Na bijna vier eeuwen gedenken
auto's de Statenvergadering
OUD ARCHIEF MODERN INGEBLIKT
RIIDTALS EEN TRAMWAGEN OP RAILS
Waarom krijgt
Paul geen pas 7
van de week
Schoenen-export krijgt in West-
Europa grond onder de voeten
ZATERDAG 12 JUNI 1954
OE LEIDSE COURANT
DERDE BLAD PAGINA 2
Dossiers stofvrij in
Gemeenlandshuis
Evenals de verenigde vergadering
van 't Hoogheemraadschap Rijn
land hebben wij gistermiddag eens
een kijkje genomen in de archief
ruimten van het Gemeenlandshuis op
de Breestraat in Leiden, waar een
hypermoderne en volautomatische
„Compactus"-archiefinstallatie wordt
gebouwd. Simpel gezegd zijn deze
twee kasten „trams op rails" gevuld
met archiefdossiers, die met één be
weging van een hefboom in bewe
ging gesteld kunnen worden. Het
resultaat van deze installatie is een
belangrijke ruimtewinst, omdat de
looppaden tussen de kasten kunnen
vervallen.
Verschillende plannen
fn de allereerste plannen van het
Hoogheemraadschap Rijnland voor
de noodzakelijke uitbreiding van ar
chiefruimte werd gesproken over 'n
ruimte in het nieuw te 'bouwen ge
maal te Katwijk. Men vroeg zich
echter af of dit de juiste plaats voor
archief berging zou zijn; het was
waarschijnlijk, dat de Gedeputeerde
Staten bezwaren zouden maken. Ook
heeft men gedacht aan een dépen
dance aan de Langebrug. Het be
zwaar, dat de archieven te veel uit
elkaar zouden komen te liggen, was
hierbij overwegend.
De idéé boven de archiefafdeling
van het Gemeenlandshuis een
extra verdieping te bouwen, werd
verworpen, omdat hierdoor de licht
inval van de overige kantoren be
lemmerd zou worden.
Plankenlengte verdubbeld
Het systeem „Compactus"-archief
van Zwitserse oorsprong werd
uiteindelijk als de enig juiste oplos
sing beschouwd. De archivaria zijn
door dit systeem van stellingen op
rails geplaatst en met behulp van een
electro-motor zodanig verplaatsbaar,
dat op de plaats, waar men de stuk-
Mr. P. A. Pijnacker Hordijk t
Na een langdurig ziekbed is op
Tweede Pinksterdag, 81 jaar oud,
te zijnen huize te Oegstgeest over
leden, mr. P. A. Pijnacker Hordijk,
oud-dijkgraaf van 't Hoogheemraad
schap Rijnland, welk ambt hij lan
ger dan een kwart eeuw heeft ver
vuld. Ingevolge de uitdrukkelijke
wens van de heer Pijnacker Hordijk
is het stoffelijk overschot gisteren
verast.
Deheer Pijnacker Hordijk nam
vele jaren lang temidden van de
Leidse burgerij een zodanige cen
trale en vooraanstaande plaats in,
dat men zich nauwelijks een comité
kon indenken, dat representatief
mocht heten voor de bevolking dezer
stad, wanneer de heer Pijnacker
Hordijk daarvan geen deel uitmaak
te.
Pieter Abraham Hordijk werd op
2 September 1872 in Tiel geboren. Hij
doorliep het gymnasium aldaar en
studeerde achtereenvolgens te Am
sterdam in de rechtswetenschappen
en te Leiden voor de rechterlijke
macht in het toenmalige Nederlands
Indië
Van 1900 tot 1903 vervulde hij
functies bij landraden op Java om
daarna gedurende drie jaren werk
zaam te zijn als ambtenaar van het
Openbaar Ministerie bij het kanton
gerecht te Utrecht. In 1906 werd hij
benoemd tot secretaris van het Hoog
heemraadschap Rijnland, waaraan
hij tot 1943 verbonden zou blijven,
zij het met een onderbreking gedu
rende de jaren 19101915, toen hij
directeur van de Oranje-Nassau hy
potheekbank was. In 1915 werd hij
benoemd tot Dijkgraaf van Rijnland,
een functie, waaraan hij zich tot zijn
aftreden in 1943 met hart en ziel
heeft gewijd. Ter gelegenheid van de
opening van het naar hem genoemde
gemaal te Gouda in 1936, werd hij
benoemd tot Ridder in de Orde van
de Nederlandse Leeuw. Op 3 Fe
bruari 1915 geïnstalleerd als dijk
graaf van Rijnland viel hem op 3 Fe
bruari 1940 een hartelijke huldiging
ten deel ter gelegenheid van zijn
zilveren ambtsjubileum, waarbij hij
door mr. Slagter namens het gehele
personeel werd toegesproken. Op 30
Juni 1943 nam hij in een verenigde
vergadering van Hoogheemraden af
scheid van zijn werkkring, die hij op
1 Augustus d.a.v. officieel neerlegde.
Ten teken van rouw over zijn ver
scheiden woei heden van het Rijn-
landshuis en alle dienstgebouwen en
gemalen van Rijnland de vlag half
stok.
ken met halen een gangpad ontstaat.
Het voordeel van deze kasten is ook,
dat de archivaria stofvrij zijn opge
borgen.
De totale kosten van deze inrich
ting zullen ongeveer 60 mille bedra
gen; in ieder geval stukken voorde
liger dan verbouwing of verplaatsing
van het archief.
Op deze wijze is de beschikbare
plankenlengte bijna verdubbeld: van
850 op 1540 meter gebracht. Bij ban
ken kan men deze „compactus"-ar-
ohiefinstallatie aantreffen.
Primeur voor Leiden
Het Hoogheemraadschap Rijnland
is echter de eerste, die dit sy
steem voor oude archieven toepast.
Archiefstukken, die dateren uit de
13e eeuw hebben nu een plaats ge
kregen in dit up-to-date systeem.
Het oudste stuk, in het archief aan
wezig, is van het jaar 1255. Graaf
Willem II verklaart hierin geen
Met een handbeweging brengt de
heer W. F. van der Burgh, waarne
mend archivaris, de kasten in bewe
ging:.
(Foto: „De Leidse Courant").
sluis te Spaarnedam te zullen ma
ken, noch iets anders te doen ver
richten aan de Spaarnedam, de Zij
dewinde, de Zeedijk en de Zwam-
merdam zonder toestemming van de
Heemraden van Rijnland.
HYPOTHEKEN
«d »oor alle audere raken
op bet gebied ran on
roerende goederen
louw-enMakelaarsbedrijt
ir.d. Drift
Oud# Vast 29 Laiden
Telei. 20513
(Adverientié)
Gerben vraagt:
Het communistische Tweede Ka
merlid, Gerben Wagenaar, heeft aan
de minister-president en de minister
van Buitenlandse Zaken schriftelijk
de volgende vragen gesteld:
1. Is het de ministers bekend, dat
door het Tweede Kamerlid Paul de
Groot en de secretaris van de een
heidsvakcentrale B. Brandsen vroeg
tijdig paspoorten zijn aangevraagd en
dat deze tot op heden niet zijn ver
strekt?
2. Zijn de ministers bereid mede te
delen op welke gronden tot op dit
ogenblik de passen niet mochten
worden afgegeven?
3. Kunnen de ministers mededelen
door welke instanties of personen de
opdracht is gegeven de passen niet te
verstrekken?
4. Is het mogelijk passen te weige
ren aan burgers zonder dat de ver
antwoordelijke ministers daarvan op
de hoogte zijn?
5. Is het weigeren van paspoorten
wat herhaaldelijk voorkomt
niet een discriminatie en in strijd
mt de grondwet?
6. Zijn de ministers bereid ogen
blikkelijk opdracht te geven de pas
poorten te verstrekken aan de in
vraag 1 genoemden?
Tien propere Fransjes
komen naar Nederland
„Het zindelijkste land"
Tien Franse scholieren in de leef
tijd van tien tot vijftien jaar, vijf
meisjes en vijf jongens die in Frank
rijk een prijs hebben behaald in een
opstelwedstrijd over hygiëne, zullen
vanaf 7 Juli een vijfdaag bezoek
aan ons land brengen.
Zij zullen op Schiphol arriveren
om daarna onder meer Amsterdam,
Den Haag, Scheveningen, Marken,
Volendam en Madurodam te bezoe
ken. Deze reis vormt de beloning
voor het met hun opstel behaald re
sultaat.
Waarom naar Nederland, zo vroe
gen wij de Fransman die zich met
de organisatie van deze reis heeft be
last. „Omdat Nederland het meest
zindelijke land is" was het antwoord.
De opstelwedstrijd werd gehouden
op initiatief van het „Bureau de la
propreté" en van de groep der fa
brikanten van toiletartikelen van de
„Chambre Syndicale Frangaise" wel
ke laatste ook de reis financiert. Er
namen drieduizend scholieren aan
de opstelwedstrijd deel. Toen er na
een eerste schifting een honderdtal
overbleven heeft een jury bestaande
uit medici, vertegenwoordigers van
gezondheidszorg en van het Ministe
rie van Onderwijs en van journalis
ten de tien prijswinnaars aangewezen
die.uit alle delen van Frankrijk ko
men.
Maria Montessori
Wanneer je eens een bezoekje
zou kunnen brengen aan een
school, zoals er een eeuw geleden
duizenden waren, dan zou je
maar raar staan te kijken en je
zou niet kunnen begrijpen, dat in
die koude, donkere, ongezellige
lokalen, waar banken stonden,
die niet eens een leuning had
den, kinderen les werd gegeven.
Ja, jullie zijn feitelijk erg ver
wend met de mooie scholen, die
er thans overal zijn en de kin
deren, die vroeger leefden, moes
ten het met heel wat minder
doen.
Er waren in die tijd wel een
paar mooie scholen, maar daar
konden alleen kinderen naar toe,
wier ouders rijk waren. En hoe
armer een gezin was, des te
slechter waren dè scholen, waar
de kinderen heen moesten.
Nu werd er in 1880 in Italië
een meisje geboren, Maria Mon
tessori, dat erg goed kon leren
een een heel knappe onderwijze
res werd. Maria Montessori had
gemakkelijk op een van die dure
scholen onderwijzeres kunnen
worden en veel geld kunnen
verdienen, maar zij had eens een
kijkje genomen in een van de
armste scholen van Rome en dat
had haar een levensdoel gegeven.
Ze had op die armenschool ge
zien, hoe de kinderen met 4 en
meer tegelijk in een bank zaten,
hoe er soms meer dan 60 kinde
ren in een klas waren en hoe de
onderwijzer soms amper de na
men van al zijn leerlingetjes
kende.
„Zo leren die kinderen niet
veel", dacht Maria Montessori,
„en per slot van rekening komen
ze daarvoor naar school".
Daarbij vond Maria Montessori,
dat het ene kind heel anders
leert, dan het andere en dat de
een soms iets veel vlugger be
grijpt, dan de ander.
„We moeten proberen", zo zei
ze tot zichzelf, „om ieder kind
op zijn eigen manier te laten le
ren"; en ze stichtte in die arme
wijk van Rome een school, waar
geen ongemakkelijke banken
meer stonden, maar -allemaal
kleine tafeltjes en stoeltjes, voor
ieder kind één.
Heel veel mensen vonden het
maar een rare methode en zei
den, dat de kinderen bij Maria
Montessori vast minder zouden
leren, dan op een gewone school,
maar na een poosje bleek het,
dat de kinderen bij Maria Mon
tessori juist veel meer leerden,
dan op een gewone school. Ge
leerde mensen kwamen bij haar
op bezoek en bestudeerden haar
school. Weldra was deze niet al
leen in Italië maar over geheel
Europa bekend en beroemd. Uit
vele plaatsen kreeg Maria Mon
tessori verzoeken om daar ook
zo'n school op te richten. Ook in
Nederland werden vele tiental
len „Montessori-scholen" opge
richt en toen Maria Montessori
het vorig jaar in Noordwijk
stierf, wist ze, dat overal over
de gehele wereld vele duizenden
kinderen rustig en prettig kon
den leren, dank zij haar werk
en moeite.
STERRENKIJKER.
California-schoeisel
favoriet
De Nederlandse schoenenindustrie
heeft zich in de na-oorlogse jaren
krachtig ontwikkeld. De productie
werd aanzienlijk vergroot. De afzet
cp de binnenlandse markt nam toe,
toch daarnaast werd in tegenstel
ling tot de vooroorlogse jaren in
toenemende mate aandacht geschon
Leiden koos de zijde van de Prins
Sterrit eindigt in
Dordt
HET JAAR 100 vóór Chr.: Batavie
ren kwamen in ons land.
land.
19 Juli 1572 na Chr.: Leiden koos
de zijde van de Prins; één van Lei-
dens burgemeesteren, de heer Jan van
Brouckhoven, met de pensionaris
Paulus Buys, wonen te Dordt de eer
ste „vrije" Statenvergadering bij.
Wordt het eerste jaartal ons reeds
op de lagere school als het ware
„met de paplepel ingegoten", de da
tum van 19 Juli 1572 vraagt meer
van onze historische kennis. Vraag
tien van de tien Leidenaars naar 19
Juli 1572 en zij zullen U misschien
een enkele niet te na gesproken
het antwoord schuldig blijven. En
toch is deze datum in onze vaderland
se geschiedenis er één van niet te
onderschatten btekenis. Begon in
Alkmaar zij het korte tijd later
onze victorie, 19 Juli 1572 was het be
gin van Neerlands zelfstandigheid.
I^IET Alleen Leiden, doch nog elf
andere steden van Holland ko^en
op deze historische datum de zijde
van de Prins van Oranje, t.w.
Dordrecht, Haarlem, Gouda, Alkmaar,
Oudewater, Hoorn, Enkhulzen, Me-
demblik, Edam en Monnikendam.
Twaalf steden, welke het geschiktste
moment afwachten om onder het
Spaanse juk vandaan te komen. Ook
Rotterdam, Schiedam en Delft wa
ren gepolst, doch deze steden konden
aan de oproep geen gehoor geven,
omdat in beide eerste plaatsen een
Spaanse bezetting lag en Delft van
uit Delfshaven door Spaanse troe
pen voorlopig in bedwang werd ge
houden.
De man, die zijn stempel op deze
eerste Statenvergadering drukte,
was Marnix van Aldegonde, die door
door de Prins van Oranje naar Dordt
was afgevaardigd om het politieke
programma van deze Oranje-vorst,
die „met de Potentaat der Potenta
ten" een vast verbond had gemaakt,
te ontvouwen. Een afvaardiging, wel
ke tevens was bedoeld om de Prins
aan de hem ontbrekende soldij om
de veldtocht voort te zetten, te hel
pen. Kon men zich enerzijds in deze
historische zitting verenigen met de
inzichten van de Prins om Holland
van de Spaanse tyrannie te bevrijden,
anderzijds zorgde men er voor, dat
het geld bijeenkwam.
OP DE 19e JULI VAN HET JAAR
1572 was Nederlands zelfstandig
heid in Dordt, waaromen voor deze
historische zitting bijeenkwam in de
refter (eetzaal) van het klooster der
Augustijnen, een feit. In het vervolg
zetelde in Holland een regering met
Oranje als erkend hoofd, die op zou
kunnen komen voor de waarachtige
nationale belangen. De grondslagen
voor Nederlands zelfstandigheid wa
ren gelegd. Een zelfstandigheid, een
souvereiniteit van Oranje, waartoe
ook Leiden een niet gering deel had
bijgedragen. Was het niet de reeds
eerder genoemde Paulus Buys, pen
sionaris van Leiden, die als een dei-
eersten min of meer officieel de ban
den met de vroegere stadhouder weer
had aangeknoopt? Het was zijn inzet
yoor Oranje, welke de gedeputeer
den der andere steden stimuleerde
en reeds bij voorbaat de balans naar
de zijde van de Prins deed overslaat
De Hofpoort in Dordrecht. Op de
achtergrond het gebouw waarin in
1572 de eerste vrije Statenvergadering
werd gehouden.
^ERMOEDELIJK INGEGEVEN
DOOR het hoge goed van onze
bevrijding en zelfstandigheid, welke
wij zo zeer in de jaren 1940—1945
misten, heeft een uit de Dordtse bur
gerij samengesteld comité het jaar
1947 aangegrepen om in alle luister
de 375ste viering van de eerste vrije
Statenvergadering van Holland te
herdenken. Een herdenking, welke
stond onder de hoge bescherming van
Koningin Wilhelmina en werd bijge.
v/oond door onze tegenwoordige Ko
ningin Juliana, Prins Bernhard en
yele regeringspersonen, onder wie
§e leden van de Raad van Staten.
Sindsdien is deze herdenking uit
gegroeid tot een jaarlijks festijn, dat
Dordt in de Juli-dagen een feestweek
binnen zijn muren geeft, welke niet
alleen rijk is aan afwisseling, doch
dat deze stad aan de Merwede plaatst
in het centrum van de belangstelling.
Een locaal gebeuren is het dit
wel? is bezig uit te groeien tot een
nationaal gedenkenEen gedach
te, welke ook leeft in de kringen
van het Dordtse comité.
'TENEINDE DEZE JAARLIJKSE
HERDENKING te brengen op na
tionaal nievau vond een dezer dagen
een vergadering plaats van afgevaar
digden van Gemeentebesturen, wel
ke in 1572 hun vertegenwoordigers
zonden naar deze eerste vrije Sta
tenvergadering. Uiteraard zond ook
Leiden een afvaardiging.
Bij monde van de voorzitter van het
Comité tot herdenking der Eerste
Vrije Statenvergadering, de heer M.
Scheepbouwer, werd een uiteenzet
ting gegeven van de plannen, welke
men in dit jaar denkt te organiseren
en die ook voorgelegd zijn aan de
Commissaris van de Koningin in
Zuid-Holland, mr. L. A. Kesper.
Statentocht voor automobilisten.
Behalve een plechtige her
denking, met daaromheen ge
groepeerde feestelijkheden, zal dit
jaar voor het eerst een „Statentocht
voor automobilisten" aan het pro
gramma worden toegevoegd. Het ligt
in de bedoeling, dat aan deze tocht,
welke voert langs de steden, welke
in 1572 de zijde van de Prins kozen,
in de eerste plaats deelnemen auto
mobilisten, die uit deze plaatsen
afkomstig zijn. In iedere stad zo is
het voornemen zal aan de deelne
mers van deze „sterrit" een vlagge
tje worden uitgereikt, terwijl tevens
hun startkaart van een controle-
stempel wordt voorzien. Zij, die de
tocht uitrijden, ontvangen bovendien
een door Dordt aangeboden plaquette.
Na floop van de tocht zijn de deel
nemers de gast van het organiseren
de comité, terwijl zij tevens in staat
worden gesteld een gedeelte van de
feestviering mede te maken. Bespre
kingen zijn nog gaande om de burge
meesters van de 12 vrije steden ,uit
te nodigen bij deze aankomst aan
wezig te zijn.
1.068.000 HEITJES.
De jongens en meisjes van de Ne
derlandse verkenners- en padvind-
sters organisaties hebben in April
met hun, karweitjes meer dan twee-
en een halve ton aan heitjes verdiend.
Het juiste bedrag is iets meer dan
267.000. De Nederlandse padvin
ders verdienden 85.000, de verken
ners van de Katholieke jeugdbewe
ging eveneens f 85.000, de meisjes
van het Nederlands padvindstersgilde
40.000 en de meisjes van de Neder
landse gidsenbeweging 57.000. De
totaal-opbrengst is aanmerkelijk gro
ter dan die van het vorige jaar.
ken aan de exportmogelijkheden.
Deze gestegen productie heeft de
werkgelegenheid in de schoenenin
dustrie gunstig beïnvloed, aldus een
overzicht, samengesteld door de pers
dienst van het ministerie van econo
mische zaken.
De productie van schoenen steeg
van 15 millioen paar in 1938 tot ruim
22 millioen paar in 1953. Bij de beoor
deling van deze stijging van de pro
ductie moet er rekening mee worden
gehouden, dat naast het gebruikelijke
productieprogramma het z.g. Califor
nia-schoeisel zijn intrede deed. Hier
toe behoren vnl. goedkopere dames
schoenen voor één seizoen. Dit
schoeisel bespaart door een bepaalde
maak wij ze materiaal en arbeidskos
ten en stimuleert door de lage prijs
het verbruik.
Grote vooruitgang.
Het percentage van de productie,
dat gemiddeld voor uitvoer bestemd
is, overtreft het vooroorlogse cijfer
thans in zeer aanzienlijke mate. Het
steeg van nog geen 1,4 vóór de
oorlog tot bijna 20 thans.
Aan de hand van gegevens ont
leend aan het C.B.S. zijn van de ont
wikkeling van de in- en uitvoer van
schoeisel de volgende cijfers op te
stellen.
Invoer: 1939: 1.364.000 paren, waar
de 2,3 millioen; 1948: 1.236.000 pa
ren, waarde 11,5 millioen; 1950:
2.027.000 paren, waarde 9,5 mil
lioen; 1951: 2.153.000 paren, waarde
13,8 millioen; 1952: 1.195.000 paren,
waarde 6,8 millioen; 1953: 1.392.000
paren, waarde 7,4 millioen.
Uitvoer: 1939: 208.000 paren, waar
de 0,4 millioen; 1948: 408.000 pa
ren, waarde 4,3 millioen; 1950:
2.298.000 paren, waarde 20,1 mil
lioen; 1951: 3.261.000 paren, waarde
35,9 millioen; 1952: 3.770.000 paren,
waarde 28,3 millioen; 1953: 4.347.000
paren, waarde 30,0 millioen.
H H. WIJDINGEN BISDOM
HAARLEM.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haar
lem heeft heden in de Basiliek „St.
Bavo" te Haarlem de volgende H.H.
Wijdingen toegediend:
Het H. Priesterschap aan de Eerw.
heren:
A. J. M. Brabander, A. G. M. v. d.
Burg, F. F. M. J. v. d. Eerden, W.
van Egmond, n. M. C. Groot, C. n. M.
de Groot, n. M. Grijpink, J. F. M.
Hoes, E. C. Hoogervorst, A. H. G.
Imbens, F. P. G. Jansen, H. J. G. de
Jong, F. A. M. Keesen, H. J. Kollmer,
J. A. Kruunenberg, W. K. Kuttschrüt-
ter, J. M. Lefeber, A. P. Olsthoorn,
P. J. Pouleyn, J. Th. Stam, J. G. M.
Velthuyse, P. Verhoogt, J. H. B. Vos,
G. W. M. de Wit.
Allen studenten van Warmond.
Tevens is Priester gewijd pater J.
G. M. Hulshoff, O.E.S.A.
De H. Wijding van het Subdiako-
naat aan de Eerw. heren:
Th. A. M. v. d. Akker, C. H. M.
Bense, C. J. Th. van Bockxmeer, P.
J. A. Boogaards, H. J. M. Cocu, J.
M. S. van Dijk, L. P. Th. Dijkstra,
J. J. de Jraaff, B. P. M. Hemelsoet,
A. S. Hetem, A. J. C. M. Janssen, J.
P. Jonker, Th. J. Kempers, J. C. van
Klink, B. J. A. Kortmann, C. B. Kou-
wenhoven, J. J. M. Kwaaitaal, H. C.
Laan, G. H. E. Lammertink, J. C. v.
d. Linden, C. A. Paardekooper, W. F.
M. Postma, J. C. van Roode, B. F. J.
Rozestraten, W. C. Ruigrok, J. M.
Schlatmann, n. A. M. v. d. Waart,
J. H. Willems, G. H. W. ZaaL
Allen studenten van Warmond.
