Twaalf mfllioen vluchtelingen inU/est-Duitsland
Os „Kerk in nood" voert 'n strijd op leven en dood
r
ZATERDAG '6 JUN' "f56
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD - PAGINA I
Op het twaalfde eeuw
feest van St. Bonifacius'
sterfdag in 1954 is in
alle Nederlandse kerken
een collecte gehouden,
waarvan Oostpriester-
hulp de opbrengst be
steedde aan de bouw
van een Steunpunt voor
Zielzorg in het indus
triegebied Salzgitter.
Eerder bouwde katho
liek België elders in de
Duitse diaspora een der
gelijk steunpunt, zoals
er in de komende jaren
nog twintig zullen ver
rijzen, Geheel links op
de foto ziet men de
nieuwe parochiekerk;
geheel rechts de pasto
rie. Tussen beide gebou
wen staat het jeugdhuis.
Achter de pastorie be
vindt zich het klooster
en een gastenverblijf.
Het complex zal nog
aangevuld worden met
een retraitehuis.
OP de markt in Groningen staat 'n
kapelwagen. Een grote opleg
ger, zoals de Ned. Spoorwegen kort
na de oorlog gebruikten. De klap
deuren zijn geopend en laten een
klein altaar zien. Op een verhoging
voor het altaar staat een lange, ma
gere pater te spreken. Zijn ogen
schieten vuur en met drukke hand
gebaren onderstreept hij zijn woor
den. Zoals hij er staat, bijna in de
schaduw van een kathedraal, staan
dagelijks dertig priesters voor hun
kapelwagens. Maar waar zij komen,
is geen kerkgebouw te vinden, laat
staan een kathedraal. Waar zij ko
men, is in geen vierhonderd jaar het
H. Misoffer opgedragen. Over hen
vertelt de pater in Groningen, zoals
hij overal in het land vertelt van de
kapelwagens, die jaar in jaar uit de
Duitse diaspora intrekken, waar na
de oorlog millioénen vluchtelingen
neergestreken zijn. Velen van hen
zijn katholiek, maar kerken en pries
ters vinden zij niet in de overheer
send Evangelische streken van West-
Duitsland, Deze mensen, door de
Russische horde van hun geboorte
grond verjaagd, die niets dan hun
leven hebben kunnen redden, ont
beren in deze streken van het vrije
westen ook nog de steun van de
Kerk. Voor hen heeft Oostpriester-
hulp dertig kapelwagens ingezet, be
mand met Nederlandse en Belgische
priesters. Zij trekken van dorp tot
dorp, blijven overal enige dagen en
trekken dan weer verder, nadat zij
de verlaten katholieken nieuwe
kracht geschonken hebben. Over dit
alles vertelt de pater op de markt
in Groningen. In felle kleuren schil
dert hij de mateloze ellende, die de
vluchtelingen moesten doormaken.
En dan voltrekt zich het wonder.
Er gaat een golf van ontroering
door de honderden toehoorders, koele
nuchtere noordelingen, Als één man
grijpen zij naar hun portemonnaie
en vullen de schalen met honderden
guldens. Vrouwen rukken haar gou
den sieraden af; mannen schuiven
kostbare ringen van hun vingers.
Niets kan hen weerhouden. De pater
is met stomheid geslagen. Tranen
vullen zijn ogen. Hij kan geen woor
den meer vinden ora de mensen te
danken voor hun goedheid en mede
leven.
*yo gaat het overal in Nederland.
Waar de propagandawagen van
Oostpriesterhulp verschijnt, gaan de
beurzen open. De mensen zijn ge
schokt van hetgeen zij hoorden. Ze
ker, zij weten, dat er vluchtelingen
zijn, die nog steeds in nood verkeren.
Maar dat het vooral een geestelijke
nood is, die tienduizenden van de
Kerk vervreemdt, heeft pas de pater
van de kapelwagen hun duidelijk ge
maakt. Op dat moment openbaart
zich de wereldomspannende gemeen
schap, die de Katholieke Kerk is, en
uit zich 't medeleven met de broeders
des geloofs, die in nood verkeren.
Elf jaar na de oorlog zijn we
geneigd te geloven, dat het groot
ste leed nu wel geleden is. Een
bezoek aan West-Duitsland leert
echter anders. Er is een grote
mate van welvaart, die de bezoe
ker aan alles kan aflezen: aan de
winkels, aan de goed geklede
mensen, aan de fantastische wo
ningbouw. Maar dit alles maakt
de nood van hen, die niet in deze
welvaart delen, slechts schrijnen
der. Nog honderdduizenden vluch
telingen leven in de kampen,
waar de omstandigheden nauwe
lijks iets beter zijn dan tien jaar
geleden. Er wordt gebouwd in een
verbijsterend tempo: 550.000 wo
ningen in 1955. Maar de kampen
blijven even vol. Maandelijks ko
men nog twintigduizend vluchte
lingen via Berlijn naar het wes
ten. Hun aantal is inmiddels aan
gegroeid tot twaalf millioen, on
der wie zich bijna zes millioen
katholieken bevinden.
Slechts 'twee millioen vluchtelin
gen zijn terecht gekomen in de ka
tholieke streken van West-Duitsland,
Waar zij door de normale zielzorg be
reikt worden. De overigen echter ver-
-as op .iecm. 'ua^aj^s ui uaAfqq
dert eeuwen geen eigen gezicht meer
heeft. Losgeslagen van hun religieuse
tradities voelen zij zich paria's tussen
de mensen, die weliswaar landgeno- j
ten zijn, maar overigens met de I
vluchtelingen weinig gemeen hebben.
Verbittering en verlatenheid maken
zich van hen meester.
Nederlands
Steunpunt
voor Zielzorg
in
Duitse diaspora
VsJ
O nbeschrijfelijke verschrikkingen.
In deze omstandigheid groeit een
nieuwe generatie op. Kinderen, ge
boren in ellende of in hun jongste
jaren meegesleurd in de grootste
volksverhuizingen aller tijden, ken
nen de Kerk vrijwel niet. Het valt
hun ouders moeilijk te spreken over
Gods oneindige goedheid. En toch
zijn het deze kinderen, die wan
neer ooit het IJzeren Gordijn zou
worden opgetrokken zullen terug
keren naar hef land van hun ouders
om richting te geven aan een nieuwe
toekomst. Zal het een toekomst met
of zonder God zijn.
Het vluchtelingenprobleem is voor.
al een geestelijk probleem. Hoe kun
nen de katholieke onder hen voor de
Kerk behouden worden? Geen pen
is in staat te beschrijven welke ver
schrikkingen deze mensen ondergaan
.hebben. Zij zijn gevlucht, honderden
kilometers ver. Honderdduizenden
hebben de vlucht niet overleefd. Hoe
veel moeders hebben haar stervende
kinderen moeten achterlaten in een
greppel? Vrouwen en meisjes werden
door de barbaren onteerd. De honger
maakte de mensen tot hyena's. Hun
ontberingen trokken door half Europa
een bloedstreep langs een lijdensweg
van mateloze ellende, gemarkeerd
door de ongedekte graven van hen.
die langs deze weg hun Calvarië
vonden. Kan God voor deze mensen
nog bestaan?
Dit is de „Kerk in Nood". De
Kerk, die in het oosten vervolgd
wordt en in het westen vertwij-
felle pogingen doet om de opge
jaagde en verstrooide kudde op
nieuw in de ene schaapstal te ver.
enigen. Hoe kunnen God en Zijn
Kerk tussen de ontheemden weel
de plaats krijgen, die ook in het
sterk vermaterialiseerde West-
Duitsland toch nog aanwezig moet
zijn? De „Kerk in Nood" staat
voor een gigantische taak.
Wie van deze problemen ter plaat
se kennis neemt, de kampen bezoekt,
de vluchtelingenpriesters spreekt en
het einde van dit alles niet kan voor
zien, ervaart als iets ongelofelijks de
vele activiteiten, die de „Kerk in
Nood" ontwikkelt.
Een bezoek aan Königstein, nabij
Frankfort, is voor de buitenstaander
In de 28 dorpen van Salzgitter
beschikken de vluchtelingenpriesters
slechts over vier nieuwgebouwde ste
nen kerken. Voorts staan er negen
houten noodkerken, waarvan de foto
er een toont. In de dorpen zonder
kerk behelpen de priesters zich met
kerkgelegenheden op zolders en in
huiskamers. Op enkele plaatsen mag
gebruik gemaakt worden van de
Evangelische kerk, op voorwaarde
echter, dat er geen wierook en wijwa
ter gebruikt worden.
een openbaring. Als een Burcht Gods
staat er het Vaterhaus der Heimat-
vertriebenen, een internationaal cen
trum, dat men het Rome van de
„Kerk in Nood" zou kunnen noemen.
In een voormalige kazerne is een se
minarie ingericht, waar 350 gevluchte
priesterstudenten en kinderen van
vluchtelingen zich voorbereiden op
het priesterschap. Reeds 138 theolo
ganten ontvingen er de priesterwij
ding en trokken uit om de „Kerk in
Nood" te helpen.
Zestig millioen vervolgden. t
In Königstein vindt men ook het
Haus der Begegnung, een ontmoe
tingshuis, dat zo treffend de Katho-,
lieke U.N.O. genoemd wordt. In dit
enorme congresgebouw, gefinancierd
door de katholieken van West-Duits
land, ontmoeten oost en west elkaar.
Vluchtelingen uit alle landen achter
het IJzeren Gordijn komen er samen
met geloofsgenoten uit het vrije wes
ten en bespreken er de situatie van
de „Kerk in Nood", zeer belangrijke
congressen.
Op het laatst gehouden congres
heeft mgr. Kindermann, een uit
Praag gevluchte hoogleraar, thans
president van het vluchtelingense-
minarie, een bewogen uiteenzetting
gegeven van de strijd, die de Kerk
te voeren heeft.
De aanwezige Nederlanders re
aliseerden zich toen, dat op nau
welijks 'n dagreis afstand van ons
vrije landje de vrije wereld op-1
houdt. Wie 's morgens nog over
de Leidse Breestraat wandelt, kan
's avonds de zoeklichten zien,
waarmee de Russische grenswach-
ten het IJzeren Gordijn aftasten.
Prikkeldraadversperringen, land
mijnen, uitkijkposten en zwaar be
waakte doorgangen grendelen het
westen af. Daar verandert de vrij
heid in dwang en vervolging.
Daar begint een andere wereld,
waarin 900 millioen mensen
een derde deel van de wereldbe
volking leven onder de druk
van het communistische regiem.
In Oost-Europa worden meer dan
50 millioen katholieken om hun
geloof vervolgd. Met inbegrip van
Azië stijgt hun aantal tot 60 mil
lioen. Onder hen bevinden zich
50.000 priesters, 200 bisschoppen
en 4 kardinalen in gevangenschap.
Veel kan er momenteel nog niet
gedaan worden voor de Kerk achter
het IJzeren Gordijn. Maar wel moet
de aandacht er op gericht blijven, zo
als mgr. Kindermann benadrukte. De
bevolkingsaantal de honderddui
zend gepasseerd. Duizenden ton
nen staal werden afgeleverd.
Techniek en menselijk vernuft
vierden er hoogtij. Totdat de be
vrijding kwam. De Engelsen de
monteerden de hoogovens en dui
zenden mensen trokken weg. De
achterblij venden zagen hun brood
winning vernietigd.
Maar ook hier voltrok zich het
Duitse wonder. De demontage werd
gestaakt en in 1950 rookten de mach
tige schoorstenen weer. Tienduizen
den vluchtelingen uit het oosten stre
ken in Salzgitter neer en vonden er
werk. Thans is het bevolkingsaantal
weer tot meer dan honderdduizend
gestegen. Bijna alle mannen zijn in
dienst van de Reichswerke, zoals de
voormalige Hermann Goeringwerke
thans heten.
Waar twintig jaar geleden vrijwel
geen enkele katholiek woonde, wo
nen er nu meer dan dertigduizend.
De meesten zijn vluchtelingen, onder
wie zich 17 priesters bevinden, die
een strijd op leven en dood voeren.
In de 28 dorpen beschikken zij slechts
over vier nieuwgebouwde kerken en
negen noodkerken voor hun verspreid
wonende parochianen. Een normale
zielzorg is er niet mogelijk. Onder
tussen woekert 't materialisme, zowel
in de hoge flats, die de Reichswerke
voor hun personeel bouwen, als in
de barakkenkampen, waarin de wo
ninglozen althans enig onderdak vin
den.
Steunpunt voor Zielzorg.
Midden in dit gebied staat nu het
Nederlandse Steunpunt voor Ziel
zorg: een parochiekerk met jeugd
huis en pastorie, een klooster en een
gastenverblijf. Twintig Duitse paters
Redemptoristen hebben er hun intrek
genomen. Zij zullen vluchtelingen
priesters bijstaan in hun zware taak,
zowel door assistentie te verlenen in
de parochies als door in het klooster
verdiepingsdagen, congressen e.d. te
organiseren. Wanneer straks ook het
retraitehuis klaar zal zijn, zal het
Hier waren wij er onlangs getuige
van, dat de dertig kapelwagens van
Oostpriesterhulp na de winterrust
weer uittrokken. Een aangrijpend
ogenblik. Terwijl de priesterstuden
ten zongen en baden, hief de bisschop
van Eichstatt zegenend zijn hand en
stoven de kapelwagens in alle rich
tingen uiteen, weer voor zes maan
den de diaspora in.
De schoorstenen en torens van de
Reichswerke in Salzgitter beheer
sen het hele gebied. In dit hoogoven-
bedrijf vinden ruim 22.000 mensen
werk. Er zijn momenteel vier hoog
ovens in bedrijf; de bouwplannen
voor de vijfde liggen gereed. Tijdens
de oorlog stolden er twaalf hoog
ovens, waarvan de Engelsen er acht
demonteerden. Een hoogoven werd
teruggebracht naar IJmuiden, waar
de Dpitsers hem tijdens de oorlog ge
roofd hadden.
geestelijke hulp aan de vluchtelingen
wilde hij in het licht bezien. Want het
zijn de vluchtelingen en hun kinde
ren, die misschien later al weet
niemand wanneer de Kerk in
Oost-Europa opnieuw moeten vesti
gen.
Stad zonder God.
In dit licht moet ook het werk van
de Nederlandse Oostpriesterhulp ge
zien worden, die in Salzgitter (Ne-
der-Saksen) een Steunpunt voor Ziel
zorg bouwde, dat op tweede Pink
sterdag door de aartsbisschop van
Utrecht plechtig werd ingewijd.
Salzgitter is een conglomeraat van
28 dorpen, die kort voor de oorlog
tot een grote industriestad werden
samengevoegd. Waai- eenvoudige
boeren eeuwenlang een vredig be
staan gevonden hadden, werden reus
achtige hoogovens en walsen ge
bouwd. De Nazi's gaven het complex
de naam Hermann Goeringwerke en
wilden er de modernste industrie
stad van Europa van maken. Van
zelfsprekend een stad zonder God.
Voor kerken was er geen plaats. De
enige priester mocht zelfs in een
cafézaal geen H. Mis meer lezen.
In de dorpen van Salzgitter
woonden nauwelijks 20.000 men
sen, onder wie practies geen ka
tholieken. Hitler joeg er duizen
den Wolga-Duitsers heen en tien
duizenden slavenarbeiders, ook
vele katholieken. Spoedig was het
Steunpunt voor Zielzorg nog meer
kunnen betekenen voor de katholie
ken van Salzgitter. Dit alles dank zij
de offervaardigheid van katholiek
Nederland'.
Onze bijdrage aan de „Kerk in
Nood" is echter nog niet geheel vol
tooid. De Nederlandse Oostpriester
hulp, een afdeling van het R.K. Huis
vestingscomité (Hekellaan 6), 's-Her-
togenbosch, giro 34348) heeft nog
steeds veel geld nodig om de kapel
wagenactie op gang te houden en
nieuwe initiatieven tot ontwikkeling
tc brengen.
Bovendien vragen de kinderen van
Salzgitter onze aandacht. Reeds enige
jaren probeert het communisme vat
op de vluchtelingenkinderen te krij
gen door hen uit te nodigen voor een
vakantie in de oostzöne. Zij worden
er voortreffelijk verzorgd en keren
na zes weken veilig terug, in nieuwe
kleren gestoken en volgegoten met
communistische propaganda. Hun
ouders zijn geen communisten, maar
zij bezwijken voor het verleidelijke
aanbod om in de vakantie enige we
ken van hun kinderen verlost te zijn.
Begrijpelijk; vooral in de benauwde
barakken vormen de kinderen de
vluchtelingen in Salzgitter hebben
er duizenden een groot probleem.
Het Nederlandse R.K. Huisvestings
comité wil nu voorkomen, dat de ka
tholieke kinderen van Salzgitter dit
jaar naar de oostzóne gaan en vraagt
de goede katholieke gezinnen in Ne
derland 1 juli tot 15 augustus
een vluchtelingenkind op te nemen.
Wie helpen wil, sturc spoedig een
briefkaart naar 't R.K. Huisvestings
comité, Hekellaan 6, 's Hertogenbosch
De vluchtelingenpriesters van Salz.
gitter beseffen, dat zij hiermede van
katholiek Nederland veel vragen.
Maar gezien de nood die in het indu
striegebied een voortdurend gevaar
is voor het geestelijk heil van de
jeugd, geloven zij, dat hun beroep
op katholiek Nederland niet vergeefs
zal klinken. Het antwoord is nu aan
ons!
