Ontroerende dodenherdenking
in de Stadsgehoorzaal
Oelftse studenten schonken nieuw
leven aan een Middeleeuwse devotie
Drankmisbruik maakte eind aan
met moeite bevochten loopbaan
Klokken weer in de Academie-toren
WOENSDAG 5 MEI 1954
wwiuoc COlTïvr
rWEiy)F BI AD - PAGINA 1
Alleszeggende stilte
Mozaiek van bloemen aan voet van het kruis
OET IS GOED, dat er een vierde Mei bestaat. Op een moment, dat een zaal
mensen in bijna angstig zwijgen naar de stilte luistert, beseft men dit
pas goed. Men denkt: „Zo stil was het ook splinters van seconden lang toen
een vaderlander werd gefusilleerd". Zo stil werd het, nadat hij als door
slaap overmand in het zand was gevallen.
Er bestaat bijna geen schonere wijze om de gevallenen te herdenken dan
door stilte, omdat de tijdeloze rust de aard van hun offer het dichtst bena
dert. Stille mensen, die zich twee minuten lang bezinnen op het grootste!
offer dat anderen hun geschonken hebben. Stille voeten die langs een kruis
gaan, welks voeten door bloemen bedolven wordt. Toen te acht uur gister
avond de Bourdon te luiden ophield, weefde de stilte zich als een web over
de stad. De verkeersstroom stolde in de straten. Slechts het geruis van het
dundoek, dat halfstok aan de gevels van de gehele stad hing, was hoorbaar.
In de Stadsgehoorzaal was op dat
moment een grote menigte bijeen.
Nog kort geleden was in de zaal het
door allen gezongen Wilhelmus ver
klonken, Kon het zwijgen beter ge
volgd worden dan door een vertrou
wen op God in de regels: „Mijn schilt
ende betrouwen sijt gij o God mijn
Heer?
Samen ook zong men het „Wilt
heden nu treden" en „Bede voor het
Vaderland". Het Ned. Madrigaalkoor
o.Lv. Willem Mizée zong ontroerend
in eenvoud „O Gross Lieb'„Dein
Will' Gescheh", „Herr Gott" en
„Durch dein Gefangnis" uit de Johan
nes Passion van J. S. Bach in samen
werking met het Toonkunstorkest
o.l.v. Henk Geirnaert. Het koor zong
a-capella „Caligaverunt" van F. L. da
Vittoria.
Het Toonorkest speelde op smette
loze wijze een Andante voor Violon
cel en orkest van Boccherini en een
„Air" van G. F. Handel.
Rector H. Sondaal betrad het
spreekgestoelte en zeide onder meer:
„In ieders geheugen moet een hei
ligdom zijn, waarin de doden een
leven leiden. De manier, waarop wij
de gevallenen herdenken moet de
schoonste en karaktervolste zijn.
Ieder dorp heeft wel zijn dode, iedere
stad wel zijn gedenkteken, waarin de
mensen, die met wegcijfering van
eigen leven onze bevrijding hebben
mogelijk gemaakt, worden geëerd. Bij
velen zullen namen op de lippen ko
men, in stilte zal die naam worden
gezegd en herzegd."
Rector Sondaal bracht het optreden
van de illegale pers in herinnering.
„Duizenden hebben htm leven ge
waagd om met die berichtgeving ons
moet in te spreken. Hij memoreerde
één blad, die honderd medewerkers
verloor. „Hierachter staat een onuit
sprekelijke tragedie". „Tijd heelt alle
wonden, wordt gezegd, maar de nabe
staanden denken daar anders over:
het litteken blijft schrijnen."
Rector Sondaal citeerde de woor
den van een in 1942 gefusilleerde: ons
bedreigt een andere dood dan het
lood: de onverschilligheid. „En inder
daad met krijgt wel eens de indruk,
dat we bijna alles al weer vergeten
zijn. Eigen kommer en welzijn gaan
weer parten spelen, maar het leven
moet door een bredere horizon omvat
worden dan het eigen welzijn. De
horizon van hen, die vielen was wijd
en omvatte alle Nederlanders. Laten
wij bij verbittering of bij dreigende
onverschilligheid het oog op het kruis
richten. Het kruis is het symbool van
de herdenking in het brede, alles om
vattende gebaar. Hij, Die hing aan het
kruis, vroeg ook niet om waardering,
maar gaf zich geheel tot ons heil
Het kruis is de vertolking van de ge
voelens van hen, die vielen in de
strijd."
Ds. H. C. Touw merkte in zijn her
denkingsrede op, dat de vierde Mei
in tegenstelling tot de vijfde
boven iedere discussie verheven is,
omdat het over de doden gaat. De
doden neemt niemand ons af. De do
den spreken vanavond. Het zal ons
moeite kosten, dat, wat zij zeggen, in
ons te laten doordringen. De doden
roepen ons 'op tot een nieuwe dank
baarheid, dat deze Meimaand ons op
nieuw in vrijheid geschonken wordt.
We beklagen ons al weer zo gemak
kelijk om grote problemen. Wat be
tekenen deze vergeleken bij de
razzia's, de concentratiekampen, de
terreur die Nederland heeft moeten
doorleven. Zij spreken van 'n nieuwe
dankbaarheid, omdat wij weer als
een bevrijd volk op een vrije straat
mogen lopen en een vrije pers kun
nen lezen.
Na de herdenking verzamelden
allen zich aan de Morsweg. Alle ge
ledingen van het Leidse leven waren
vertegenwoordigd. Intussen had zich
vóór het kruis een erewacht opge
steld. Twee oud-B.S.-ers met de hand
aan de stengun, twee soldaten van de
marine en twee van de landmacht.
De soldaten waren in veldtenue
met geweer en bajonet.
Bijna één uur lang gingen zwij
gende rijen langs het kruis. Bloemen
kransen en bouquetten vormden te
samen een kleurig mozaiek aan de
voet van het kruis.
Dit jaar geschiedde deze hulde voor
de laatste maal vóór dit sobere, maar
veelzeggende monument. Volgend
jaar zal een monument van blijvend
karakter de plaats van het kruis in
nemen.
Nationale herdenking oorlogs^entoonstelling
In de Ridderzaal te 's-Gravenhage j Jn het stedölijk museUm „Het
is gistermiddag ter gelegenheid van Prinsenhof" te Delft is gisteren een
de nationale herdenking onder aus- tentoonstelling geopend, die tot en
picien van de „Commissie Nationale met Zondag duurt en als titel draagt
Herdenking wederom een bijeen-1 >Van bezetting tot bevrijding". De
komstt gehouden, gewijd aan de na-1 verzameling van foto's en affiches,
gedachtenis van hen, die voor de waaruit deze expositie bestaat, roept
zaak der vrijheid gedurende de twee
de wereldoorlog zijn gevallen.
Met paarse en witte bloemen, teer
groen en palmen was een stemmige
versiering aangebracht.
H.M. de Koningin had zich doen
vertegenwoordigen door haar cere
moniemeester, jhr. D. G. de Graeff.
In het midden van de zaal hadden
een aantal ministers, leden van de
Raad van Staten en de vertegen
woordigers van de Nederlandse An
tillen en Suriname hun zetels.
zowel bittere als dankbare herinne
ringen op aan de donkere periode,
die ons land in de jaren 1940 tot
1945 doormaakte. Het grootste deel
vna de collectie werd beschikbaar
gesteld door het Delfts gemeente-
orchief en het rijksbureau voor oor
logsdocumentatie te Amsterdam.
STILLE TOCHT in VUGHT.
Velen zijn gisteren naar Vught ge
gaan om er de nagedachtenis te hui-
De plechtigheid werd verder bij- digen van hen, die m het beruchte
gewoond door een groot aantal leden voormalige concentratiekamp het le-
van het corps diplomatique, leden I van hebben gelaten. Om drie uur
van het Internationaal Gerechtshof,gistermiddag trok een lange stoet
leden dier volksvertegenwoordiging, van nabestaanden, autoriteiten en
en tal van andere burgerlijke en mi-1 burgers van de „hut" dor de bos-
litaire autoriteiten, zomede door vele sen> naar de fusilladeplaats. Daar is
nabestaanden van gevallenen. indertijd een eenvoudig houten kruis
De voorzitter van de Eerste Ka- opgericht, dat daar op verzoek van
mer, mr. J. A. Jonkman, sprak deKoningin Wilhelmma is gehand-
Jubileum in MariajaarTmIi
idere organisaties hebben een bede-
De kern van Delft, die zozeer af- tocht naar Delft op hun programma
steekt bij zijn vooruitstrevende stads- staan. Rond Delft, de grote Maria-
delen buiten de wallen, dit onge- stad uit de Middeleeuwen, groeit
schonden stukje Middeleeuwen, dat weer een warme devotie tot de Moe-
nog bijna uitsluitend gezocht wordt I der Gods en zij, die iets meer van
om zijn verstilde rust en schoonheid, deze Mariaverering willen weten, of
draagt nog 't stempel van een roem-1 die een bedevaart willen bespreken,
rijk, bedrijvig verleden en wanneer I zullen een dankbaar gehoor vinden
men 7, 8 eeuwen in de historie terug- bij het „Bedevaartscomité Maria van
openingsrede uit.
Vervolgens deden zich horen het
Christelijk Haags Knapenkoor, on
der leiding van Marius Borstlap en
Giovanni Boyer, begeleid door Jean
Antonietti, die daarna nog als solist
optrad.
De heer J. Tal, voorzitter van het
opperrabbinaat voor Nederland hield
een rede, waarin hij de betekenis en
de waarde van het gedenken besprak.
Nadat het knapenkoor andermaal
enige liederen had gezongen werd de j
bijeenkomst besloten met het geza
menlijk gezongen Wilhelmus.
Dodenherdenking
Meer belangstelling
dan ooit in O verveen
Aan de stille tocht naar de erebe
graafplaats in Overveen hebben dit
jaar ongeveer 1500 mensen deelge
nomen, een aantal dat groter is ge
weest dan ooit tevoren. Om precies
acht uur had het einde van de stoet
de dodenakker bereikt en werden de
twee minuten stilte aangekondigd en
afgeblazen door een padvinder.
Voor het eerst werd van deze stil
le tocht een radio-uitzending gege
ven. Dr. L. de Jong van het rijksin
stituut voor oorlogsdocumentatie
sprak aan het graf van de op 39-ja
rige leeftijd in 1945 omgekomen Wal
raven van Hall, een der leiders van
het Nationaal Steunfonds. Deze uit
zending werd omlijst door zang van
het Doopsgezind zangkoor onder lei
ding van de heer H. de Jong.
Voor de aanvang van de stille tocht
werd de jaarlijkse herdenkingsbij
eenkomst gehouden voor de nabe
staanden der gevallenen en de inwo
ners van Bloemendaal. Hier waren
ongeveer 500 belangstellenden aan
wezig, die luisterden naar een toe
spraak van pater C. Bayer O.F.M.
Deze richtte zijn korte toespraak op
de angst die ons bedreigt, een angst
voor de. wereld, het leven, het be
staan en de maatschappij. Hij noem
de het een grote liefde dat iemand
zijn leven geeft voor zijn vrienden in
de verzetsstrijd.
Daarna sprak dr. Ch. de Beus, Her
vormd predikant te Overveen, die
zich afvroeg of wij thans
haafd. De s.toet werd voorafgegaan
'door het muziekcorps van het depot
genietroepen.
Op de gedenkplaats werd niet ge
sproken. Loco-burgemeeester Walter
legde een krans namens de gemeente
Vught Hij werd gevolgd door vele
anderen. Nadat de „last post" was ge
blazen, nam men enkele minuten
stilte in acht. Een koor zong „Wilt
heden nu treden" en het Wilhelmus.
Met een défilé langs het monument
werd de plechtigheid in Vught beslo-
Evenals vorige jaren roept het Co-
mité 28 R.I. alle oud-28 R.I.-ers op
zich op 10 Mei a.s. in Dordrecht te
verenigen om daar gezamenlijk de
gesneuvelden van het Regiment te
berdenken.
Juist in deze tijd, nu de vrede en
veiligheid op vele plaatsen in de we
reld bedreigd worden, is het goed,
dat de regimentsmakkers bijeen ko
men om de Meidagen 1940, toen de
zelfde idealen op het spel stonden,
weer even duidelijk in de herinne
ring te brengen.
10.30 uur: Samenkomst in de Ben-
thienkazerne te Dordrecht;
11.3013 uur: Gemeenschappelijke
koffiemaaltijd en een korte vergade
ring;
13.15 uur: Per bus naar de Be-
stapt, vindt men deze pittoreske stad
als centrum van handel en oud-Hol
landse activiteit. Tot ver in het bui
tenland werd er rond 1200 met deze
stad handel gedreven, doch niet
slechts daarom was Delft wijd en
zijd bekend. In de warme Middel
eeuwen was Delft de Mariastad van
Holland en voordat Amsterdam zijn
„Stille Omgang" kende, werd in
Delft reeds de ..Delff Ommeganck"
gehouden, waarbij het genadebeeld
„Maria van Jesse" in triomph rond
gedragen werd.
De geschiedenis van de devotie
verschuilt zich in de vaagheid van
vergane eeuwen, doch vaststaat, dat
een opzienbarende genezing op een
Junizondag in 1327 de oorzaak tot het
jaarlijkse huldebetoon werd. De ver
volgelingen maakten aan deze Delfse
devotie een einde en het is welhaast
symbolisch, dat de groep mensen, die
Delft door de T. H. tot een centrum
van moderne vooruitgang hebben
helpen maken, in 1929 deze Maria-
devotie weer tot nieuw leven brach
ten. De R.KL Studentenver. „St. Vir-
gilius" heeft in dat jaar op de eerste
Zondag na het feest van St. Odul-
phus (17 Juni) in de vroege morgen
uren weer voor het eerst sinds
eeuv/en de Delfse Ommegang gelo
pen en sinds dat jaar is de oude de
votie nieuw leven ingeblazen. Deze
hernieuwde Mariadevotie viel dan
Jesse', Burgwal 20, Delft.
Onderscheiding voor
Lt. kolonel Christan
Bij K. B. is toegekend de bronzen
Leeuw aan de luitenant-kolonel van
de Generale Staf G. H. Christan,
oud-commandant van het Nederlands
Detachement Verenigde Naties.
Overste Christan heeft zich door
het bedrijven van bijzonder moedige
en beleidvolle daden in de strijd te
genover de vijand onderscheiden
door als commandant door nauwge
zette plichtsbetrachting en heldhaf
tig optreden in gevechten met de
vijand, waardoor hij een ieder, die
onder hem diende, inspireerde.
In het bijzonder onderscheidde hy
zich door op 18 Februari 1952 per
soonlijk in te grijpen, toen een tegen
„Star Hill" door B-compagnie van
het detachement ingezette aanval
dreigde te mislukken.
Nadat van het linker voorpeloton
van de compagnie de pelotonscom
mandant en diens opvolger buiten
gevecht waren gesteld, nam hjj de
leiding van het peloton over voerde
met het pistool in de hand, niet let
tend op eigen lijfsbehoud, de man-
ook wel in bijzonder vruchtbare aar- schappen aan en ging tot de storm
de, toen de bekende socioloog,
Franciscaan Cassianus Hentzen, pas
toor werd te Delft. Tien jaar na de
eerste Ommegang werd naast de St.
Jozefskerk aan de Burgwal een ka
pel voor Maria van Jesse gesticht en
deze kapel is in de laatste jaren steeds
meer door pelgrims als doel van hun
bedevaart gekozen.
In dit Mariajaar viert deze devotie
het zilveren feest van haar hernieu
wing en pastoor Hentzen die, ge
hele in stijl, zijn kerk tot een tref
punt der eeuwen heeft gemaakt,
waar de laatste snufjes van de mo-
graafplaats te Dubbeldam, waar de derne techniek de kunst van vervlo-
Herdenking zal plaatsvinden, gevolgd 1 gen eeuwen ontmoeten heeft met
door een défilé langs de graven; I een comité prominente Nederlanders
Koorzang. waarin o.m. zitting hebben minis-
Daarna bezoek per bus aan de ter Witte, verschillende hoogleraren
kwartieren van Mei 1940. en de geestelijkheid van Delft be-
Om 17.00 uur een Gemeenschap- 1 sloten dit zilveren feest grote luister
pelijke Snertmaaltijd. bij de zetten. Grote groepen zullen
Aanmelding bij het secretariaat van'dit jaar ter bedevaart naar Delft
het Comité 28 R.I., Spiraestraat 31, trekken, de gidsenbeweging van
's-Gravenhage. Zuid-Holland zal op Hemelvaartsdag
Tragische rechtzitting
oorlogsinvaliden
defileerden voor prins
bernhard.
Ongeveer 140 oorlogsinvaliden uit
België, Luxemburg en Frankrijk, die
op het ogenblik in ons land vertoe-,
ven, hebben gistermiddag in auto's
gedefileerd voor Prins Bernhard. Te
voren waren de besturen van de Bel
gische, Luxemburgse, Franse en Ne
derlandse stichtingen voor oorlogs
gewonden door Prins Bernhard op
het paleis Soestdijk ontvangen.
Daarna volgde het défilé in ruim 40
wagens. Het geheel duurde onge
veer een half uur.
jaar nog wel weten wat er toen is
gebeurd; dat vijf millioen Joden wer
den vermoord, dat niet minder dan
2 millioen kinderen werden omge
bracht.
prinses wilhelmina
eerde de gevallenen
te apeldoorn.
Tijdens de herdenkingsplechtig
heid die na de stille tocht in Apel
doorn werd gehouden, heeft prin
ses Wilhelmina de gevallenen uit de
laatste wereldoorlog herdacht met
het leggen van een krans aan de
voet van het monument in de Loo-
laan. Na de prinses volgden de bur
gemeester van Apeldoorn, de garni
zoenscommandant en vele deelne
mers aan de stille tocht. De Plech
tigheid werd besloten met het Wil
helmus.
Voor de Rotterdamse rechtbank
negen diende gisteren een bijzonder tra
gische zaak, waarbij een 40-jarige
die door hard werken van gasfitter
opgeklommen was tot directeur van
gemeentewerken te Oudewater, be
schuldigd werd van frauduleuse han
delingen.
De officier van justitie was met
het lot van de man begaan: ,Het is
jammer, dat aan deze mooie carrière
op deze wijze een einde gekomen is".
De oorzaak van deze misstap moet
gezocht worden in drankmisbruik.
De man was kennelijk tegen de las
ten, die de hoge functie met zich
meevoert, niet opgewassen en had
zyn toevlucht in de drank gezocht.
Verdachte, die met een blanco
strafregister voor de rechter ver
scheen, had zich een partijtje oud
metaal toegeëigend en had voorts
twee privéreisjes bedragende 76
en 130, door de gemeente laten
betalen.
De officier van justitie eiste een
gevangenisstraf van 10 maanden met
aftrek.
De verdediger zette uiteen, dat de
spanning zijn cliënt te groot was ge
weest en dat de verduistering en op
lichting in een roes zouden zijn ge
schied. Hij verzocht de rechtbank
zijn cliënt, die reeds 5 maanden in
voorarrest vertoeft, in vrijheid te
willen stellen.
De rechtbank kon dit verzoek niet
inwilligen en bepaalde de uitspraak
op 18 Mei.
NA LEIDEN KOMT DELFT.
Bij de Nederlandse spoorwegen
wordt thans aan de spoorwegplannen
voor Delft gewerkt. Het gemeentebe
stuur verwacht dat het zeer binnen
kort de definitieve plannen zal voor
gelegd krijgen.
Zoals bekend ligt het in de bedoe
ling de spoorbaan door Delft om
hoog te brengen en vier onderdoor-
fangen te maken. Bovendien is het
e bedoeling Delft een nieuw sta
tion te geven.
aanval over. Na een snel uitgevoerde
consolidatie beëindigde hij verder de
actie met een minimum aan verlie
zen.
Bloemendaalse agent
voor gerechtshof
Weer vier maanden geëist
Een onbeduidende verkeersover
treding van een student uit Sant
poort, die twee jaar geleden Op een
avond in Juni om kwart over elf met
zfjn meisje op de fiets aan de ver
keerde kant een verkeersheuvel pas
seerde (waarvoor hy later 3 moest
betalen) heeft er toe geleid, dat een
Haarlems agent van politie discipli
nair gestraft is, en dat de verbalisant,
een agent van politie uit Bloemen
daal, door de Haarlemse rechtbank
wegens mishandeling en meineed tot
vier maanden is veroordeeld.
Gisteren heeft deze laatste agent,
die van dit vonnis in hoger beroep is
gegaan, voor het Amsterdams ge
rechtshof terechtgestaan.
Hij zelf hield vol, dat de student
oó de bewuste avond verzet had ge
pleegd, doch de procureur-generaal,
mr. J. F. Hoef f elm an, was het daar
niet mee eens. Hij requireerde op
nieuw 4 maanden tegen de agent.
Diens raadsman, mr. W. van Gelier,
vroeg vrijspraak voor zijn cliënt.
Tijdens de zitting van gisteren uitte
de president, mr. W. C. Vos, scher
pe woorden van afkeuring over de
agent, omdat deze de student met de
gummistok slagen had toege.liend,
hoewel hij zelf er later van afzag
proces-verbaal wegens wederspan-
nigheid op te maken, aangezien hij
het verzet te gering achtte.
Bij de Tweede Kamer is ingediend
een wetsontwerp ter nadere verho
ging van pensioenen met een toeslag.
De regering heeft daarbij mede
overwogen, dat het gelet op het
feit, dat degenen, die zelf voor hun
oude dag hadden gezorgd, deze ver
zorging als gevolg van de waarde
daling van het geld veelal in reële
betekenis hebben zien verminderen
niet juist zou zijn de gewezen over-
heids- en semi-overheidsdienaren in
een uitzonderingspositie te brengen
door voor hen de waardedaling van
het geld in al te grote mate te com
penseren.
De regering heeft er naar gestreefd
te komen tot gemiddelde verhogings.
percentages, die wel verschil ien naar
gelang van het jaar, waa-rin het ont
slag of het overlijden heeft piaats ^e-
had, doch die in beginsel gelijk zijn
voor de verschillende, hiervoor ge
noemde groepen. De regering heeft de
percentagereeksen op een zodanige
hoogte gesteld, dat zij geen ruimte
meer laten voor en afzonderlijke
huurtoeslag op de aanpassingstoeslag.
De aanpassingspercentages zijn echter
zodanig berekend, dat overschrijding
zich slechts in een betrekkei yk ge
ring aantal gevallen zal kunnen voor
doen.
Ten slotte zij medegedeeld, dat de
aan dit voorstel verbonden kosten,
welke, daar het een gesloten, steeds
kleiner wordende groep betreft, ieder
jaar geringer worden, voor het jaar
1954 kunnen worden geraamd op on
geveer 19.000.000 (Pensioenwet 192''
ongeveer 12.175.000. Pensioenwet
voor de Spoorwegambtenaren 1925
ongeveer 3.150.000, militaire pen
sioenwetten ongeveer /3.675.000).
H. MIS VOOR HONGAREN
Zondag 9 Mei zal in de kapel van
het klooster „Mater Dei" (ingang:
Dr. Cuyperstraat 4) te Den Haag
- 4 des middags om 12 uur een H. Mis
Nu de restauratie van de Academietoren aan het Rapenburg te Leiden bijna is voltooid en de toren sterk genoe? voor de Hongaren worden opgedra-
is om het gewicht van twee klokken van 600 en 800 kilo tedragen, is gistermiddag als eerste de grote luiklok gen. Celebrant is hun zielzorger na-
„Libertas" omhoog gehesen. Hedenmorgen volgde het klokje „Schientia". In de klokken zijn enige stukjes van ter dr. G. Mihalyi, die in het Hon
de door de Duitsers geroofde oude klokken meegegoten. Foto's N. v. d. Horst, gaars zal preken.
