3)e £cidse6ou^arit
Kwestie - Nieuw Guinea op
de agenda der V.N.
Het eerste
atoomvliegtuig
Ondanks verzet van Nederland
en Australië
De ramp op de NAVO-luchtbasis
Strijd om de
stuurknuppel
Met man en muis
vergaan 1
Nog geen licht
in de goudroof
Kardinaal Wyszynski
één jaar in de gevangenis
Onbestendig
Directeur: C. M v. HAMERS VELD.
Hoofdredacteur: L C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BUREAUX: PAPENGRACHT 32
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1954
45ste JAARGANG No. 13307
Telefoon: Directie, Abonnementen, Drukkerij 20935, Redactie 20015, Advertenties 20826. Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.50 p. w., f2.15 p mnd„ f 6.40 p. kwart. Franco p. p. f 6.80 - Advertenties: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes f 1.50
LONDENSE
VOORUITZICHTEN
Europa staat aan de voor-
avond van een beslissende con
ferentie. De bijeenkomst te Londen
van de negen mogendheden, die sa
men de Nato vormen, zal ver gaande
gevolgen hebben voor het verdere lot
van het Europese vasteland. Het on
middellijke doel der besprekingen is:
een weg te vinden om Duitsland op
nieuw te bewapenen.
Dat lijkt gemakkelijker dan het in
werkelijkheid is.
De simpelste weg is die.der Ameri
kanen, die de Duitsers gewoon een
geweer in de handen willen geven
en hen dan net als de an/deren willen
opnemen in de Nato. Maar dan ko
men de Fransen met hun achterdocht
en vrees; waarvan men de oplossing
meende gevonden te hebben in de
idee van het Europese leger.
Volgens deze conceptie zouden
0 de Duitse soldaten niet als af
zonderlijke eenheid, maar uit
sluitend als onderdeel van een ge
combineerd leger in de Nato worden
opgenomen. Franse, Duitse, Bene-
luxse en Italiaanse eenheden zouden
onder een boven-nationale leiding ko
men te staan, zodat de Duitsers en
ook de anderen wel soldaten had
den maar er niet de vrije beschikking
over zouden hebben.
Tenslotte was dat de Fransen toch
te bar en hun bezwaren concentreer
den zich vooral op twee punten: le
zij zouden te weinig de beschikking
hebben over hun eigen soldaten voor
andere doeleinden dan de bescher
ming van Europa (Indo-China bij
voorbeeld) en 2e. zij voelden zich in
het kleine kringetje van het Euro
pese leger te zwak om opgewassen
te blijven tegen de invloed van de
Duitsers. Als de Engelsen nu ook
eens mee wilden doen? Maar de En
gelsen wilden niet en toen verwierp
Frankrijk "het hele plan.
Wat nu? Aan de ene kant staat
Amerika, dat nu eindelijk de sluit
steen wil aanbrengen aan zijn defen
sie-systeem voor West-Europa en per
se de Duitse militaire energie wil op
nemen, en aan de andere kant staan
de Franse bezwaren. Men kan de
Duitsers niet missen, maar men wil
de Fransen ook niet missen.
Hoe rijmt men het één met het an
der? Dat is het probleem, waarvoor
de Londense conferentie zich gesteld
ziet.
Van verschillende kanten, zal men
daar met suggesties komen aandra
gen, waarvan wel de belangrijkste
is, dat Engeland zich nu bereid wil
verklaren mee te doen en wel in het
kader van een herleefde Unie van
Brussel.
Aan deze oplossing zitten enige
voordelen vast: men heeft een be
staande (zij het slapende) organisatie,
Engeland doet mee en Duitsland met
Italië kunnen er gemakkelijk inge
schoven worden. De regeling van het
militaire bestuur is in het pact van
Brussel bovendien niet losser en soe
peler dan in het Europese leger.
Van de andere kant ziten de Fran
sen erop te spinnen om die voor hen
gunstige soepelheid te combineren
met een eenzijdig tegen de Duitsers
werkende gebondenheid van het be-|
wapeningsvolume. Zij willen, dat de
Duitsers zich niet onbeperkt zullen
kunnen bewapenen en zij wensen
daartegen een stringente Britse ga
rantie.
Zo kan het daar in Londen een
kwestie van loven en bieden worden,
van passen en meten, van geven en
nemen. Waartegenover het Ameri
kaanse ongeduld staat, dat al dat
langdurige heen en weer gepraat al
lang beu is Dulles heeft met zijn reis
naar Bonn duidelijk te kennen gege
ven, dat Amerika tenslotte meer om
de medewerking van de Duitsers
geeft dan om die van de Fransen en
Adenauer is slim genoeg om dat uit
te buiten.
De Fransen zullen er te Londen
goed aan doen zich te realiseren, dat
Europa het toch niet buiten Ameri
kaanse hulp kan stellen en dat men
dus met de Amerikaanse opvattingen
rekening zal moeten houden. Mendès-
France is gertoeg realist om dat in te
zien.
Het eerste atoomvliegtuig heeft
reeds gevlogen. Dit deelde een
atoomgeleerde mee, die in nauw con
tact staat met de Commissie voor
Atoomenergie. Deze commissie om
geeft het project van het atoomvlieg
tuig, waaraan reeds geruime tijd in
^de Verenigde Staten wordt gewerkt,
met de grootste geheimhouding.
In het laatste rapport van de Com
missie voor Atoomenergie wordt het
hele project afgedaan met één zinne
tje: „Het luchtvaartprogram voor on
derzoek en ontwikkeling wordt
voortgezet". Als het vliegtuig reeds
heeft gevlogen, is dus blijkbaar de
grootste moeilijkheid: het beschermen
van de bemanning tegen atoomstra-
len, opgelost.. Het „schild", dat hier
voor nodig is, mag uiteraard niet te
zwaar worden. Lood kon dus niet
worden gebruikt.
ÏUtuw-e. ifianninq, tullen Ïledeït. en ündonelië.
De algemene vergadering der Verenigde Naties te New York heeft gis
teravond met 39 tegen 12 stemmen bij negen onthoudingen besloten, dei
door Indonesië aanhangig gemaakte kwestie-Nieuw-Guinea op haar agenda
te plaatsen, ondanks krachtig verzet van Australië en Nederland. De
Nederlandse minister -*<der portefeuille, mr. J. M. A. Luns, had kort
voor de stemming met klem verklaard, dat Nederland zich nooit had ver
bonden om aan Indonesië de souvereiniteit over Westelijk Nieuw-Guinea
over te dragen en dat de toestand op Nieuw-Guinea in het geheel geen be
dreiging inhield voor de vrede. Een debat over deze kwestie, aldus minis
ter Luns, zou nieuwe spanningen tussen Nederland en Indonesië veroorza
ken. De vergadering stond onder voorzitterschap van dr. Eelco van Kleffens.
Siam, de Arabische staten en Grie
kenland.
Tegen stemden: Australië, België,
China, Denemarken, Frankrijk,
Luxemburg, Noorwegen, Zweden,
Turkijen, Zuid-Afrika, Engeland en
Nederland.
volgende landen onthielden
zich van stemming: Canada, Colum
bia, de Dominicaanse republiek,
Ethiopië, IJsland, Nieuw-Zeeland,
Peru, Venezuela en de Verenigde
Staten.
SCHENDING RONDE-TAFEL
CONFERENTIE.
De vertegenwoordiger van Indone
sië, Tjondronegoro, beschuldigde Ne
derland van schending van de Ron-
de-Tafelovereenkomst door de wei
gering om de besprekingen met In
donesië over het statuut van Weste
lijk Nieuw-Guinea voort te zetten.
Een andere Indonesische afgevaar
digde, dr. Soedjarwo, zei: „De poli
tieke en sociale onzekerheid, de span
ningen die zijn geschapen door het
opgelegde kolonialisme en door een
onopgeloste strijdvraag, zijn maar
al te duidelijk. Zelfs het rapport van
de Nederlandse parlementaire mis
sie, die aan Indonesië een bezoek
heeft gebracht, heeft in 1954 dit feit
toegegeven. Koloniale strijdkrachten,
met een anti-Indonesische staat van
dienst, zijn voordurend naar dit ge
bied gedirigeerd om de zogenaamde
defensie te versterken. Dit bedreigt
vanzelfsprekend de vrede van het
Indonesische volk".
Richard Casey, de Australische mi
nister van buitenlandse zaken, ver
klaarde daarentegen, dat een debat
over deze kwëstie „verdeeldheid zou
zaaien in een deel van de wereld
waar verdeeldheid gevaarlijk is.
Door het vraagstuk van Westelijk
Nieuw-Guinea te bespreken zou de
algemene vergadering iets doen wat
geheel in strijd is met de geest, zo
niet met de letter van het handvest
der Verenigde Naties".
Waarom onderhandelingen
faalden.
In antwoord op de Indonesische be
schuldiging, dat Nederland zou heb
ben geweigerd over de kwestie te
onderhandelen, zei minister Luns, dat
er over een periode van verscheidene
jaren onderhandelingen hadden
plaats gevonden. Dat deze onderhan
delingen faalden was niet, omdat Ne
derland geen rechtvaardige oplos
sing van de kwestie zou willen, maar
omdat Indonesië er op aandrong, dat
Nederland de overdacht van de sou
vereiniteit over Westelijk Nieuw-
Guinea als basis voor de onderhan
delingen zou aanvaarden.
Vóór de plaatsing van de kwestie
op de agenda stemden onder andere
de Zuid-Amerikaanse staten, de Sov
jet-Unie en zijn satellieten, India,
Plichtvergeten vliegers
De Zwitserse regering heeft de le
en 2e piloot van het „Swissair"-toe
stel, dat op 19 Juni door benzine
gebrek in Het Kanaal stortte
waarbij 3 passagiers om het leven
kwamen beschuldigd van dood
door schuld. Bovendien wordt de
vliegers verweten, dat zij, na de
noodlanding op zee, niets hadden ge
daan om de passagiers te redden, die
zichzelf niet konden helpen.
De vliegers Jacob Glattenagg.
(35) en Walter Flachsmann (25)
zijn reeds ontslagen. Het benzine
gebrek was ontstaan, doordat het
vliegtuig voor het vertrek uit Genève
naar Londen geen brandstof had in
genomen.
OOK CYPRUS OP AGENDA.
Behalve de kwestie Nieuw-Guinea
is ook de kwestie-Cyprus, ondanks
krachtig verzet van Engeland, op de
agenda van de algemene vergadering
der Verenigde Naties geplaatst.
Het besluit werd genomen met 30
stemmen tegen 19 bij elf onthoudin
gen. Onder de tegenstemmers was
ook Nederland.
Toen een vier-motorige B45-Tor-
nado-straalbommenwerper van de
Amerikaanse luchtbasis op Norton
tijdens een proefvlucht 5000 m. hoog
was, sloeg de wind plotseling de kap
van de stuurhut weg. De piloot werd
door de kap zo zwaar getroffen, dat
het bloed over zijn gezicht stroomde
en bovendien zijn geestvermogens
werden gestoord.
Zijn mede-piloot, de 2e It. Rowley
(22), poogde de stuurknuppel over
te nemen, doch de gewonde bestuur
der verzette zich hevig. De onbe
stuurde bommenwerper vloog inmid
dels rond in grote, onvaste kringen.
Tenslotte kwam de derde inzitten
de, een burger-inspecteur bij het
ministerie van Luchtvaart, tussen
beide, en gezamenlijk slaagden de 2e
piloot en de inspecteur er in, de com
mandant uit de stuurstoel weg te
sleuren. Daarop wist de jonge 2e
piloot, die nog nooit een dergelijk
zwaar toestel had bestuurd, de bom
menwerper veilig aan de grond te
zetten. De toestand van de gewonde
piloot is kritiek.
Men vreest dat het Argentijnse
vrachtschip San Martin (ruim 6200
ton) met een bemanning van 54 kop
pen, na het passeren van Straat Ma-
Op de NAVO-luchtbasis Bitsburg in West-Duitsland is Donderdag een tank
met 50.000 liter brandstof ontploft. Onze Telefoto loont de dikke rookwolk,
welke na de ontploffing omhoog stijgt.
In de geruchtmakende goudroof te
Londen is nog steeds geen licht ge
bracht.
Scotland Yard. heeft tot dusver
meer dan honderd mensen onder
vraagd en stelt alles in het werk om
te verifiëren, of de mysterieuze
„meesterbandiet", die de overval op
de vrachtauto van de K.L.M. zou heb
ben georganiseerd, werkelijk het land
heeft verlaten, zoals geruchten wil
len. Overigens is de politie er van
overtuigd, dat het gestolen goud zich
nog steeds in Engeland bevindt.
gelhaen, met man en muis is i
gaan.
Dertien dagen geleden heeft men
voor het laatst iets van het schip
gehoord. De San Martin bevond zich
toen aan de Zuidchileense kust. Daar
is nu wrakhout aangetroffen dat wel.
licht van het schip afkomstig is.
De Franse uitvinder George Sablier
heeft deze eenmans-helicopter uitge
vonden, die nog werkelijk kan vlie
gen óók! De krachtbron is een 6 P.K.
motortje, dat slechts 27 kilo weegt.
De snelheid, die met het apparaat
bereikt kan worden is ongeveer 50
KM/U. de actieradius is 10 uur vlie
gen. Een speciaal apparaat zorgt
ervoor, dat de piloot niet in de
rondte gaat tollen.
Harde strijd om de Kerk in Polen
Morgen (Zondag 26 September) is het een jaar geleden, dat kardinaal
Wyszynski, primaat van Polen en aartsbisschop van Gnesen en Warschau,
door de communistische staatspolitie werd gearresteerd. „Zijne Eminentie,
de Primaat van Polen, aartsbisschop van Warschau en Gnesen, Stefanus
Kardinaal Wyszynski, zal vandaag zijn dagelijkse H. Mis niet opdragen,"
lazen de gelovigen de volgende ochtend op het aankondigings-bord in het
portaal van de H. Kruiskerk te Warschau. Twee dagen later gaf de regering
een communiqué uit, waarin werd medegedeeld dat kardinal Wyszynski van
zijn ambt werd ontheven en dat Mgr. Michael Klebacz, bisschop van Lodz
tot voorzitter van de Poolse bisschoppen-conferentie werd benoemd.
NIEUWE PHASE IN DE STRIJD.
De arrestatie van kardinaal Wys
zynski was het antwoord der Poolse
communisten op de acht jaar volge
houden moedige strijd van het Pool
se episcopaat voor de vrijheid van
godsdienst. Op dat moment begon
een nieuwe phase in deze strijd, de
phase van verdragen en dulden. De
nog vrije bisschoppen achtten het
hun taak te behouden wat de rode
storm aan kerkelijke organisatie had
overgehouden teneinde op deze wij
ze de godsdienstige basis van het an-
ti-communisme der bevolking te
steunen. Onder leiding van de bis
schoppen Klebacz en Choromanski
betrad het Poolse episcopaat de moei
lijke weg om door contact op te ne
men met de communistische staat
het gevaar vaji een volkomen orga
nisatorische vernieting der Kerk af
te wenden.
Mede beslissend voor deze uiterlij
ke koerswijziging was het grote ge
vaar voor de geestelijke eenheid, dat
veroorzaakt werd door een kleine,
doch zich krachtig roerende groep
priesters. De bisschoppen meenden,
dat voortzetting van kardinaal Wys-
zynski's politiek onherroepelijk tot
nieuwe arrestaties zou leiden en
daarmede tot verzwakking van de
leiding der Kerk. Dit zou precies in
de kaart van de tegenstanders zijn,
maar ook van het groepje patriotti
sche priesters, dat bereid is in alles
met de regering samen te werken.
Schisma doordrijven.
Het is geen geheim meer, dat deze
priesters in samenwerking met de
regering'proberen een schisma door
te drijven en de Kerk willen losma
ken van de H. Stoel. De koerswijzi
ging der bisschoppen is een streep
door hun rekening. Him propagan
da is misschien daardoor het laatste
jaar aanzienlijk toegenomen. Dè re
gering van haar kant tracht de z.g.
patriottische priesters in leidende
Zondag herdenkt de gehele
Katholieke Kerk de trieste ar
restatie, juist een jaar geleden,
van kardinaal Wyszynski, aarts
bisschop van Gnesen en War
schau, die evenals le kardina
len Mindszenty en Stepinac,
tientallen bisschoppen en hon
derden priesters en duizende re
ligieuzen het slachtoffer is ge
worden Vein de niets ontziende
drift naar overheersing der
communisten.
In verband met deze herden
king geven wij hier naast een
uiteraard beknopte situatie-te-
kening der Kerk in Polen.
kerkelijke functies te plaatsen. Het
proces tegen Mgr. Kaczmarck is een
duidelijk voorbeeld van de bedoeling
der regering: de bisschoppen in dis-
crediet te brengen en de patriotti
sche priesters naar voren te schui
ven.
De oorsprong der verklaring van
het Poolse episcopaat op 28 Septem
ber van het vorige jaar naar aanlei
ding van de arrestatie van kardinaal
Wyszynski is niet duidelijk. Er zijn
echter redenen om aan te nemen, dat
de z.g. bisschoppelijke verklaring
niet van de bisschoppen, doch van de
regering is. De terminologie o.a.
wijst in die richting.
Bovendien is het vreemd, dat de
eerste verklaring niet was onderte
kend, wel de tweede, waarin de be
noeming werd bekendgemaakt van
Mgr. Klebacz. De benoeming moet
ongetwijfeld gezien worden als een
overwinning der bisschoppen, daar
Mgr. Klebacz als een onvermoeibare
vechter voor de rechten der Kerk
bekend staat.
De patriottische priesters.
De patriottische priestervereniging
telt in totaal ongeveer 900 leden op
een totaal van 9000 priesters. Zij heb
ben echter de vroegere kerkelijke
pers in handen gekregen, waardoor
zij in staat zijn meer invloed uit te
oefenen dan normaal zou te verwach
ten zijn.
Het is de bedoeling, dat zij de lei
ding zullen krijgen, wanneer de com
munisten erin zouden slagen de Ka
tholieke Kerk in Polen van Rome
los te maken. Het is voorts hun taak
het buitenland te overtuigen, dat er
in Polen godsdienstvrijheid bestaat.
De Poolse regering doet bovendien
alle moeite naar buiten de indruk
te wekken, dat er een goede
menwerking tussen Kerk en Staat
bestaat. Zij zal er echter niet voor
terugschrikken de strijd weer in alle
openlijkheid voort te zetten, wan
neer het de patriottische priesters
niet gelukt die invloed te krijgen,
welke de communisten van hen ver
wachten.
In Warschau zouden echter reeds
voorbereidingen aan de gang zijn
voor een proces tegen de secretaris
van kardinaal Wyszynski, mgr. Ba-
raniak.
Vrouwen protesteren.
Ter gelegenheid van het feit, dat
kardinaal Wyszynski, op 26 Septem
ber één jaar in de communistische
gevangenis vertoeft, heeft de Wereld
unie van Katholieke Vrouwen zich
met twee protesttelegrammen ge
wend tot Z.H. Paus Pius XII en tot
de voorzitter van de Assemblée der
Verenigde Naties, mr. van Kleffens.
(Geldig van Zaterdagavond tot 1
Zondagavond. Opgemaakt te i
10 uur).
vrij veel wind. j
Enkele buien afgewisseld door
opklaringen. Matige tot krach- j
tige Westelijke wind. Iets lagere i
temperaturen.
26 Sept.: zon op 6.31 en onder 18.31;
maan op 6.00 en onder 17.48 uur.
27 Sept. 1.50 N.M.
27 Sept.: zon op 6.33 en onder 18 29.
maan op 7.10 en onder 18.03 uur.
Het weer in Europa
De weerrapporten van hedenmor
gen 7 uur luiden:
weer temp.
regen 13 C.
STOCKHOLM
OSLO
KOPENHAGEN
AMSTERDAM
LONDEN
LUXEMBURG
PARIJS
NICE
GENEVE
ZüRICH
LOCARNO
BERLIJN
FRANKFORT
MüNCHEN
WENEN
INNSBRUCK
ROME
AJACCIO
nevel 12
regen 14
regenbui 17
geh. bew. 19
regen 15
half bew. 22
zwaar bew. 22
regen 19
zwaar bew. 20
zwaar bew. 20
regen 17
zwaar bew.
zwaar bew.
nevel
onbewolkt
onbewolkt
licht bew.
16
Het K.N.M.I. deelt mede:
Het weer in* West- en Noord-
Europa staat nu weer geheel onder
invloed van verschillende depressies
en de daarbij behorende frontensys
temen. Het weer is daarbij overal
aan grote wisselingen onderhevig. In
de nacht van Vrijdag op Zaterdag
passeerde een storingsgebied ons
land, hetgeen plaatselijk veel regen
bracht. De Bilt meldde met 16 mil
limeter de grootste hoeveelheid. De
hoofdkern van het depressiegebied
verplaatste zich naar het zeegebied
voor de Noorse kust. Aan de West
zijde ervan staan krachtige Noorde
lijke winden, welke koude lucht uit
het Poolgebied naar het Zuiden trans
porteren. Op IJsland daalde daarbij
de temperatuur reeds tot even bene
den het vriespunt, waarbij sneeuw
buien vielen. Langs de Oostkust van
Groenland komt strenge vorst voor.
Het meest Noordelijk gelegen sta
tion op 81,5 graad Noorderbreedte
meldde 18 graden vorst. Deze koude
lucht stroomt vervolgens van IJs
land over het relatief warme water
van de Atlantische Oceaan naar de
Britse eilanden en komt daar aan
met een temperatuur van ongeveer
10 graden.
Komende nacht zal deze lucht ook
ons land bereiken, waardoor de tem
peraturen weer wat lager zullen
worden. Op de Oceaan nadert ten
Westen van de Britse eilanden een
volgende depressie, waarvan het
front morgen ons land kan bereiken.
Het weer behoudt dus een onbesten
dig karakter, waarbij bgien afgewis
seld worden met opklaringen en er
vrij veel wind is.
Korreltje
Daden zijn welsprekend en de
ogen der onkundigen zijn geleerder
dan hun oren.
Shakespeare
