Koenraad van de Arbeidsdienst
alleen held op advertentie-pagina
Raadhuis
groot
voor Voorhout eens zo
als het geweest is
Duitsers en Russen hielden gezin uit
Haarlem twaalf jaren gescheiden
Huurprijsverhoging van 10 procent
C HERINNERINGEN UIT DONKERE DAGEN j
(in Augustus gereed)
Prachtige nieuwbouw voor een
gedeelte in gebruik genomen
DONDERDAG 14 APRIL 1955
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
Vorige week
verenigd
Voor het echtpaar J. J. Rademaker
Henning, wonend 'in de Timor -
straat te Haarlem, is het dit jaar wel
op een bijzondere wijze Pasen ge
weest. Voor het eerst sinds twaalf is
het gezin, man, vrouw en twee kin
deren, samen geweest en hopelijk
voor altijd herenigd. Op Eerste Paas
dag namelijk arriveerden hun beide
zoontjes ttruno 15 jaar en Wolf
gang 14 jaar thuis in Haarlem,
na een vermoeiende reis, die zijn be
gin vond achter het IJzeren Gordijn.
Natuurlijk is dat niet zonder moeite
gegaan en het gezicht van de heer
Rademaker toonde duidelijk de spo
ren van vele emoties, die hij de laat
ste tijden heeft moeten doorstaan.
De heer Rademaker 'bracht in
1038 zijn vacantie door in het
Oostduicse plaatsje Ankiam. Hij leer
de daar een Duits meisje kennen dat
hij later trouwde. De twee jongens
werden in het begin van de tweede
wereldoorlog te Anklam geboren,
maar de chaos van die dagen bracht
de man weer in Nederland terug. Het
toeval wilde echter, dat hij weer haar
Duitsland werd getransporteerd en
juist in Anklam moest gaan werken.
Lang duurde het samenzijn echter
niet, want de vrouw werd vanwege
haar anti-Hitleriaanse houding gear-
resteeerd en in een concentratie
kamp opgesloten. Het had maar wei
nig gescheeld of zij was in de gas
kamers van Flosseniburg terecht ge
komen.
De bevrijding"!
Voor de vrouw kwam gelukkig be
gin Mei 1945 de bevrijding en onge
veer op hetzelfde ogenblik werd de
heer Rademaker in Anklam door de
Russen bevrijd. Evenals alle andere
niet-Duitsers werd hij gedwongen
met bekwame spoed de benen te ne
men en hij moest maar zien waar hij
heen ging. De heer Rademaker had
slechts één keer wat van zijn vrouw
gehoord en hij meende niet anders
dan dat zij in het concentratiekamp
gestorven was.
Hij keerde naar Nederland terug
en nam dienst in het Nederlandse le
ger in Engeland. In 1947 echter
kwam hij naar Haarlem, waar hij
zich blijvend vestigde.
Vrouw keerde terug.
Vorig jaar Maart echter kreeg hij'
plotseling bericht, dat zijn vrouw
nog in leven was en in Oost-Duits-
land achter het IJzeren Gordijn
woonde. Uiteraard ging de heer Ra
demaker direct aan de slag om de
vrouw naar Haarlem te krijgen, doch
het duurde nog wel enkele maanden
KONINGIN BEZOCHT NED.
SANATORIUM TE DAVOS.
H.M. de Koningin heeft haar va
cantie te Klosters gisteren onderbro
ken om een bezoek te brengen aan
het Nedrlands sanatorium te Davos,
dat op een half uur afstand van het
vacantieverblijf van de koningin ligt.
Het bezoek van H.M. droeg een
informeel karakter, daar het haar uit
drukkelijke wens was om de haar be
schikbare tijd in de eerste plaats te
wijden aan de patiënten, die in het
sanatorium worden verpleegd.
Tijdens haar bezoek aan het sana
torium, dat ruim 2 uur duurde,
heeft H.M. een rondgang gemaakt
langs alle patiënten (dit zijn er on
geveer 190) en voor ieder had zij 'n
bemoedigend en hartelijk woord.
Na afloop gebruikte H.M. de Ko
ningin de thee in het sanatorium,
waarna zij de terugtocht naar Klos
ters aanvaardde.
DELTAPLAN GEREED.
Het Wetsontwerp Deltaplan zal
binnen enkele dagen bij de minister
raad worden ingediend. Nog geruime
tijd voor het zomerreces zal het wets
ontwerp bij de Tweede Kamer aan
hangig worden gemaakt.
Exploitant van menselijk
medelijden gearresteerd
De Haagse politie heeft gis.eren
een 30-jarige zwerver aangehouden,
die er een beroep van maakte he/
medegevoel van zijn medemens op
ergerlijke wijze te exploiteren.
Hij heeft de afgelopen maanden
verschillende families bezocht, waar
van hij wist, dat een van de gezins
leden in een Duits concentratiekamp
had vertoefd. Hij vertelde daa roe
rende verhalen over zichzelf ook
een ex-gevangene dat hij Werkloos
was en al dagen niet gegeten had.
Aan het slot van een dergelijk on
derhoud deelde hij dan de luisteraar
mede, dat hij een lift zou pogen te
krijgen om zijn oude vader in Gro
ningen op te zoeken.
Geroerd door de verhalen tastten
de meeste bezochten in hun porte
feuille en zo kreeg de man een aan
zienlijk bedrag bij elkaar.
De politie begroette in hem een
oude bekende, die nog een voorwaar
delijke straf te goed had.
Hij heeft tijdens de oorlog inder
daad in een concentratiekamp geze
ten tot zover klopt het verhaal
alleen had zijn gevangenneming niet
een vaderlandslievende daad als
oorzaak, maar een misdrijf in Duits
land gepleegd.
eer via het Engelse gezantschap me
vrouw Rademaker naar Haarlem
kwam.
De kinderen Bruno en Wolfgang
werden echter nog steeds in een kin
derhuis te Anklam opgevoed en het
had alle schijn, dat elke poging om
de jongens naar Haarlem te brengen
zou mislukken. De vader gaf de moed
niet op en kort geleden besloot, hij
om zelf maar eens naar Berlijn te
gaan. Daar bereikte hij helaas geen
resultaat en toen riep de vader de
hulp van het Nederlandse consulaat
Grof geschut.
Hij kwam toen in contact met een
advocaat en deze stelde een verkla
ring op, waarin met zwaar geschut
geschoten werd en de vrijlating van
de jongens werd geëist. Dat grof ge
schut bleek te helpen, althahs men
had in Anklam begrip voor de situa
tie. Enkele dagen later arriveerden
de jongens gezond en wel in West-
Berlijn.
Daarmee was de zaak nog niet af
gedaan. De heer Rademaker en zijn
beide zoons konden Zaterdag wel
Hannover bereiken, maar toen was er
geen geld meer om de reis naar Haar
lem te betalen. Telegrammen over
en weer en tenslotte was er een ken
nis van de familie, die bereid was
naar Hannover te komen om de trein
kaartjes te betalen. Toen was het
nog een kwestie van een dag, want
Zondagavond was het gezin Radema
ker na twaalf jaar voor het eerst
weer bijeen.
DODELIJK BEDRIJFSONGEVAL.
Een 56-jarige fabrieksabeider uit
Amsterdam is gistermiddag omstreeks
5.15 uur bekneld geraakt tussen een
aanhangwagen en een muur bij het
Teerplein, waarbij zijn borstkas werd
ingedrukt; hij overleed korte tijd la
ter in het Wilhelmina Gasthuis.
Met een aantal andere arbeiders
van de betrokken fabriek duwde hij
de losstaande aanhangwagen van
uit de Nieuwe Teertuinen naar een
werkplaats. Het gevaarte kwam op
een lichtelijk hellend vlak van de weg
terecht en kreeg daardoor plotseling
iets groter snelheid. De arbeiders za
gen geen kans de wagen tijdig tegen
te houden. Zij botste tegen de muur
op nog voor het slachtoffer kans had
gezien opzij te springen.
iiheumatische Pijnen
siopen Uw krachten-
Maar ze vreten ook in
op Uw humeur en gestel.
Laat dat toch niet zo doorgaan. Drijf
die pijnen uit! Met een bloedzuive
rende Kruschen-kuur. Met de jaren
gingen Uw lever, nieren en ingewan
den trager werken. De zes minerale
zouten van Kruschen brengen ze
weer op gang. Als dat gebeurt, geen
opeenhoping van onzuiverheden
meer in het bloed. En daarmee beho
ren dan ook vanzelf die pijnen tot
het verleden.
(Advertentie)
De „Telegraaf" weet te melden, dat de memorie van antwoord op de
huurwet, die hoogstwaarschijnlijk Maandag a.s. het parlement zal bereiken
een regeringsvoorstel zal inhouden om alle huren met 10 te verhogen,
zulks als gevolg van de vele critiek, die de regering op haar aanvankelijke
voorstellen in de kamercommissies heeft moeten verduren.
Alhoewel het voorstel reeds op 26 April a.s. in behandeling zou kunnen
worden genomen, wordt het waarschijnlijk geacht, dat de betreffende
Kamercommissie eerst een mondeling overleg met de regering wenst, zodat
De prestaties van Koenraad van de
Arbeidsdienst behoorden tot de wei
nige amusante illustraties, welke de
dagbladen tijdens de oorlog publi
ceerden. Het grappige van het hele
geval was echter, dat ze ernstig be
doeld waren als propaganda. Een
jongeman moest wel boordevol min
derwaardigheidscomplexen zitten, om
de openbare behandeling eerst na 3 Mei een aanvang zal kunnen nemen, daar in te trappen.
De nieuwbouw aan en de vernieu
wing van het raadhuis te Voorhout
zijn thans zover gevorderd, dat men
zich een duidelijk beeld kan vormen
van de situatie zoals die in Augustus
a.s., als het werk wordt opgeleverd,
zal zijn. De nieuwbouw is een dezer
dagen reeds in gebruik genomen en
de ambtenaren, die tot op heden in
een vrij duister raadhuis werkten,
kunnen hun weelde niet op. Zij heb
ben thans de beschikking over een
zakelijke werkruimte, in rustige tin
ten, en met een overvloed van licht.
Op het ogenblik is men bezig aan
de tweede etappe van de bouw en
verbouwing, welke ontworpen is
door architect Th. Geels in Leiden en
waarop de gemeente-architect, de
heer H. v. d. Borst, het dagelijks toe
zicht uitoefent. De gevel aan de He
renstraat blijft staan, maar er komt
een halfsteens muurtje voor, zodat
het raadhuis ook aan die zijde een
nieuw aanzicht krijgt. Het gebouw
wordt hoger, want er komt een étage
op, waar zich o.a. de burgemeesters
kamer zal bevinden en enige reserve
ruimte, opdat men niet binnen korte
tijd opnieuw voor problemen zal ko
men te staan Het bekende raadhuis-
torentje zal verdwijnen en opgevolgd
worden door een meer moderne
soortgenoot, die in de nieuwe archi
tectuur past.
Prachtige raadzaal.
De raadzaal, reeds jaren een erg
nauwe gelegenheid, zal glorievol te
voorschijn komen uit de ravage van
balken en stenen, die de plaats, waar
de vroede vaderen samenkomen, mo
menteel aan het gezicht onttrekken.
De oppervlakte er van wordt onge
veer verdubbeld. Er is een mooie pu
blieke tribune geprojecteerd, waar
van de eerste rij als perstribune
wordt ingericht. Er komen schrijf
tafels en zoals men dat ook el
ders ziet zal dit gedeelte door een
lambrizering worden afgescheiden
van de raadzaal.
Alleen de secretariskamer en de
afdeling financiën blijven in het oude
gedeelte gevestigd, hoewel de ver
bouwing van de betreffende ruimten
zodanig zal zijn, dat er weinig on
derscheid komt te bestaan tussen
oud en nieuw. De rest van het oude
gebouw draagt een representatief ka
rakter en zal dienovereenkomstig
worden ingericht.
Andere ingang.
Vroeger betrad men het raadhuis
aan de Herenstraat, maar daar is
reeds verandering in gekomen. De
toegang voor het publiek ligt aan de
Ohurchill-laan. Er is een aardig pad
aangelegd en vermoedelijk zullen er
spoedig ook grasgazons komen. Wan
neer men over dit pad loopt naar.de
De nieuwe ingang is reeds in gebruik,
maar de eerstkomende maanden zal
het er nog rommelig zijn.
Foto v. d. Horst.
ingang, ligt rechts het oude gebouw,
waar druk getimmerd wordt, en
links een kleine vleugel, waarin
openbare werken is gehuisvest. Bij
het betreden van het gebouw heeft
men aan weerszijden een lange gang
ongeveer „2 x zoveel gang" als
voorheen met loketten. Een pret
tige ruimte om de zaken af te han
delen. De bode heeft tegenover de
ingang een eigen kamertje.
Onder dit gedeelte bevindt zich
een grote kelderruimte, die vanuit
de verschillende afdelingen gemak
kelijk te bereiken is. Het archief,
jarenlang stiefmoederlijk behan
deld, krijgt hier onderdak. Verder
is er o.a. een grote brandvrije kluis,
Ook de zolder biedt zeer veel berg
ruimte en indien de toekomst nog
meer uitbreiding nodig zou maken,
bestaat er de mogelijkheid tot het
bouwen van een nieuwe etage.
Het personeel heeft een aparte in
gang, welke direct aansluit op de
fietsenbergplaats in de kelder.
Werkgedeelte.
Er zal een duidelijk onderscheid
komen tussen het werk- en represen-
Het muziekkorps van de Arbeids
dienst op tournee in Duitsland.
Avond aan avond kreeg men Koen
raad onder ogen. Als hij niet over
een sloot van drie meter sprong, om
een woedende stier tegen te houden,
zat hij aan tafel keurig met vork en
mes te eten, terwijl zijn vader op
gemoedelijke wijze de tanden in een
carbonade (die overigens alleen op
papier bestonden) zette. Onder der
gelijke prullen kwam dan een tekst
voor als: „Zó kan het ook!"
Zó begon het.
Aanvankelijk was er in Nederland
na de oorlog een Opbouwdienst. De
oprichting hiervan was niet
9 bepaald overbodig, want mili
tairen konden alleen gedemo
biliseerd worden, indien vast
stond, dat zij aan het werk gingen.
Helaas was er voor 60.000 van hen
niet zo gemakkelijk een werkkring
te vinden en het is wel duidelijk,
dat een zo groot aantal merendeels
verbitterde en ontgoochelde soldaten,
die door de oorlog uit hun even
wicht waren geraakt, een gevaar
konden opleveren.
Er schijnen wel Duitsers geweest
te zijn, die het goed voor hadden met
de Opbouwdienst, maar de rijkscom
missaris, Seyss-Inquart liep met heel
andere plannen rond.
In zijn eerste rapport over de
ontwikkeling in bezet Nederland
schreef hij reeds: „De Opbouwdienst
tatieve gedeelte. Het werkgedeelte
heeft donkere vloeren, stalen meube
lair in grijze tinten en witte muren.
De ruime vensters laten een over
vloed van licht toe.
De telefoon-centrale heeft even
eens de nodige uitbreiding onder
gaan. Vroeger had men twee lijnen
met 9 toestellen, binnenkort heeft
men vier lijnen met 27 toestellen.
Het raadhuis in Voorhout werd g
bouwd in 1966. De enige bewoner
was destijds de secretaris, want de
burgemeester van Oegstgeest was
toen ook eerste burger van Voorhout,
zodat hij alleen af en toe kwam, om
enkele zaken af te doen.
Naast de noodzakelijke ontvangst
ruimte zijn er thans naast de eigen
burgemeester 12 ambtenaren. In 1930
werd het raadhuis reeds uitgebreid,
maar de omvang van deze uitbreiding
was niet groot en men kan gerust
zeggen, dat er sinds jaren een nood
toestand bestond.
In Augustus a.s., als het raadhuis
gereed zal zijn, heeft men in Voor
hout in ieder geval voor jaren de
ruimte.
Kom dan onbenullig fatje,
Hier maakt men van jou een
[man
Ja, wij zullen zorgen, dat je
Zelf je broek ophalen kan.
Steek je handen uit je mouwen,
Ook al zijn ze wat verweerd.
Leert op die knuisten
[vertrouwen!
Arbeid eert!
moet de grondslag vormen voor een
toekomstige Arbeidsdienst".
Reeds op 2 October 1946 werd in
krimping van de Opbouwdienst be
volen en men kondigde zelfs aan,
dat na 15 April 1941 niemand meer
het uniform van deze dienst zou mo
gen dragen.
Vele arrestaties werden verricht
dank zij een spionnensysteem en
buitengèwoon fel reageerden de
Duitsers toen bleek, dat op een theo
rieles van de Opbouwdienst het ver
trek van de koningin in het juiste
licht werd gesteld en de instructeur
had gezegd: „De woorden van een
hoogstaande vrouw als koningin Wil
helmina zijn toch altijd nog beter te
achten dan hetgeen een schilder uit
Duitsland zegt".
Vreemde smetten.
Men kan begrijpen dat, toen de
Arbeidsdienst eenmaal in het leven
was geroepen, de vreemde smetten
spoedig volgden. Barakken werden
uit de grond gestampt en het vrijwil
lig karakter van de dienstname ging
spoedig verloren. Er werd gespeeld
met cijfers. Er zouden 60.666 jongens
„onder de schop" komen, maar on
danks dit lawaai werd slechts één
keer het cijfer 10.066 gehaald.
Op de eerste plaats deed zich een
Sterk gebrek aan kader gevoelen.
De jongens „met de handjes" gingen
naar het Oostfront en de jongens
„zonder de handjes" waren niet ge
schikt. Bovendien meldden lang niet
alle opgeroepenen zich en ging de
desertie steeds grotere vormen aan
nemen.
Het kwam zover, dat Seyss-Inquart,
Rauter en Mussert de hele Arbeids
dienst wilden opdoeken, maar een ze
kere Herr Bethmann, die er blijk
baar een goede en ongevaarlijke
boterham aan verdiende, verzette
zich en begon zelfs met Hitier te
dreigen.
Koenraad bleei in de krantenko
lommen verschij ïen, maar maakte
weinig bekeerlingen. In April 1945
werd het aantal manschappen, dat
nog over was gebleven, in Rijnaken
geladen en naar Duitsland vervoerd
onder bedreiging met wapens. In
Aurich werd het grootste deel van
deze jongens bevrijd.
Een ruime gang met vele loketten
maakt het afhandelen van zaken ge
makkelijker en prettiger.
Foto v. d. Horst.
