OP EEN ENORM STUK SCHILDERSLINNEN
WERD OUD-SCHEVENINGEN VEREEUWIGD
PANORAMA MESDAG
2>e t'Loti aan a£Ce
lenaan
TE LAAT....
Timmerman schreef liefdesbrieven
en gevoelde zich daarna bedreigd
K.A.J. hield enquete naar scholing
beloning en werktijd van de leden
ZATERDAG 12 MAART 1955.
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
Werk van 'n
paar maanden
Sinds in 1945 de wapens werden
gestrekt, hebben we in Nederland
een soort attracties-oorlog gekregen, de schilder Mesdag. Naar alle kanten -n de Reestraat,
waaraan door stad en dorp wordt heeft hij een vrij uitzicht. Voor hem
roosterd wordt. Vroeger was het er
ook een drukke bedoening, maar héél
anders. Het panorama laat dat zien.
De cavalarie oefende er, aan de voet
van de duinen werden de visnetten
gerepareerd en het gehele strand lag
bezaaid met bomschuiten de Sche-
veningse haven dateert uit 1904
die als het uur van uitvaren was ge
slagen door paarden naar zee getrok
ken werden.
Het doek hangt, zoals we reeds zei
den, volkomen rond, zodat het in alle
richtingen even ver van de toeschou
wer afhangt. Als men dit overweegt,
valt het prachtige perspectief eerst
goed op. Bekijk het dorp Schevenin-
gen eens op nevenstaand plaatje. Het
zou een oude foto van het vissersdorp
kunnen zijn.
In een ijltempo.
Een Hagenaar ,die familie mee
neemt naar het panorama, stelt VWAtVi,
meestal de vraag: „En hoe lang denk forten,
je, dat er aan gewerkt is?"
Het grappige is, dat de meeste men-
sen er enkele schilderslevens geheel t 1Q70*
aan willen opofferen. Maar niets is "1 ?yi\J
de eerste penseelstreek op
gezet en op 1 Augustus van datzelfde
jaar dus vier maanden later
werd het panorama voor het publiek
opengesteld.
Vier mensen werkten er aan. Mes
dag schilderde de zee, het strand en
DE INSTELLING BEDRIJFSCHAP
DETAILHANDEL IN AARDAPPE
LEN, GROENTEN EN FRUIT
De Bond van Kleinhandelaren in
Aardappelen, Groenten en Fruit in
Nederland heeft op zijn eind Februari
gehouden algemene vergadering in
hotel „Noord-Brabant" te Utrecht
zijn grote teleurstelling er over uit
gesproken, dat, terwijl reeds in Mei
1952 in samenwerking met de drie
werknemers-organisaties het voorstel
bij de Sociaal Economische Raad werd
ingediend, tot het instellen van een
bedrijfschap detailhandel in aard
appelen, groenten en fruit, hieraan
nog steeds niet werd voldaan.
Gebleken is, dat de werknemers
organisaties niet representatief wor
den geacht, waardoor de Sociaal Eco
nomische Raad niet bij machte is bij
algemene maatregel van bestuur tot
het instellen van een bedrijfschap de-
tailhandel in aardappelen, groenten
en fruit te besluiten.
De minister heeft thans medege
deeld dat hy streeft naar een oplos
sing, die instelling van bedrijfschap
pen ook mogelijk maakt in gevallen,
waarin deze op zich gewenst is, doch
uitsluitend wegens het ontbreken van
voldoende representatieve organisa
ties van werknemers bij de thans ge
volgde procedure niet kan geschieden.
Van de wens van de bond tot in
stelling van een bedrijfschap nog ge
durende het lopende jaar nam de mi
nister goede nota. Het is zijn stre-
i ven de vertraging, die uit de kwestie
van de voldoende representatieve ver
tegenwoordiging van werknemers
voortvloeit, zoveel mogelijk te be
sprekende over de ontwikkeling
Man het wegennet in Nederland in
verband met de toeneming van het
verkeer heeft de voorzitter van
A.N.W.B., de heer P. F. Zimmerman,
dé schepen; zijn vrouw mevrouw Mes- gistermiddag in Krasnapolsky
rfM—V. Houten het Som Schevenin-Amsterdam op een bijeenkomst van
rond de tweede helft van de twintig- Dit gericht op het dorp Scheve- ravaiarie en artillerie
ste eeuw pas slag van gekregen heeft. ningen sou een oude foto kunnen 0mdat het doek los van de muu.
Maar dat is een vergissing. Mesdag-v. Houten in het panorama.' konden er geen ladders tegenaan ge-
Als we even teruggaan naar het] zet worden. Er werden derhalve rails
jaar 1880, dan staat er op de duin-!*j gelegd, waarop een stelling met_ dn®
dagv. Houten het Üorp Schevenin-:-----, -
gen en de Haagse achtergrond; Th. de Jetdepartement Amsterdam van de
Bock de lucht en de duinen en G. h-de-lond*. voor Nu-
Nederlandse Maatschappij voor Nij
verheid en Handel o.a. verteld, dat
het aantal motorvoertuigen, in 1928
reeds 84.000, thans is gestegen tot
450.000. Aangenomen mag worden,
dat dit aantal in 1970 nog sterk zal
zijn toegenomen: minstens tot 600.000
top, waarop thans het Scheveningsed duintoo en van dat Elas af éta^es kon rijden. Op deze manier hoogstens tot 800.000. Dit betekent,
ff"X v"rLLS zette hij het uit op het enorme doekdai
deelgenomen. Het vreemdelingenver
keer is voor velen'een bron van in
komsten geworden en ook de schat
kist pikt gouden graantjes mee. Ge
niale breinen putten zich uit,'om het
de binnen- en buitenlandse gasten
naar de zin te maken. We hebben ons
bloemencorso, Avifauna, een sprook
jesland in Kaatsheuvel, een minia
tuurstad in Den Haag, het openlucht
museum in Arnhem en ga zo maar
een half uurtje door. Ieder jaar ko
men er nieuwe dingen bij, spectacu
lair en als het even kan gevat in een
omlijsting van showkorpsen of inge
blikte muziek.
Persoonlijk vinden we die attrac-
wegen minstens een jaarlijks bedrag
van 60 millioen gulden nodig
zijn.
cavalarie werken, op de tweede aan
de schepen en op dc derde aan de
de zee en het strand. Als hij opzij J Historische waarde. I *ucllt en meeuwen-
kjjkt ligt daar het dorp Scheveningen Qm te voorkomen, dat het doek
met enkele hotels en draait hij zich Dit werk js niet zonder meer een niet zou krimpen werd het verzwaard
om, dan ziet hij in de verte Den Haag. J attractie; het heeft ook een histori- met een gewicht van 6000 kg. In de
Deze aanblik heeft de schilder ge- j sche waarde. Het panorama toont loop der jaren gingen er stéeds ge
grepen. Hij kwam dikwijls terug Scheveningen zoals het er in 1880 wichten af, omdat anders een slijtage-
naar de duintop en in hem kwam een ujtzag j proces zou beginnen. Sinds kort hangt
geweldig plan tot leven: Alels wat hij I j^e meeste duinen zijn sindsdien af-er geen gewicht meer aan. De verf
kon zien vast te leggen op het schil- gegraven en het dorp is gegroeid. En is versteend en deskundigen houden
derslinnen! ket aantal torens in de Haagse verte het doek in de g^ten, want het pano-
Misschien heeft het hem aanvan- is toegenomen, hoewel de Haagse to- rama mag niet verloren gaan. Tot op
kelijk te fantastisch geleken. Hoeveel ren zelf enkele jaren geleden ont- heden is het nog steeds een van de oio 7 9 Hl O (Ta of p
meters doek zouden er nodig zijn? Op hoofd werd. grote attracties in Den Haag. Uit bin- UUUIIICÖ <113 iaftüflgagc
welke manier moest een dergelijk I Bijzonder aardig is het verschil in nen- en buitenland gaat men er heen I
werk worden uitgevoerd? En dat strandleven. Wanneer wij tegenwoor- en tijdens de zomerse topdagen haalt Het vorig jaar Maart ontdekte een
was waarschijnlijk de grootste moei- dig aan een strand denken, dan kan men een daggemiddelde van 3700 a 35-jarige classifiseerder uit Amster-
Enkele jaren geleden zün
we eens als militair door een
grote stad gereden, waar de burger
bevolking met uitgezochte dranken,
lekkernijen en sigaretten langs de
kant van de weg stond om deze goe
de gaven met milde hand uit te rei
ken. Dit is geen sprookje, want de
stad kon ieder ogenblik door de vij
and aangevallen worden en dezelfde
burger, die enkele dagen daarvoor
nog voorzichtig een ander plaatsje
opgezocht had, toen wij in de bio
scoop naast hem kwamen zitten,
kwam nu handen te kort om royaal
te zijn.
Aan dit voorvalletje moesten we
denken, toen we weer nieuwe inspi
ratie zochten voor een stukje, dat
slechts tot doel heeft U aan te sporen
zoveel mogelijk parachute-lotjes te
kopen voor het Katholiek Thuisfront.
WANNEER U TIEN JAAR geleden
in staat waart geweest om de pa
rachutisten van toen op enigerlei
wijze bij te staan, had U handen en
geld te kort gekomen om Uw goede
wil te tonen.
De man, die nu voor Uw veiligheid
zorgt, die tijdens de watersnood de
spits afbeet bij de hulpverlening, die
zijn hele saaie kazerneleven slijt voor
Uw veiligheid, dreigt in nood te ko
men.
We gaan in dit stukje niet schrijven
over de fabelachtige prijzen, die U
kunt winnen, maar we willen U even
naar een onverhoopt moment voeren,
dat deze man voor Uw veiligheid zijn
leven zou moeten wagen. Als eerst
dan Uw bereidheid ontwaakt om hem
bij te staan, is het te laat, want dan
heeft hij met onnodige moeite zijn
eigen noden moeten lenigen, of dan
is hij aan een geestelijke armoede
ten onder gegaan.
kerken de parachuutjes te koop
zijn; neem er niet twee, maar neem
er zoveel U kunt, want slechts dan
kan een stichting, die pracht werk
verricht, haar taak voor het geeste
lijk heil van onze militairen voortzet
ten.
U kunt natuurlijk menen, dat de
militair buiten Uw belangensfeer
staat; U kunt natuurlijk waditen tot
U plotseling op tragische wijze er
vaart, wat een militair voor U kan
betekenen. Als U zo lang wacht is
Uw hulp zielig en zinloos en zal U
treffen dezelfde hoon, die de stad trof,
wier burgers hartelijk en royaal wer
den, toen de vijand voor hun stad
stond.
lijkheid waar moest men zo'n er moeilijk iets anders in onze ge- 3800 bezoekers. Het record is 3900. dam een liefdesbrief aan zijn vrouw, ge timme
„groot schilderij" laten? dachten komen dan het beeld van een In het vorige jaar overschreed het die niet door hem geschreven was en j afkomstig waren, nauwelijks kende
de wenkbrauwen doet fronsen, ging
hij eens een boom opzetten met zijn
gade.
Deze vertelde, dat zij er ook niets
aan kon doen, want dat zij de 60-jari-
ge timmerman, van wie de brieven
En toch kwam het er
Hoe alle moeilijkheden tenslotte
viiJiL overwonnen werden, is ons niet be-
ties^mooi"olT hebben* minstens "waar- |*end. Maar een feit is, dat het pano-
dering voor het streven. ,,Hoe komen rama er kwam.
ze op het idee?", vragen wij ons in de tuin van een woning werd er
vaak af, maar naast al onze bewon- J een speciaal gebouw voor neergezet,
dering voor de moderne tijd blijft er Als men op het waardige Plein 1813
toch steeds een plekje in ons hart kijkt, steekt de koepel ervan op een
voor die oude, oer-degelijke attrac-1 bijna wonderlijke manier boven de
ties van het naar het heet min- huizen uit. Op het eerste gezicht
der dynamische voorgeslacht. In de heeft het er de schijn van, dat iemand
onbezorgde tijd, dat wij onze eerste er een badhuis exploiteert,
liefde onderdrukten op een Haagse y^n zjet het gebouw er veel
kleuterschool, omdat juffrouw Annie, aardjger u^. Het is rond en het doek,
die zo mooi viool kon spelen s avonds ]dat een stukje van de muur a(hangt
al door een mijnheer werd afgehaald, j ig ook rond
bestond er voor ons maar één attrac-
tie. Als er familie overkwam, dan Op een stuk linnen van 120 meter
brak er altijd een moment aan, waar- lang en 14 meter hoog heeft Mesdag
op mijn vader zijn bolhoed, greep en zijn panorama vereeuwigd. Men kan
op een geheimzinnige toon zei: „Nou 1 het bekijken van een miniatuur duin-
zal ik jullie eens iets laten zien, dat top af, die bezaaid ligt met haringnet-
gebadpakte massa, die in de zon ge- aantal bezoekers de 200.000.
I daar zoiets zelfs de meest kalme man i en nooit een brief beantwoord of op
een andere manier de literaire ambi-
je nergens anders ter wereld kan
zien. Ons panorama!"
Ons panorama.
ten, oude ankers en andere rommel,
die ook dat deel van het meesterwerk
een zeer „echt" aanzien geven.
Verder staat er een rond glas, waar-
i A-j in men zün hoofd kan steken, om te
Alle Hagenaars spraken in die tijd achterhalen, hoe Mesdag aan de uit-
van ons panorama en daarmede be- werking van zijn plan begonnen is.
doelden zij Panorama Mesdag in de Qp dat glas tekende hij alles wat hij
Zeestraat, dat de naam draagt van de
bekende schilder uit de Haagse
school.
Iedereen beschouwde 't zo'n beetje
als zijn eigendom of als een kostbaar
stuk aangetrouwde familie. Er ging
geen jaar voorbij, dat men het waag
de enkele bezoekjes over te slaan en
we herinneren ons een buurman, die
er zea Zondagen achtereen zat en
toen precies wist, hoeveel schepen er
op stonden, hoeveel mensen, hoeveel
paarden en hoeveel huizen.
In de straat ontstond daardoor een
soort telcomplex en de hele buurt
sprak erover, toen de buurman het
antwoord moest schuldig blijven op
de vraag: „Maar hoeveel vogels staan
erop?"
En na deze min of meer indringen
de bestudering van het panorama,
zakte de animo ervoor niet in het
minst af. Het was en het bleef de
trots van de ingezetenen en men
bleef er naar toe gaan.
Aan dat alles moesten we denken,
toen we het panorama een dezer da
gen na zoveel jaren weer eens beke
ken en daarbij de ervaring opdeden
dat we ieder detail nog herkenden,
Het was als een thuiskomst in een
lieflijk dorp na een afwezigheid van
vele jaren.
Congres te Eindhoven MoP?™gop
gasten, onder wie kerkelijke en wc-
Het Nationaal verbond van de kath.
arbeidersjeugd in Nederland heeft
onlangs een onderzoek ingesteld naar
de scholing, de arbeidstijd en de be
loning van de jonge arbeiders. Van
de ruim 10.000 beantwoorde formulie
ren bleken er niet minder dan 8.000
geschikt om te worden verwerkt in
een rapport, dat thans onder leiding
van de deskundige heer A. I. V. Mas-
sizo is gereed gekomen. De eerste re
actie op de gehouden navraag zal zijn
het sociaal-economisch jeugdcongres,
dat zoals reeds eerder werd mee
gedeeld op 26 en 27 Maart in „Ka
tholiek Leven" te Eindhoven zal wor
den gehouden.
Zoals vandaag op een persconfe
rentie in 'het Huis van de Arbeid is
meegedeeld, worden 700 jonge deel
nemers, die i-it het gehele land wor-
reldlijke autoriteiten. Drs. C. Sou-
ren van het Katholiek Onderwijs
bureau zal een inleiding houden over
arbeidsscholing, de heer Fr. v. d. Gun
van het Verbondsbestuur van
K.A.B. over arbeidsbeloning, e:. bei
den bovendien over arbeidstijd.
Eminente inleiders.
In vijf werkgroepen, onder voor
zitterschap van K.A.J. leiders en ge
adviseerd door drie deskundigen uit
de kringen van onderwijs en vakbe
weging, zullen de gehouden inleidin
gen worden besproken in de secto
ren van klein en groot bedrijf, kan
toor- en winkelbedienden, land- en
tuinbouw, en dienstverlenende groe
pen. Daarna volgt een algemene dis
cussie over verschillende vraagpun-
'n Fantastisch plan.
Als het op attracties aankomt, heb
ben we vaak het idee, dat men daar
ten. En in de slotzitting zullen de van de limme,man «"Bemoedigd
conclusies van het congres worden
bekend gemaakt, nadat Verbonds
voorzitter J. A. Middelhuis het con
gres zal hebben toegesproken.
Allé jonge deelnemers zullen te
Eindhoven in uitgezochte gezinnen
worden ingekwartierd, waardoor het
probleem van de huisvesting wel een
voudig en goedkoop is opgelost.
Activiteit en saamhorigheid.
Doel van de enquête was niet
slechts het verzamelen van feitelijke
gegevens, maar ook het bevorderen
van activiteit en de onderlinge saam
horigheid van de arbeidersjeugd.
De gehouden navraag heeft aange
toond, dat de grootste beroepswisse
ling voorkwam in de Noordelijke pro
vincies. De redenen van die beroeps-
wiseling kwamen vooral neer op het
feit, dat het nieuwe beroep meer
vooruitzichten bood.
Wat de scholing betreft, hebben
wjj vernomen, dat de helft van de
geënqueteerden in het bezit blekenH
te zijn van een of meer diploma's. £et gevolg'was een van'die véie kfeinè
had.
„We gaan ews met timmerman pra
ten", vond de echtgenoot en 's avonds
wachtte het echtpaar geduldig voor de
woning van de timmerman, totdat
deze thuis zou komen en verantwoor
ding zou kunnen afleggen.
Tot dit laatste bleek de timmerman,
toen hij gearriveerd was, niet zo heel
veel enthousiasme te hebben, want hij
wilde met een leuke opmerking het
echtpaar van de stoep schuiven om
zijn veilige woning te bereiken.
Klein oorlogje
De echtgenoot was echter vastbe
sloten om de timmerman, die over zo
veel letterkundige kwaliteiten be
schikte, mondeling zijn gedrag te la
ten toelichten en dies greep hij hem
bij zijn arm om een te spoedige ver
dwijning te voorkomen.
De echtgenoot kreeg een stomp op
de borst, liet zich niet onbetuigd en
en aan het etude van de vo rige eeuw. Bomschuiten en cavalerie, maar nog geen gebadpakte massa. I dienende kinderen.
Van de niet gediplomeerden had on
geveer de helft een practische op
leiding genoten. Van de overigen
volgden velen in de avonduren on
derwijs ter behaling van een vakdi
ploma; slechts 17% had geen diploma,
studeerde niet en had geen practische
opleiding hebben genoten.
Werktijd en beloning.
De grootte van de normale arbeids
week bedroeg voor de handenarbei
ders minimaal 48 uren; voor de hoofd
arbeiders bleef men 4 a 5 uur daar
beneden. Het werk in ploegendienst
en ongeregelde diensten neemt toe
met het vorderen van de leeftijd;
hetzelfde geldt voor de nacht- en
zondagsdienst, maar deze laatste kwa
men bij de hoofdarbeiders nauwe
lijks voor.
Omtrent de beloning is gebleken,
dat de handarbeiders voor driekwart
in tijdloon werkt, de rest in tarief-
loon In het algemeen blijken de
hoofdarbeiders iets minder te ver
dienen dan de handarbeiders van de
zelfde leef tij a. Eerst vanaf het 25ste
jaar liggen de gemiddelde lonen van
hoofdarbeiders boven die van hand
arbeiders. Het aantal geënqueteerden
dat onder een pensioenregeling valt,
blijkt sterk afhankelijk van de leef
tijd. De jongeren zijn in veel gerin
gere mate deelhebbend in een pen
sioenvoorziening dan de ouderen.
Ten deze verkeren de handarbei
ders in gunstiger situatie dan de
hoofdarbeiders.
Tien procent van de ondervraag
den neemt deel aan een bedrijfsspaar-
regeling; 't hoogste percentage geeft
Limburg te zien met 26. In grotere
'gezinnen met veel verdienende kin-
deren is de spaarcapaciteit groter dan
|in kleinere met nagenoeg alle ver-
Grote gevolgen
Na een poosje koos de classificeer
der de wijste partij en te zamen met
zijn echtgenoote stapte hij naar de
politie, waar bleek, dat de stompen
van de timmerman niet zo onschuldig
waren geweest, als zij aanvankelijk
geleken hadden, want de classificeer
der zakte op het politiebureau in el
kaar en een ampel onderzoek bracht
een messteek aan het licht.
„Zes weken gevangenisstraf", vond
een verontwaardigde rechter in Sep
tember van dit jaar, maar de timmer
man kon zich daar niet mee vereni
gen.
„Ik voelde mij bedreigd", vertelde
hij de rechter, „en daarom greep ik,
toen de classificeerder me gestompt
had, mijn broodmes, want hij trok zijn
jasje uit en scheen nog lang niet uit
gevochten te zijn.
Bevestiging gevraagd
De zaak kwam in hoger beroep en
nadat de timmerman de eerste dag,
die het gerechtshof aan deze zaak be
steedde, niet verschenen was, kwam
hij gisteren voor de balie om het hele
geval nog eens uit de doeken te doen.
De classificeerder en zijn vrouw ver
telden nogmaals hoe alles gegaan was
en de timmerman vertrouwde de pre
sident weer zijn verhaal toe.
De procureur verwierp het beroep
op noodweer en eiste bevestiging van
het rechtbank-vonnis.
Het gerechtshof zal er 11 dager» over
denken en dan uitspraak doen.
