Beginsel-voorstel tot de bouw
van 'n veemarkthal aanvaard
Let ook op de belangen van de
neringdoenden in de omgeving
Gevolgen van de
atoombom
Voor 8V2 millioen aan
markthallen te Leiden
HOOGENBOSCH j
Cursus over
geloofsleer
DINSDAG 19 OCTOBER 1954
DE LEIDSE COURANT
EERSTE BLAD PAGINA 2
Veel woorden van waardering in de Leidse gemeenteraad
Uiteraard namen de besprekingen over de plannen tot de bouw van een
waaiervormige veemarkthal op het Schuttersveld de meeste tijd in beslag.
De heer PORTHEINE (V.V.D.) verklaart zich als eerste namens zijn
fractie accoord met dit principe-besluit. Hij spreekt zijn waardering uit tot
de wethouder en de directeur van de markt- en havendienst (in de zaal
aanwezig) voor de activiteit, waarmede dit plan is aangevat. Hij is ver
heugd, dat deze polsslagader van Leiden zo dicht mogelijk bij het centrum
geplaatst zal worden. Ook is hij blij over de aandacht, die besteeds is aan
de verplaatsing van het feestterrein, waarbij het gemeentebestuur getoond
heeft belangstelling te hebben voor de „ondergrond" van de feestviering.
Hij vraagt aandacht voor de vestiging van neringdoenden (bijv. de café's)
rond de veemarkt. Is daar bij de plannen voldoende rekening mee gehou
den? Ook zullen er neringdoenden door de verplaatsing gedupeerd worden.
Hij vraagt of het college aan deze gedupeerden genoegdoening zal geven.
teerd achter de Haarlemmertrek
vaart, thans sportterrein is en vraagt
om het in gereedheid brengen van
een ander sportterrein, zodat de
sportverenigingen géén hinder van
het vernietigen van dit terrein on
dervinden.
De heer VAN DIJK (KVP) zegt,
dat ook zijn fractie sympathiek staat
tegenover het plan. Èr rijzen echter
ook bij hem enige bedenkingen. Ge
zien het enorme bedrag, dat er met
de bouw van deze hal gemoeid is,
vraagt hij met de bemerking dat
hij in de materie van de markt- en
'havendienst weinig bekend is - of het
per se noodzakelijk is, dat dit een
overdekte veemarkt wordt. Kunnen
de boeren of de koeien niet meer te
gen de kou? Ook vraagt hij of het
belang, dat Leiden bij het plaatsen
van deze hal enigszins in geld is uit
te drukken. Kan Leiden ook nog op
de financiële steun van andere in
stanties rekenen? Niet alleen het be
lang van Leiden immers, maar ook
dat van de omstreken wordt gediend.
Ook bij dit voorstel heeft hij het
advies van de commissie van finan
ciën gemist. Als dit advies er niet is,
vindt hij dit bij zulk een enorm pro
ject verwonderlijk.
Belangen van de
middenstand
De heer QUESTROO (Prot. Chr.)
sluit zich aan bij het door de heer
Portheine gesprokene. Als men wil
komen tot een t.b.c.-vrije veestapel
is een gesloten hal een gunstige
voorwaarde. Bovendien meent hij dat
dit een unieke gelegenheid zal wor
den om ook in Leiden grote bijeen
komsten en demonstraties te organi
seren. Bij alle lof en hulde ook
voor de plaats van de hal - heeft
hij enige vragen. Allereerst bindt hij
het college op het hart te zorgen voor
een representatief gebouw. Daarvoor
is het nodig een goede architect met
het ontwerp te belasten. Hij wijst er
op, dat het parkeerterrein geprojec-
Een achttien-jarige Japanse stu
dent, Rio Tsjiba, is negen jaren, na
dat hij op 6 Augustus 1945 was bloot
gesteld aan straling van de atoom
bomontploffing te Hirosjima met
ernstige leukemie in het ziekenhuis
opgenomen.
Leukemie is een ziekte, die het ge
volg is van atoomstraling. Volgens
de dokters „veroorlooft Tsjiba's toe
stand geen optimisme".
De student was in het gezelschap
van zijn moeder en zuster, toen de
bom viel. Zij stierven. Het enige te
ken, dat Tsjiba aan straling was
blootgesteld geweest, was toentertijd
het uitvallen van zijn haren, aldus
het rapport.
NEGEN JAAR NA HIROSJIMA.
Een inwoonster van Hirosjima is
Maandag aan de gevolgen van „indi
recte radio-actieve straling", veroor
zaakt door de atoombom, die negen
jaar geleden op Hirosjima viel, over
leden, aldus berichten in de Japan
se pers.
De vrouw, de 68-jarige Katsoe Ja-
mane, zou het zevende slachtoffer van
dit jaar in Hirosjima zijn van „radio
activiteit in de tweede graad". Zij
bevond zich ongeveer 40 km. buiten
de strd, toen de bom viel, doch zij
begaf zich onmiddellijk naar Hirosji
ma om verwanten te zoeken.
WERKNEMERS BIJ PHILIPS IN
SURABAJA WORDEN OP WACHT
GELD GESTELD.
135 werknemers bij Philips' appa-
ratenfabriek in Surabaja hebben de
aanzegging gekregen, dat zij tijdelijk
op wachtgeld gesteld zullen worden,
aangezien de fabriek tengevolge van
gebrek aan grondstoffen, veroorzaakt
door het uitblijven van deviezen,
moet worden gesloten. De arbeiders
krijgen voorlopig 100 procent van
hun loon aan wachtgeld.
Toch tentoonstellingen?
De heer TEN BROEK (KVP)
vraagt of het wel practisch mogelijk
is tentoonstellingen in deze hal te or
ganiseren, terwijl er twee maal in de
week markt is.
Zó ongeveer wordt de achterkant
van de Leidse waaiervormige vee
markt. Door de poorten wordt het
vee naar binnen geleid. Dit is de zijde,
die van de spoorbaan is verwijderd.
De zijde, die op de spoorbaan zal
uitzien, zal monumentaler worden
waarschijnlijk door 'n verhoging, die
de totale aanblik van het gebouw
moet verfraaien.
Door de waaiervorm is er meer
ruimte voor de toegangswegen van
het vee. De Leidse veemarkthal wordt
ongeveer gebouwd naar het model
van de St. Pauli-markthal te Ham
burg, waanvn men hierboven een
afbeelding ziet.
De heer KORTMANN (KVP) is
evenals de heer Van Dijk ge
schrokken van de enorme bedragen.
Kunnen ook andere instanties niet
ingeschakeld worden? zegt .hij met
de heer Van Dijk. Bovendien maakt
de toenemende industrialisatie, dat
Leiden zich langzamerhand zal gaan
distanciëren van dé markt- en
veehandel. Het plan „randstad
„Holland" zal steeds meer cultuur
gronden opvragen. Hij merkt op, dat
boeren en veehandelaren meestal
buiten Leiden wonen. Moeten dan de
kosten alléén op Leiden drukken?
Deze markt mag van een historisch
belang zijn, aldus de heer Kortmann,
voor de vergroting van de arbeids
intensiteit heeft zij weinig betekenis.
Evenals de heer Portheine is hij van
mening, dat de café's in de omgeving
van de huidige veemarkt schadeloos
moeten worden gesteld.
De heer MEESTER (P. v. d. A.)
zegt, dat ook zijn fractie verheugd
is over dit principe-voorstel. Hij
heeft persoonlijk wel eens de mening
gehad, dat de raad niet voldoende in
het voorafgaande overleg is betrok
ken, maar hij vindt het toch wel een
voordeel, dat thans een voorstel op
tafel ligt, waarover vruchtbare dis
cussie mogelijk is. Ook het feit, dat
dit een overdekte veemarkt wordt,
heeft zijn instemming. Hij zegt niet
te zullen .spreken over de kosten, om
dat het nog maar een principe-besluit
betreft. De dienende factor van de
overheid zal bij het bepalen van het
standpunt doorslaggevend zijn. Het
argument, dat de mogelijkheid van
andere evenementen in de hal in het
Het vee zal onderdak zijn
In net kort geven wij hierbij de inhoud van 'het voorlopig besluit
betreffende de nieuwe veemarkthal in Leiden. Dit besluit is gister
avond in de Leidse raad gevallen. Elders in dit blad wordt over de
discussies, die naar aanleiding van di+ voorstel gevoerd zijn, uitvoerig
geschreven.
Gisteravond heeft de Leidse Gemeenteraad besloten een bedrag
van acht en half millioen gulden uit te trekken voor de bouw van
nieuwe overdekte veemarkthallen en de aanleg van bijbehorende
terreinen.
De plannen tot inrichting van een nieuw veemarktterrein in Lei
den dateren reeds van 1926. Deze plannen spruitten voort uit het feit,
dat de terreinen van de veemarkt in het centrum van de stad allengs
te klein worden. Met kunst en vliegwerk werden zij door de jaren
heen op peil gehouden, doch thans is aan de mogelijkheid tot het
treffen van verdere noodvoorzieningen een einde gekomen, terwijl de
groei van de Leidse veemarkt in de naaste toekomst nog niet tot
staan schijnt te zullen komen.
Volgens het plan van B. en W., Maandagavond door de gemeente
raad goedgekeurd, wordt hier een overdekte hal opgericht van onge
veer 10.000 vierkante meter, waarvan de vorm en inrichting sterk zijn
afgestemd op de Hamburgse veemarkthal, de grootste in Europa, die
14.000 M2. in oppervlakte meet. Hef wordt een waaiervormige hal,
voorzien van de modernste outillage, die tevens geschikt gemaakt
wordt voor het houden van congressen en bijeenkomsten, waarmede
in een grote behoefte van Leiden aar. ruimte voor massabijeenkom
sten voorzien zal worden.
vooruitzicht stelt, wil hij iets afzwak
ken. „Dit wordt een veemarkthal", zo
zegt hij, „en géén sporthal". In hoe
verre zal het gebouw geschikt zijn
voor bepaalde evenementen? Bij
outillage en inrichting zal hieraan
gedacht moeten worden. De verwar
ming bijv. zal een belangrijke rol
spelen. Het lijkt hem goed, dat op
het Schuttersveld niet in zijn geheel
beslag zal worden gelegd en dat men
het parkeerterrein op ongeveer 250
meter van de hal verwijdert. Het
terrein rond het station zal in de toe
komst van belang blijken. Hij vraagt
of bij de afmetingen van de hal reke
ning is gehouden met uitbreiding
van de aanvoer over 15 of 20 jaar.
Hij denkt gunstig over de keuze
van het nieuwe feestterrein en ver
zocht het college ook dit gedeelte van
het plan snel ter hand te nemen.
Ook de heer MEESTER vraagt aan
dacht voor het sportterrein ,dat ver
loren gaat. Tot slot vraagt hij aan
het college, of een datum van aan
vang van het plan genoemd kan
worden en de termijn waarbinnen
het plan kan worden gerealiseerd.
De heer VAN WELZEN (C.P.N.)
sluit zich aan bij de algemene 'waar
dering. Hij meent, dat de neringdoen
den rond de huidige veemerkt niet
zó veel nadelen van de verplaatsing
zullen ondervinden, omdat zij toch in
de buurt blijven.
Gevaarlijke verkeerssituatie.
De heer DE HOSSON (K.V.P.) wil
zelfs in lyrische bewoordingen zijn
dank aan het college kenbaar maken.
Hij heeft echter ook kritiek. Aller
eerst op de wijze waarop men een
en ander heeft voorbereid. Hij
meent, dat niet alleen de technische
commissie, maar ook de commissie
voor de markt- en havendienst in
het voorbereidende werk betrokken
had moeten worden. Ook heeft hij
niet veel op met de oversteekplaats
van het marktterrein naar de par
keerplaats. Hij meent, dat hier ge
vaarlijke verkeerssituaties geschapen
kunnen worden. Wat betreft de fi
nanciën zegt hij, dat de consequen
ties na het aannemen van het prin
cipe besluit zeker nog bekeken moe
ten worden. Het is moeilijk om aan
te geven in welke mate de stad be
lang heeft bij de markt. Een commis
sie, aldus ten slotte de heer De Hos-
son, zal de schade van de nering
doenden rond de veemarkt nader
moeten bekijken.
De heer KNOL (Prot. Chr.) zegt.
dat hij in deze raadzaal gevaarlijke
meningen heeft horen verkondigen.
Hij betreurt het, dat er over het
„recht van neringdoenden" is ge
sproken. Dat lijkt hem juridisch on
juist. De verplaatsing van de markt,
aldus de heer Knol, is een kwestie
van overheidsbeleid. Er kan niet van
„recht en schadeloosstelling" worden
gesproken, omdat het hier een pu-
bliek-rechtelijke zaak betreft.
Als blijkt, dat niemand meer in
eerste instantie over dit onderwerp
het woord wenste te voeren, ver
daagt de voorzitter de vergadering
tot het avond uur.
Antwoorden 's avonds
In de avondvergadering gaat wet
houder VAN DER KWAAK over tot
het beantwoorden van de vragen. Hij
zegt, dat het moeilijk is op alle vra
gen antwoord te geven zo lang er
nog van een principe-voorstel sprake
is. Het plan staat nog in de grondverf
Er is met de verdeling Schuttersveld
Groenoord z.i. een gunstige oplos
sing gevonden. De waaiervorm van
de hal geeft voordelen boven de
rechthoekige vorm. Persoonlijk zou
hij niet gaarne gewild hebben, dat
het plan in de dertiger jaren gereed
was gekomen, omdat dan zeker gro
te aandacht aan de tot standkoming
van de vaargeulen besteed zou zijn.
Dit zou in deze tijd totaal overbodig
geweest zijn en het wegenplan zou
er onder geleden hebben.
In antwoord op de vragen over de
noodzakelijkheid van een overdekte
markt, zegt hij dat in het algemeen
tot overdekking wordt overgegaan.
Utrecht is er mee begonnen. Den
Bosch is gevolgd. De stijging van de
waarde van het vee maakt dit be
grijpelijk. De mogelijkheden van de
hal voor andere doeleinden wil hij
noch óver- noch onderschatten. Wel
wijst hij er op dat de hal practisch
van Vrijdagmiddag 12 uur tot Don
derdagavond 24 uur beschikbaar kan
zijn. De varkensmarkt van Dinsdag
kan ondergebracht worden in de
balies van de runderafdeling. Hij
merkt voorts op dat Leiden als cen
trumgemeente offers moet kunnen
brengen. Ook het onderwijs en het
culturele leven is toch voor een be
langrijk deel voor de buitengemeen
ten. Op de vragen of de markt ook
in de toekomst van belang zal blij
ven, antwoordt hij bevestigend. Een
enquête heeft bewezen, dat de Vrij
dagmorgen in de zaken zéér merk
baar is. Al is het voordeel niet in een
bedrag uit te drukken. Dat de mid
denstand zich niet geroerd heeft naar
aanleiding van het plan, bewijst wel,
dat de keuze van het terrein goed is,
In antwoord op de pleidooien voor
de belangen van de neringdoenden
zegt de heer Van der Kwaak, dat er
wel suggesties, maar geen oplossin
gen uit de bus zijn gekomen. Het is
ook een van de neteligste punten van
het hele geval. Het college kan ech
ter bij deze stand van zaken nog geen
enkele toezegging doen.
Neringdoenden in het gebouw.
Het gebouw zal mogelijkheden bie
den voor het onderbrengen van een
gedeelte van de neringdoenden. Daar
bij zullen de belangen van hen, die
thans rond de veemarkt gevestigd
zijn de volle aandacht hebben. In dit
verband merkt hij op, dat de boeren
en de handelaren toch hun stamcafé's
hebben. Dat blijkt wel uit het feit
dat op de Vrijdagmorgen zelfs café's
tot de Morsstraat druk bezet zijn.
Niettemin is het college zich bewust,
dat naar een bevredigende oplossing
gezocht moet worden. Tot de heren
Kortmann en Van Dijk zegt hij, dat
de financiële consequenties inder
daad ingrijpend zijn. Leiden zal on
der de druk van een grote rente- en
aflossingslast komen. Van de andere
kant: het wegenplan zou er toch
moeten korden. Dit is nu tevens in het
project opgenomen.
De wethouder beaamt, dat er be
langhebbenden gezocht moeten wor
den en instanties moeten worden in
geschakeld. Anders is het plan bijna
niet verwezenlijken. De verhoging
van de marktprijzen alléén geeft ze
ker geen financiële oplossing. Hij
merkt voorts op, dat na het aanvaar
den van dit principe-voorstel zeker
ook de financiële commissie zal wor
den ingeschakeld.
Wat het tijdstip van de aanvang
van de uitvoering van het plan be
treft merkt hij op, dat het college
als het alléén van hem zou afhan
gen géén bezwaar zou hebben om
dit jaar nog met de verwezenlijking
te beginnen. Tot slot zegt de heer v.
d. Kwaak, dat dit plan niet alléén
over een hal gaat maar over de ont
wikkeling van een héél stadsgedeelte.
j Plan-Noord.
De heer JONGELEEN neemt als
wethouder van openbare werken de
beantwoording van de vragen over.
Hij sluit zich aan bij de laatste uit
lating van zijn collega-wethouder
over de stedenbouwkundige ontwik
keling. De verbinding van het sta-
I tion met de stad is een van de be
langrijkste punten. Het Schuttersveld
I 'zou door de aanleg van deze verbin-
I ding toch geen feestterrein kunnen
blijven. De verbindingsweg zou ook
over de Beestenmarkt gaan en zou
dus op Vrijdagen niet gebruikt kun
nen worden. Er zal voorts een ont
sluiting moeten komen van het plan-
Noord (Willem de Zwijgerlaan) naar
het station. Ook noemt hij in het ka
der van dit,plan de uitvalswegen bij
het viaduct aan de Maredijk naar
Oegstgeest, naar de bollenstreek.
Een goede verbinding met het agra
risch gebied ten Noord-oosten van
Leiden wordt verkregen door de
aanleg van de hoofdverkeersbaan
„Noord" en de bouw van een brug
over de Zijl.
In antwoord op de vragen over de
uitvoering van het gebouw zegt wet
houder Jongeleen, dat binnen het
raam van de financiële mogelijkheden
alle aandacht aan het uiterlijk van
de hal zal worden besteed.
Hij meent, dat men met het nieu
we feestterrein gereed moet zijn als
aan het Schuttersveld begonnen
wordt.
In de ontwikkeling van de Kikker
polder is inbegrepen de aanleg van
zes sportvelden. Vier velden in het
plan-Noord zullen zo spoedig moge
lijk in gereedheid worden gebracht.
Uitbrending blijft mogelijk.
Ook zegt hij (dit tot de heer Mees
ter), dat uitbreiding van de markt--
hal op het demonstratieterrein een
mogelijkheid blijft. Tot besluit merkt
hij op, dat hij zijn collega Van der
Kwaak de haL even hard gunt als
zichzelf het wegenplan dat daarbij
hoort.
Hij zegt, dat het plan tegen het
einde van de lopende zittingsperiode
(dus pl.m. 1958) wel in kannen en
kruiken kan zijn.
De heer VAN DIJK (K.V.P.) is
nog niet tevreden met de antwoor
den van de beide wethouders. Hij
meent, dat er op verschillende vra
gen nog geen antwoord gevolgd is.
De heer KORTMANN (K.V.P.) is
verheugd, dat zijn suggestie betref
fende het inschakelen van andere in
stanties door de wethouder is over
genomen. Hij twijfelt er niet aan of
het zal het college gelukken ande
ren te interesseren. Hij stelt voor de
belanghebbenden in het zakenleven
bijeen te roepen om de problemen te
bespreken.
De heer QUESTROO (Prot. Chr.)
v/ijst nogmaals op het belang van de
middenstand bij de Vrijdags-markt.
De heer VAN WELZEN (C.P.N.)
meent, dat het aantrekkelijk lijkt om
anderen voor het plan te interesse
ren, maar dat de gemeente dan een
gedeelte van de invloed op het ge
bruik van de hal verliest.
De 'heer DREIBER (V.V.D.) vraagt
antwoord op de eerder gestelde vraag
over de tijdsduur van de realisering
van het plan.
De heer DE HOSSON (K.V.P.)
merkt op, dat hij nog geen antwoord
heeft gehad op zijn vraag over de ge
vaarlijke verkeerssituatie bij de weg-
tijdschema.
OCTOBER
maand
maatdan.
Sc/toetten.
HAARLEMMERSTRAAT 131 LEIDEN
(Advertentie)
Ook de heren MEESTER (P.v.d.A.)
en KNOL (Prot. Chr.) verlangen
meer concrete gegevens over het
tijdscheme.
Géén vergadering van
belanghebbenden.
Wethouder VAN DER KWAAK
meent op alle vragen van de heer
Van Dijk antwoord gegeven te heb
ben. Hij is de heer Kortmann dank
baar voor zijn instemming. Hij
meent echter het bijeenroepen in een
vergadering van alle belanghebben
den met nadruk te moeten bestrij
den.
Een lawine van tegenstrijdige me
ningen zou het gevolg zijn. Het col
lege moet het initiatief in handen
houden en rustig de meningen pei
len. In een opsomming van de mo
gelijkheden van de hal noemt hij
onder meer: landbouwtentoonstel
lingen, de Leidato, die in één dag
zal kunnen ontvangen, wat tot op
heden in één week geplaatst kon
worden, volley bal wedtsrij den en de
opstelling van de 3 Octoberoptocht.
Tot slot geeft hij als zijn mening te
kennen, dat rijksorganen zeker voor
de plannen gewonnen kunnen wor
den
In antwoord op een vraag van de
heer Van Dijk zegt wethouder JON
GELEEN, dat alle voorzieningen in
het wegschema noodzakelijk waren,
zelfs zonder de veemarkthal. De
heer De Hosson stelt hij gerust over
de verkeerssituatie. Het zal een zeer
brede verkeersweg worden, waarop
vier auto's naast elkaar kunnen rij
den. Over het tijdschema merkt hij
op, dat het onmogelijk is te zeggen,
wanneer de definitieve plannen op
tafel zullen liggen. Personeel is één
van de grote problemen. Niet alleen
in Leiden, maar in alle Nederlandse
gemeenten. Bovendien is een en an
der afhankelijk van toestemming van
bepaalde instanties. Zelfs voor wer
ken van één ton of minder moet
maandenlang dikwijls op antwoord
worden gewacht.
Het principe-voorstel wordt ver
volgens zonder hoofdelijke stemming
aanvaard.
De heer M. Weima, directeur markt
en havendiensthulde voor zijn
activiteit en enthousiasme
Pater Wijnand Sluys O.F.M. gaat
weer zijn cursus beginnen. Het Bis
schoppelijke Mandement gewaagt van
„nieuw élan", van „diepgang", van
„eigen overtuiging", van „eigen
kracht" in „:n echte apostel", die
iedereen moet wezen.
'n Dergelijke cursus beantwoordt
hieraan. Deze cursus geniet al-om 'n
bijzondere goede naam.
Katholieken, komt zelf. Vestigt
ook de aandacht van niet-kath. col
lega's, vrienden, buren, familie op
deze cursus. Allen zijn van harte wel
kom. 'n Dertigtal wekelijkse avond
lessen met eventueel gedach-
tenwisseling tijdens elke les.
Deelname is kosteloos. Men ver
plicht zich tot niets. S.v.p. bij deel
name opgave aan de heer J. Goddijn,
Hoge Morsweg 108, Leiden tot 5 Nov.
De Hamburgse veemarkthal inwendig,
worden.
Zo ongeveer zal ook de Leidse hal
