dag is door het kabi
net besloten de kwestie van het jacht
„Athos", dat volgens de Fransen wa
pens uit Egypte naar Algerië ver
voerde, aan de Veiligheidsraad voor
te leggen.
De eerste secretaris van de com
munistische partij van de Sowjet-
Unie, Kroestsjef, heeft Gomoelka
dinsdagavond meegedeeld, dat hij
instemt met de nieuwe Poolse poli
tiek en dat er een einde zal worden
gemaakt aan de bewegingen van
Sowjet-troepen in Polen, aldus
dinsdagavond van gewoonlijk welin
gelichte zijde te Warschau verno
men.
Kroestsjef had dit verklaart in een
reeks telefoongesprekken tussen Mos
kou en Warschau.
Ook zegde Kroestsjef toe, Sowj et-
oorlogsschepen terug te treklken uit
de Pools-* wateren. Deze operaties
zullen tegen donderdag zijn vol
tooid.
Naar verluidde, was de toon van
de gesprekken heel anders dan van
de gedachtenwisselingen tussen Sow-
jet- en Poolse leiders op vrijdag jl.
Van betrouwbare zijde in de Pool
se hoofdstad werd vernomen, dat
Krbestsjef Gomoelka heeft meege
deeld, dat het partijblad de „Prawda"
de felle aanval op de Poolse pers,
die beschuldigd werd van anti-socia
listische uitlatingen, zal herroepen.
Volgens westelijke diplomatieke
kringen te Berlijn heeft een pantser-
strijdmacht van de Russen stellingen
ingenomen nabij de Oostduits-Poolse
grens. Deze eenheden zouden deel
uitmaken van naar schatting vijf
Sowj et-divisies in Oost-Duitsland, die
zich naar de grens hebben verplaatst.
In totaal bevinden zich naar schat
ting 22 -sowjet-divisies in O.-Duits-
land. Voor zover bekend hebben tot
dusver geen Russische troepen d€
grens overschreden.
Westelijke waarnemers zijn van me
ning, dat de Russen zeer ongaarne
geweld zouden gebruiken in Polen,
zulks met het oog op de ongetwij
feld ongunstige reacties in Zuid-Sla-
vië en andere landen.
Minder bestendig
Het hogedrukgebied boven het vas
te land van Europa, dat enige dagen
achtereen het weer in onze streken
bepaalde, neemt steeds verder in be
tekenis af onder invloed van de de-
pressie-activiteit op de Oceaan.
Een randstoring van een depressie
bij IJsland bereikte vanmorgen En
geland, waar ze vrij veel regen ver
oorzaakte. Aan de achterzijde van
deze randstoring stroomt thans min
der zachte Oceaanlucht in de rich
ting van ons land. Het binnendrin
gen van deze lucht zal gepaard gaan
met wat regen.
Indisch Suez-plan
India heeft woensdag een plan van
zeven punten aangekondigd voor een
oplossing van de Suezkwestie.
De Egyptische regering zal vol
gens dit plan directie en bedrijfslei
ding van het kanaal doen berusten bij
een „gezagsorgaan voor het Suezka-
naal", dat een gebruikersvereniging
zal erkennen om de samenwerking
tussen het orgaan en de feitelijke
gebruikers te bevorderen.
Dit blad bestaat uit 10 pagina's
weer
5 (Geldig van woensdagavond tot
donderdagavond. Opgemaakt te j
11.15 uur).
MINDER ZACHT.
Minder zacht weer met wisse-
lende bewolking en plaatselijk 5
enkele buien. Matige tot krachti- S
ge en langs de kust tijdelijk har- 5
de wind tussen zuidwest en west.
25 Okt.: zon op 7.24, onder 17.27;
maan op 22.19, onder 13.15.
Hoogwaterstanden
25 Okt. v.m. 6.35; n.m. 7.—.
Het weer in Europa
STOCKHOLM
OSLO
KOPENHAGEN
ABERDEEN
LONDEN
AMSTERDAM
LUXEMBURG
PARIJS
BORDEAUX
GRENOBLE
NICE
FRANKFORT
MüNCHEN
ZURICH
LOCARNO
WENEN
INNSBRUCK
ROME
AJACCÏO
MALLORCA
zwaar bew.
8 C.
onbew.
9
zwaar bew.
12
regen
13
onbew.
16
geheel bew.
14
mist
10
zwaar bew.
20
mist
21
mist
19
onbew.
21
motregen
11
mist
13
motregen
10
mist
19
licht bew.
18
mist
18
nevel
23
onbew.
22
zwaar bew.
19
Korreltje
De beste timmerman slaat wel eens
op zyn duim.
