c
Plaatjes uit Hazerswoude
waar de doodstraf op stond s
"AKKERTJES"
3ltijö.u*aag.
L
RUIM 'N TAAR IN HET_WATERj
Prins Bernhard vertrokken
uit New York
Willem Parel reageerde wèl
DE STENEN SPREKEN
jÉËSjK
ZATERDAG 19 FEBRUARI 1955
DE LEIDSE COURANT
DERDE BLAD PAGINA 1
Verbieden en niet doen zijn door
gaans geen buren en hoewel dat dik
wijls te betreuren is, zijn er ook om
standigheden, waarbij wij dit feit
waarderen met de uitroep: „Gelukkig
maar!" Vandaag is dat bij voorbeeld
het geval. Op de plaatjes, welke bij
dit artikel staan afgedrukt, stond
tien jaar geleden nog de doodstraf.
De waterlinie van de Duitsers moest
zoveel mogelijk geheim blijven, maar
de heer A. v. Waay in Hazerswoude
kon het niet over zijn hart verkrij
gen om het fototoestel werkloos te
laten. De boerderij van zijn ouders
aan de Middelweg, waar hij destijds
woonde, was aan drie kanten door
het water omsloten en dat was pre-
cies hetzelfde als de kat bij het spek
zetten. Hij fotografeerde alle merk
waardigheden uit de inundatietijd en
dank bij het risico, dat hij nam, is er
thans één man in Hazerswoude, die
over een honderd nagatieven uit dat
waterjaar beschikt.
Het begon zóals alles in de oorlogs
jarenmet geruchten. Het praatje,
dat Hazerswoude deel zou gaan uit
maken van een waterlinie tussen
Amsterdam en Rotterdam, had al zo
dikwijls de ronde gedaan, dat de
meeste mensen er niets meer van ge
loofden.
Maar op zekere dag kwam het toch
zover. In begin Maart 1944 werden
de mannen van Hazerswoude opge
roepen, om dijken aan te leggen.
Een enorme oppervlakte land zou
onder water komen: de Rijnenbur-
gerpolder, de West Geerpolder, een
deel van de Gemeenewegsche polder
en de Kleine Hazerswoudsche Droog
makerij.
Geweldig snel.
Het was niet bekend, wanneer het
water in de polders zou komen,
maar er hing een dreigement in de
lucht, dat ihet iedere dag kon gebeu
ren. Bijna het gehele dorp greep
toen naar de schoppen en ook uit an
dere streken kwamen er arbeids
krachten. Op 9 Maart 1944 ging de
eerste spade in de grond en precies
10 dagen later was het werk gereed.
Binnen recordtijd had men 10 kilo
meter dijk aangelegd.
Maar terwijl de werkzaamheden
gaande waren, bleven er mensen, die
om de hele vertoning lachten. Er
schijnt een boer geweest te zijn, die
rustig erwten ging zaaien, terwijl
een ander kunstmest op zijn land
deed.
Zelfs het feit, dat de burgemees
ter ook aan het spitten was gegaan,
kon hen er niet van overtuigen, dat
het menens ging worden.
„De dijken komen er, maar het wa
ter blijft weg", was hun opinie.
Maar terwijl de dijkwerkers bezig
waren, was er al een voorbode van
de vernielingen, die aangericht zou
den worden, want bij een flinke
storm waaide een boortoren van de
B.P.M. om.
Op 5 April.
Gelukkig vatten de meeste mensen
de zaak ernstig pp, want bij de
Dorpsvaart werden reeds maatrege
len getroffen, om het water in de
polders te laten. Er werd een duiker
aangelegd, die op 5 April werd open
gegooid. Een paar dagen later ston
den de polders onder water. Op som
mige plaatsen bereikte het water
een stand boven de anderhalve me
ter.
Verschillende boerderijen had men
geheel ingedijkt. Zij vormden een
schiereiland je tussen stevige wallen
van twee meter hoogte.
Als men vandaag aan de dag in
Hazerswoude komt, dan kan men de
verzekering krijgen, dat veel men
sen dank zij de inundatie in leven
zijn gebleven. De ondergelopen pol
ders werden namelijk al heel spoe
dig bevolkt door enorme zwermen
snoek en uit de verre omtrek, zelfs
uit Leiden en Den Haag, toog men
naar-Hazerswoude, om er een maal
tje snoek te verschalken. Er waren
mensen, die dag in dag uit aan de
v/aterkant te vinden waren, om hun
schaarse levensmiddelenrantsoen aan
te vullen met een flinke hoeveelheid
zoetwaterbanket.
En gelukkig bleek het snoekreser-
voir onuitputtelijk!
Tantalus-kwelling.
Behalve voor de snoeken werd het
inundatiegebied ook een eldorado
Met de storm van 13 Mei '44 zag- het
er gevaarlijk uit. De thans weer rus
tige Middelweg had toen iets weg
van een zeedijk, die het hard te ver
duren heeft.
De boerderij van Van Waay lag tus
sen wallen van twee meter hoogte.
Een schiereilandje in een woelige
tijd.
de zakken aarde spoelden er nog
sneller uit dan ze er in kwamen.
Door palen in het gat te slaan, kon
men tenslotte de zakken vastleggen.
Bij dezelfde storm gingen er een
serie telefoonpalen tegen de vlakte.
Men hield moed.
De burgers van Hazerswoude, en
vooral de gedupeerde boeren, heb
ben de moed nooit opgegeven. Zij lie
ten de Duitsers schreeuwen en bijna
onder hun ogen deed men de dingen,
waarvoor de doodstraf in het vooruit
zicht was gesteld. David van Gelder
had zelfs een soort eigen waterpeil
systeem. Met een spijker controleer
de hij het peil en als het nodig was,
ging hij rustik een poosje spuien via
„een geheim kanaaltje".
„Het werd -bijna een sport!", ver
telde hij ons lachend.
Tot in Mei 1945, dus ruim één jaar,
bleef het gehele gebied onder water.
Het land heeft er niet van gele
den. Integendeel zelfs! De zure on
derlaag werd opgelost en het kwam
-beter voor de dag. Verder was er
echter een heleboel schade.
De snoeken, die zo'n belangrijke
rol hadden gespeeld, bleven tot het
laatste ogenblik van de partij. Ter
wijl het water wegliep, verzamelden
zij zich op de diepste plaatsen, maar
ook daar konden zij de pan niet ont
lopen. Wagens vol zijn er opge
schept en zij bleken een smakelijke
belegging voor de harde kaakjes,
waarmede Nederland zijn grootste
honger stilde.
voor wilde eenden. Bij duizenden
fladderden deze smakelijke hapjes
er rond, maar helaas waren zij moei
lijker te bemachtigen dan de visjes.
Toch is er menige eend gesneuveld
en terecht gekomen in een stadspan,
die sinds lang uitsluitend connectie
had gehad met stukjes suikerbiet.
Op de stukjes land, die boven wa
ter bleven, deponeerden de eenden
hun eieren en dat feit inspireerden
velen tot een zwempartij, hoewel
dat zal niemand verbazen het ten
'strengste verboden was, om in de
ondergelopèn polders te zwemmen.
Overigens waren dat de enige
lichtpuntjes van de inundatie. Voor
de rest was het er een gevaarlijke
bedoening. Bij een storm op 13 Mei
ging de dijk bij de boerderij van Van
Waay kapot en voor men doeltref
fend kon ingrijpen was er een door
braak. Met man en macht werd er.
gewerkt, om het gat te dichten, maar I
helpen direct!
Prins Bernhard is gister per vlieg
tuig uit New York naar Nederland
vertrokken. Hij verklaarde zich „zeer
ingenomen" ihet de besprekingen,
welke hij in de V.S. heeft gehad ter
voorbereiding van een soortgelijke
conferentie als die welke vorig jaar
te Oosterbeek is gehouden.
Als resultaat van het overleg, aldus
de prins, „organiseerden wij de men
sen in een informele groep, waarvan
Dean Rusk van de Rockefeller-stich-
ting voorzitter is. Walter Bedell
Smith, voormalig onderminister van
buitenlandse zaken, is ondervoorzit
ter".
De prins verklaarde tenslotte, dat
de pers buiten de besprekingen was
gehouden, opdat de deelnemers vrijer
zouden kunnen spreken.
Zes series in de
Staatsloterij
In de memorie van antwoord op het
voorlopig verslag van de tweede ka
mer der staten-generaal inzake de
wijziging van de loterijwet wordt al
lereerst opgemerkt, dat het inge
diende wetsontwerp niet ten doel
heeft wijziging te brengen in het a
tal maximaal per jaar te houden lo
terijen.
Het ontwerp heeft slechts de strek
king het maximum van het aantal
series loten waaruit elke loterij be
staat, welk maximum eveneens op
vier per loterij is bepaald, te verho
gen tot zes.
Waddeneil. bestemd
voor tank-oefeningen?
Sinds de oorlogstoestand met Duits
land beëindigd is, is de Nederlandse
legerleiding voor nieuwe problemen
gesteld, wat de oefenterreinen be
treft, daar hef vrij manoeuvreren in
Duitsland nu tot het verleden behoort
en iedere oefening daar momenteel
met zeer grote financiële offers ge
paard zal gaan.
Daarom heeft men gezocht naar
een gelegenheid om in eigen land
grootscheepse monoeuvres te houden,
maar dit zoeken is niet zo erg voor
spoedig geweest, omdat de Veluwe,
waar zich vele infanterie-oefenter
reinen bevinden, te klein is voor
tankoefeningen, met dien veretande,
dat de terreinen ieder afzonderlek
zich niet lenen voor deze ruimte-
eisende manoeuvres.
Het oog der legerleiding is thans
op de Waddeneilanden gevallen en
men voert inter-departementale be
sprekingen om op Vlieland, Ameland
en Terschelling oefenterreinen aan te
leggen, waar tanks gestationneerd
kunnen worden, waarmede dan om de
beurt de diverse onderdelen zouden
kunnen komen oefenen.
Een sigaar is nog tot daar aan
toe, maar rond de 44-jarige Haagse
nuisknecht, die ƒ120,— uit het bu
reau van zijn patroon weggenomen
haa heeft de politic haar sterke arm
geslagen; in Augustus van dit jaar
is hy, toen hij f 450,gestolen had,
aan aie greep ontsnapt, omdat men
toen meende, dat het een geval van
inbraak betrof.
(Advertentie)
0<!*5<S><xXX>ao
De Willem Parel-film is door Den Haag niet met de geestdrift ontvangen,
die men in Amsterdam voor dit Nederlandse product wist op te brengen,
hetgeen bleek uit enkele filmbesprekingen in de dagbladen aldaar, waarin
de lofzangen tot het uiterste beperkt bleven.
De filmmaatschappij kwam naar aanleiding hiervan op een meer originele
dan fijnvoelende reclamestunt en bcod de Haagse dagbladen een adver
tentie aan, waarin de namen, adressen en telefoonnummers van de redactie
leden genoemd werden, die de Parel-film te licht bevonden hadden, met
een opwekking aan het publiek om deze redacteuren per telefoon mede
te delen, hoe men over de film dacht.
De Haagse bladen hebben deze advertentie geweigerd, maar een lande
lijk blad schijnt hem geplaatst te hebben.
Een van de vermelde redacteuren heeft bekend gemaakt, dat hij een
aanklacht tegen de filmmaatschappij zal indienen wegens het veroorzaken
van overlast
De betrokken redactieleden vermelden voorts nog, dat de filmmaat
schappij wel overvloedig wijst op de prijzende Amsterdamse recensies, maar
alle ongunstige critieken, die ook daar geschreven zijn, doodgezwegen heeft.
Waar blijft nu aan beide zijden het levensadvies van Willem Parel: „Niet
op reageren, Lena!"?
S. VAN ZWANENBERG
EREDOCTOR.
Ter gelegenheid van haar Dies Na-
talis zal de Utrechtse Universiteit
op 25 Maart a.s. aan de heer S. van
Zwanenberg uit Nijmegen het ere
doctoraat in de geneeskunde verle
nen. De Senaat heeft hiertoe beslo
ten uit erkenning van de grote ver
diensten voor de geneeskunde van de
heer Zwanenberg, die als niet-genees-
kundige mede-oprichter is geweest,
van -de N.V. Organon, een tot wereld
concern uitgegroeide onderneming,
welke zich toelegt op de fabricage
van orgaanpraeparaten op weten
schappelijke grondslag.
In de motivering van het eredoc-
toraat wordt de N.V. Organon een
van de meest monumentale weten-
schappelijk-industriële scheppingen
van ons land genoemd, dank zij de y
voortreffelijke wetenschappelijke on-
derzoekers die er hun krachten aan
gegeven hebben. De geneeskunde
heeft hierdoor de beschikking gekre-
gen over zeer belangrijke genees-
middelen, zoals de hormonen, waar-
aan honderdduizenden hun gezond-
heid danken. De ziel en stuwende y-
kracht van deze onderneming is de
heer Zwanenberg geweest, die zonder
universitaire vooropleiding beseft
heeft wat de wetenschap moet zijn
voor de mensheid, die haar heeft be-
vorderd als weinigen, onderwerpen
heeft gekozen, mensen aangezet en
practische toepassingen mogelijk ge-1 t
maakt. De universiteit weet zich zo j
midden in het maatschappelijk leven.
dat zij de grote verdienste van
iemand die niet aan de universiteit
verbonden is ten volle heeft erkend.
Promotor van de nieuwe eredoctor
zal zijn prof. dr. W. G. Sillevis.
Voor de prijsvraag van deze week heeft de fotograaf zijn camera
omhoog gericht.
Hij trof een beeld boven op een gevel ergens aan één van de
Leidse Singels.
Wij vragen antwoord op de vraag: aan welke singel is het pand
met dit trotse beeld te vinden. Boven op het beeld zit een Leidse
meeuw, maar dit is strikt toevallig.
Wat U moet doen.
Adresseer een kaart, brief of briefje aan de puzzle-redactie van
de Leidse Courant, Papengracht 32, Leiden.
Schrijf op de achterzijde: „De stenen spreken".
De naam van de singel luidt:
De inzendingen worden ingewacht tot en met Donderdag aan-
staande. Onder de goede oplossers wordt een waardebon van vijf v
gulden verloot.
Waar stond Hadrianus?
Dat hebben bijna alle inzenders wel door gehad! Hadrianus staat
op het binnenplein van het Museum van Oudheden aan het Rapen
burg te Leiden. Het grote aantal inzendingen bewijst wel, dat de
lezers met dit probleem niet al te veel moeite hebben gehad.
Na loting is de waardebon van vijf gulden gewonnen door
Mej. M. Rosdorff, Kam. Onneslaan 5, Leiden.
- '4%.. -
1
