4
H. Pius X ten voeten uitgeschilderd
door geestdriftige mgr dr J.O.Smit
Leiden bood aan Nieuwe-Tonge
een muziektent aan
De heer P. van Ommen
vierde jubileum
Rondwandeling door herrezen dorp
Dr W. H. Levend
overleden
Sportieve strijd Sleutelkoor-
Misdienaars 0-0
DINSDAG 6 SEPTEMBER 1955
DE LEIDSE COURANT
EERSTE BLAD - PAGINA 'l
Boeiende herdenking van „Vriendenkring" Leiden
Han doipajatigen tot heilige tanga,
een amattetyhe lueg
pius X, de dorpsjongèn, die zoals de kranten bij zijn Pauskeuze
schreven de duizend zalen van de St. Pieter in bezit nam en
zoals wij wagen er aan toe te voegen als Heilige de harten van alle
gelovigen ontsloot, is gisteravond door mgr. dr. Jan Olav Smit in de grote
zaal van de Stadsgehoorzaal te Leiden voor ruim 800 toehoorders ten voeten
uit geschilderd.
Mgr. Smit deed dit met een brede toets, met Romeinse geestdrift en met
Italiaanse zwier, gesteund echter door de opmerkingsgave en het beeldend
vermogen van de Nederlander. Een ideale combinatie, die de aanwezigen
in de Gehoorzaal tot de slotzin geboeid hield.
Het jeugdig élan, waarmede mgr. Smit zijn toehoorders benaderde, is
des te frappanter, als men in overweging neemt, dat hij de leeftijd der
sterken bereikt heeft.
Het was een avond, waarvoor de organisator: De Vriendenkring van het
Allerheiligst Sacrament te Leiden, alle lof verdient.
den, dat de toehoorder zich over zo'n
zwakheid hij zulk een sterke figuur
moest verwonderen.
Mistroostig bekeek hij zijn re-
tourfoiljet naar zijn geliefd Venetië,
waarvan hij de burgers beloofd bad
„levend of dood terug te keren".
Het was de bisschop van Baltimore,
die met een echt Amerikaans ge
baar beloofde hem voor dit ver
lopen biljet schadeloos te stellen.
Verdiensten al9 paus.
Na de pauze tekende mgr. Smit de
grote verdiensten van Pius X als
paus. Hij vergeleek de opperherder
met diens voorganger Leo XIII en
toonde de kenmerkende verschillen
aan. Leo XIH was de geleerde, die
sprak tot het verstand, Pius X, de
man van de practijk, die tot het hart
sprak. Uitgebreid was de invloed, die
Pius X op het katholiek leven had:
hij bestreed fel het modernisme,
weerde de theatrale profane muziek
van die dagen uit de kerken en
bracht daarvoor in de plaats de Gre
goriaanse volkszang.
De zielzorg bleef bij hem nummer
Avond werd in stem
mige omlijsting gevat
LIET WIJDE PANORAMA van het
Stadszaal-toneel was bij de ope
ning van de avond gevuld met de
zangers en zangertjes van de St. Pe
trus-parochie. In het midden stond
het vaandel van de Vriendenkring,
rechts het spreekgestoelte.
De heer P. N. Brouwer, voorzitter
van de kring, verwelkomde de aan
wezigen onder wie stadgenoot, mgr.
J. Buis, bisschop van Jesselton, de
ken M. A. Jansen, vele andere gees
telijken van Leiden en omgeving en
wethuder S. Menken. Hij dankte
mgr. Smit voor diens bereidheid op
deze avond te spreken. Het verheug
de hem, dat het plan reeds een
jaar levend in de besprekingen van
het bestuur nu op deze avond, nog
onder het octaaf van het feest van de
H. Pius X verwezenlijkt zou wor
den.
Het koor onder leiding van de he
ren H. Rijnbeek en A. Devilee zong
vervolgens vlekkeloos het „Ave ve-
rum" van Mozart en „O bone Jesu"
van Ingenieri. Helder mengden zich
de knapenstemmen met het sonore
geluid van het mannenkoor.
H. Pius X heeft de sympathie
van de gehele wereld.
Mgr. dr. Jan Olav Smit begin zijn
rede met de stromen pelgrims te noe
men, die dagelijks terstond na bin
nenkomst van de St. Pieter, links in
de kapel van de Praesentatie, het
schrijn zoeken, waarin het lichaam
van de H. Pius X rust. Zó in het oog
lopend is deze stroom, dat de kanun
niken van de St. Pieter wel eens
schertsenderwijs opmerken, dat de
H. Petrus, die rust in het centrum
van de kerk, grote concurrentie van
de eenvoudige dorpsjongen onder
vindt.
Pius X heeft de sympathie van de
hele wereld. Duidelijk kwam dit tot
uiting toen 1 .onderd-duizenden op
het St. Pietersplein, maar ook op
de daken van de huizen en, de ter
rassen in de omgeving van het plein,
de Heiligverklaring door Paus Pius
XII met spanning tegemoet zagen.
„Wat is dit voor een man", zo
vroeg mgr. Smit, „die de gemoede
ren van de wereld in beroering
bracht?"
Hij gaf daarop een beschrijving
van de jeugdjaren van Joseph Mi-
chaël Sarto, die de oudste van de
tien kinderen van een arme ge
meente-ambtenaar en een huisnaai
ster was.
Het getal negen, was het magische
getal in het leven van Sarto (zoals
reeds in een artikel in de Leidse
Courant omschreven werd). Alle
functies, die hij in zijn langzaam
stijgende loopbaan bekleedde, duur
den negen jaar; uitgezonderd het
pontificaat, dat twaalf jaar duurde.
Zielzorger.
Sarto was bij uitstek zielzorger.
Het gedrag van zijn geestelijken
ging hem daarom ter harte en dik
wijls wist hij op originele wijze zijn
priesters aan hun herderlijke taak te
herinneren.
Een pastoor, die zijn biechtelin
gen liet wachten, omdat hij het
bed moeilijk verlaten kon, vond
mgr. Sarto in zijn biechtstoel;
geestelijken, waarvan de bisschop
wist, dat zij in geen vijf jaar meer
op retraite waren geweest, leidde
hij ongemerkt in de handen van de
monniken, die met het retraite-
werk belast waren.
Talrijk zijn de anecdotes uit het
leven van Pius X, die zo'n diepe
kijk opleveren in het ontroerend-
heldere ziele-leven van de Heilige.
Toen Pius X paus was gewórden,
vroeg men hem, welke adellijke
ere-titel hij wenste voor zijn zus
ter Rosa, die hem altijd zo trouw
had gediend.
„Wat is de hoogste titel?" vroeg
Pius X. Het bleek, dat er geen ho
gere titel dan prinses voorhanden
was.
Pius X wist echter nog een be
tere titel: zuster van de Paus, „en
laat zij daarmee tevreden zijn!"
Ontroerend was ook de verbeel
ding door mgr. Smit van de strijd,
die Sarto met zichzelf te voeren had,
toen zijn verkiezing tot Paus als een
dreigende wolk boven het «conclaaf
hing. De strijd werd toegespitst in
een tweegesprek, dat de Heilige met
de Heer van al het leven voerde.
Sarto verloor de strijd. Een strijd,
die getuige mgr. Smit met zulk
een wankelmoedigheid werd gestre-
één. Hij bevorderde de stichting van
een bijibelschool, bevorderde de stich
ting van nieuwe, niet te grote paro
chies in de stadswijken en kwam
met hetzelfde doel voor ogen tot
de decreten, waarin de dagelijkse H.
Communie werd aanbevolen en de
kinderziel voor de H. Eucharistie
ontsloten werd.
„Het geheim van zijn zegenrijke
werk", aldus mgr. Smit aan het slot
van zijn redevoering, „ligt in zijn
vroomheid, in zijn innige verbon
denheid met God."
God was met hem en is dat nu nog.
Gods zegen rust dan ook op de ge
lovigen, die de H. Pius X in zijn ne
derige vroomheid trachten te vol
gen.
Vóór mgr. Smit na de pauze aan
het woord kwam droeg mej. Jeanne
van Egmond „Avondmaal" van Gui-
do Gezelle voor. Het gedicht werd
eenvoudig, maar met warmte ge
zegd.
Het koor zong nog enige meer
stemmige hymnen, onder meer „O
Sacrum Oonviviuim" van H. Andries-
sen en het „Benedictus" en het
„Aignus Dei" van mgr. L. Perosi.
De heer Brouwer sloot de herden
king,- dankbaar, evenals de toehoor
ders, voor deze avond, die allen dich
ter bij de Heiige had gebracht.
Hij dankte mgr. Smit, het koor,
de declamatrice en alle aanwezigen.
Op 5 September herdacht de heer
P. van Ommen, algemeen procuratie
houder van het Assurantiekantoor de
dag, dat hij 25 jaar geleden in dienst
van de verzekeringsinstellingen van
de L.T.B. was getreden.
In een bijeenkomst van bestuur, di
rectie en het voltallige personeel van
binnen- en buitendienst wérd dit
heuglijke feit herdacht. De jubilaris
werd toegesproken door de heer G.
H. v. d. Berg te Poeldijk, voorzitter
van het bestuur van de Verzekerings
instellingen. In zijn toespraak memo
reerde hij de grote verdiensten van
de jubilaris voor de verzekeringsin
stellingen en het vele werk door de
jubilaris .dikwijls onder moeilijke
omstandigheden verricht. Als blijk
van waardering bood hij de jubilaris
een geschenk onder couvert aan.
Hierna nam de heer W. van Om
men, directeur van de Verzekerings
instellingen en broer van de jubilaris
het woord. Hij schetste de loopbaan
van de jubilaris en sprak woorden
van waardering voor de werkzaamhe
den door de jubilaris verricht. Ten
slotte bood hij de jubilaris een per
soonlijk geschenk aan.
Namens het gehele personeel sprak
de algemeen procuratiehouder mr. H.
M. de Munk de jubilaris toe en "hul
digde hem als een goed collega. Een
stoffelijk blijk van waardering n.l.
een polshorloge, werd de jubilaris
namens het gehele personeel aange
boden, terwijl de echtgenote van de
jubilaris bloemen werden overhan
digd. Vele zakenrelaties gaven blijk
van belangstelling door him aanwe
zigheid of in de vorm van cadeaux.
Wees een Samaritaan
%em
lioum»
Inlichtingen bij Plaatseiyke Afdelingen Kath.
Nat. Bond v. EHBO of Postbus 601, Rotterdam
MET DEZELFDE BOOT, waarmee in Februari 1953 de eerste Leidse hulp
troepen naar het verdronken Goeree voeren, arriveerde gistermorgen
wederom een kleine afvaardiging van de Sleutelstad in de haven van het
eiland. Hetzelfde schip en dezelfde haven maar voor het overige faalt de
vergelijking.
Inplaats van de haveloze vluchtelingen die opeengehoopt als vleugel
lamme vliegen op de rand van een zinkend blik het ogenblik verbeidden
waarop zij hun lekgestoten eiland de rug toe konden keren, nu slechts
enkele vacantiegangers en vele auto's .die volgeladen met uien en aard
appelen het eiland verlieten. Geen slilc meer in de straten en klotsend
water om de huizen, geen ijskoude wind en een lucht die elke gedachte
aan zonlucht op de vlucht dreef. Alleen goed geklede mensen in schone
straten en een zomers gekleed B. en W. dat in feeststemming zonder laar
zen het *:iland kon betreden. Het afscheid van Goeree en in het bijzonder
van het door Leiden geadopteerde Nieuwe Tonge werd vergemakkelijkt
door de wetenschap, dat het materiële leed op het getroffen eiland weer
geleden is en dat door de samenwerking in sombere dagen vriendschaps
banden zijn aangeknoopt, die zich door tijd noch afstand laten verbreken.
woonblokken die elke storm het
hoofd kunnen bieden. Nieuwe Tonge
bood op een afstand dezelfde „sky
line" als enkele jaren geleden; de
molen op de voorgrond, het parman
tige hoge geveltje van het stadhuis
en boven alles uit de- toren van de
Hervormde kerk, die nu echter niet
met noodklokken doch met het rood-
wit-en-blauw het geheel beheerste.
De ruines aan de voet van deze
monumenten zijn echter opgeruimd
en vervangen door ruim honderd-
vijftig woningen en gebouwen.
De hulpverlening heeft echter haar
stempel op het dorp gedrukt.
De kern van de nieuwe gemeente
wordt gevormd door het Finse plein,
waaromheen de houten woningen ge
bouwd zijn die door het land van de
meren werden geschonken. Het on-
Hollandse van deze dorpskern wordt
nog versterkt door de aanwezigheid
van een hertenkamp, die men immers
elders in deze nijvere streek tever
geefs zal zoeken. Het kamp met zijn
levende have is een geschenk van Al-
blaserdam en op een dag door de be-
Symbolisch puinruimen
Het loflied dat op de wederzijdse
samenwerking en vriendschap door
de verschillende autoriteiten afgesto
ken werd, kreeg een prachtige bege
leiding in het concert dat door de
plaatselijke muziekvereniging in de
nieuwe door Leiden geschonken mu
ziektent gegeven werd. Voordat dit
noten-toe programma de hulpverle
ning definitief afsloot, vereerde de
burgemeester van Nieuwe Tonge zijn
Leidse collega met de erepenning als
een bewijs van dankbaarheid aan de
gehele Leidse bevolking.
Het prachtige weer dat de over
tocht van het hMriaMk iW» tot een
waar genoegen maakte, begeleidde
het Leidse gezelschap ook op zijn
tocht dwars over het eiland naar
Nieuwe Tonge. De landerijen, die er
bij het vorig bezoek, toen het eiland
pas weer droog gevallen was, uitza
gen als een maanlandschap, waren
weer overdekt met de groene en gele
last die ze tot vruchtbaar bestempel
den. De door het water ondermijnde
huizen die op een windvlaag schenen
te wachten om er het moede dak bij
neer te leggen, waren vervangen door
Burgemeester Van Kinschot en wet
houder Menken ruimden „symbo
lisch" puin weg.
volking van het stadje aangelegd en
overgedragen.
Deze hulp werd echter verleend
lang nadat de Leidse hulpploeg haar
taak verricht had. Het was dan ook
aan deze mannen van het eerste en
verschrikkelijke uur, dat burgemees
ter C. A. van Hofwegen in zijn her
denkingsrede terugdacht. Hij sprak
zijn rede uit in het dorpsgebouw,
waarvoor even te voren de ont
vangst had plaats gevonden. Spreker
richtte zich allereerst tot de heer
Voorbach, die als ambtenaar van ge
meentewerken direct en zonder veel
praten met het bijna hopeloze werk
begonnen was. Zijn werk, aldus spre
ker, en de arbeid van gasfitter, elec-
triciën en stratenmakers heeft de be
volking de stimulans gegeven om niet
bij de pakken neer te gaan zitten.
De enkele malen, dat deze mensen
met weekendverlof gingen, namen zij
nog strijkijzers en stofzuigers mee om
ze 's Maandags weer gerepareerd en
wel mee terug te brengen.
De heer Jongeleen, zo vervolgde
de heer Van Hofwegen, was bij al
deze acties de man ie de tankwagens
liet rijden en de mannen naar de be
dreigde plaatsen dirigeerde.
Spreker kon zich wethouder Men
ken niet losdenken van het legertje
vrouwelijke hulpkrachten, dat door
zijn initiatief naar het dorp werd ge
zonden.
Aan wethouder Van Schaik dankte
het dorp de jeugdleiders die er bij de
jongens en meisjes tot zelfs in het
donkerste uur de moed in wisten te
zingen.
Wethouder Van der Kwaak maakte
door een ruim gebaar deze beurzen
open dijken-dicht actie tot een suc
ces.
De gemeente-secretaris mr. Bool
stuurde het puikje van zijn ambtena
ren om het dorp ook administratief
weer op poten te helpen.
Burgemeester Van Kinschot ten
slotte was het hart en de motor van
deze actie. Hij heeft, zo vervolgde
spreker zijn enthousiasme overgedra
gen op zijn medewerkers, die op hun
beurt weer de stuw zijn geweest voor
de bevolking van Nieuwe Tonge. De
erepenning die burgemeester Van
Hofwegen hierna aan zijn gast uit
reikte was bedoeld als een klein ge
schenk, dat echter grote dank en
waardering tot uitdrukking brengt.
Nadat de h£er Bomsma uit Middel-
harnis eén zelfopgenomen film over
e ramp en het herstel had vertoond,
maakte men een rondwandeling door
het dorp waarbij in het raadhuis de
uit de lakenstad afkomstige stoffe
ring en in de speeltuin de door Leid
se handen vervaardigde speeltuigen
bezichtigd werden. Tijdens de lunch
die in het dorpsgebouw gebruikt
werd' overhandigde de heer Menken
aan een van de inwoonsters van het
dorp een van de sigarenkistjes, die
in de maanden direct na de ramp
door de Leidse schooljeugd van een
inhoud was voorzien. Het kistje was
gevuld door een Leidse scholier, die
nog voor het beëindigen van de ac
tie door een ongeluk om het leven
was gekomen.
In de middaguren wandelde men
naar de nieuwe opgebouwde wijk,
waar de Leidse muziektent een plaats
had gevonden. De tempel der muze is
geheel aangepast aan de moderne
stijl van de omgeving.
Burgemeester jhr mr Van Kinschot
herinnerde bij de overdracht aan het
plezier waarmee de Leidenaars in
Nieuwe Tonge gewerkt hebben. Het
is dan ook, aldus spreker, met ge
mengde gevoelens dat men E^cheid
van het dorp neemt.
Voordat de muziektent officieel
door fanfare en korpsen in gebruik
genomen werd, richtte de voorzitter
van de plaatselijke bejaardenvereni
ging de heer Koekkoek een dank
woord tot de burgemeester. Spreker
meende de onlangs genoten vriend
schap met Leiden het best met een
geschenk te bezegelen.
In de middaguren begaf het ge
zelschap zich naar één der buiten
wijken van de gemeeiite, waar bur
gemeester Van Kinschot, als afslui
ting van de hulpverlening het Ge
meentebestuur van Nieuwe Tonge
een muziektent aanbood. Tijdens de
ze overdracht wees de burgemeester
er op, dat Leiden zich indertijd spon
taan heeft ingezet om de hulpverle
ning aan Nieuwe Tonge te doen sla
gen en dat de ramp, hoe ontstellend
haar gevolgen dan ook waren, het
Nederlandse volk dichter bij elkander
had gebracht. Tussen de bevolking
van Leiden en Nieuwe Tonge is een
hechte band van ware vriendschap
ontstaan.
De ere-penning, die hij in de och
tenduren mocht ontvangen en waar
voor hij hartelijk dankte, ziet de bur
gemeester niet als een bewijs van
dank voor zichzelf, doch voor de gan
se Leidse burgerij.
Spreker verwachtte, dat de thans
aangeboden muziektent een stimu
lans mocht zijn voor de bevordering
van het culturele leven van Nieuwe
Tonge.
Na de overdracht sloeg het Colle
ge zij 't op symbolische wijze
aan het puin ruimen. Een kruiwagen
vol puin, dat op het toegangspad tot
de muziektent verspreid lag, werd
opgeruimd en door burgemeester Van
Kinschot van het terrein weggereden.
Een handeling, die uiteraard grote
hilariteit verwerkte en een aardige
afsluiting van de adoptiehulp vormde.
Burgemeester Van Hofwege. die
dit kostbare geschenk Op hoge prijs
stelde, zeide dat Nieuwe Tonge te
recht trots is op deze aanwinst. Steeds
zal onze bevolking, aldus spreker, met
grote dankbaarheid en vriendschap
aan de Leidse hulp terug blijven den
ken.
De heer Koekoek, voorzitter van de
Bond van Ouden van Dagen te Nieu
we Tonge, had hierna voor het Col
lége nog een verrassing in petto. De
ouden van dageii, die een goede her
innering bewaren aan het gemaakte
uitstapje naar Leiden en eveneens
met grote dank aan de van Leiden
ondervonden bijstand terugdenken,
zorgden deze dag voor een rokertje
voor het Leidse College. Een geste,
j waarvoor burgemeester Van Kinschot
1 hartelijk dankte.
Hierna gaf de dorpsfanfare, afge
wisseld met zang van de drie plaatse
lijke koren en mandoline-muziek, 'n
concert, dat door de Leidse gasten
met bijzondere interesse werd ge
volgd. De prestaties waren van die
aard, dat het korps een uitnodiging
ontving om volgend jaar in Leiden
een Zomeravondconcert te verzor-
De burgemeesters nemen de muzi
kale hulde in ontvangst.
gen. Een uitnodiging, welke prompt
werd aanvaard.
Nadat de thee nog was geserveerd,
vertrok het gezelschap, dat deze dag
een zeer goede indruk van het her
bouwde Nieuwe Tonge had gekregen,
weer naar de Sleutelstad. Een dank
baar Nieuwe Tonge achter zich la
tend!
NIEUWE TONGE NAAR LEIDEN.
Het gemeentebestuur van Nieuwe
Tonge zal Donderdag a.s. een tegen
bezoek aan Leiden brengen.
Gisteren is te Leiden op 64-jarige
leeftijd overleden: dr W. H. Levend,
directeur-geneesheer van het Acade
misch Ziekenhuis te Leiden.
Sinds 1947 was dr Levend direc
teur van het Leidse Ziekenhuis.
Dr Levend vertrok na zijn medi
sche studies te Utrecht als jong ge
neesheer naar Indië,, waar hij al snel
tot geneesheer-directeur van het zie
kenhuis van de gezamenlijke cul
tuur-ondernemingen te Dehli werd
benoemd.
Terug in Nederland werd hij di
recteur-geneesheer van het gemeen
te-ziekenhuis en tevens directeur van
de geneeskundige dienst te Zaandam
Vandaar vertrok hij, in 1947 naar
Leiden.
Hoewel de gezondheid van dr Le
vend zeer wankel was hij is in het
afgelopen jaar 5 maanden ziek ge
weest kwam het bericht van het
overlijden van de directeur, die sinds
April van dit jaar weer in actieve
dienst was, onverwacht.
Oud-student herkent
Leiden niet meer
„Ik ken de stad waar ik gestu
deerd heb, Leiden, nauwelijks meer
terug". Dit zegt dr. H. G. Luttig,
Eerste Kamerlid van de Unie van
Zuid-Afrika, die op zijn rondreis door
de West-Europese landen op liet mo
ment in Nederland vertoeft, waar
hij sedert zijn studie aan de Leidse
Universiteit twintig jaar geleden
niet meer geweest is.
Vooral dn Nederland heeft hij be
langstelling voor de economie. Over
het economisch herstel van Neder
land staat hij verbaasd.
„De positie van de Nederlanders is
groter, dan zij het eigenlijk zelf be
seffen", zegt de heer Luttig. „Men
moet respect hebben voor de energie
en durf, waarmee de wederopbouw
is aangepakt."
Hele steden verrijzen uit de grond.
In het bijzonder was hem dat in zijn
studenten-stad opgevallen.
Met de emigratiedienst heeft de
heer Luttig van gedachten gewis
seld over het doen emigreren van
meer geschoolde vakmensen naar de
Unie van Zuid-Afrika.
Men schrijft ons:
De zangers en misdienaars van de
Petrus-parochie hebben dit jaar, hun
krachten weer eens gemeten in een
traditionele, voetbalwedstrijd.
Kapelaan De Jong bracht de bal om
kwart over zes aan het rollen en
■direct werden er fraaie aanvallen
opgezet, door de misdienaars, doch
de verdediging der zangers hield
zich prachtig staande.
Slechts éénmaal wisten de misdie
naars door te dringen, maar het har
de schot van de rechts-binnen werd
prachtig gekeerd, door een der zan
gers. Jammer alleen, dat het deze
knaap een gebroken bril kostte! Nog-
ge'bouwd, ditmaal door de zangers,
maar de bal ging naast.
De rust ging met een blanco stand
in (0—0).
In de tweede helft leek het er
veel op, dat de misdienaars het vasie.
plan 'hadden gevat, de zangers een
verpletterende 'nederlaag toe te bren
gen. Vooral de snelle, maar kleine
rechtsbuiten, wist de bal steeds voor
de zangers-doelmond te 'brengen,
maar de bal werd steeds keurig en
op tijd weggewerkt.
De strijd bleef tot het einde heen
en weer golven.
Strafschoppen beslisten de strijd
in het voordeel van de misdienaars.
Zij kregen de medaille en de aan
voerder der misdienaars overhan-
maals werd er een snelle aanval op-digde een vaantje aan de zangers.
