Het
als
Leidse Gravensteen nadert zijn voltooiing
juridisch centrum van de Universiteit
IJ N S T R E E K
OUD EN NIEUW IN HARMONISCH VERBAND
„Zuteet&amevtjeó" Ut ceCCendie de
geteigde iaat afleiding, Hezatgen
KluivS-vlijt van gevangenen
een boeiende puzzle
PONDTUD 4 AUGUSTUS 1955 DE LE1DSE COURANT EERSTE BLAD PAGINA 7
Het is beter meent hij met de oude
werktuigen te werken en even zorg
vuldig als onze voorouders, dan thans
met verbeterde werktuigen door grof
werk de indruk van ouderdom te ves
tigen. Maar de arbeiders in het Gra
vensteen hebben nog met een andere
factor te maken dan met'de tech
niek van het historisch verantwoord
restaureren, met de factor tijd name
lijk. Half September immers zal het
Gravensteen als jurisch centrum ge
opend worden. Als leek door 'het ge
bouw dwalend, meent men dat dit
voor de aannemers een hopeloze op
gave is, maar de' heer Breedeveld
maakt zich over de datum geen zor
gen. Als het zo ver is, zal de restau
ratie gereed zijn, meent hij. En wij
verlaten ons gaarne op zijn deskundig
inzicht.
Monnikenwerk in de cellen
Door het Gravensteen wandelen is in dit stadium van de restauratie een
angstige zaak. Ieder ogenblik heeft de argeloze bezoeker het gevoel, dat
een zware deur ergens achter en griezelig trapje, dat Edgar Allan Poe tot
één van zijn macabere geschiedenissen geïnspireerd zou kunnen hebben,
zal dicht vallen. In de hogere regionen echter gaat dit gebouw het solide
karakter van een welgeschapen juridisch centrum aannemen. Alles is zo
practisch mogelijk gehouden, maar daarnaast hebben de aannemers naar
wens van de architecten het oude zo angstvallig mogelijk bewaard.
Zo heeft men op verschillende plaatsen oude onderdelen aangebracht,
die de heren Bik en Bredeveld of de architect, de heer Schrama op speur
tochten door het gehele land aantroffen. In één van de collegezalen bijvoor
beeld heeft men een oude tegelvloer aangebracht, een moeizaam karwei,
want de tegels waren van verschillende dikte en grote, zodat zij op maat
gezaagd moesten worden en aan de onderzijde dik met specie besmeerd.
17e Eeuwse schouw.
In een studiezaal heeft men een
schouw uit de zeventiende eeuw aan
gebracht. De schouw was groen ge
verfd en zwaar beschadigd. Uit de
Lakenhal is deze schouw naar het
Gravensteen overgebracht, gladge-
schuurd en geheel hersteld. In de zol
dering van dezelfde zaal treft men een
balk aan, die geheel met wijnranken
is beschilderd; een antiek stuk, dat
óók ergens in het land is opgediept.
Ongetwijfeld afkomstig uit een oud
proeflokaal.
Het zal de studenten en de hoog
leraren niet moeilijk vallen in de
ruime zalen van het werkhuis of bij
de vierschaar de vroegere sombere
bestemming van het Gravensteen te
vergeten, maar in sommige gedeel
ten van het gebouw grijnst de grie
zel nog om de hoek. Toepasselijk ge
noeg is dit ook in de „zweetkamertjes"
het geval, welke geprojecteerd zijn in
de cellen, die in het midden van de
zestiende eeuw gebouwd zijn.
Vierkante milimeters.
Deze cellen worden nog immer
door de tonnenzware deur afgesloten
en een sleutel met een baard van
vier eeuwen oud steekt in het enor
me slot. Dit zijn de beroemde cellen
waar de oude muurschilderingen zijn
aangetroffen. De kunstschilder-restau
rateur Gerhard Jansen is nog immer
met zijn monniken-arbeid bezig. Met
de cellenvrees, die in het Graven
steen ons steeds bespringt loeren we
even om de hoek. Nog altijd maakt de
schilder met aartsengelengeduld vier
kante milimeters van de muur schoon
en zoekt dan naar de verdwenen frag
menten. Aan de muren, die hij reeds
onder handen heeft gehad, zien we,
dat hij verrassend veel van de oor
spronkelijke schilderingen heeft kun
nen herstellen. We groeten hem en
nemen ons voor na een ronde door het
gebouw de resultaten te bekijken.
Wat later ontmoeten we de heer
Breedeveld, een firmant van de aan
nemersfirma, die dit restauratiewerk
in handen heeft. Omdat we nog al
verloren onze weg langs wenteltrap
jes en door donkere gangetjes zoe
ken, ontfermt hij zich over ons en
leidt ons het centruim van het
gebouw, het eigenlijke „steen", het
oudste gedeelte van het gebouw bin
nen. Hier zijn in de vierkante toren
boven elkaar een aantal ruime kamers
ingericht, die waarschijnlijk als ver
trekken voor de hoogleraren dienst
zullen doen.
Aan de Zuidvleugel vinden we de
college- en studiezalen, wijde vertrek
ken, die voor dit doel uitstekend ge
schikt zullen zijn.
Géén geweld.
Centrale verwarming is overal aan
gebracht, zij wordt gestookt door een
centrale, die in één van de voorma
lige cellen onder de toren is aange
bracht. In een geheel brandvrije kluis
met de afmeting van een flinke huis
kamer word de bibliotheek van wij-
Hierboven heeft een zijdelingse be
lichting met een scherpe lamp, de
„kluisvlijt" van één van de gevange
nen aan het licht gebracht. De ge
vangene heette Stoffelde ach
ternaam is moeilijk te ontcijferen.
Het jaartal is 1' 54. Duidelijk ziet u
de wijde kraag van deze magistraat
en de ruiten, die naar de trant van die
dagen met gouddraad over jas en
broek waren gestikt.
U ziet de wijde kuitbroek en in de
rechterhand een lange staf.
Later, eeuwen later waarschijnlijk,
zijn onder de figuur het cijfer 4 en
de letter R. gekerfd.
Betekent dit misschien; vierde regi
ment?
Boven de rechterarm van deze fi
guur ziet u de in het verslag genoem
de ruwe schets van een gehelmde en
wellicht bepluimde soldaat.
len prof. Meijers ondergebracht.
Veel is er in het oude Gravensteen
vernieuwd, maar zoals wij reeds aan
duidden: men heeft niet getracht de
oude sfeer geweld aan te doen. Dui
delijk is dit bijvoorbeeld te zien aan
het stucwerk in de cellen. Men heeft
het cement van een oudewetse samen
stelling niet gelijkmatig op de muren
aangebracht. Men heeft zo veel moge
lijk de oude werkwijze willen imite
ren- De restaurateur van de schilde
ringen, Gerhard Jansen, zou zelfs zo
ver willen gaan, dat men bij het aan
brengen van de cement de oude werk
tuigen zou gebruiken.
Uit de Lakenhal is een schouw naar het Gravensteen overgebracht. Het
is een zeventiende eeuwse schouw die door bekwame timmerlieden geheel
in de oude stijl is hersteld.
Ergens in de keldergewelven klinkt achter een zwaar getralied hek het
eentonig geklop van de steenhouwer.
OUD-ADE
ORANJEFEESTEN
Op v/eg naar de uitgang passeren
we weer langs de cellen, die deze
maanden de studio's van de heer Ger
hard Jansen zijn geworden.
Zoekend langs de muren heeft de
Haagse kunstschilder vele nieuwe be
langwekkende fragmenten ontdekt.
Nieuwe spreuken heeft hij op de
muur gevonden en opnieuw in de verf
gezet. Wij zien er onder meer boven
de ingang van één der cellen staan:
God is goed en Geloof in God, spreu
ken, die in het midden van de zes
tiende eeuw op de muren werden
aangebracht.
Zo 'heeft hij ook de woorden van
een andere spreuk gedeeltelijk terug
kunnen vinden: o sondighe men-
scheidlezen we; ook andere
woorden in een lange regel heeft de
schilder kunnen ontcijferen, maar de
zin en betekenis van de gehele spreuk
is verloren
„Kluisvlijt".
De heer Gerhard Jansen toont ons
nog interessante, door gevangenen in
de muur gekerfde, tekeningen. Zo is
een mannenfiguur duidelijk te her
ken, een figuur, zoals wij die ons her
inneren uit ons geschiedenisboekje
van de eerste tijd van de tachtigjarige
oorlog: een deftige heer met een bre
de gesteven kraag. Er staat een jaar
tal bij: 1584. Dit jaartal heeft de schil
der zekerheid gegeven, dat de date
ring in de andere cel ook juist is.
Uit de gehele trant van tekenen zou
men kunnen afleiden, dat de teke
naar, die in deze cel gevangen zat,
een gehate magistraat uit die dagen
meende af te beelden.
Met een terra-cottakleurig verfje is
door een gekluisterde schetsmatig de
figuur van een 16e eeuwse gehelmde
soldaat aangegeven. Ook vindt men
er afbeeldingen van zeilschepen, wa
ter en een vis. Men kan zich met de
studie van deze hiëroplyphen, die me
nige verrassende ontdekking opleve
ren, urenlang bezig houden.
Een mooi tijdverdrijf voor de stu
denten, die in deze cellen straks met
bevende kniëen op het „beulswerk"
van hun examinator zitten te wach
ten.
Deze foto geeft een goede indruk van de vernieuwing. Een hoekje van
de studiezaal staats- en administratief recht.
BOSKOP0
Personalia. Voor het exr.men
M.O. Engels A. is geslaagd de heer
A. J. Oortpiesen.
NSEUWVEEN
Geslaagd. Mej. T. Verkerk slaag
de te Leiden voor het Middenstands
diploma, terwijl mej. M. de Boer voor
hetzelfde diploma slaagde te Am
sterdam.
HAZERSWOUDE
Geb.: Maria Johannes Agnes, d. v.
J. P. Louwers en C. N. v. d. Werf;
Peter, z. van D. Sierig en T. den
Hooglander; Jan, z. van L. P. Riet
veld en J. Tukker; Wilhelmina, d. v.
W. v. Veen en J. v. Staveren.
Ondertr.: Cornelis de Kooter, 29 jr.
en Jacomijna Pieternelle Steenpoor-
te, 27 jr.
Getr.: E. J. v. Klinken, 33 jr. en
A. E. Ruis 26 jaar.
Overl.: Wilheimina v. d. Berg, echt.
van Johannes Gerardus Luiten, 70 jr.
ouderwets volksspel, dat echter veel
kracht en behendigheid vraagt.
De prijzen van tobbetje-steken wa
len voor: 1. Aad v. d. Geest; 2. Th.
v. d. Fits; 3. Koos Lubbe; 4. Th.
Heemskerk.
De meest beruchte tonknuppelaars
waren: 1. Th. Dalmeman; 2. Jac. Olij-
erhoek.
Zo hoog als de feestbarometer Dins
dag gerezen was, zo laag daalde zij
Woensdagmorgen. Het regende pijpe-
stelen, de dikke lucht voorspelde
niet veel goeds. De optocht der school
kinderen ging toch door, alleen menig
ballonnetje weigerde halsstarrig naar
hogere sferen op te stijgen, alleen de
meest doortastende bereikten de ho
gere luchtlagen en verdwenen naar
BIOSCOPEN
De films in de week van 512 Aug.
zijn door de Kath. Film Centrale als
volgt gekeurd:
Casino: „Grote verwachtingen", 14
jaar.
Lido: Young at heart", alle leef
tijden.
Luxor: „Sabrina", alle leeftijden.
Trianon: „A. en C. en de mummie",
14 jaar.
Rex: „Uit de brand ben je", alle
leeftijden. (Donderdag: „De
twee straatjongens van Pa
rijs", 14 jaar).
het Z.W. Daarna viel de kinderen een
royale tractatie ten deel, maar nog
steeds in de tent. Gelukkig klaarde
het weer op en hadden de kinder
spelen een prettig verloop met veel
belangstelling:
Meisjes le klas, ring werpen:
1. Ida Heemskerk; 2. Ria v. d. Geest;
3. Jopie Velzeboer.
Jongens le klas, ringwerpen:
1. Hannie van Kampen; 2. Johan
v. d. Geest; 3. Piet van Schie.
Meisjes 2—3 klas, ezeltje steken:
1. Ellie Bartels; 2. Corrie Pennings;
3. Nellie Opdam.
Jongens 23 klas, blokjes rapen:
'1. Tonnie v. d. Poel; 2. Piet v. d.
Geest; 3. Henk van Klink.
Meisjes 45 klas, ballen dragen:
1. Ria Hartog; 2. Cobie v. d. Geest
Jac. d.; 3. Anneke van Zoen.
Jongens 4'5 klas, koekkappen
1. Jan de Hollander; 2. Jos Pon-
sioen; 3. Herman Verhaar.
Meisjes 67—8 klas, prijspeuren:
1. Riet van Kampen; 2. Cobie v. d.
Geest; 3. Nel Roos; 4. Trudi v. d.
Hulst.
Jongens 678 klas, kaarshappen:
hoek; 3. Jan van Kampen; 4. P. Op-
1. Frans v. Seggelen; 2. C. 01jje.r-
dam.
Prachtig versierde tribunes ver
schenen voor het ringrijden. Zeer
smaakvol sierwerk ondervond aller
waardering, de jury waardeerde als
volgt:
1. P. v. Schie; 2. D. v. d. Fnel; 3. Jac.
v d. Poel; 4. Th. Jufiermans.
Voor het ringrijden vielen de prij
zen aan de iames:
1. Dora v. d. Werf; 2. mevr. D. v. d.
Pc/1; 3. Leen Verlaan; 4. mevr. v. d.
Jciig; en de heren 1. C. Kammeraad;
2. F. Olijerhoek; 3. D. v. d. Geest; 4.
J. v. d. Poel Dz.
In de namiddag volgden nog de
volksspelen voor de rijpere jeugd.
Touwtrekken: 1. Th. Heemskerk
Thz.; 2. Jac. v. d. Geest Pz.; 3. Jac.
v. d. Geest Sz.; 4. B. v. Seggelen.
Kwartelgrijpen: 1. mevr. Verlaan
v. d. Geest; 2. Bep. v. d. Geest Wd.;
3. Jo van Schie Nd.; 4. mevr. v. d.
Hulstv. d. Geest.
Tonrijden: 1. Nellie Borst; 2. Nellie
Pennings; 3. Tini Heemskerk; 4. Nel
lie v. Leeuwen.
Tegen de avond bracht de heer
N. P. Heemskerk dank aan allen die
meewerkten tot het welslagen van
dit feest, speciaal de Rijkspolitie en
dankte voor de hartelijke belangstel
ling die hij had mogen ondervinden
van de zijde van zijn voorganger de
heer J. v. d. Poel en diens voorgan
ger, de 82-jarige heer J. P. Uljee, die,
genietend van het heerlijke zonnetje,
ook nog deelden in de feestvreugde.
Daarna werd het feest in de meest
opgewekte stemming voortgezet.
Personalia. Te 's-Gravenhage
slaagde voor hoofdakte (B. gedeelte)
de heer J. A. Ponsioen.
GROOTSTE RADARPROJECT V.D.WEREID
HET RAOARPLAN VOOR DE NIEUWE WATERWEG
Het jaarlijkse Oranjefeest werd
Dinsdagavond door de voorzitter van
het Oranjecomité geopend. Alles liet
zich hoopvol aanzien. Een terrein met
een keur van attracties, een prachtig
zonnetje en goed geluimde feestgan
gers. Bij het tobbetje-steken werd
hartelijk gelachen. Menig deelnemer
kreeg een frisse douche. Sommige
deelnemers hadden zich ingepakt als
een brandweerman. Zo ook de secre
taris van 't comité. Jammer genoeg
vergat hij zijn Zondagse hoed te ver
vangen door een water-proof hoofd
deksel. De gevolgen waren noodlot
tig. De stemming echter werd steeds
beter. Inmiddels waren de veteranen
dapper aan het tonknuppelen. Een
Het gehele gebied van Hoek van Holland tot Rotterdam zal volgend jaar
door radar bestreken worden en daarmede bezit ons land het grootste
civiele radarproject ter wereld. Van drie mijl buiten de kust tot in Rotter
dam toe zal men de schepen in het waarnemingsgebied van de radar hebben
en daarmede wordt de mogelijkheid geopend dat de schepen bij iedere
weersgesteldheid binnen kunnen lopen of de haven verlaten.
De basis van dit plan zijn 7 radarstations van ca. 16 m. hoogte die allen
in een directe verbinding komen te staan met de leiding in Rotterdam. De
loods aan boord van een schip krijgt de beschikking over draagbare zend
en ontvanginstallaties zodat de radarstations in telefonische verbinding met
de schepen zullen komen te staan. Van de wal af zal men dan alle inlich
tingen over de vaarroute en mogelijke obstakels aan het schip verstrekken.
