Misleide koningskinderen bezeerden
zich dodelijk aan 'n scherpe politiek
<388©
Tragisch einde van het Mexicaanse avontuur
Eerst vijf- en twintig jaar geleden
werd eenzaam avontuur afgesloten
MAREL'S
De Herfst stelt nooit teleur
VRIJDAG 1 OCTOBER 1954
DE LEIDSE COURANT
DERDE BLAD PAGINA 1
De geesteszieke ex-keizerin in 1927,
vijftig jaar na de val van haar kei
zerrijk.
T"\E VORIGE EEUW WAS RUK aan vorstelijke tragedies. Het klimaat
om het koninklijk hoofd zoetjes te rusten te leggen bleek niet gunstig.
Overal in Europa stonden personen op, die niet rustten voordat zij het
kussen van het staatsbestel eens fliDk hadden opgeschud en het vorstelijke
hoofd dat volgens Shakespeare toch al zo moeilijk ligt een richting
op lieten kijken, die hun democratische gezindheid ten goede kwam. Niet
alle koningen zagen echter de noodzaak van een andere bejegening van
het volk in en zo kwam het dat men in verschillende landen lieden kreeg,
die hun ingeperkte macht elders weer trachtten te ontplooien. Sommigen
brachten hun oude leefwijze in onderworpen nabuurlanden in practijk; an
deren lieten zich inzetten in avonturen, die hen slechts in schijn groot aan
zien gaven. De bekendste van deze onverkwikkelijke zaken is de stichting
van het Mexicaanse keizerrijk, waarbij Maximiliaan van Oostenrijk als zet
baas fungeerde van de lepe Napoleon III, die toen de zaak doodliep in
bloed, zweet en tranen zijn handen terugtrok en een jong vorstenpaar zijn
ondergang tegemoet liet gaan.
Mislukking van twee
loopbanen
/-vp het eind van het jaar
1855 was Brussel het reisdoel van
vele vorstelijke personen, die het
voornemen hadden hun troon ook in
de toekomst niet onbezet te laten.
Het middelpunt van al dit streven
naar familie-uitbreiding, was de met
haar vijftien jaren reeds zeer ge
waardeerde dochter van Leopold I,
Charlotte. Haar vader had het nodig
gevonden, een aantal troonpretenden
ten, die zijn dochter een uitgezochte
plaats onder de zon konden geven,
naar zijn paleis te lokken. Italië en
Portugal zonden enkele kassuccessen
van hun vorstenhuizen en feest op
feest werd gegeven om het de nog
ongekroonde hoofden zo aantrekke
lijk mogelijk te maken. De prinses
zei echter zeer beslist nee; en ieder
een dacht dat deze huwelijksmarkt
zonder resultaat zou verlopen. Toen,
enkele maanden nadat de eerste gega
digde zijn voeten op de keizerlijke
dansvloeren had gezet, arriveerde in
de Belgische hoofdstad de vier en
twintigjarige aartshertog Maximi
liaan, broer van keizer Franz Jo
seph van Oostenrijk'
Spaanse Orang-oetang.
De veeleisende charlotte
die de Portugese troonopvolger
waarschijnlijk door een gebrek aan
topografische kennis voor „Spaanse
Orang-oetang „uitmaakte, werd on
middellijk geboeid door de aartsher
togelijke ringbaard en het grote kei
zerrijk dat achter hem stond.
Haar vader was echter minder in
genomen met haar keuze. Persoon
lijk gaf hij de voorkeur aan de
orang-oetang, wiens kroon veel vas
ter op het hoofd zat dan die van
Maximiliaan, voor wie overigens
hoogstens een gouverneursbaantje
in 't Lombardijs-Venetiaanse ko
ninkrijk weggelegd was. Zijn dochter
bekeek de zaak echter van de andere
kant en twee jaar later werd het hu
welijk gesloten.
De huwelijksreis voerde naar Ita-
rië, waar de echtgenoot ook zijn em
plooi zou moeten vinden. Zijn werk
zaamheden brachten de hertog de
eerste teleurstellingen. Lombardije en
Venetië waren, hoewel zij in naam
een afzonderlijk koninkrijk vormden,
afhankelijk van de willekeur van
keizer Franz Joseph van Oostenrijk:
Ongewenst optreden.
iyi AXIMILIA AN STIMULEERDE op
eigen gelegenheid de nationale
gevoelens en betoogde in het open
baar Italiaan met de Italianen te zijn.
Het duurde echter niet lang of hij
werd gevoelig door zijn arrogante
broer op zijn vingers getikt. Een
zwerm geheime agenten streek neer
op de Italiaanse provincies, en de
diplomatieke stappen werden onge
daan gemaakt. Toen Italië en Frank
rijk daarop een dreigende houding
aannamen, zette Franz Joseph zijn
broer op de keien en stuurde een
leger van 100.000 man naar Lombar
dije. Maximiliaan kreeg éen onder
geschikte positie op de Oostenrijkse
vloot, die in Venetië voor anker lag. 't
Oostenrijkse leger werd echter bij
Solferino door een veel minder gro
te macht van Napoleon in en comte
di Cavour verslagen. De Italiaanse
provincies gingen verloren en Maxi
miliaan zonder land, scheepte zich
met zijn vrouw in voor een reisje
naar Brazilië.
Weerzien en uitkomst.
piND 1861 KEERDE MAXIMI-
LIAAN terug naar Wenen. Hij
vond er echter een stel Habsburgers,
die stukvoor stuk zijn verlangen
naar de nieuwe wereld weer opwek
ten. Het plan om in Mexico een kei
zerrijk te stichten kwam hem te hulp.
Charlotte, die meer zag in een kei
zerstitel in Mexico dan in een gou
verneursbaantje in de oude wereld,
gooide bovendien over^ deze zaak
meermalen een balletje op. Lang be
hoefde zij op de vervulling van haar
wensen echter niet te wachten.
In het najaar van 1864 ontving
Maximiliaan van Napoleon Hl het
verzoek zich te belasten met het kei
zerschap van "Mexico.
De toestand in Mexico was voor een
loopbaan als keizer nu niet bepaald
vruchtbaar te noemen. De misdadige
door de Fransen beschermde bestuur
der had de gelden om zijn land op te
bouwen zo misbruikt, dat de sterk
anticlericale volksleider Juarez wei
nig moeite had de corrupte kerel
van zijn voetstuk te -lichten.
Zonder kennis van het land
Maximiliaan zag echter alleen
de keizerskroon en liet de rest
voor wat zij was. Zonder de gering
ste kennis van land en volk aan
vaardde hii de ho»e oositie, nadat hij
eerst zijn broer plechtig had moeten
beloven zich nooit meer met zijn za
ken te bemoeien.
Inmiddels veegde de Franse pene-
raai Bazaine met ziin leper in Mexi
co een gebied schoon, waar Maximi
liaan, zonder dat iemand de kroon
van zijn hoofd kon slaan,-zijn intocht j
zou kunnen houden. Het ambitieuze I
echtpaar stortte zich in het Mexi
caanse avontuur en niemand in Euro
pa deed moeite hen van de ernst
van de zaak te overtuigen. Een zeer
beledigende brief van zijn broer was
het tenslotte, die Maximiliaan voor
De executie van Maximiliaan, naar het beioemde schilderij
van Edouard Manet.
een ogenblik van gedachten deed ver
anderen.
Al het blauwe bloed in de landen
van Europa bruiste echter opeens van
verontwaardiging over het bericht,
dat Maximiliaan de arme Mexicanen
aan hun lot zou overlaten.
Dit was te veel voor de keizer en
in 't voorjaar van 1864 scheepte het
keizerlijke echtpaar zich in met be
stemming Mexico. Het avontuur was
begonnen.
Simpele zielen en kakkerlakken.
r\E AANKOMST IN VERA CRUZ
was voor de beide gekroonde
hoofden wel zeer neerdrukkend. Zij
werden ontvangen door een Franse
kolonel, die door de moordende hitte
in een buitengewoon slecht humeur
was en geen behoorlijk woord over
zijn lippen kon krijgen. De tocht naar
de hoofdstad werd een ware martel
gang. Geen mens vertoonde zich op
straat, toen de stoet voorbijkwam. In
Mexico City zelf ging het een stuk
beter. Hier bleek de bevolking zelfs
bereid ondanks de warmte enkele
malen luidkeels hoera te roepen.
Veel schenen d*- twee koningskin
deren van de hele situatie niet te
begriiuen, want Charlotte beschreef
de Mexicanen als een simpel volk,
dat eigenlijk alleen zijn leiders tegen
zich had. Weldra zou het simpele
volkje net zo lastig worden als de
honderden kakkerlakken, die het gro
te paleis in Mexico City bevolkten.
Om deze ritselende huisdieren niet
meer te behoeven horen en zien,
slien Charlotte met haar hele hof
houding in de buitenlucht. Lukte het
op de duur de kakkerlakken de man
tel uit te vegen, het volk liet zich
minder snel in een hoek dringen.
Sfeer door tweedracht verpest.
T.JTET EERSTE OPTREDEN van de
JL Franse generaal Bazaine had ech
ter groot succes. Juarez liet zich met
zijn aanhang terugdringen naar een
uithoek van Mexico. Een compleet
le«er onder aanvoering van Juarez*
beste generaal gaf zich zonder meer
aan de Fransen over en de volkslei
der zelf moest hals over kop via een
smokkelnaodje over de Amerikaanse
'grens wippen.
Een aantal partisanen zorgde er
er echter vóór d?.t de herinnering aan
zijn persoon niet geheel en al ver
vaagde. Overal werden overvallen
gepleegd en de troepen van Bazaine
waren druk in de weer alle sporen
van misdaad en roof na te gaan en
met bloed te bevlekken. De Franse
generaal liet Maximiliaan van al deze
troebelen in zalige onwetendheid.
Dit gebeurde echter niet omdat hij
Maximiliaan enkele nachtmerries
wilde besparen, maar omdat Bazaine
de komst van de keizer als een over
bodige lu£e beschouwde en hem
daarom in ziin weelde liet smoren.
Het was de innigste wens van
Maximiliaan om tot de vorming van
een nationaal leger te komen, waar
in Mexicanen en Fransen achter de
zelfde vanen zouden lopen. Bazaine
achtte dit plan waardeloos en vond
het een aantasting van de macht van
Nanoleon.
Maximiliaan protesteerde bij de
Franse keizer, maar kreeg een nul
on het request. Men vreesde in
Frankrijk dat het de keizer van
Mexico op de duur aan inzicht in de
beperktheid van zijn zending zou ont
breken en hij zonder de hoogtevrees,
welke bij zijn hoo-g ambt paste, rare
dingen zou uithalen.
Mexico afgeschreven.
JI/IAXIMILÏAAN probeerde het zijn
41onderdanen zo prettig mogelijk te
maken. Hij liet wegen aanleggen,
waar te voren modder en onkruid de
wagensporen vulde; stichtte een uni
versiteit en bracht boeken zij elkaar
voor de nationale bibliotheek. Veel
steun had hij bjj deze werkzaamhe
den van zijn vrouw, die hem op alle
mogelijke wijzen het gemis van kin
deren wilde vergoeden. Haar be
moeienissen waren echter niet vol
doende om de donkere wolken af te
wenden die langzaam maar zeker de
lucht boven de keizerskroon deden
dichttrekken. De financiën van het
rijk verslechterden en de militaire
toestand was door het eigengereid
optreden van Bazaine bijna onmo
gelijk geworden. De Franse troepen,
die de Orde in het land hadden moe
ten herstellen, waren samengetrok
ken aan de Amerikaanse grens. Na
poleon ni die een oorlogsverklaring
van Amerika te gevaarlijk vond, riep
de Franse legers echter voor het uit
breken van de strijd terug. Het kei
zerrijk was officieel afgeschreven.
Vriendelijk maar beslist.
Begin 1866 besloot char
lotte naar Europa te reizen,
om te pogen hulp te krijgen. Haar
aankomst in Frankrijk was reeds
zeer ontmoedigend. Op de kade ston
den alleen enkele gezanten van
Mexico, die de keizerin onomwonden
mededeelden, dat alle kans op een
ingrijpen van de Europese landen
uitgesloten was. De vorsten hadden
het te druk met oorlogvoering in
eigen omgeving. De reis door Europa
werd voor Charlotte een martelgang.
Overal kreeg zij weliswaar een hof
felijke ontvangst, maar bracht men
haar naderhand snel aan het verstand
niets te kunnen doen. Zij reisde naar
het Vaticaan waar zij door Paus
Pius IX ontvangen werd. Zij bood
hem een concordaat aan, maar Z.H.
was gebonden door overeenkomsten
met Napoleon en moest haar vrien-
maar beslist teleurstellen. De arme
vrouw begreep zo langzamerhand dat
zij en Maximiliaan op het verkeerde
paard gewed hadden.
Om een stuk vlees.
r\E ELLENDE VAN DE LAATSTE
jaren had te veel van haar geest
geëist. Op een zekere morgen v
den de nonnen van het klooster in
Rome, waar Charlotte een onderdak
had gevonden, de arme vrouw in de
keuken op de grond. Haar kleren
waren besmeurd en een van haar ar
men was bedekt met grote brand
wonden.
Haar gezicht, waarover de haren
vochtige strepen trokken werd be
heerst door de vreemd vertrokken
ogen. Charlotte, keizerin van Mexico,
had in een vlaag van waanzin, haar
arm tot aan de elleboog in een pan
met kokende jus gestoken, om er een
stuk vlees uit te vissen.
Eerst nadat zij het vlees in haar
mond gepropt had, kreeg de pijn vat
op haar geest. Zij werd verbonden
en naar het ziekenhuis gebracht. De
enige reden voor haar vreemde daad
die zij kon opgeven was: dat zij
vreesde, dat zij door de nonnen vergif
tigd zou worden en daarom het vlees
van te voren maar uit de pan ge
haald had.
De laatste phase.
HET VERSCHRIKKELIJK BE
RICHT bereikte Maximiliaan op
de dag, dat zijn parlement vergader-
HET BRUIDJE VAN DE DAG
wordt hedenavond met fanfares
ingehaald.
Morgenmiddag komt Henriëtte
Davids per helicopter
Om 4 uur Prijsuitreiking
Nationale Typekampioenschappen.
De 50.000ste bezoeker (ster) wordt
morgen verwacht!
(Advertentie)
Statieportret van keizerin Charlotte, gemaakt in hetzelfde jaar
dat zij krankzinnig werd.
de over de wenselijkheid van het
handhaven van de keizer. De stem
men staakten en Maximiliaan's troon
was voorlopig gered. Er was echter
nog een andere figuur in Mexico, die
er nog niet over dacht zijn positie op
te geven. Generaal Bazaine, die zich
inmiddels met liefdesbanden be
zwaard had, negeerde de bevelen van
Napoleon, zo spoedig mogelijk Mexico
te verlaten. Bazaine droomde er ech
ter van de hoogste macht in Mexico
te verkrijgen. Daartoe gaf hij zijn
wapens aan de opstandelingen, die
zich haastten deze tegen Maximiliaan
in het vuur te brengen. De keizer
trok-zich terug in de vesting Chapul-
tepec. Toen de troepen van Juarez
het steunpunt meer en meer bedreig
den, zag Bazaine zijn dwaling in en
scheepte zich ijlings jn, om de ver
nietiging te ontgaan. Maximiliaan
liet de vesting in de steek en viel
terug op het stadje Queretaro, waar
hij werkelijk als een keizer ontvan
gen werd.
Nog vijftig jaren.
MAANDEN LAGEN DE TROEPEN
van Juarez voor de stad. Ver
raad bracht hen uiteindelijk binnen
de vesting. De keizer werd gevangen
en in een smerige cel opgesloten.
Ondanks zijn pogingen, Juarez de
noodzaak van een samengaan te doen
inzien, werd hij na een kort proces
met twee van zijn trouwste generaals
voor het executiepeloton gevoerd.
Het Frankrijk dat zijn doodstijding
ontving leefde in de roes van de we
reldtentoonstelling van 1867 en legde
het document van een van de groot
ste vorstelijke tragedies lachend
naast zich neer. In een paleis in de
Omgeving v. Brussel leefde echter nog
vijftig jaar een prinses, wier geest
haar kroon niet overleefd had.
Vraagt proefrit en
demonstratie bij de
Official dealer voor
Leiden en omstreken
Autobedrijf N.V.
WASSENAAR
TELEFOON 2545
De herfst klopte aan, zacht en toch
dringend heeft hij zijn aankondiging
van de naderende winter doen horen
aan het lispelende riet hoeveel da
gen nog? versomberd spiegelt in
het traag rimpelende water van een
Hollandse vaart, waarin zich mozaie-
ken spreiden van wolkgevaarten, die
in hun lichtomrande dreiging nimmer
hun aantrekkingskracht verliezen.
Het riet heeft schuchter de bood
schap doorgegeven, pluimwuivend
tegen de bontkleurende zomen, die
zich voorbereiden op de lange win
terslaap, waarin hun juichend groen
zal zijn verdwenen, wellicht vervan
gen zal zijn door een wollig-koeste-
rende sneeuwlaag, of door een nuch
tere laag glinsterend ijsDe tij
ding, verhuld achter goud en zilver
doet in de natuur de ronde, maar laat
onberoerd Nederlands stoere reuzen
in het eindeloze polderlandschap: de
molens aan de poldervaarten, waar
aan jaar op jaar de getijdenwisseling
niets vermocht te veranderen. Even
fier als in de lente dewieken het he-
fier als in de lente de wieken het he-
zo priemen de machtige armen de
verduisterende herfstlucht in, trots op
de macht, waarvan zij het toonbeeld
zijn, onvervaard voor de vlagen, die
straks de aanval zullen openen.
Want zeker staat in het verschiet een
even stralende hemel als het vorige
jaar en het jaar daar voor, geruststel
lend is de wetenschap, van wat on
weerstaanbaar uit het grouw weer
opbloeien gaat. Zó staan de molens
als een opwekkende vermaan aan
hem die in de herfstsc somberheid
mocht zijn gevangen; als een symbool
van nimmer wijkende hoop en werk
zaamheid, als een deel van ons Ne
derland, dat onvergankelijk is: do
energie en de kracht tot nieuwe actie,
zodra de tijd weer daar is
