Sahara irt brandpunt van zon en belangstelling
Ongedurigheid bewaart Touaregvrouwen
voor misplaatst schoonheidsideaal
Eenzaam avontuur van freule
in een gezapige eeuw
BIJNA ELKE OASE heeft tegen
woordig een pompeus hotel, dat
eventueele hoge gasten een goed be
schut plaatsje onder de zon kan bie
den. Soms bouwde men een hotel,
omdat men er werkelijk een brood
winning in zag en een andere keer,
omdat men meende dit tegenover een
toevallig passerend staatshoofd ver
plicht te zijn. Zo zit de oase Beni
Abbès op het ogenblik opgescheept
met een hotel, dat even prachtig als
nutteloos is. Het is het gevolg van
een noodlottig misverstand.
De huurprijs en de onderhuurder
ZATERDAG 14 JANUARI 1956
DE LEIDSE COURANT
VIERDE BLAD - PAGINA 1
Duizenden jaren voordat
de kameel het schip der woes
tijn zou worden en zijn zandzeebe
nen de enige steunpilaren van de
dun gezaaide bevolking werden,
vormde de Sahara de bodem van een
goed ontwikkelde binnenzet. Vele
eeuwen heeft de natuur nodig ge-
had om het, door de hete zon, ko
kende water van het zand af te gie
ten en een land te scheppen, waar het
alleen voor Klaas Vaak goed leven
is. De Sahara maakt onderdeel uit
van een woestijngordel die zich over
Amerika, Afrika en Azië uitstrekt.
De portie waar Afrika mee opge
scheept werd, is van noord tot zuid
1800 km en van west naar Oost 6000
km groot. Het is te vergelijken met
een wat slordig gebakken soepbord,
dat hier en daar een oneffenheid en
een bakbarstje vertoont. Dat de soep
die hieruit gegeten word te heet was,
wordt duidelijk gemaakt door het in
wonersaantal, dat met 1.190.000 wel
bijzonder laag is. Gemiddeld wonen
er dus 17 personen op 100 km2, doch
de plaatsen waar het werkelijk goed
huizen is, zijn zo schaars, dat het niet
verwonderlijk is dat men elkaar toch
nog in vele twistgevechten wist te
vinden.
Getrapte watervoorziening.
DE TWISTEN DRAAIDEN steeds
om de oases die, even nietig als
vliegenuitwerpselen op een plafond,
in het witte zand liggen. Zij danken
him ontstaan aan een slippertje van
moeder natuur. De randen van het
soepbord Sahara worden namelijk
gevormd door hooggebergten, waarop
alle wolken van de zijde der Middel
landse zee lakstoten en voordat zij de
woestijn bereiken leeglopen. De ge
weldige watermassa's kiezen hun weg
door onderaardse gangen en komen
slechts af en toe aan de oppervlakte.
Op een dergelijke plek ontstond
wat plantengroei en sloegen de in
boorlingen hun tenten op. Karavanen
deden de waterrijke plek aan en de
bewoners kregen de smaak van het
water, en het geld dat er voor te
krijgen was, te pakken. Sommige
oases groeiden uit tot complete ste
den, waarin het water spaarzaam ge
distribueerd en zorgvuldig bewaakt
werd. Blanken kwamen en maakten
zich, waarschijnlijk omdat het water
de enige manier was om huti ras
smetzuiver te houden, meester van
de bronnen.
In vele oases in he Frans geregeer
de gedeelte van de Sahara, dient het
water van de bron in de eerste plaats
voor de vulling van het zwembassin
van de militairen. Van hieruit loopt
het in een bassin dat door de manne
lijke inboorlingen gebruikt wordt en
als dezen vermoeienis en vuil van
zich afgespoeld hebben, stroomt het
als het dat tenminste nog kan
Werkelijk een oase in de woestijn.
(Tekeningen Auke Tadema)
naar een lager gelegen bassin voor
de vrouwen. Wat er dan nog van over
is, wordt voor de was en de irriga
tie van de landbouwgebieden ge
bruikt.
Nutteloze uitsloverij.
In de dertiger jaren zouden kroon
prins Leopold van België en zijhi
vrouw een bezoek aan de Kongo
brengen. Beni Abbès lag. op de route
die het vorstelijk vliegtuig zou nemen
en bezat een vliegveld. Een van de
weinige dingen die het niet bezat was,
volgens de inwoners, een hotel, waar
men de vorstelijke personen een
waardige ontvangst kon bereiden. In
ijltempo trok men dus een hotel op
dat in monumentaliteit kon wedijve
ren met het paleis op de Dam. Het
lag tussen de armelijke hutten van
de inwoners als een groot warenhuis
tussen de marktkrampjes en was voor
de oase even onbruikbaar als het con
certgebouw voor een orgeldraaier.
De aanstaande koning aller Bel
gen zou er echter zijn intrek in ne
men en dat was de inwoners reden
genoeg om de bouwers de hand bo
ven het zon-verbrande hoofd te hou
den. Jammer was alléén dat op het
laatste moment de vliegroute gewij
zigd werd en het hotel dus als een
stenen kolos op de maag van de in
woners kwam te liggen.
Baas boven baas.
HOE VREEMD HET OOK mag
klinken voor een gebied, waar
de leuze van moeder natuur steeds
is geweest: zand erover, de Sahara
telt enkele musea waarin de ge
schiedenis van de woestijn in enkele
herinneringen uit de doeken gedaan
wordt. Ouargla imponeert de reizi
ger met een geweldig museum, dat
door een Franse kolonel naar eigen
inzicht is gebouwf' en ingericht
De inventaris is dan ook volledig
geschiedenis en met struikelt er over
stukken van neergeschoten vliegtui
gen en pijlpunten uit de tijd, toen
men elkaar nog op „snediger" wijze
naar het leven stond.
Een zaal wordt geheel in beslag ge
nomen door onafzienbare rijen borst
beelden van Mussolini, die men uit
alle delen van Afrika bij elkaar heeft
gesleept.
Tot voor kort was het enige
beeld in deze zaal dat een behoor
lijk plaatsje gekregen had, een
standbeeld van een mannetje dat
men niet nader kon thuis brengen,
maar dat naar de snit van zijn uni
form te oordelen van goede huize
moest zijn. Groot was de teleur
stelling van de beheerder der
kunstschatten, toen hij van een ont
wikkeld reiziger vernam, dat eh
beeld onmiskenbaar de trekken
van Victor Emanuël droeg die, zo
als bekend, de machteloze werk
gever van de duce was.
De markthallen van Timinoun.
Verwaterd beroep.
r\E BEWONERS VAN HET bevoor-
U recht stukje, woestijn, dat oase
heet, houden zich hoofdzakelijk bezig
met de landbouw. De vruchtbaarheid
van de grond en de gezondheid van
de bewerkers hangt nauw samen met
het welzijn van de bron en de putten
die men in de omgeving van de eigen
lijke oase gegraven heeft. De eerste
die op het denkbeeld kwam putten
te graven was, volgens de Koran, een
man met twee horens, die volgens
onze geschiedenis niemand anders ge
weest moet zijn dan Alexander de
Grote.
In onze tijd takt men de onder
grondse rivieren naar boven af met
betonnen buizen, die echter door het
puin dat door de rivier wordt meege
sleept en door instortingen dikwijls
verstopt raken. Elke oase telt danook
een aantal figuren die zich als put-
tenduikers ontpopt hebben. Zij dalen
in de put af en blijven net zolang on
der water tot de verstopping ver
holpen of zijzelf verdronken zijn. Zü
vormen een somber volkje, dat van
vader op zoon het gevaarlijke beroep
heeft uitgeoefend. De tegenwoordige
jeugd breekt echter met de oude tra
dities en vele oases zitten zonder
duikers omdat de kinderen het stof
fig leven van straatveger verkozen
hebben, boven het verwaterende be
roep van hun voorvaders.
Schoonheidsideaal, dubbel dik.
F\E MEEST SCHILDERACHTIGE
bewoners van de Sahara zijn de
touareg het ontbreken van de s
is hier geen zetfout maar komt voort
uit het feit dat een alleenstaand
exemplaar van de Touareg een Tan
gui is Het heeft lange tijd ge
duurd, voordat de blanken deze no-
madestam van dichtbij konden bestu
deren zonder zelf studiemateriaal
voor de gieren te worden en voordat
de Fransen de blauwgesluierde
touareg naar hun kanonspijpen kon
den laten dansen. In tegenstelling tot
de overige woestijnbewoners is bij de
Tou'areg niet de vrouw maar de man
gesluierd. Waarschijnlijk ontstaan uit
de natuurlijke behoeft? mond en neus
stof- en zandvrij houden, is de
Toren van de moskee van Te mac in?,
de stad van de puttenduikers.
sluier later volkomen ingeburgerd
en heeft men er zelfs een hogere
waarde aan toe gekend. Geen man
zal ooit, bij welk werk dan ook,
zijn sluier af doen. Blauw is ook bij
de vrouwen de modekleur. Zij maken
zich donkerblauw op en het is onge
twijfeld bij dit volk dat het spreek
woord, een blauwtje lopen, zijn aardse
bestaan aanving.
Haar hoogste ideaal is een zo breed
mogelijke schaduw op het zand te
werpen; een ideaal dat zij mede door
haar ongedurige leefwijze wel nooit
zal bereiken. Hoe kwalijk dit
ideaal kan uitwassen, blijkt bij een
touareg^tam in de Soedan die aan de
Nigerrivier zijn zit gevonden heeft.
De vrouwen zijn hier zo wanstaltig
dik, dat zij zich slechts kruipend
voort kunnen bewegen. Zij bereiken
dit heilig ideaal door zich dagelijks
vol te gieten met melk en het leven
zoveel mogelijk ter plaatse te ge
nieten.
|"\E MEESTE TOUAREGVROUWEN
zijn gelukkig echter in het bezit
van de Sahara geschreven heeft,
eeuwige bewegelijkheid bezit van de
passaatwind, waaraan de woestijn
haar onherbergzaamheid dankt en die
blauw als de maanverlichte nachten
zijn naam onuitwisbaar in het zand
van de Sahara geschreven heeft.
De gegevens en foto's voor dit arti
kel zijn afkomstig uit het boek Sahara
van Auke en Bob Tadema, verschenen
bij Elseviers uitgeverij te Amsterdam.
De prijs van het zeer fraai uitgevoer
de boekwerk is 10.50.
een gevolg is van de woonruimte-
nood.
Een werkend echtpaar kan nu een
maal niet zoveel betalen als een
werkende vrijgezel, die trouwens
veel" werkzaamheden overlaat aan
de hoofdbewoner. Het inwonende
echtpaar, de jonge huisvrouw, wil
natuurlijk gaarne haar eigen „spulle
tjes" hebben, dus een geheel ledige
kamer. Zij wil gaarne verder alles
zelf doen, dus aan de hoofdbewoner
een huurprijs betalen, die gelijk staat
aan de prijs van (nog altijd ons bo
venaangehaald voorbeeld) 10 per
maand, plus de 20 ongerief, dus
voor de totale som van 12.per
maand, plus het verbruik van gas en
licht.
Dat moet zo eerlijk mogelijk gaan.
De huurder moet betalen zoveel
hij verbruikt en de hoofdbewoner
mag op deze leverantie niet verdie
nen. Het is begrijpelijk dat er niet
gaarne wordt overgegaan tot „kale"
verhuur.
Vergeten mag ook niet worden, dat
de inwonenden veelal gebruik moe
ten maken van lopers in de gang en
op de trap (pen) van de hoofdbewo
ner. Hiervoor moet de onderhuurder
betalen naar evenredigheid. Men
taxeert derhalve de verkoopwaarde
van deze stoffering, neemt hiervan
20% en deelt de uitkomst door 2,
dit geeft dan het j aarlij k te betalen
bedrag aan, dat de onderhuurder is
verschuldigd. Deelt men deze som
door 12, dan heeft men de maande
lijkse vergoeding. Iedere 5 jaar moet
er een hertaxatie plaats hebben,
waarbij de waarde natuurlijk is ver
minderd, zodat ook de vergoeding
opnieuw moet worden vastgesteld.
Schade en opzegging.
Bron van veel onenigheid
Het is allerwegen nog inwoning.
Volgens de laatste berichten bestaat
er nog geen kans, dat we spoedig
verlost zullen zijn van de inwoning-
misères en de daarmede verband
houdende kwesties van „wat moet ik
betalen".
Verschil van mening is er nog
overal. De ene partij wil veel geld
hebben en de andere wil liefst ^zo
weinig mogelijk betalen. Begrijpe
lijk, van beide kanten bekeken. De
I pen inbegrepen, dan kan hij hiervoor
zeker een bedrag vragen van 0.60,
dat maakt een maandelijkse vergoe-
ding van 18.waardoor de huur-1
prijs komL te staan op 36.66, of af-
gerond 36.70.
Gas en licht
Het lichtverbruik (alleen de ver
lichting der kamer cp normale wij
ze, dus b.v. een 100 watt lamp) is in
deze prijs inbegrepen.
Men kan, als huurder de beschik
king heeft over een gas-aansluiting,
hoofdbewoner krijgt de rekening
van de huiseigenaar en die is de
laatste jaren nogal eens verhoogd,
want er zijn met die van 1 januari
1954 inbegrepen weer 2 huurverho
gingen geweest, waarin vanzelfspre
kend de onderhuurder ook moet de
len. Dit laatste wordt nu nog al eens
vergeten.
Hoe moet de hoofdbewoner nu te' hiervoor niets in rekening brenger^
werk gaan om zich te houden aan de j 13 allewege gebruikelijk. Dit gas-
wettelijke voorschriften? In feite is -
het zo, dat de berekening van de ka
le huurprijs, dat is de huurprijs van
de lege kamer, het uitgangspunt is.
Nemen we als voorbeeld een huis
met 6 kamers, alle even groot. De
huurprijs van het gehele pand be
draagt, laten we zeggen 60.per
maand, alle huurverhogingen inbe
grepen. Dan kost een ledige kamer
10.Dat is duidelijk. De hoofd
bewoner schrijft dit bedrag dus op.
Hoeveel bedraagt de vaste last, die
de onderhuurder moet betalen, vraagt
hij zich nu af. Deze last, de vergoe
ding voor ongerief, bedraagt 20%,'
waardoor de huurprijs komt te staan i
op 12.voor éen kamer.
Verder maakt hij een berekening
van de verkoopwaarde van het meu
bilair en stoffering. Als alles nieuw
is, bedraagt deze al gauw 400,te
genwoordig. De hoofdbewoner mag
dit bedrag in rekening brengen en
wel hij mag een vergoeding voor
het gebruik van dit meubilair vra-j
gen, gelijlcstande aan een jaarlijks
bedrag van 20 hiervan, dat is dus
80.00 per jaar oftewel 6.66 per
maand. De huurprijs komt hierdoor
op 18.66. I
Verder mag de hoofdbewoner een
vergoeding vragen voor de diensten,
die hij moet verrichten wegens het
aannemen van boodschappen, het
schoonhouden der kamer, linnen
goed en wat dies meer zij. Aanne
mende dat hij een uur per dag werk
zaam is in die kam-^r, d° tijd nodig
voor het aannemen van boodschap-
kraantje mag echter niet gebruikt
worden voor verwarming der kamer.
Verwarmingskosten moeten afzon
derlijk berekend worden en betaald,
naar billijkheid. Koopt de onder
huurder dus zelf zijn brandstoffen
dan zijn er geen moeilijkheden.
Heeft men bij de verhuur bedon
gen, dat de hoofdbewoner voor de
verwarming zal zorgen, dan is een
hoeveelheid brandstoffen voor nor
maal gebruik aan te nemen. Men re-
kene b.v. een kit per dag, berakend
naar de hoeveedheid kitten, die er]
uit een hl. gaan. De hoofdbewoner'
mag hierop niet verdienen, maar hij
hoeft er ook niets bij te leggen. Gas-
verwarming naar verbruik. Hoofd
bewoner en onderhuurder moeten
hierin elkaar kunnen vertrouwen.
Men bedenke, dat een electrisch ka
cheltje met 2 staven een uur kan
branden voor de prijs van een kilo
wattuur. Zoveel mogelijk dient er
voor gezorgd te worden, dat er een
afzonderlijke meter is, waardoor alle
onenigheden vermeden worden. Wij
adviseren: laat de onderhuurder
zelf zijn brandstoffen kopen en laat
de hoofdbewoner zorgen voor een
goede kachel, dan kan de onderhuur
der stoken zo hard hij zelf wil. De
hoofdbewoner betaalt het schoor
steenvegen.
Het echtpaar.
Een ander probleem vormt het
verhuren van wnonn-'-^e aan erM-
paren, dus de echte inwoning, die
Een onderhuurder is aansprakelijk
voor beschadigingen van het eigen
dom van de hoofdbewoner, zoals de
ze laatste eveneens aansprakelijk is
tegenover de huiseigenaar (als het
een huurwoning betreft) e.e.a. geheel
overeenkomstig Ie beoalingen vast
gelegd in het burgerlijk wetboek.
Huren en gas en electraver-
bruik moeten per maand (of per
week) betaald worden. Huuropzeg-
ging, in verband met mogelijke toe
wijzing van een eigen woning, moet
een betalingstermijn van tevoren
plaats hebben. Daar kan ook de on
derhuurder niet onderuit. -VI wordt
hem op de 5de der maand een huis
toegewezen, dat hij onmiddellijk kan
betrekken, dan moet hij over de lo
pende maand en over de daaropvol
gende maand voluit betalen. De
ruimte dient die tijd te zijner be
schikking te blijven. Bij eerder ver
huur dient de hoofdbewoner zich in
verbinding te stellen met de vorige
huurder en hsm het teveel betaalde
terug te geven.
Een inwonend echtpaar dient zelf
te zorgen voor het huisvuil, dus voor
de vuilnisemmer. De hoofdbewoner
hoeft zijn eigen emmer niet te delen
met het inwonende echtpaar. De
kosten komen voor rekening van het
inwonende echtpaar, zoals dat ook
het geval zou zijn als hij zelf een
eigen huis bewoonde.
Er komt tenslotte bij, dat beide
partijen elkaar verdragen, de ene zo
welals de andere partij dient er zo
veel mogelijk voor te zorgen dat de
andere partij niet meer last wordt
veroorzaakt, dan nodig is.
De onderhuurder moet wel 20%
betalen voor het ongerief, dus voor
doe last die hij de hoofdbewoner ver
oorzaakt, maar dit staat niet gelijk
aan „overlast" bezorgen. Op het ver
oorzaken van overlast staat dé mo
gelijkheid tot ontruiming, bevolen
door de kantonrechter, hetgeen ech
ter met veel kosten en narigheid ge
paard gaat. Vermijd dit zoveel moge
lijk en maak van de inwoning wat er
van te maken is. Geven en nemen,
is het parool.
(Nadruk verboden).
^7AN DE EEUWEN, die Nederland vastomlijnd door zijn dijken op de
landkaart heeft doorgebracht is de vorige eeuw ongetwijfeld de ge-
zapigste geweest. Op de tijd na stond alles stil en men baarde heel wat
opzien als men het vredige leven in het landje los liet om elders wat meer
deining op de levenszee te zoeken. Toen freule Petronella Tinne omstreeks
1860 te kennen gaf haar voorvaderlijke bezittingen in Afrika stuk te willen
slaan, stond het adellijk hart van Nederland bijna stil van ellende. De
jongedame trok zich van de verontwaardiging echter niets aan en begaf
zich aan boord van een Indiëvaarder om later deze reisgelegenheid voor
het schip der woestijn de kameel te verruilen. Als chaperonnes nam
zij haar moeder en haar tante mee. Deze dames, die haar leven lang zich
met niets anders bezig hadden gehouden dan met het geven van jours, en
bruine bonen aan de lagere standen, gaven de geest toen zij een week in
de woestijn doorgebracht hadden. De dochter bleef over en verraste haar
personeel en de zwerfstammen door de grote weelde, die zij zich temidden
van al dat zand meende te kunnen permitteren. De freule zelf zal onge
twijfeld onaangenaam verrast geweest zijn, toen Touareg op 'n kwade dag 't
kamp overvielen en korte metten maakten met Petronella en haar personeel.
De bezittingen van de freule werden gestolen en dit was de enige reden
waarom het getergde Den Haag, bij het vernemen van haar onordelijk
overlijden, niet de vlag uitstak. Na dit incident liet Nederland een tijd lang
de Sahara links liggen en duurde het tot deze eeuw voordat weer 'n Neder
lander het hete zand in de schoenen kreeg. In het voetspoor van de ontdek
kingsreizigers traden schrijvers en schilders, die in het nieuwe gebied
inspiratie zochten en vonden. Onder hen neemt het echtpaar Tadema,
waarvan de vrouw schrijft en de man tekent een eervolle plaats in. Bij
de Uitgevers Elsevier en in de Forumboekerij verschenen twee rijk geïl
lustreerde boeken, waarvan wij de gegevens ontleenden voor de navolgende
reportage.
