ZWEDEN, 'n land, dat arbeidt aan zijn welvaart
Een democratisch volk in hart en nieren
Het geslacht van koning
Gustaaf VI Adolf
ZATERDAG 23 APRIL 1955
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
Dicht bevolkt is zweden.
NIET. In dit opzicht vormt het
een grote tegenstelling met Neder-1
land, waar haast iedere vierkante
meter bezet is, althans op de een of
andere manier in cultuur is gebracht
en benut Het voelt dan ook niet
de noodzaak om te gaan emigreren,
daar het met z'n 34 procent woeste
grond nog ruimte tè over heeft. Bo-
vendien ligt de Zweedse materiële
welvaart relatief genomen op vrij
hoog niveau. Wij hebben er indertijd
een staaltje van kunnen proeven,
toen wij het kostelijke Zweedse witte
brood cadeau kregen na de beruchte
hongerwinter.
't Zweedse hout in onze Nederlandse kranten
WIJ KENNEN ZWEDEN WEL, hier In Nederland. Het ligt niet zó heel
erg ver van hier en sedert eeuwen hebben er geregelde verbindingen
bestaan tussen ons land en Zweden. Maar desondanks is het Scandina
vische land voor het grote publiek „terra incognita", onbekend gebied. Wij
kunnen uit onze eigen omgeving tientallen mensen aanwijzen, van wie wij
het niets wonderlijk zouden vinden, als zij tegen ons zeggen: „Wij gaan
volgende week een paar dagen naar Parijs", of: „Van de zomer gaan we
naar Zwitserland". Hele volksstammen uit deze lage landen trekken met
vacantie naar de Oostenrijkse bergen, naar de Rivièra of tegenwoordig
zelfs naar Joegoslavië. Maar wie hoort ooit iemand zeggen: „Ik was gis
teren nog even in Stockholm"? Ons commentaar zou onmiddellijk luiden:
„Wat moet je in 's hemelsnaam daar doen"?
En toch onderhouden wij levendige handelsbetrekkingen met de Zweden;
onze kooplui kennen de Zweedse industrie wel. En onze zeevaarders ont
moeten de Zweedse schepen vaak en de Zweedse havens weten ze goed
te vinden. De Zweden zijn ook zeevaarders net als wij, al hebben zij dan
geen sensationele ontdekkingsreizen op de zeven zeeën ondernomen en nun
naam niet gevestigd in de Oost en de West. Het volk op zich heeft veel
gemeen met het onze; beide behoren we tot de z.g. kleine mogendheden,
die evenwel de achting van de groten genieten en in alle bescheidenheid
toch heel wat in de melk te brokken hebben. Evenals de Nederlanders
zijn de Zweden door en door democratisch ingesteld, verdraagzaam en
vrijheidlievend van aard, arbeidzaam en ondernemend.
Een restaurant hoog boven de straat,
vanwaar men een schitterend uitzicht
heeft over de stad Stockholm.
huizer almanak er een taaie aan zou
hebben.
In elk geval, wie een liefhebber
van sneeuw is, kan in Zweden z'n
hart ophalen. In het Noorden ligt
er gegarandeerd zeven maanden van
het jaar sneeuw.
Een mooi gezicht moet dat overi
gens wel zijn, vooral in het Noorden,
dat dicht bezet is met bossen. Meer dan
de helft van Zweden is trouwens bos
en een groot deel daarvan blijft daar
niet staan ten gerieve van de bewoners
om hun schoonheidszin op te fleuren,
maar komt in het krantenpapier te
recht. Wie weet hoeveel Zweedse
ÏN GEESTELIJK OPZICHT kunnen
wij. Katholieken, de Zweden niet
zó benijden; het Katholicisme flo
reert er niet bepaald. Het heeft vrij
lang geduurd voordat het Christen
dom z'n weg vond naar het hoge
Noorden en het behoeft dan ook niet
te verwonderen dat het Christendom
eerst omstreeks het jaar 1000 vaste
voet in Zweden kon krijgen. En
nauwelijks 500 jaar later voerde
Gustaaf Wasa, die in 1523 als koning
werd uitgeroepen, het Lutheranisme
in. Sindsdien is het land Luthers ge
bleven. Het gewone volk heeft er
niet eens veel van gemerkt, want
vele kerkelijke gebruiken zijn be
houden gebleven en zelfs het bis
schopsambt is gehandhaafd'. Later
zijn naast de Lutherse landskerk vele
secten ontstaan, zodat het kerkelijk
leven in Zweden een beeld geeft van
droeve verbrokkeling. Van de andere
kant heeft het besef van deze ver
brokkeling een sterke tegen-actie op
geroepen, zodat speciaal in Zweden
de oecumenische beweging een gro
te aanhang heeft gevonden.
Het Lutheranisme was in den be
ginne allerminst verdraagzaam, want
in 1604 bepaalde de Rijksdag te Nörr-
köping, dat de Katholieken in Zwe
den niet geduld zouden worden.
Thans is men niet meer zo onver
draagzaam, hoewel het nog niet zo
lang geleden is, dat het verbod van
de Jezuieten er is opgeheven.
ZOALS GEZEGD, STAAN DE
ZWEDEN er in materieel opzicht
veel beter voor. Een voorbeeld daar
van geeft de hoofdstad Stockholm.
Het woord Stockholm betekent let
terlijk: boomstammeneiland en de
bedoeling daarvan wordt duidelijk als
men weet, dat de stad gebouwd is op
dertien eilanden van het Malarmeer,
waar de gevelde boomstammen kwa
men aandraven, welke voor export
bestemd waren. Omdat de stad zich
uitstrekt over zovele eilanden, is zij
sterk in de breedte en de lengte uit
gezet; talrijke monumentale brug
gen overspannen de ruime tussen de
stadsdelen liggende wateren en leve
ren een prachtig uitzicht op de stad.
Langs de oevers slingeren zich plant
soenen en parken en uit het meer
duiken rotseilandjes op. De stad zelf
is een echte moderne stad, waaraan
nog steeds gebouwd wordt en die
door viaducten en ondergrondse ver
bindingen wordt aangepast aan de
eisen van het toenemende verkeer.
ALS WIJ ZEGGEN, dat de door
snee Nederlander Zweden niet
kent, dan bedoelen wij niet, dat hij
nog nooit van het land gehoord heeft.
Ieder schoolkind weet waar het ligt;
het kent de kaart van Scandinavië.
In het Noorden en het Westen liggen
de bergen, aansluitend bij het Noor
se hoogland* en in het Zuiden strekt
zich het lage land uit met de wijde
meren en de grote steden.
Daar vindt men ze bijeen: Stock
holm, de hoofdstad, Upsala, Nörkö-
ping, Malmö, Gothenburg.
Het zijn alle welvarende en mooie,
merkwaardige steden, maar ze liggen
niet in de lijn van het Nederlandse
toerisme.
Zweden is een rijk en mooi land,
maar de trek zit er bij ons niet in.
Mogelijk ligt het aan het Zweedse
klimaat, dat nogal aan de grillige
kant is. Het is nog erger dan bij ons
en dat wil wat zeggen.
van het Atlantische en het con
tinentale klimaatgebied, waardoor het
weer een zeer onregelmatig karakter
draagt. Wij hebben alleen met het At
lantisch klimaat te maken en dat be
zorgt ons al heel wat ongerief. Wan
neer in Zweden het Atlantische kli
maat overheerst, is het 's winters
zacht, maar erg nat, terwijl de zomer
regenachtig is en zeer kort. Maar
overweegt in een bepaald jaar het
landklimaat, dan is het bar koud in
de winter en is het een lange en dro
ge zomer. Dat betekent dus dat nie
mand veel staat kan maken op het
weer in Zweden en dat zelfs de Enk-
De romantische oorprong van 'n dynastie
J^ET ZWEEDSE VORSTENHUIS, waarvan de tegenwoordige koning
Gustaaf VI Adolf een telg is, stamt van de vroegere Franse sergeant
Bernadotte af en heeft dus een sterk romantische inslag.
Zweden heeft drie vorstenhuizen gekend, nl. de dynastie van Gustaaf
Wasa, het huis Holstein-Gottorp en tenslotte het geslacht van Jean Bap-
tiste Bernadotte.
De familiebanden, welke het huis der Oranjes verbinden met Zweden,
stammen uit alle drie de dynastieën, maar de jongste familiebetrekking is
wel het feit, dat koningin Juliana's moeder, prinses Wilhelmina, een achter
nicht is van de in 1950 overleden Zweedse koning Gustaaf V, terwijl
koningin Juliana's vader, prins Hendrik, een achterneef was van koning
Gustaaf Adolf's moeder, koningin Victoria. Voorts stamt koningin Juliana
van moederszijde af van Gustaaf Wasa, die de stamvader is van een der
meest wijdvertakte vorstengeslachten in de geschiedenis.
De familierelaties tussen de koninklijke gasten en de koninklijke gast-
vrouwe zijn dus talrijk genoeg.
TEN DER MEEST ROMANTISCHE
geschiedenissen in de kronijken
der Europese vorstenfamilies is de
oorsprong van de Bernadottes.
Wanneer wij teruggaan tot de tijd
van de Franse revolutie, dan vinden
we in Parijs een sergeant, die in het
republikeinse leger snel wist op te
klimmen tot generaal en die, zoals
zovele sergeants in de tijd, toen Na
poleon zijn veldtochten begon, een
maarschalkstaf in zijn ransel droeg.
Jean Baptiste Bernadotte bracht het
inderdaad tot maarschalk in Napo
leons leger en trouwde met een meis
je uit Marseille, dat de vriendin van
Napoleon was geweest in de dagen
toen de keizer nog een magere ge
neraal zonder soldaten was. Dat
meisje heette Désirée Clary en zij
was de dochter van een rijke koop
man Als Napoleon geen afgetakelde
gravin met goede relaties in Parijs
belangrijker gevonden had voor zijn
carrière dan een burgermeisje met
een aardig bruidsschatje in Marseille,
dan zou Désirée eens keizerin van
Frankrijk zijn geweest. Nu heeft zij
het „slechts" tot koningin van Zwe
den gebracht.
Dat kwam zo.
zoek u er aan te denken, opdat u
het mij later nooit verwijt".
Nu, daar hebben de Zweden later
nooit reden toe gehad. Bernadotte
heeft als koning zich direct als een
echte Zweed gedragen en toen het
belang van Zweden eiste, dat men
2ich tegen de Franse keizer verzette,
aarzelde Bernadotte niet, zich te scha
ren in het kamp van diens tegen
standers.
F EN VAN DE MARKANTSTE na-
komelingen van Jean Baptiste
was de nog wel bekende koning Gu
staaf V, de vader van de tegenwoor
dige koning .Wij hebben hem alle
maal gekend als de „oude koning",
want toen hjj stierf in October 1950,
was hij 92 jaar en had hy 43 jaar ge
regeerd. Hij was een merkwaardig
man, die spreken kon van driekwart
eeuw terug en die had omgegaan met
staatslieden, die allang geschiedenis
waren geworden.
Hij was beroemd om zijn partijen
tennis aan de Rivièra en menigeen
zal zich de lange magere figuur van
„Mr. G." nog wel herinneren, zoals
hij talloze malen voorkwam op de
fotopagina's der kranten en de jour
nals der bioscopen. Deze „oude ko
ning" heeft in zijn lange regeerperio
de van alles meegemaakt en er zich
met bewonderenswaardige soepelheid
doorheen geslagen. Hij heeft twee
wereldoorlogen meegemaakt, waarin
Zweden de uiterste omzichtigheid
heeft weten in acht te nemen om er
buiten te blijven. Hij heeft ook de
opkomst van de socialistische bewe
ging meegemaakt en heeft zijn troon
weten te behouden. Zweden heeft al
jaren een socialistische regering,
maar is nog altijd een monarchie.
*>E TEGENWOORDIGE KONING
Gustaaf VI Adolf was tot 1950
do oudste kroonprins van Europa.
Zijn vader bleef maar leven en het
scheen wel alsof de kroonprins het
nooit verder zou brengen. Bij zijn
troonsbestijging in 1950 was hij 66
jaar oud. Niet alleen door ziin leef
tijd, maar ook door de talrijke ma
len, dat hy bij ziekte of afwezigheid
van zijn vader het regentschap had
moeten waarnemen, was de nieuwe
koning een man van ervaring in
staatszaken. Beoaald „wereldvreemd"
was hij ook niet, want hij had als
troonopvolger vele landen bezocht
om commerciële contacten tq leggen.
Zo was hij in Griekenland, Turkije,
Svrië, Palestina, Egypte en Abessy-
nië.
Misschien heeft hij daar wel de in
tense belangstelling voor de oudheid
kunde opgedaan, welke gedurende
zijn hele leven zijn grote hobby is ge
weest Aan verscheidene oudheidkun
dige opgravingen heeft de koning
vroeger actief deelgenomen.
Zo is dus onze gast uit Zweden een
man van veelzijdige begaafdheid en
een waardige exponent van de beste
Zweedse tradities.
Zo lost men in Stockholm verkeers
problemen op.
De Nederlander kent het wel, maar is er niet hekend
In 1810 was de Zweedse kroonprins
plotseling gestorven en de kinderlo
ze koning Karei XIII had geen jp-
volger Daarom besloot de Rijksdag
om een vriend van Napoleon, de in
middels tot vorst van Pontecorvo ge
bombardeerde Bernadotte als even
tuele troonopvolger aan te zoeken.
Toen de Zweedse afgezanten dekan
didaat eens kwamen polsen, moet
Bernadotte tot één hunner gezegd
hebben: „Ik verzoek u, uw vrienden
er. kameraden-officieren er aan te
herinneren, dat ik niet altijd vorst
van Pontecorvo en ook niet altijd
maarschalk van Frankrijk ben ge
weest. Ik ben wat men in uw, adel
lijke kringen een voormalige Japo-
bijnen-generaal noemt. En ik bengals
eenvoudig sergeant begqnnen Met.
i één woord een parvenu! Ik ver
boomstammetjes onze lezers reeds on-
wetend onder de ogen gekregen heb
ben.
De Zweedse houtexport is zeer be
langrijk, evenals dat van het Zweed
se ijzererts. Deze twee industrieën
zijn wel de grondpijlers van de
Zweedse welvaart; ofschoon ook de
visserij niet mag worden verwaar-
loosd, want ook daarin vinden dui
zenden een bestaan. Het land is voor
al die export vrij' gunstig gelegen aan
twee grote zeeën, de Noordzee en de
Oostzee.
