Stadsvuil van Amsterdam gaf
startschot voor „reddingswerk"
li -
ZATERDAG 17 MAART 1956
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
VIJFTIGJAARSTRIIDVOORBEHOUD VAN NATUURMONUMENTEN
Ook vandaag nog
pleit de
advocaat van de
kortzichtigheid
Steun van alle
Nederlanders
vooral nu
heel hard
nodig
Ogenblik van
„uitverkocht"
komt nader
De advocaat van de kortzichtigheid heeft het uiterlijk van een wijze
raadgever. Hij weet een handig gebruik te maken van de oogkleppen, waar
mee het gezichtsveld wordt verkleind van de mensen, die van generatie
op generatie worstelen met wat men noemt „de eigentijdse problemen".
Wat historie geworden is, laat zich gemakkelijker ontleden. Na een jaar
of dertig kan men iets bekijken zonder duizelig te worden van de talrijke
belangen, die destijds op de maat van aardige motiefjes rond de ontleedtafel
dansten en die inmiddels van Vader Tijd een vijfde klas begrafenis hebben
gekregen zonder bloemen en zonder toespraken.
Amsterdam zocht rond de eeuwwisseling eenplekje om het stadsvuil
kwijt te raken. B. en W. peinsden er eens over en kwamen na een poosje
met het voorstel om het Naardermeer, dat zij een „waardeloze plas" noem
den met stedelijk vuil en afvalstoffen te dempen.
Vandaag aan de dag waarderen we dat idee met één woord: „Krank
zinnig!" Maar daarbij wordt over het hoofd gezien, dat ook wij met oog
kleppen rondlopen. Wij hebben onze „deviezen" en „industrialisatie" en
met deze oppokers van de welvaart zijn wij bereid om de slopershamer
te hanteren en desnoods ons laatste stukje natuurschoon met een bulldozer
op de mestvaalt te schuiven.
Het is daarom nuttig, die geschie
denis van het Naardermeer nog eens
op te halen. Hoewel b. en w. van Am
sterdam in 1904 over een „waardeloze
plas" spraken, kwamen er reeds aan
het einde van de 19e eeuw zelfs En
gelse ornithologen naar dit meer en
zwierf de beroemde Jac. P. Thijsse er
rond in verband met de schoolkaart
welke hij van de omgeving van Am
sterdam wilde maken.
Het was ooit Thijsse, die de strijd
tegen de Amsterdamse plannen aan
bond. Hij schreef enkele artikelen in
het Algemeen Handelsblad en opper
de de gedachte geld bijeen te bren
gen om het meer aan te kopen. De
directeur van Artis, ds. C. Kerbert,
voor wie het Naardermeer eveneens
van belang was, meende dat Thijsse
een hopeloze strijd was begonnen en
geloofde er niet in, dat Nederland
voldoende geld bijeen' zou willen
brengen, om het meer te kopen.
Een mooi hoekje van de Kortenhoefse
Plassen
Toevallig succes.
Maar Thijsse liet zich niet ontmoe
digen. Hij beet door en kreeg van
verschillende kanten steun. Dr. C.
Easton betuigde in het Nieuws van
de Dag zijn instemming met de strijd
tegen „de. Amsterdamse modderspui-
ters" en maakte tegelijk van de ge
legenheid gebruik om eens flink af
te geven op de „park'jes-aanleggers,
die de geestelijke zelfmoord van een
volk aan het voorbereiden waren."
De tegenstand tegen de Amster
damse plannen nam in korte tijd een
grote omvang aan, maar zoals
dat meer gebeurt de vroede vade
ren van de hoofdstad lieten zich niet
overtuigen. Niettemin duikelde het
voorstel van b. en w. met twee stem
men verschil, maar dit had weinig te
makert met liefde voor de natuur.
De heren zagen alleen meer heil in
vuilverbranding.
Een toevallig succes dus voor
Thijsse!
Met deze beslissing van de raad was
de kous echter niet af. De vele men
sen, die tegen het plan opgekomen
waren, voelden zich niet. gerust en
wilden de toëkomst van het Naarder
meer veilig stellen.
Het resultaat was tenslotte de op
richting van de vereniging „Natuur
monumenten", die zich een breed
werkterrein stélde, dat in vier punten
tot uitdrukking werd gebracht: bij
eenbrengen van een fonds tot aanko
pen en in beheer nemen van natuur
monumenten in ons land; het interes
seren van particulieren, verenigin
gen en overheid voor deze zaak en
het versterken van een gezonde open
bare mening op dit terrein.
Stuifzand in de Loonsche en
Drunensche Duinen,
Gouden jubileum.
Deze maand viert „Natuurmonu
menten" het gouden feest. De woor
den van Jac. Thijsse. gesproken op
een moment dat de kas ruim honderd
gulden bevatte, zijn waarheid gewor
den.
„Mijne heren", zei 'hij eens tot de
ledenvergadering, „in deze vereni
ging zullen milioenen omgaan!"
1
A
VjrV
A.
V - ■-
f
i
N|
J
f Dr. Jac. P. Thijsse, die „het reddings werk" begon.
Helaas is een gedeelte van het bos
tijdens de oorlog toch geveld, maar
dit nadeel ueeft ook weer voordeel
gebracht en dank zij dit feit is b.v. de
reeënstand sterk toegenomen.
Het grootste bezit is zonder twijfel
het Nationaal Park Veluwe-zoom,
dat een oppervlakte heeft van 4000
ha. Bij stukjes en beetjes is dit be
zit gekocht; het eerste gedeelte toen
rond 1910 het landgoed Hagenau te
kop werd aangeboden.
Dit park is een verblijfplaats van
groot wild o.a edelhert, ree, vos en
het wilde zwijn.
Het meest romantische bezit is
een onbewoond eilandje, zelfs dat is
in Nederland nog mogelijk in de
Waddenzee. Vermoedelijk zal dit
eiland een prooi van de zee worden.
Nu ook Genhoes.
In dit jubileumjaar is aangekocht
het prachtige landgoed Genhoes bij
Oud-Valkenburg in Zuid-Limburf. De
aankoop omvatte niet alleen het laat
middeleeuwse kasteel, maar ook het
benedendeel van het bekende Ge-
rendal met enkele van de rijkste or
chideeën-groeiplaatsen van ons land.
De overheid is in de laatste jaren
steeds meer gaan inzien, dat voor
haar ook een taak is weggelegd bij
het veilig stellen van gebieden, welke
belangrijk zijn voor het landschaps-
schoon, recreatie en wetenschap.
Bij aankopen kan „Natuurschoon"
thans op belangrijke subsidies reke
nen in tegenstelling tot de ervarin
gen in de meeste jaren van haar be
staan, toen zij maad moest zien om 't
geld op de een of andere manier bij
een te krijgen.
Alleen voor wetenschappelijk be
langrijke terreinen zal het ministeriel
van O., K. en W. jaarlijks 3 miljoen
op de begroting plaatsen gedurende
10 jaar.
De tijd dringt.
Hieruit blijkt, dat er in Nederland
nog veel terreinen zijn, die voor aan
koop in aanmerking komen. Men is
de laatste jaren druk doende om in
het plassengebied van Nieuwkoop en
Kortenhoef de bezttingen uit te brei
den.
Voor vlijtige handen
in schoonmaak get y: Hamea-Gelei
Advertentie.
Maar de tijd dringt.
We leven in een dynamische eeuw.
Alles, gaat sneller en bij het huidige
tempo komt het er op aan zoveel mo
gelijk nog veilig te stellen, want
over vijf-en-twintig jaar is Neder
land misschien „uitverkocht". En we
mogen daarbij bedenken, dat de slo
pershamer nog niet met pensioen is.
Prachtige streken worden tegenwoor
dig bedorven met fabrieken en laat
men zich maar niet verbeelden, dat
de mensen van nu kieskeurige zijn
dan b. en w. van Amsterdam, die 50
jaar geleden even die „waardeloze
plas" met stadsafval zouden dicht
gooien.
Ongeveer 22.000 leden steunen het
werk van „Natuurmonumenten".
Wat is weinig!
Dat is zelfs erg weinig, als men
bedenkt, dat dit één op de vijfhonderd
Nederlanders is.
Dat wordt nog weiniger, als men
overweegt, dat bijna iedere Neder
lander tegenwoordig op vacantie
gaat en dus geniet van en belang
heeft bij de instandhouding van de
mooie plekjes in ons dicht-bevolkté
land.
Zou nu werkelijk maar zo'n klein
percentage van die vacantiegangers
bereid zijn het prachtige werk van
„Natuurmonumenten" te steunen.
Wij geloven het niet. Het is mis
schien meer een kwestie van „Onbe
kend maakt onbemind".
Daarom hopen wij, dat de propa-
ganda-broohures, die ter gelegenheid
van het gouden jubileum over Neder
land zullen worden verspreid, aanlei
ding zullen zijn tot een even grote
droom aanmeldingen op het hoofd-
cantoor in het oude grachtenhuis
ian de Herengracht 540 te Amster
dam.
Dan zal ook over 50 of 100 jaar in
ons land nog genoten kunnen worden
van Gods vrije natuur.
Geschenk „Varend Nederland"
Prinses Beatrix krijgt een Lemmer-aak
Aankoop van Naardermeer.
Met 86 leden en een kapitaal van
122,startte „Natuurmoriuemnten"
en men stond meteen voor de moei
lijke taak om op de eens of anderfi
manier het Naardermeer in bezit te
krijgen. De eigenaars waren niet af
kerig van de publiciteit, die hun bezit
had gekregen. Zij werdén van ver
schillende zijden door kooplustigen
benaderd en besloten er munt uit te
slaan.
„Natuurmonumenten" kon een open
bare verkoping niet voorkomen, maar
toch was het geluk met deze jonge
vereniging De biedingen bleven ver
beneden de verwachting en het meer
werd ook deze keer niet verkocht.
En toen brak het moment aan voor
de eerste stunt.
De Naardermeer-commissie van
„Monumentenzorg" had berekend» dat
de plas een netto-opbrengst kon géven
van ƒ5000,voldoende om de rente
van een lening van 155.000,te
dekken. Na enig onderhandelen kreeg
men het Naardermeer in~ bezit op
25 April 1906 onder voorwaarde, dat
de koopsom ad 160.000 voor Septem
ber bijeen zou zijn gebracht Velen
hadden er een hard hoofd in, maar
drie leden van het bestuur zagemJkcirië
om alle obligaties in de tijd van zes
weken te plaatsen. Zelfs uit Enge
land kwam een aanvrage voor -JBbl&r
res Naardermeer".
Op 3 september werd het «ïeer
overgedragen.
Momenteel heeft de vereniging een
bezit van 15 500 ha.
Bij de aankopen hebben altijd drie
gedachten voorgezeten: recreatie, na
tuurschoon behouden en de weten
schap dienen.
Na de aankoop van het Naarder
meer richtte de vereniging haar aan
dacht op Texel. Toen de Grote Sterns
zich daar voor het eerst sinds lange
tijd op de broedplaats de Bol nestel
den, pachtte „Natuurmonumenten"
direct het recht van eierzoeken
„uiteraard om geen eieren te laten
zoeken". Helaas liet de pachter van
het gras zijn koeien in het land en
daardoor werd de Grote Sternskolo
nie vernield. Toen de Bol later pu
bliek geveild werd, ging het bedrag
boven de draagkracht van de vereni
ging. Enige jaren daarna kwam men
echter in het bezit van de brood-
plaats de Staart, de Petten, een plas
in het uiterste zuiden van Texel en
een terrein van de killen van Waal
en Burg.
Eigen bijzonderheid.
Het is ondoenlijk een overzicht
te geven van alle bezittingen, maar
enkele moeten we toch noemen. Wel
ke vacantieganger kent niet het
prachtige Leuvenumsche Bosch? In
1910 dreigde dit bos van 600 ha. ten
offer te vallen aan de bijk. „Natuur
monumenten" kocht het en daarmede
bleef dit roofvogelgebied soeciaal be
kend om zijn haviksnesten, behou
den.
Zoals reeds is gemeld, is aan H.K.H.
prinses Beatrix tijdens de viering
van haar 18e verjaardag op 31 jan.
j 1. medegedeeld, dat een daartoe op
gerichte comité, Varend Nederland"
het voornemen koesterde haar een
zei vaartuig te hare keuze aan te
bieaen, waarmede zij alle binnenwa
teren tussen de Dollart en de Schelde
zal kunnen bevaren.
Deze toezegging is door de Prinses,
die een grote liefhebster van de zeil-
sport is, geestdriftig aanvaard. Bij
een onderhoud, dat enige vertegen
woordigers van net comité ten paleize
Soestdijk met H.K.H. hebben gehad,
heeft zij te kennen gegeven dat haar
verlangen uitgaat naar een Lemmer
aak, een rond vaartuig van het natio-
naie type.
Het comité Varend Nederland heeft
reeds een aanvang gemaakt met de
voorbereidingen tot de bouw van het
schip.
Bijdragen.
Het is de bedoeling van het comité
thans elkeen, die bij een gelegenheid
als deze van Nederlands oude band
met het Huis van Oranje en met de
scheepvaart zou wilen getuigen, in
de gelegenheid te stellen om een bij
drage aan het geschenk te leveren.
Bijdragen kunnen worden gestort op
postgiro no. 1818 van het comité of
op de rekening van het comité bij de
Nederlandsche Handel Maatschappij
in Amsterdam.
Daarbij verzoekt het comité bij de
storting volledige naam en adres te
vermelden, opdat te zijner tijd aan
prinses Beatrix mede een volledig
register met de namen der schenkers
kan worden aangeboden.
In het comité, waarvan het secre
tariaat gevestigd is Flat Soetensteeg
46, tel. 24936, Rotterdam, namen tal
rijke vooraanstaande Nederlanders
zitting.
Eerste kievitsei bleek
een overjarig produkt
Bij nader onderzoek door een des
kundige op het gebied van vogel
eieren is gebleken dat het gisteren ge
vonden kievitsei wel een kievitsei is,
maar niet een die dit jaar door een
kievit is gelegd. Het is vermoedelijk
een produkt van het vorige jaar, ge
kookt en op de een of andere wijze
bewaardEr zou dus beter kun
nen worden gesproken van eerste
koelhuis-kievitsei
Mevrouw Vlam, echtgenote van de
burgemeester van Winterswijk, was
teleurgesteld toen haar het resultaat
van het onderzoek werd gemeld.
Taxateur tekende
ongeluksrapport
De rechtbank te Dordrecht heeft
een 64-jarige makelaar en taxateur,
wonende te Dordrecht, veroordeeld
tot 750 boete subs. 75 dagen, omdat
hij een taxatierapport had onder
tekend en van zijn stempel had voor
zien zonder de daarin omschreven
goederen gezien te hebben. De officier
van justitie, die deze handelswijze
scherp gelaakt had, had 1000 boete
subs. 100 dagen hechtenis geëist. Kort
nadat de taxateur het taxatierapport
had ondertekend gingen de des
betreffende goederen landbouw
werktuigen door brand verloren.
ZOMERZËGELS 1956; Rcmbrondtzeggls
ÜLLd
DONKER GROEN
BRUIN-ROOD
Ter gelegenheid van het „Rem-
brandljaar" is deze uitgave dit jaar
ontworpen in de vorm van een aantal
„Rembrandtz egels".
Als voorstellingen zijn gekozen
details van etsen. De éénkleurige ze
gels zijn uitgevoerd in plaatdruk. Aan
dt estetische verzorging werkten de
heren S. L. Ilartz te Haarlem en J.
van Krimpen te Heemstede mede;
laatstgenoemde tekende tevens de
tekst en waardecijfers.
De druk is van Johan Enschedé
en Zonen, Grafische inrichting N.V.
te Haarlem.
De waarden, voorstellingen en kleu
ren zijn:
2 3 cent, Boer met hoge muts,
blauw-grijs. 5+ 3 cent, Jonge Tobias
en Engel, groen-grijs; 7 5 cent,
Pers met bonten muts, goud-bruin;
10 5 cent, De oude blinde Tobias,
donker-groen; 25 8 cent. Zelfpor
tret van 1639, bruin-rood.
Het zegel is groot: 30 x 37, 125 mm.
De beeldrechthoek meet plm. 27 x
34 mm. Kamtandirvg: 13,5 13 yK.
Gedrukt op vellen van 10 x 10 100
zegels; papier: plaatdruk zonder wa
termerk; gomming: normaaL
Verkrijgbaar aan de postkantoren
van 23 april t/m 22 juni 1956.
Geldig voor de frankering tot en
met 31 december 1957.
