u/aar de natuur in eeuwige bedrijvigheid
de toerist rust en verrassing bereidt
Vader Guelen met z'n zeven zonen
kan in 1 jaar 500 woningen bouwen
Een Ciefde ap het eet&te gezicht
ZOMERS telt Texel ev/env/eel
gasten als ïnu/oners
met melk meer mans
Keerpunt in de Nederlandse woningnood?
Gelukkige combinatie tussen hout en steen
doet in recordtijd goedkope huizen bouwen
ZATERDAG 23 JUNI 1956
DE LEID
DERDE BL.AD - PAGINA 1
j^OZIG, BLAUW, ZACHTGEEL en bgna zwart kleuren de wolkenmassa's bij de ondergaande zon. Verlichte
vensters geven warmte aan de zwarte contouren van de spaarzame boerderijtjes. Behalve door het ge
schreeuw van de scholeksters en het weemoedig lokken van de tureluurs, wordt de stilte slechts verbroken
door het verwijderde geroep van een joch.
Een zachte gloed hangt boven de donkere dennebossen
In het westen. Er rust een blijde, vredige spanning over
Texel. De winter is voorbij. Dit is de avond van de meier-
blis. Nu wordt eindelijk de moeite beloond, die de jeugd
zich, zingend en zwoegend rond de driewielde kar, gegeven
heeft om langs de huizen brandstof op te halen voor de
vreugdevuren, Waarmee de mei begroet moet worden. En
het resultaat is sprookjesachtig: als vuurvliegjes dansen de
fakkels om de hoge brandstapel; dan zet langzaam de
vurige gloed door en een ogenblik later golven lange vlam-
men-tongen achter de traag wegdrijvende rook. Tientallen
vuren gloeien op aan de horizont en evenveel donkere rook-
banen verduisteren de avondhemel.
De meierblis is een van de oeroude Texelse gebruiken;
niemand weet wie de eerste blis ontstoken heeft en de
kinderen poffen aardappelen boven een smeulend stuk
hout, zoals ze het van hun vader hebben geleerd.
De hernieuwde activiteit van de vogels, het felle geel
van de narcisvelden, de dartele lammeren en het uitbottend
groen, doen ons de lente op dit eiland ondergaan als in een
roes en mogelijk is het diezelfde roes, die er de Texelse
jeugd toe prikkelt, zijn vreugde te uiten over de terugkeer
van het jonge leven.
Want, groot of klein, de Texelaar houdt van zijn „gouden
bultje". En wie de parel der waddeneilanden éénmaal heeft
bezocht, zal die liefde zeker kunnen aanvoelen.
Texel bezit alle charmes waarmee het de vreemdeling
In zijn ban kan brengen: ontspanning, rust en schoonheid,
ongerepte natuur, een volkomen vrijheid en een gastvrije,
hartelijke bevolking. Het enige wat het eiland gelukkig!
mist, is een spoorwegstation.
Geen gedender van treinen, geen nerveus gefluit en gerommel van rangerende locomotieven. Maar
„gemis" wordt al direct ruimschoots vergoed door een aantrekkelijk tochtje per TESO-boot.
Wanneer, na een half uur varen, de boot^van Den Helder arriveert in het haventje van Oudeschild, gaan
de meesten van de vreemdelingen per rijwiel of per autobus naar het dorp De Koog.
Van de zeven dorpjes, die de gemeente Texel rijk is, biedt De Koog de gasten de grootste accomodate. Nau
welijks een paar honderd meter van het strand, in de beschermende luwte van duinen en dennebossen ligt
een keur van uitgelezen hotels, restaurants en pensions, alle voorzien van stromend water, nu sinds kort
het eiland zijn eigen duinwaterleiding heeft.
In het hoogseizoen, de laatste week van juli en de eerste twee weken van augustus, kan het eiland tien
duizend gasten herbergen, dat zijn evenveel mensen als Texel inwoners telt.
De winterjas wordt uitgetrokken.
Het witte torentje van Den Hoorn.
dit
EINDELOOS SPEELTERREIN.
Bijna dertig kilometer breed en
vlak strand vormen een ideaal speel
veld voor kinderen en volwassenen;
er zijn meer dan tweeduizend 'hecta
ren volkomen vrije duinen en bos
sen ter beschikking van de vreemde
ling.
In dit overweldigend ruime recrea
tie-oord merkt men ternauwernood
iets van de vacantiedrukte. Toch
vormt deze drukte een van de groot
ste hoofdbrekens voor de organisa
tie van het vreemdelingenverkeer.
Want het eiland is als vacantie-oord
.vermaard tot ver over onze grenzen;
ieder jaar komen er méér gasten,
doch het aantal onderkomens kan
men slechts uitbreiden langs wegen
van zeer grote geleidelijkheid.
Voor kampeerders is er altijd
plaats op de uitstekend geoutilleerde
campings van de Stichting Sociaal
Toerisme Texel. Maar een Kampeer -
vacantie is nu eenmaal niet voor
iedereen weggelegd.
Daarom ziet het V.V.V. als enige
uitkomst: vacantiespreiding.
Wat Is er. zo de zaken dat toe
staan, wel beschouwde op tegen, va-
cantie te nemen in het voorjaar?
Wat is verrukkelijker dan vrij te
kunnen genieten van de stralende
pracht van de bollenvelden en van
de vogels, die zich juichend over
het landschap spoeden?
Voor natuurvrienden is het een
unieke gelegenheid om talloze, zeer
bijzondere vogelsoorten van nabij te
kunnen waarnemen. Zij zullen het ge
voel van lichte teleurstelling leirv
kennen, wanneer ze na een voorzich
tige speurtocht eindelijk de sahuwe
eidergans zien.
GEVLEUGELDE VRIJHEID.
De lepelaars in de muyen en
sinds kort ook in de geul zullen
hen doen denken aan de peinzende
droomvogels van Japanse houtsne
den. Bij een bezoek aan de Wester
duinen scheurt men zijn trommelvlie
zen bijna aan het scherpe gekrijs van
honderden meeuwen, die zich als
duikbommenwerpers, storten op de
vreemdeling die het waagde, in hun
broedkolonie binnen te dringen.
Dat binnendringen in broedkolonies
Texel telt tien broed-gebieden en
natuurreservaten! is niet zo een
voudig. Staatsbosbeheer en de Ver
eniging tot Behoud van Natuur
monumenten hebben ze omringd met
alle mogelijke zorgen, verpersoon
lijkt in een leger van vogelwachters
en al-dan-niet-bezoldigde rijksveld
wachters, zódat alleen de vogels er
vrij in en uit kunnen vliegen.
Geen zorg!
Tegen een kleine vergoeding kan
men onder deskundige leiding ook
excursies maken.
Meer in vrijheid kunnen we bijna
overal de prachtig gekleurde berg
eend bewonderen, die na de konijnen
ziekte geen woningnood meer kent, en
kunnen we luisteren naar de concer
ten van ontelbare zangvogeltjes, die
huizen in de rand van de dennebos
sen aan de voet van de duinen.
Als recreatieterrein zijn deze be-
sen zeer in trek, als bosbouwkundige
'bijzonderheid zuilen ze ook grote aan
trekkingskracht hebben op de plant
kundigen onder de bezoekers. Oor
spronkelijk alleen geplant om ver
stuiving tegen te gaan, vormen ze nu
het grootst-aaneengesloten bos van
Een heel eigen charme.
Men belééft een vacantie op Texel.
Men voelt zich vrij.
Slechts het pogen economisch „bij"
te blijven, bedreigt het Tesselse eigen.
Morsige bulldozers klauwen grom
mend in het oude land.
De ruilverkaveling laat diepe moe
ten na in de parel der Wadden.
Maar terwijl de toekomst van het
eiland heen en weer wordt gegooid
tussen statistieken, cijfers, economi
sche overwegingen en „vooruitstre
vende" gevoelens, vechten Staatsbos
beheer, de Vereniging tot Behoud van
Natuurmonumenten, Monumenten
zorg, het V.W. en andere instellin
gen voor het behoud van het karak-
teristiek-Texelse. Een gevecht om de
vrijheid, om de Vreugde Van Vacan
tie, die helaas in zovele vacan-
tiecentra verloren is gegaan.
J. BAKKER.
Oostenrijkse en Córsicaanse dennen
in ons land. Ze v/orden benut als pro-
ductiebos en, nu de resultaten zo gun
stig blijken, ook als zaadwinning voor
toekomstige plantages elders.
De botanicus kan bovendien dagen
achtereen speuren naar alle zeven
soorten orchideëen die op het eiland
vertegenwoordigd zyn.
Hij kan genieten van de bloesems
van lamsoor en engels gras, van ad
dertong en kamperfoelie en vlier, die,
afhankelijk van het jaargetijde, de
hele immense sluftervlakte paars of
wit of rose-achtig kleuren.
Men kan genietend van dit al, lange
wandelingen maken.
Men kan lopen door bossen en dui
nen of langs het strand, waar met
eindeloos geduld en soms met
nauw verholen woede de zee rui
send en dreunend op het land
breekt.
Men kan wandelen door de wijdse
akkers van de eierlandse polders en
door het zachtglooiende parkland
schap rond de „hoge berg".
VAN VISSEN TOT VLIEGEN
In deze -glaciale zandbult nestelen
oever zwaluwen en graaf wespen. Men
geniet er een prachtig uitzicht over
het eiland en over de zee die het
omgeeft. Ook vanaf de uitkijktoren
van Fonteinsnol en van de hoge dui
nen bij de vuurtoren heeft men een
verrukkelijk panorama.
Men ziet er de Vliehors en de Rob
benplaat.
Men ziet er van de Kocksdorp, dat
achter gebladerte schuilgaat, tot aan
het witte torentje van de Hoorn en
tot de Mokbaai, het dorado van de
sportvisser.
Men kan er kijken van de molens
van Oosterend en Oudeschild tot aan
de badhotels van de Koog.
En in het hart van het eiland ziet
men het gemoedelijke dorp den Burg,
een historisch plaatsje met vele oude hout, die in de woningen verwerkt
AUTORITEITEN ZIJN ENTHOUSIAST
^■EEF ons bouwvolume en ik bouw met mijn 7 zonen per jaar 500 wo-
ningen", sprak dezer dagen aannemer Piet Guelen, die met zijn zeven
zonen allen timmerman de Nederlandse woningzoekenden momenteel
de adem doet inhouden, omdat hij met een geheel nieuw woningbouw
systeem op de markt gekomen is, dat zowel een enorme tijdsbesparing als
een grote kosten- en productiebesparing met zich meebrengt.
In Wychen heeft men de afgelopen weken gezien, hoe twee woningen in
twee weken woonklaar werden afgeleverd en van de week kwamen de auto
riteiten kijken naar die twee huizen, waarvan het ene al bewoond is en
het tweede ingericht als show-woning.
Met enkele woorden legde de aannemer het procédé uit: Alles, wat maar
enigszins in de fabriek gemaakt kan worden, wórdt in de fabriek gemaakt;
niet alleen alle houten elementen, maar ook betonblokken, gipsplaten en
wat er nog meer voor een huis nodig is.
Verder heeft men het gebruik van bakstenen, dat vooral veel tijd eist,
tot een minimum teruggebracht; alleen de buitenmuren worden van een
laagje baksteen voorzien en dit is meer voor verfraaiing, dan uit noodzaak.
Opvallend is de grote hoeveelheidzaI moeten betalen ongeveer ƒ7.500
v/ordt, maar zoals de inspecteur
van de houtvoorlichtingsdienst op
merkte men heeft niet domweg ge
zegd: „Wij bouwen houten wonin
gen", maar men heeft een goede har
monie gevonden tussen hout en ande
re in ruime mate beschikbare mate
rialen.
LAGE PRIJS.
Ook andere officiële instanties zijn
enthousiast over dit Wychense expe
riment en een rijkscontrole heeft al
bepaald, dat de woningen voor het
volledige rijkspremiestelsel in aan
merking komen.
Hierdoor is de prijs van de wonin
gen gering te noemen. In Wychen,
waar niet geheid behoeft te worden,
kost. een „Pe-Ge-woning" ongeveer
J' 13.000,hiervan wordt afgetrok
ken de rijkspremie van ƒ3,600,en
wanneer een eigen bewoner een derr
gelijk huis laat bouwen wordt deze
prijs nogmaals verlaagd met 900,
I het houdt onder alle omstandigheden tot 1.200,zodat de uiteindelijke
1 zijn eigen bekoring. prijs, die de bewoner voor het huis
geveltjes.
Al deze pittoreske plekjes zijn met
elkaar verbonden door een net van
mooie fietspaden en goede autowe
gen, terwijl sportvliegers, na een start
van het eiland „Vlijt", een totaal
indruk van dit Eden kunnen gaan
nemen.
GEVAARLIJKE VOORUITGANG
De in het Engels gestelde reclame
folder, uitgegeven door het V.V.V.,
noemt het eiland „Holland in a Nuts
hell", Holland in een notedop.
Maar Texel is meer dan dat.
Het is een toeristisch evenement,
maar niet van het kaliber Maduro-
dam, waar men, lichtelijk vertederd,
ronddoolt als een Guliver in Lililput.
Het eilandje heeft een uitgespro
ken eigen karakter, dat men proeft
in vele kleine bijzonderheden in land
schap, boerderijbouw en volksaard.
Bij regen of mist, wind of zonneschijn
heeft het een wisselend gezicht, maar
bedraagt.
In Wychen staan nog 300 woning
zoekenden op de wachtlijsten en bur
gemeester Van Tiel riep tijdens de
officiële ontvangst der autoriteiten
„Geef mij bouwvolume en binnen het
jaar is woningnood in Wychen opge
heven!"
NOG NIET VOLMAAKT.
„Ja, ja", zei de directeur van de
Gelderse provinciale directie Woning-
opbouw en Volkshuisvesting, die ook
aanwezig was, voorzichtig, „het zijn
prachtige woningen".
Inmiddels daar zijn de vader en
zijn zeven zonen overtuigd van is
er nog wel het een en ander aan de
woningen te verbeteren, maar zij
zijn er even vast van overtuigd, dat
de ervaring hun dé juiste middelen
zal geven om met behoud van alle
voordelen, die hun nieuwe systeem
thans biedt, de ideale woning voor
Nederland tot stand te kunnen bren
gen.
De woningen, die uit twee verdie
pingen bestaan, hebben de volgende
inhoud: Op de begane grond bevindt
zich een ruime eet-zitkamer van 6
bij 3.30 meter; de bovenverdieping is
verdeeld in twee ruime slaapkamers
van 3,5' bij 3.5 meter 'ieder, en een
klein slaapkamertje.
Beneden is tevens een flinke keu
ken, een badcel en buiten een
schuurtje geplaatst.
BLIJVEND?
Omdat zij nog enkele verbeterin
gen in het systeem willen brengen zal
de familie Guelen de bouw van de
„Pe-Ge-woningen" voorlopig in eigen
hand houden. Slechts enkele onder
delen, zoals het metselwerk, zal men
eventueel aan andere aannemers uit
besteden.
En ondertussen staart woningzoe
kend Nederland wederom naar een
lichtpuntje.
Wychen is niet de eerste plaats
in Nederland, waar een revolutie in
de woningbouw scheen te beginnen.
Maar meestal verdween het nieuwe
systeem, na een ogenschijnlijk zeer
geslaagd experiment, in mysterieuse
nevelen; moge het „Pe-Ge-systeem"
een betere toekomst beschoren zijn.
Wilt U iets weten?
Route per bromfiets Leiden
BergeykDeventer; hoeveel km?
Antwoord: Leiden, Zoeterrneer, Rot
terdam, Dordrecht, Moerdijk, Breda,
Tilburg, Driehuizen, Diessen, Middel-
•beers, Hoogeloon, Steensel, Riethoven,
Bergeyk; afstand: 148 km. Bergeyk,
Valkenswaard, Heeze, Geldrop, Hel
mond, Gemert, St. Anthonis, Bergen,
Ouyk, Nijmegen, Arnhem, Zutphen,
Deventer; afstand: 130 km.
Vraag: Route per bromfiets Leiden
Den Helder.'
Antwoord: Leiden, Sassenheim,
Haarlem, Santpoort. Beverwijk, Alk
maar, Den Helder. Of u over de
IJmuidersluizen moogt passeren, we
ten we niet. Dat kunt u informeren
bij de Velserpont.
Vraag: Route Zoeterwoude-Woer-
dens Verlaat.
Antwoord: Zoeterwoude. Alphen,
Nieuwkoop, Noorden, Woerdens Ver
laat; afstand 38 km.
Vraag: mej. H. te R. inzake de be
paling, dat men na 3 jaar eigenaar te
zijn geweest van een huis, het zelf
kan gaan bewonen.
Antwoord: Die termijn van 3 jaar
is inderdaad juist, maar dat wil niet
zeggen, dat een eigenaar z'n huis
niet eerder kan betrekken, als de
huurders vrijwillig vertrekken om
dat zij een ander huis kunnen krij
gen. Wil men van bovengenoemde
termijn van 3 jaar gebïuik maken,
dan moet men een bevel tot uitzet
ting van de kantonrechter vragen.
Vraag inzake inlichtingen te ver
strekken door een bevolkingsburesu.
Antwoord: Door middel van zo'n
bureau zult u wel adressen kunnen
krijgen, maar geen verder inlichtingen
omtrent gedrag e.d. Daartoe zult u
zich moeten wenden tot een bonafide
recherche-bureau. De kosten kunnen
wij moeilijk aangeven, dat hangt van
opdracht af. De inlichtingen zijn ge
heim.
