S)e ftjidóeGou/ïo/rit
OOK GISTEREN WAS HET
nog niet RUSTIG in POZNAN
Eveneens onrust in de Baltische landen?
,STEL ONS IN STAAT
KERKEN TE BOUWEN"
V.S. helpen ons een kernreactor bouwen
VRIJ WARM
ZATERDAG 30 JUNI 1956
47ste JAARGANG No. 13843
Directeur: C. M. v. HAMERS VELD. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN. BUREAUX: PAPENGRACHT 32
Telefoon: Directie, Abonnementen, Drukkerij 20935, Redactie 20015, Advertenties 20826. Giro 103003. Abonnementsprijs f0.55 p. w-, f2.35 p. mnd., f7.— p.kwart. Franco p.p.f7.40 - Advertenties: 17ct.p.m.m. Telefoontjes ƒ1.50
Poolse soldaten schoten met machinegeweren
Ofschoon de communistische radio gisteren verklaarde, dat de toestand in
de Poolse industriestad Poznan „weer normaal" was, zijn vrijdag volgens
inlichtingen van enige Zweden, die per vliegtuig uit Polen zijn teruggekeerd,
de straatgevechten weer opgelaaid. Zij zeiden dat er gistermorgen urenlang
geschoten is.
Onrust in andere Poolse steden, als Stettin, Danzig, Krakau en de hoofd
stad Warschau wordt gemeld door tal van Westberlijnse bladen, maar tegen
gesproken door een correspondent van United Press.
Het onafhankelijke Westberlijnse blad „Der Telegraf" berichtte gisteren,
dat er eveneens onrust heerst in de Baltische staten Estland, Letland en
Litauen. Vluchtelingen zouden onthullingen hebben gedaan over tal van
verzetsdaden. Zo zouden verzetstrijders o.a. twee dagen lang het radio
station van Riga, de hoofdstad van Litauen, bezet hebben gehouden. Een
Russische tankbrigade zou naar de verzetscentra in Letland zijn gestuurd.
HOOG AANTAL SLACHTOFFERS.
De communistische Poolse regering
heeft bekendgemaakt, dat politie en
leger reeds arrestaties verricht heb-
ONS KONINKLIJK
HUIS
H. p en, ook in Duitse perskringen
niet hoog aangeslagen Duits
tijdschrift publiceerde enige tijd ge
leden een reportage over ons konink
lijk huis, over het optreden van een
„zienster", die te hulp werd geroepen
voor de genezing van het jongste
prinsesje. In deze reportage werd ook
beweerd, dat deze zienster invloed
uitoefende op de koningin, een in
vloed, welke zo groot zou zijn, dat
de constitutionele instelling van het
koningschap ermee gemoeid zou zijn.
De buitenlandse sensatie-pers, de"
Engelse vóórop, buitte deze reportage
uit voor het maken van nieuwe ge
waagde veronderstellingen.
Reeds onmiddellijk na het verschij
nen dezer reportages is door de Ne
derlandse regering categorisch tegen
gesproken, dat er sprake zou zijn van
een constitutioneel conflict. Het ko
ninklijk echtpaar heeft thans in de
wijze, waarop „ons gezinsleven en de
verhoudingen in onze naaste omge
ving" openbaar belicht werden, aan
leiding gevonden drie vooraanstaande
Nederlanders uit te nodigen „een on
derzoek in te stellen en ons van raad
te dienen".
Om te beklemtonen, dat dit onder
zoek en deze raad geen verband hou
den met constitutionele problemen,
hebben de drie uitgenodigden „wijze
mannen" afstand gedaan van hun
politieke functies.
De ongewone stap, waartoe „wij
beiden", koningin Juliana en prins
Bernhard zijn gekomen, duidt erop
dat zij de geschapen situatie ook
nu er van een constitutioneel con
flict geen sprake is als zeer ern
stig beschouwen.
Van het Nederlandse volk.' heeft
zich bezorgdheid meester gemaakt
over het gezins-geluk van het Vor
stenhuis.
De wijsheid, welke van de drie
raadgevers wordt gevraagd om ons
koninklijk paar in de ontstane moei
lijke situatie van advies te dienen,
moge hun geschonken worden door
het gezamenlijk gebed der natie.
UITBARSTING
IN POZNAN
LIET IS ALTIJD AANBEVELENS
WAARDIG niet te vlug te oorde
len over voorvallen, welke zich ach
ter het IJzeren Gordijn afspelen. Zo
brachten de bladen van gisteren het
sensationele bericht van het oproer
in de Poolse stad Poznan en menig
een zal daarin reeds het begin gezien
hebben van een algemeen verzet.
Het blijft natuurlijk mogelijk, dat
het barstje in de structuur van het
rode regiem, donderdag plotseling
opengesprongen in deze Poolse stad,
de boodschapper is van een onder
grondse spanning, welke
0 straks zal uitlopen in een gro
tere en verder gaande scheur.
Maar het is ook mogelijk, dat deze
uitbarsting een lokaal karakter
draagt, welke verder weinig invloed
zal hebben, mede dank zij de drasti
sche manier, waarop zij onmiddellijk
gedempt is.
Het was voor de berichtgeving
een fortuinlijke omstandigheid,
dat er in verband met de Jaarbeurs
zovele vreemdelingen in de stad wa
ren; daardoor kon de ruchtbaarheid
van het geval niet onderdrukt wor
den. Maar van de andere kant kan
men ook weer niet teveel waarde
toekennen aan hetgeen buitenlandse
bezoekers mededelen, omdat zij
moeilijk de achtergrond van deze rel
letjes kunnen beoordelen. De meesten
zullen de taal niet eens voldoende
machtig zijn.
Dat er evenwel een behoorlijke
spanning moet heersen onder de be
volking, kan men uit de algemene
toestand wel afleiden. In het kielzog
van Moskou wordt Polen n.l. mee
gesleurd in een geforceerd industria
lisatie-proces, wat in 't kort neer
komt op: harder werken en minder
eten. De lonen van de arbeiders zijn
in vergelijking met de duurte van
levensmiddelen en kleding uiterst
laag, wat o.a. blijkt uit het feit, dat
een gemiddelde arbeider voor een
paar schoenen zijn hele maandsalaris
kan neertellen.
Wanneer zulke hongerlijdende ar
beiders vreemdelingen uit het Wes
ten zien komen met dure sleeën van
auto's, is het geen wonder, dat zij
eens uit de band springen en aan het
muiten slaan.
Enige bijzonderheden, welke uit
Poznan terugkerende Jaarbeursbezoe-
kers vertelden, wijzen er op, dat dit
„uit-de-band-springen" ernstige vor
men heeft aangenomen. Zo zou o.a.
het hoofdkwartier van de geheime
politie bestormd zijn, zouden ver-
soheidene ambtenaren gelyncht zijn
en heeft men geprobeeixi het radio
station te bezetten.
Het grote aantal slachtoffers, ook
onder militairen en ambtenaren,
wijst eveneens op een uitbarsting
van bijzondere kracht.
Berlijnse bladen maken bovendien
melding van onbevestigde geruchten
dat ook in Dantzig en andere Poolse
steden ongeregeldheden zijn voorge
vallen. Onbevestigde geruchten zijn
echter waardeloos.
Hoewel er dus aan de ene kant
aanwijzingen zijn voor een incident
van zeer ernstige aard, is de alge
mene indruk toch, dat het voorval
een te plaatselijk karakter draagt dan
dat het de fakkel zou kunnen zijn
voor "een algemene brand in Polen.
Wij geloven niet, dat de tijd daar
voor reeds rijp is; te minder omdat
er nog altijd Russische troepen in Po
len gelegerd zijn, welke blijkens de
berichten niet eens tussen beide be
hoefden te komen.
Het bekende arbeidersroproer in
Oost-Bérlijn in 'het jaar 1953 was
eveneens sensationeel, maar is tot nu
toe een alleenstaand geval gebleven,
zonder merkbare consequenties.
Pantserwagens en straaljagers zul
len wel zorgen, dat ook deze al te
duidelijke critiek op het systeem
zo min mogelijk nare gevolgen heeft.
Eén ding kunnen echter geen pant
serwagens meer tegenhouden en dat
is, dat men weer eens een onbedoeld
kijkje op de ware toestanden achter
het Gordijn heeft kunnen nemen.
ben onder de leiders van de opstan
dige beweging.
Het aantal doden (38) ligt aanmer
kelijk hoger dan bij de revolte van
de 17de juni in Oost-Duitsland (25).
Tot de doden behoren ook militairen
en regeringsfunctionarissen.
De arbeiders in Poznan haakten
tijdens de onlusten hun armen in
een en liepen vol doodsverachting op
de machinegeweren van de Poolse
soldaten in, aldus het ooggetuigever-
slag van de Duitse journalist dr.
Heinz Brestel, die na de opstand in
Poznan naar Berlijn vertrok en van
daar zijn verslag naar Frankfort
doorbelde
De officieren gelastten het vuur te
openen en de eerste betoger lag dood
met doorschoten borst op straat. De
andere arbeiders grepen grote ste
nen of rukten zware takken van de
bomen en rukten opnieuw op tegen
hun onderdrukkers, luid om vrijheid
en brood roepende.
Het tweede slachtoffer was een
Poolse soldaat. Deze weigerde zijn
geweer op de naderende mannen af
te vuren en werd daarop door een
officier met een pistoolschot gedood.
De stad maakte een spookachtige
indruk. Straaljagers gierden over de
daken en telkens kon men in de
verte de sirenes van ambulance
auto's horen gillen.
De rust keerde gisteren slechts
traag weer. Pas langzamerhand gin
gen de winkels, die bij het uitbreken
der wanorderlijkheden ijlings hun
deuren sloten, weer open.
Het terrein van de jaarbeurs was
gisteren gesloten, behalve voor han
delaars.
Om de stad is een ring van Pool
se tanks van Russische makelij ge
legd. Buitenlanders in de stad wor
den gewaarschuwd niet per trein uit
Poznan te vertrekken omdat de
spoorlijn mogelijk niét geheel veilig
Geen buitenlandse slachtoffers.
Het Zweedse ministerie van bui-
tandse zaken heeft van de Zweedse
legatie in Warschau bericht ontvan
gen, dat geen buitenlanders gewond
zijn bij de onlusten in Poznan.
WAT RADIO-WARSCHAU
ERVAN ZEGT.
Radio-Warschau heeft zaterdag
morgen voor het eerst een uitvoerig
verslag van de jongste gebeurtenis
sen in Poznan gegeven.
Volgens dit verslag hebben „over-
valsgroepen", gewapend met mitrail
leurs en handgranaten, donderdag
getracht strategische punten in de
stad te bezetten. Zij slaagden erin
„misdadigers" uit de stadsgevange
nis vrij te laten. Er werden aanval
len gedaan op het gemeentehuis,
het gebouw van de veiligheidspolitie,
het radiozendstation, spoorstations,
de gasfabriek, het hoofdpostkantoor
en andere gebouwen.
De radio meldde ook, dat donder
dag militairen, met behulp van tanks
naar de stad waren gestuurd om de
orde te herstellen en dat in de loop
van vrijdag verder werd gegaan met
het opsporen van de aanstichters.
De directe aanleiding.
Een Finse zakenman, die vrijdag
avond per vliegtuig uit Poznan in
Kopenhagen aankwam, vertelde dat
er in Poznan geruchten de ronde doen
over de directe aanleiding tot de on
lusten.
Een arbeidersdelegatie zou enige
tijd geleden naar Warschau zijn ge
gaan om daar te bespreken over
loonsverhoging en prijsverlagingen.
Na hun terugkeer in Poznan zouden
de arbeiders daar gearresteerd zijn.
De opstand zou begonnen zijn met
een poging om hen te bevrijden.
Overigens zouden er ook reeds
woensdag ongeregeldheden plaats
gehad hebben en donderdagmorgen,
voordat de werkelijke opstand be
gon. zouden reeds optochten in de
stad zijn gehouderi.
Ooggetuigen, die zaterdagmorgen
per trein uit Polen in Berlijn arriveer
den, hebben verklaard, dat vrijdag
avond laat in Poznan nog werd ge
schoten, aldus meldt het Duitse pers
agentschap D.P.A.
In verschillende delen van de stad
werd geschoten met geweren en
chinege weren. Demonstranten ver
klaarden tegenover deze ooggetuigen,
dat het vuur werd gewisseld tussen
legereenheden en verzetsstrijder, die
zich in 'huizen op daken in de oude
stad hebben genesteld. Volgens deze
demonstranten hébben de verzets
strijders eveneens beslag kunnen leg
gen op enkele tanks, doch kunnen
zij deze tanks niet bedienen.
De ooggetuigen zeiden, dat de nood
toestand in Poznan nog steeds wordt
gehandhaafd en dat de stad de
druk maakt te worden belegerd.
De ooggetuigen, die vanmorgen in
Berlijn arriveerden, verklaarden nog,
dat de jaarbeurs in Poznan vrijdag
normaal open was, doch d'at een aan
tal demonstranten zich op de beurs
had verzameld. Achtervolgende troe
pen kwamen vervolgens ook op de
beurs en begonnen op de verzetsstrij
ders te schieten. Het vuur werd on
middellijk beantwoord.
In antwoord op vragen, wat de bui
tenlandse bezoekers op de beurs had
den gedaan, verklaarden enkelen der
ooggetuigen: „Wel, we doken weg.
Het geheel was net een Wildiwest-
filim".
NOODKERK IN MORGEN STOND IN DEN HAAG
Beminde Diocesanen,
Morgen wordt in de Bisdommen Haarlem en Rotterdam de jaar
lijkse Kerkenbouw-Zondag gehouden.
De bedoeling daarvan is u althans éénmaal in het jaar op een
bijzondere wijze deelgenoot te maken van Onze dagelijkse zorgen
op het punt van de kerkbouw in Onze Bisdommen. Al Onze pogin
gen om de zielzorg, de zorg voor Uw geestelijk welzijn, zo goed
mogelijk te behartigen, zullen ernstig geschaad, zo niet volkomen
vruchteloos worden, indien de onmisbare voorwaarde voor deze
zielzorg: nl. een voldoend aantal kerken, ontbreekt.
Vanuit deze bezorgdheid voor het geestelijk welzijn van Onze zo
sterk groeiende Diocesen vragen Wij U een extra gebed en doen Wij
een beroep op Uw offergezindheid, om Ons in staat te stellen de
zo hoogst noodzakelijke kerken te bouwen, opdat de Blijde Bood
schap ook in de nieuwe bevolkingscentra kan verkondigd worden.
t J. P. HUIBERS,
Bisschop van Haarlem,
t M. JANSEN,
Bisschop van Rotterdam.
(UaCh&demac*atie uiett het fee&t de* utifheid
rir,M
Een beeld van de arbeidersopstand in de Poolse stad Posen. De^e telèfoto toont een van de tanks die door
het Poolse leger werden gebruikt bij het onderdrukken van de opstand, voor het gebouw van de Poolse
nationale bank in Posen. Bewoners van de stad, die zo plotseling in het nieuws kwam, staan om het stalen
gevaarte heen.
Bijdrage van 350.000 dollar
Als gevolg van Eisenhower's aan
bieding andere landen te hulp te ko
men bij de verwerkelijking van hun
atoomprogramma's heeft de regering
der Ver. Staten thans besloten
350.000 dollar bij te dragen in de kos
ten van de in Nederland op te rich
ten experimentele kernreactor.
Het Reactor Centrum Nederland,
waarin regering, industrie en weten
schap deelnemen, heeft ontwerp en
levering gegund aan een Amerikaan
se industrie, de American Car and
Foundry Industries Inc. Ontwerp en
constructie van de nodige gebouwen
zullen aan een Nederlandse firma
worden gegund.
De kosten van de reactor worden
geschat op twee miljoen dollar; het
gehele project zal ongeveer drie mil
joen dollar kosten.
Amerika zal ook de voor deze
kernreactor benodigde splijtstof le
veren. De reactor zal worden ge
bruikt voor onderzoek op agrarisch,
Eisenhower
verlaat ziekenhuis
President Eisenhower heeft heden
morgen het ziekenhuis verlaten.
Zijn dokters hebben vrijdagavo«d
een bulletin uitgegeven, waarin dit
werd meegedeeld. Zij gaven daarin
ook een overzicht van zijn gezond
heidstoestand, waarin wordt gezegd
dat. zijn vooruitgang de laatste week
uiterst bevredigend is geweest.
De president zal enige tijd op zijn
boerderij nabij Gettysburg (Penn
sylvania) gaan wonen om zijn krach
ten te herwinnen.
Zondag zal het echtpaar Eisenho
wer daar zijn veertigjarig huwelijks
feest herdenken.
Gisteravond en vannacht is vochtige
warme lucht van subtropische oor
sprong ons land van het zuidwesten
uit binnengedrongen. Daarbij viel
vooral in het midden van het land
vrij veel regen. Vanmorgen begon de
bewolking echter af te nemen. Het
binnendringen van de warmere lucht
werd veroorzaakt door een depressie,
die van de oceaan langzaam Ierland
naderde. De wind draaide daardoor
boven West-Europa naar zuidwest tot
zuid.
Om de Oceaandepressie bewegen
verschillende randstoringen, die van
buien vergezeld gaan. Het is mogelijk,
dat één van deze storingen morgen
later op de dag het weer in ons land
gaat beïnvloeden, zodat dan de kans
op buien toeneemt.
Er zullen morgen echter ook zon
nige perioden voorkomen en de tem
peraturen zullen niet lager zijn dan
vandaag. Het zal dus vrij warm weer
i zyn.
medisch, natuurkundig en chemisch
gebied.
Prof. dr J. M. W. Milatz, directeur
van het Reactor Centrum, heeft me
degedeeld, dat de nieuwe reactor
over drie jaar kan zijn opgesteld.
Dit nummer bestaat uit
bladen.
weer
(Geldig van zaterdagavond tot
zondagavond. Opgemaakt te 11.15
uur).
MEER WIND.
Zonnige perioden, maar ook
kans op enkele buien. Matige,
later nu en dan krachtige wind
uit zuidelijke richtingen. Onge
veer dezelfde temperaturen als
vandaag.
1 Juli: zon op 4.26, onder 21.05;
maan op onder 13.23.
09.40 Laatste kwartier.
2 Juli zon op 4.27, onder 21.05;
maan op 0.06, onder 14.36.
Hoogwaterstanden
1 Juli v.m. 8.15; n.m. 8.40.
2 Juli v.m. 9.10; n.m. 9.40.
Het weer in Europa
De weerrapporten van hedenmor
gen 7 uur luiden:
STOCKHOLM
geheel bcw.
15 C.
OSLO
licht bew.
17
KOPENHAGEN
licht bew.
16
ABERDEEN
regen
16
LONDEN
zwaar bew.
18
AMSTERDAM
geheel bew.
16
LUXEMBURG
onbew.
14
PARIJS
nevel
19
BORDEAUX
licht bew.
26
GRENOBLE
onbew.
25
NICE
zwaar bew.
23
BERLIJN
zwaar bew.
16
FRANKFORT
nevel
18
MUNCHEN
zwaar bew.
17
ZURICH
nevel
20
GENEVE
onbew.
24
LOCARNO
licht bew.
25
WENEN
zwaar bcw.
19
INNSBRUCK
onbew.
20
ROME
onbew.
28
AJACCIO
onbew.
24
Kor
r e 11 j e
Waak over uw gedachten als u al
leen bent, over uw woorden als u in
gezelschap bent.
