Het probleem der vluchtelingen in Oostenrijk
ONTHEEMDEN BOUWEN
ZICH EEN EIGEN HUIS
Maar het geld in de bouwspecie
Biedt aanbod van Djakarta een
mogelijkheid aan de Ambonezen?
Politie arresteert twee mannen
verdacht van de moord te Zeist
Vlieger Lozie zal die tien
dagen nooit vergeten
Urn uit Buchenwald werd in Amsterdam bijgezet
DINSDAG 18 OCTOBER 1955
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
(Van een speciale A.N.P.-verslaggever).
n.
LATEN WE HAAR RILDE NOEMEN. Ze is zestien jaar, blond en potig.
Haar ferme handen slaat ze om de bomen van een kruiwagen vol met
bakstenen en die kruit ze naar de „Baustelle". Omhoog en omlaag, als
maar meer stenen aanvoerend. Haar zusje, twee jaar jonger zullen we
Trude zeggen? staat bij een grote bak en roert cement. Haar moeder
sjouwt de stenen uit de kruiwagen naar de metselaars. Vader is nog op
zijn werk, maar zodra hij klaar is, komt hij ook naar de Werenfried-
Siedlung in Spitz-Wegscheid om mee te helpen bij de bouw van het
eigen huis.
Elk ogenblik, dat dit gezin er voor kan vrijmaken, trekt het naar de nog
verlaten plek achter de spoordijk waarover Soms een locaaltreintje puft.
Dertig huizen voor vluchtelingen worden hier gebouwd in een „Siedlung",
die genoemd is naar de Nederlandse pater Werenfried van Straten, die zich
geheel aan het vluchtelingenwerk heeft gewijd. Dat is waarschijnlijk mede
gedaan, omdat in deze dertig huizen, waaraan Hilde en Trude zo ijverig
meebouwen, 1.150.000 schellingen aan Nederlands geld worden gestoken,
geld van de uurloonactie van vorig jaar. Zonder geld zouden de meisjes
met hun ouders nog uitzichtloos in een kamp rondhangen.
In het Altersheim Hellbrun (in Salz
burg), een voormalige kazerne, heeft
de vluchtelingenpriester S. Sudorgin
van de Russisch-Orthodoxe kerk een
kapelletje ingericht, waarin hij voor
zijn medevluchtelingen diensten
houdt.
zijn vrouw en twee zonen een boer
derij heeft gebouwd. Vorig jaar be
zocht een Nederlandse radioverslag
gever hem, en zijn levensgeschiede
nis werd in Nederland uitgezonden.
Toen lagen alleen nog maar de fun
damenten. Nu, een jaar later, is de
boerderij bijna klaar. Er staat al vee
in de stallen. En Schuller heeft land
bijgekocht. Hij is er bijna. Giften, die
vorig jaar in Nederland bij het co
mité Vluchtelingenhulp speciaal voor
hem binnenkwamen, werden hem nu
overhandigd bij een bezoek van ïfe-
derlandse journalisten. En hij wist
er direct de bestemming voor: het
pas gekochte land afbetalen. „De man
heeft een ontoombare energie en een
rotsvast geloof", zegt dr. V. A. M
Beermann, de vertegenwoordiger in
Oostenrijk van de hoge commissaris
der Verenigde Naties voor vluchte
lingen, „en dat terwijl hij sinds jaren
rondloopt met een keelkanker, waar
aan hij menselijk gesproken al lang
bezweken had moeten zijn".
Het ruikt naar hooi op Schullers
erf, en naar cement en hout, zoals bij
al die anderen ook de lucht van op
bouw domineert. „Er zou nog veel
meer kunnen worden gedaan", zegt
dr. Beermann. Maar hij maakt het
bekende manuaal: geld
Hilde kruit stenen, Trude roert ce
ment. Nu is het geen onprettig werk,
want de zon schijnt. Maar straks zal
het regenen en waaien wellicht. Dan
zal het werk moeten worden voort
gezet, en dan zal het geen pretje zijn.
Maar, enkele kilometers verder staat
het ideaal: een rij keurige huisjes,
blinkend in de verf, met bloemen
voor het raam, en kleren in de kast
en een sprei op de bedden, waarin
ook mensen wonen, die eens zo be
gonnen als zij nu. En daaraan kun
nen ze zich straks vasthouden als ze
zich moeten schrapzetten tegen de na
jaarsstormen. Nu verrijst het huis
langzaam. Maar straks zal de vader
een sleutel kunnen steken in een slot
van een voordeur van een eigen huis.
Dan raakt de barak weer een gezin
kwijt, welks plaats niet meer mag
worden ingenomen want de Oos
tenrijkse regering wil de barakken
kwijt en wordt de staat een klein
groepje staatsburgers rijker. „Die
bewezen hebben" zegt dr. Beer
mann dat zij met hun energie, hun
opbouwende kracht voor de staat van
grote waarde kunnen zijn".
In Marchtrenk groeien huizen als
rozen- Ze hebben hun doornen. Maar
wie eèn dikke laag eelt in de handen
heeft voelt de steken daarvan niet
zo gauw.
Klaus Schuller slaat de arm om de
schouders van zijn vrouw. Hij rooit
het verder wel, als het God belieft.
UITERST VAAG
HET PARFUM VAN CEMENT.
MAAR NU HANGT ROND HUN
1™* haren het parfum van cement en
ze lachen als de muren steen voor
steen oprijzen. Waarom helpen de
meisjes en hun ouders, en al de an
dere vluchtelingen mee bij de bouw?
Omdat daardoor geen ongeschoolde
hulpkrachten hoeven te worden aan
getrokken, zodat op de bouwkosten
maar liefst een derde wordt be
spaard. Daardoor kunnen meer hui
zen worden gebouwd- dan anders het
geval zou zijn, kunnen meer gezin
nen uit de kampen worden verlost.
De dertig gezinnen, die samen de
Werenfried-Siedlung zullen vormen,
komen uit het barakkenkamp „Wohn-
siedlung 67, Linz-Wegscheid", een
enorm complex houten barakken, die
zichzelf al jaren hebbenoverleefd
met 1865 bewoners. Er wonen men
sen uit allerlei Oosteuropese landen,
en zelfs een Arabier. Het moeten
grillige wegen geweest zijn, die hen
hier bij elkaar hebben gebracht. Er
zijn winkeltjes in het kamp, door
vluchtelingen gedreven, er is een
Zweedse barak, van het Zweedse
hulpwerk, waar vrouwen een scho
ling kunnen krijgen in weven en
naaien, er zijn zelfs kleine bloemen
tuintjes voor de barakken. Maar de
daken lekken vaak, en de ruimte is
te klein. Maar erger nog dan het wo
ningprobleem nijpt het gebrek aan
integratie, aan gemeenschap met het
land. De Wohnsiedlung 67 is een in
ternationaal dorp, in het Oostenrijkse
platteland als bij vergissing neerge
worpen.
Daarom willen de mensen er weg.
Verscheidenen hunner hebben al
kans gezien een eigen huis te bou
wen, althans een tot muren en dak
samengevoegde hoeveelheid steen,
cement en hout. Ze zijn er gelukkig
mee- „We hoeven eigenlijk de men
sen alleen maar te helpen, zichzelf
te helpen", zegt de kampleider.
SPAREN EN BOUWEN.
r>E OUDERS VAN HILDE en Trude
zijn op die manier door Neder
land geholpen. Vele anderen wachten
op een kans, inmiddels zelf sparend
van een toch al gering inkomen. Nog
weer anderen, bezield met een enor
me wilskracht om zichzelf er boven
uit te werken, zelf de omstandighe
den de baas te worden, zijn zelf be
gonnen.
Ze hebben gespaard en, bijv. even
buiten het dorpje Marchtrenk een
klein stukje grond gekocht. Ze heb
ben verder gespaard en bakstenen
gekocht. Daarmee legden ze een fun
dament. Het geld was op en de ar
beid werd gestaakt. Maar er werd
opnieuw gespaard, en er konden bal
ken worden gekocht. Later, na ver
der sparen, konden dakpannen wor
den aangeschaft. En zo bouwden
vluchtelingen met eigen handen hun
huis. In Marchtrenk staan er nu 246
die klaar zijn of bijna klaar. Zodra
het dak er op is, trekken de gezin
nen er inweg uit het kamp. Schots
scheef, maar fleurig en gezellig,
staan de bakstenen huisjes met hun
rode daken te pronken. Er groeien al
bloemen en te zijner tijd zullen er
tussen de huisjes straten worden aan
gelegd. Niet door de vluchtelingen,
maar door de gemeente, die er ook
veel voor over heeft, dat noodlijden
de vluchtelingen welvarende burgers
worden. „Streusiedler" worden deze
pioniers genoemd, mensen die zich
verstrooid vestigen.
BOER KLAUS SCHULLER.
F EN HUNNER IS SINDS VORIG
jaar in Nederland bekend: de
boer Klaus Schuller, die zichzelf met
Zoals wij gisteren reeds in het kort
meidden, is voor de Ambonezen hier
in Nederland de mogelijkheid ge
opend naar de tropen terug te ke
ren. De regering te Djakarta heeft be
kend gemaakt, dat zij de naar Neder
land uitgeweken Ambonezen weer in
haar staat wil opnemen, al zijn de
voorwaarden, waarop deze terugkeer
zal geschieden, niet bijzonder duide
lijk.
Een in de eerste berichten genoem
de verklaring van spijt, die de Ambo
nezen zouden moeten afleggen, schijnt
niet noodzakelijk te zijn volgens la
tere berichten, maar dit is niet het
enige onduidelijke in het aanbod van
Djakarta.
Voor de Ambonezen hier in Neder
land zal het om te beginnen van
groot belang zijn te weten, of zij weer
terug zullen mogen keren naar hun
eigen woonplaats en daarover wordt
niets gezegd in de verklaring.
Wel moet men zeggen, dat Djakar
ta op een zeer gevoelig momefit reet
haar aanibod gekomen is, want de Ne
derlandse winter wekt bij uitstek bij
de Ambonezen het verlangen op naar
hun zonnig geboorteland.
De grote vraag blijft, welke garan
ties de regering in Djakarta van plan
is de Ambonezen te geven, niet alleen
voor persoonlijke veiligheid, maar
Met het oog op het saneringsplan
voor de Delftse binnenstad, dat thans
ter visie is gelegd, is enige jaren ge
leden reeds een begin gemaakt met
het oudheidkundige bodemonderzoek
onder leiding van ir. J. J. Terwen.
Dit onderzoek was speciaal gericht
op de stedebouwkundige geschiedenis
van de stad.
Ofschoon de onderzoekingen nog
in een beginstadium verkeren, heb
ben zij reeds bewezen, dat een Ro
meinse nederzetting gevestigd is ge
weest in de omgeving van de oude
kerk.
Het blijkt, dat vooral het westelijk
deel van de oude stad als stedebouw
kundig monument mag worden be
schouwd.
ook met betrekking tot hun maat
schappelijke positie.
De berichten, die vertellen hoe het
aanbod van Djakarta hier bij de Am
bonezen ontvangen is, luiden zeer
verschillend.
Sommige waarnemers menen, dat
het merendeel of minstens het der
de deel van de Ambonezen hier
het aanbod zullen accepteren, ande
ren zijn van mening, dat de spontane
reactie eerst haar deugdelijkheid zal
bewijzen, wanneer de Ambonezen
zwart op wit voor hun overtocht zul
len moeten tekenen en ook dan zijn
zij nog niet aan boord.
Daarnaast wordt van verschillende
zijden zo o.m. in een beschouwing
van de „Volkskrant" hedenmorgen
gesteld, dat de Ambonezen, die het
avontuur niet zullen durven te on
dernemen, hier in Nederland welkom
zullen blijven.
Intensieve controle
nekkig iéts met de moord te maken
te hebben, maar het alibi, die hij de
politie opgaf voor de avond van de
Een intensieve speurtocht van del moord, is geenszins sluitend te noe-
politie op de Veluwe heeft tot resul- men.
Tevens nam de politie gisteren een
23-jarige jongeman uit Den Dolder,
die uit zeer goede familie komt, in
arrest.
Een melding van een 35-jarige
vrouw, bracht de politie op zijn spoor;
de jongeman heeft de vorige week in
de bossen rond Amersfoort een aan
randing gepleegd op de vrouw, die
echter wist te ontkomen.
Ondertussen heeft de Veluwse po
litie de bossen rond Zeist en Amers
foort tot uitgebreid patrouillegebied
gemaakt om op te kunnen treden te
gen de steeds toenemende onveilig
heid, die in deze streken geconsta
teerd moet worden.
taat gehad, dat men gisteren in de
loop van de dag overgegaan is tot
het arresteren van twee jongeman
nen, van wie een wellicht de moord
op de 22-jarige leerling-verpleegster
Willy van Soest kan hebben gepleegd.
De politie is tot arrestatie over
gegaan n.a.v. meldingen van aanran
dingen, die in de afgelopen maanden
zijn gepleegd, maar waarvan de
slachtoffers geen aangifte gedaan heb
ben, omdat de aanrandingen misluk
ten en de slachtoffers het niet nodig
geoordeeld hebben de politie te waar
schuwen.
Na de moord op Willy van Soest
hebben enkelen van deze slachtoffers
zich bedacht en naar aanleiding van
deze aangiften heeft de politie de
arrestatie verricht.
De zwaarste verdenking rust mo
menteel op een 24-jarige burger-
electricien in een militair kamp, af
komstig uit Zeist, die reeds eerder
met de politie in aanraking is geweest
wegens het lastig vallen van vrouwen
en meisjes. De man heeft een pscho-
pathische inslag en vertoefde reeds
geruime tijd in een psychiatrische
inrichting. Nog deze maand zal hij
tercht moeten staan voor een aanran
ding, die hij in het begin van dit
jaar pleegde. De man ontkent hard-
DIENSTPLICHTIGE
VROEG GEEN PASPOORT AAN
Dienstplichtig marinier P. C. Lager
werf uit Rotterdam zou volgens vra
gen van het Tweede Kamerlid, de
heer Haken, krijgstuchtelijk gestraft
zijn met negen dagen verzwaard ar
rest, aangezien hij vóór uitzending
naar Nieuw Guinea niet in het bezit
was van een paspoort, omdat zijn
vadèr geweigerd had de daarvoor
vereiste handtekening te plaatsen. De
vragensteller was van mening, dat de
opgelegde straf misplaatst was, om-
dat de marinier niet aan de orders VröCntWÖQCIl* 1 QOuC
M. A. REINALDA
LID RAAD VAN STATE
Binnenkort is de benoeming te ver
wachten van de heer M. A. Reinalda
tot lid van de Raad van State.
De heer Reinalda is te Haarlem
geboren in 188£. Als jongmaatje
kwam hij destijds in dienst van de
N.V. Tjeenk Willink en Zn's uitge
versmaatschappij te Haarlem, waar
van hij in 1937 het directeursschap
aanvaardde. Hij was voorts lid van de
provinciale staten van Noord Holland
en lid van de Haarlemse gemeente
raad. De gemeente Haarlem diende
hij enige malen als wethouder van
openbare werken en volkshuisvesting.
Van 1937 tot 1947 was de heer Rei
nalda lid der eerste kamer en van
1945 tot 1947 burgemeester van Haar
lem.
In laatstgenoemd jaar werd hij tot
het hoge ambt van commissaris der
koningin in Utrecht geroepen, dat hij
bekleedde tot Juni 1954.
De heer Reinalda is lid van de
partij van de arbeid.
Auto tegen stilstaande
had kunnen voldoen. De minister van
marine heeft echter geantwoord, dat
de dienstplichtige later opdracht was
gegeven zélf een paspoort aan te vra
gen en dat deze hieraan geen gevolg
had gegeven. Nadat deze nalatigheid
was geconstateerd bleek hij onvind
baar.
Vertrouwen op God
niet beschaamd
Een verslaggever van de Nederland
se afdeling van de Canadese radio-
omroep heeft dezer dagen de Neder
landse vlieger G. Lozie uit Dordrecht,
die na een noodlanding tien dagen en
tien nachten op een vleugelstuk van
zijn vliegtuig moest doorbrengen
voordat hij werd gered, in het zieken
huis te Edmonton opgezocht. Lozie
die vrij ernstig gewond werd door
bevriezingsverschijnselen, vertelde in
het onderhoud met de verslaggever
van de Canadese radio-omroep, dat
die tien dagen verschrikkelijk waren
geweest.
Op 29 September toen wij, de eerste
piloot en ik, in ons toestel terugkeer
den van een vlucht naar een der ra
darstations in het Poolgebied, raak
ten wij de koers kwijt. Weliswaar
probeerden wij contact op te nemen
met de bewoonde wereld, maar toen
dit niet gelukte, en de benzinevoor-
In de stromende regen werd Maandagmiddag op de nieuwe Oosterbegraafplaats in Amsterdam namens het
Buchenwald herdenkingscomité in een klein graf, waarop t.z.t. een monument zal worden opgericht, een urn
bijgezet met as en aarde uit het voormalige beruchte Duitse concentratiekamp Buchenwald, waar zovele
Nederlanders het leven lieten. De foto geeft een beeld van de trieste plechtigheid. Op de achtergrond leden
van het comité.
raad opraakte, moesten wij wel een
noodlanding maken op een meertje.
Ons toestel verdween gedeeltelijk
in de diepte, doch mijn vriend en ik
slaagden er in op het toestel te krui
pen en op een vleugelklap een zit
plaats te vinden. Daar hebben we
zonder eten en zonder drinken da
gen lang gezeten, want ons voedsel
was met het vliegtuig ook onder wa
ter verdwenen en onze voorraad drin
ken konden wij niet bereiken. Later,
toen de dorst ondragelijk werd, ben
ik er in geslaagd een pijpje van het
toestel af te rukken, en daarmede
kon ik net het wateroppervlak van
het meertje bereiken. Zo zuigend
aan het pijpje kon ik wat water
drinken. De dagen en nachten, die
wij op de vleugelklap doorbrachten,
zijn niet te beschrijven. Zij waren
verschrikkelijk. Wij konden ons nau
welijks bewegen en leden een bijna
ondraaglijke kou, Mijn makker kon
de ontberingen tenslotte niet langer
harden, en overleed. Hjj stierf rustig
in mijn armen. De uren, die ik toen
alleen op de vleugelklap moest door
maken, zonder eten en zonder drin
ken, leken eeuwig. De uren leken
dagen en de nachten waren bijna niet
door te komen. I'k zag zo af en toe
vliegtuigen boven mij vliegen, maar
al mijn pogingen om de aandacht te
trekken, mislukten."
„Maar toen u nu negen dagen in die
verschrikkelijke ellende had gezeten,
had u toen alle hoop al opgegeven?",
zo vroeg de verslaggever van de
CBC. „Ik had al mijn hoop op God
gevestigd", zo was zijn antwoord.
„Ik vertrouwde op God en^ geloofde
rotsvast, dat ik tooh nog gered zou
worden en ik werd gered op de tiende
dag na de noodlanding. Toen heeft
men mij ontdekt. Ik probeerde op te
gaan staan maar dat lukte niet, want
mijn benen waren bevroren en bo
vendien had ik mij gedurende al die
tijd bijna niet kunnen verroeren. U
zult dus kunnen begrijpen, dat die
redding voor mij de gelukkigste dag
in mijn leven is geworden. Ik zal het
nooit vergeten."
GROTE BOERDERIJ AFGEBRAND.
Omstreeks kwart voor zeven gis
teravond is brand uitgebroken in de
grote boerderij annex woonhuis van
de landbouwers Schuurmans aan de
Zwillbrockerweg te Groenlo. De
boerderij en het woonhuis brandden
geheel af, een vee- en een zaadschuur
kondien behouden blijven.
Tijdens de brand is in het buurt
schap Zwolle onder de gemeente Ei
bergen een motorrijder, die naar de
rode brandgloed keek, uit een bocht
gevlogen en met zijn motor in een
sloot terecht gekomen. Hij kon wor
den gered, doch liep een lichte her
senschudding op, zodat hij per zie
kenauto naar zijn woning moest wor
den vervoerd.
Op de Buurseweg te Haaksbergen
is gisteravond omstreeks kwart voor
acht een personenauto, waarin zich
vier personen bevonden, tegen een
onverlichte, doch onder de straatver
lichting staande vrachtwagen gere
den. Tengevolge van de aanrijding is
één persoon gedood en zijn drie per
sonen gewond, waarvan één ernstig.
De bestuurder van de personenauto
merkte volgens zijn verklaringen de
vrachtwagen te laat op, doordat hij
door de lichten van een tegenligger
werd verblind. Met een snelheid van
ongeveer 70 km. is hij tegen de
vrachtwagen gereden, waardoor zijn
auto ernstig werd beschadigd. De
naast de bestuurder zittende 37-jarige
van Mast, eveneens uit Buurse, werd
ernstig gewond. De inzittenden
zijn naar het R.K. ziekenhuis te En
schede vervoerd, waar Ter Huurne
kort na aankomst is overleden. De
bestuurder, de 28-jarige J. H. B. ter
Huurne en de achter hem zittende 35-
jarige H. A. van Mast, beiden even
eens uit Buurse, werden licht gewond.
De burgemeester van Haaksbergen
voor wiens woning het ongeluk ge
beurde, heeft, na doktoren en politie
te hebben gewaarschuwd, persoonlijk
de regeling van het verkeer ter hand
genomen.
De aangereden vrachtwagen, die
voor de woning van de chauffeur
stond geparkeerd, werd licht bescha
digd.
'n Lading ongebluste
kalk bedreigt schip
Het Belgische schip „André N", ge
laden met ongebluste kalk heeft gis
teravond nabij Nijmegen plotseling
water gemaakt met het gevolg dat de
kalk is gaan werken. Het schip dreig
de te scheuren. Direct zijn maatrege
len getroffen en is het schip bij de
invaart van het Maas-Waalkanaal op
de oever gevaren.
De opvarenden de leden van de
Belgische familie Van de Kaïmp zijn
van het schip gehaald. Men weet nog
niet, wat deze partij werkende on
gebluste kalk zal uitrichten. Er
dreigt geen gevaar meer voor de om
liggende schepen. Het schip ligt ter
hoogte van de centrale van ae PGEM
tegen de oever aan de Weurtse zijde
van het Maas-Waalkanaal.
Vrachtwagen kwam op
de verkeerde weghelft
Eén dode één zwaar-gewonde
Een Duitse personenauto is gister
morgen in volle vaart op de Rijksweg
te Boxtel tegen een vrachtwegen ge
reden. De bestuurder van de perso
nenwagen, de heer G. Mou uit Kiel,
overleed tijdens het vervoer naar het
ziekenhuis. Naast hem zat de heer
K. Hire, die levensgevaarlijk werd ge
wond.
De bestuurder en enige'andere in
zittenden van de vrachtwagen ble
ven ongedeerd.
Het ongeluk gebeurde, doordat de
vrachtwagenbestuurder een paard
met wagen wilde passeren en te laat
zijn tegenligger ontdekte. Door krach
tig remmen geraakte hij op het ver
keerde weggedeelte, waardoor de bot
sing ontstond. De personenauto schoof
gedeeltelijk onder de vrachtwagen.
De bestuurder van de vrachtauto be
zat geen rijbewijs.
