OPRUIMING MOORSEL dagen Voorouders van de moderne robot waren vaak heel genoeglijke „lieden" Deze wensdroom hield de mensheid reeds eeuwen bezig Konijnen kwamen hier vroeger niet voor P. JASPERSE HORLOGES WOLSELE'! EIGHT MET PASEN alle Dames 'n nieuwe Hoed C. DE GROOT-VAN EGMOND Flinke Verkoopster, Dameshoeden Leerling Verkoopster Leerling voor het atelier Hulpverkoopsters 3.25 Weg naar de electronendenkers WERHALEN OVER ROBOTS ma- ken ons altijd huiverig en dit is geen gevoelskwestie. Steeds meer verdringt het „mechanische brein" de mens van plaatsen, waar hij ste vig meende te staan. In de electro nendenkers kan niemand meer intel lectueel speelgoed zien, want de hoogst concrete en practische opga ven, die zij uitvoeren, doen ons de haren ten berge rijzen. De techniek gaat nog steeds met sprongen voor uit en we komen langzamerhand tot de overtuiging, dat we op de drem pel staan .van een tijdperk, waarin de robot onze beschaving gaat aan pakken. In Amerika beschikt men tegen woordig over robots, die de moeilijk ste wiskundige vraagstukken met groot gemak oplossen. Om de stand van de maan op een bepaald uur vast te stellen, zijn ongeveer 200.000 wis kundige berekeningen nodig. Een deel der opgaven zou een wiskun dige reeds zes maanden lang bezig houden. De electronendenker had voor hetzelfde werk zeven minuten nodig en nam in die tijd zelfstandig 10.000 beslissingen. Zonder mechani sche hulp zouden er duizenden wis kundigen hun gehele leven voor moe ten werken, om een tabel samen te stellen van alle maanposities over een tijdvak van twee eeuwen. Het mechanische brein had de ta bel in 1700 arbeidsuren gereed. Tel kens opnieuw zien we, dat het men selijke brein in de schaduw wordt gesteld door een mechanisme, dat het zelf heeft voortgebracht. En dat is het huiveringwekkende. Men vraagt zich af: Gaan we niet te ver? Een oude droom. Het is niet de bedoeling, om in dit artikel een antwoord te geven op deze vraag, maar wel om na te gaan, of de robot „een hobby" is van deze tijd Dit laatste kan meteen ontkennend worden beantwoord. Ook in vroeger eeuwen heeft men steeds de robot als een wensdroom gekoesterd en ver- schhillende mensen hebben in hun streven naar verwerkelijking van deze droom merkwaardige prestaties geleverd. Uit de dertiende eeuw stamt het ongeloofwaardige verhaal, dat de beroemde Albertus Magnus een „kunstmatige man" zou hebben ver vaardigd, welke hij als portier ge bruikte. Wanneer er iemand aan zijn cel in het Keulse Dominicaner kloos ter klopte, deed dit creatuur de deur open en onderhield zich met de be zoeker als een gewoon mens. Na de dood van Albertus Magnus zou Tho mas van Aquino de „portier" in stuk ken hebben gehakt, omdat „zijn ge praat hem bij het werk stoorde." Niet minder legendarisch is, wat er over de „ijzeren mens" van de monnik Roger Bacon (eveneens in de dertiende eeuw) en over de „ijzeren vlieg" van Regiomontanus (twee eeuwen later) verteld wordt. De laatste zou een kunstmatige adelaar hebben gemaakt, die keizer Maxi- miliaan in Neurenberg tegemoet vloog. Eeuw van het uurwerk. Hoewel er verteld wordt, dat Ha roen al Raschild aan Karei de Gro te in 809 reeds een uurwerk cadeau deed, dat allerlei zingende vogeltjes en kleine ruiterfiguren in actie bracht, is de veertiende eeuw pas „de eeuw van het uurwerk". Dan ontstaan de kunstige torenklokken met bewegende en sprekende figu-1 ren en velerlei slagwerken. De vermaardste en met de laatste snufjes der slotenmakerskunst uitge ruste klok is die van de kathedraal in Straatsburg met haar apostelen en haan. Bij elke klokslag verschijnt de haan, vergezeld van de twaalf apos telen, klappert met zijn vleugels en kraait driemaal. Dit uurwerk kwam gereed in 1351 en behoefde pas vijf honderd jaar later de eerste grondige reparatie. De haan is de oudste auto matische figuur, die „in natura" tot onze tijd is doorgedrongen. De volgende stap was de vervaar diging van automatisch spelende mu ziekinstrumenten. Achilles Langen- buchter ontving het ere-burger- sohap van Augsburg, omdat hij een automaat vervaardigde, die een heel Lof van tweeduizend maten zelfstan dig ten gehore kon brengen. Op den duur werd het uurwerk in deze speeluurwerken bijzaak. Aan fluiten, trommels en trompetten voegde men steeds meer instrumen ten toe en tenslotte ontstond het „or chestrion", dat alle orkeststemmen bevatte. Merkwaardige eend. Rolf Strehl vertelt in zijn boek „Hersenen zonder ziel" op boeiende wijze van allerlei zonderlinge auto maten, die er in de loop der eeuwen zijn gemaakt. Toen koning Lodewijk XII zijn in tocht deed in Milaan kroop hem een grote leeuw tegemoet, die door Leo nardo da Vinei geconstrueerd was. Het beest richtte zich vlak voor de koning op, opende met zijn klauw de borst en wees op een wapenschild met drie lelies. Deze prestatie werd pas tweehon derd jaar later overtroffen door de Fransman Jacques de Vaucanson. die de wereld verrijkte met een kunstmatige eend. Jarenlang zwoeg de hij, om het dier tot op het klein ste detail natuurgetrouw na te boot sen, maar het resultaat geldt dan ook nog in deze tijd tot het beste, dat ooit op dit terrein werd bereikt. De eend snaterde, zwom, plaste rond in het water, bewoog op geheimzin nige wijze de vleugels dronk water en vertoonde bij het slikken de na tuurlijke bewegingen van de n°k. Alleen vliegen kon de eend niet. Wel pikte het dier voedsel uit de hand, verteerde het eten zelfs en liet het „uiteindelijk resultaat" na verloop van tijd via de natuurlijke weg in de vorm van „echte eendenuitwerrse- len". vallen. Sensationele Turk Een wonderlijk heerschap, dat wij bij deze opsomming niet mogen ver geten, was baron Wolfgang von Kern- pelen, die er bijzonder slag van had amusementsapparaten te maken. Aan het Weense hof vroeg Maria Theresia eens zijn mening over het optreden van een Franse goochelaar. De baron antwoordde, dat hij het wel aardig vond. Zelf was hij echter in staat, om een apparaat te bouwen, dat alles, wat in de wereld vertoond was, verre zou overtreffen. Een apparaat, dat zelfstandig zou kunnen denken. Hij vertelde de keizerin omtrent zijn plan een schaak-automaat te boqwen, die in staat zou zijn tegen een ge woon mens te spelen. De baron kreeg opdracht om het apparaat te bouwen en in 1770 was hij met zijn werk gereed. De hoofdfiguur van zijn wonder- machine was een levensgrote Turk, die met gekruiste benen achter een grote kist zat, welke de vorm had van een commode. Toen het appa raat was binnengerold, toonde hij de wirwar van draadjes, hefbomen, trommels, tandwielties, veren, pin netjes en bouten, die de „hersens" van zijn Turk vormden. Alle aanwe zigen mochten „het geval" onderzoe ken, maar niemand ontdekte iets, dat op een flauwe grap wees. Na het on derzoek werd het brein van de Turk in een kist geborgen en kon de proef op de som worden genomen. Angstwekkend. Wat daarna gebeurde, moet angst wekkend geweest zijn. De keizerin nam plaats tegenover de namaak- Turk en deed de eerste zet. De re actie stelde de wereld voor een krankzinnig raadsel en werd het ge sprek van de dag aan alle hoven in Europa. Er klonk een griezelig ge ratel en knarsend ging de hand van de Turk omhoog. Met een ruk greep hij een schaakfiguur en plaatste dat op een ander veld. Enigszins onze ker keerde de arm weer in zijn oor spronkelijke staat terug en kort daar op verstomde het gezoem. Zo ging het zet na zet en het duurde niet lang, of het apparaat maakte een slissend geluid, waarme de de keizerin er op geattendeerd werd, dat zij schaak stond. Sindsdien heeft de Turk honder den partijen gespeeld in vele ste den van Europa en bijna altijd won hij. Von Kempelen werd beroemd, maar hij liet zich door niemand ver leiden om zijn geheim prijs te geven. Nog altijd legt men de nadruk op een destijds gepubliceerde veronder stelling, dat de uitvinder op de een of andere manier invloed op de Turk wist uit te oefenen. Hoe? Dat is een vraag gebleven. Von Kempelen stond altijd naast de tafel en had geen zichtbare verbinding met de auto maat. Slechts één vriend van de uitvinder Hispania - konijnenland Wie kent niet het konijn* het meest verspreide wild in onze bossen en duinen? Zelfs het kleinste kind kent het konijntje en velen houden deze dieren in tamme staat, uit liefhebbe rij, voor de slacht of voor de kinde ren. Hebt u zich wel eens afgevraagd, waar het konijn eigenlijk vandaan komt? De bekende geschiedenis van het konijn dateert van de tijd der Romeinen. Zij vonden aan de oost kust van Spanje het konijn in grote aantallen en noemden daarom dit land Hispania, datKonijnenland betekent. Die diertjes oefenden er een ware terreur uit en woelden de gehele bodem om. Het zou hier ech ter niet bij blijven. Als stamgebied van het konijn mo- wij wij aannemen, het gebied rond de Middellandse Zee en wel in het bijzonder Spanje en Italië. Op de eilanden voor de kust verschenen ze pas later en de gevolgen waren, dat er zeer snel een ergerlijke konijnen- plaag ontstond, waardoor huizen en gebouwen soms instortten. Overal waar men het konijn bui ten zijn stamgebied aantreft, is het een nakomeling van tamme konijnen, die door de mens daarheen zijn ge bracht. Waar het konijn in wilde staat voorkomt en geen natuurlijke vijanden bezit, ontstaat door de snel le vermenigvuldiging binnen betrek kelijk korte tijd een plaag, die juist voor de mens bijzonder hinderlijk is en tot grote schade aanleiding kan zijn. Vooral de Romeinen hebben het konijn in grote gebieden van Europa geïmporteerd. Zij kwamen oorspron kelijk in tamme staat en later in het heeft het geheim van de Turk verno men. De geschiedenis wil, dat hij na de onthulling zo onbedaarlijk gelachen heeft als nooit iemand te voren. Zo waren de robots in de goede oude tijd. Eigenlijk waren het geen robots maar meer de voorouders er van. Zij hadden nog iets genoeglijks en brachten meer vermaak dan angst. Gezien in de gehele ontwikkelings gang waren zij een overmoedig spel in de prille ochtend van een roeke loze, technische wereld. wild als nakomelingen van ontsnap te dieren. Zelfs in de romeinse tijd moesten militairen hier en daar op treden om de konijnenstand enigs zins op peil te houden, aangezien elke vorm van landbouw in bepaalde stre ken onmogelijk werd gemaakt. Schoonheidsmiddel! De Romeinen wisten het konijn als smakelijk vleesgerecht ook te waar deren en geruime tijd geloofde men dat door het eten van konifnenvlees een fraaie tint bevorderd werd. H$t konijn deed dus in zekere zin ook nog dienst als schoonheidsmiddel. In onze noordelijke gebieden arri veerde het konijn pas in de middel eeuwen. In het begin van de dertien- do eeuw kwam het in Engeland en begin vijftiende eeuw naar Duits land. Het dier was toen in deze stre ken nog vrij zeldzaam en werd door de adel gehouden in parken voor de jacht. Ook de monniken hielden zich in hun kloosters met de konijnenteelt bezig. Zo kwam uiteindelijk het dier ook in het wild in onze bossen en duinen, vooral in de laatste heeft het grote schade aangericht. Naar Australië. Omstreeks 1850 heeft een Engelse kolonist een paartje meegenomen naar Australië, waar de dieren los gelaten werden. De gevolgen hiervan waren toen nog niet te overzien, maar zijn later wel zeer duidelijk aan het daglicht getreden. Het konijn vond in Australië geen enkele natuurlijke viiand buiten de mens. In het dunbevolkte gebied kon den de dieren zich dus zeer gemak kelijk en snel vermenigvuldigen en het resultaat was een meer dan ont zettende koniinenplaag, die een scha de van millioenen teweeg bracht. Jacht maken Ihielp niet meer en men moest er toe overgaan, de dieren door een besmettelijke ziekte, Myxoma- tose, uit te dunnen. Van het tamme konijn heeft men echter in de loon der tijden een nut tig en prettig dier weten te maken, dat door grote aantallen liefhebbers wordt gehouden en waarvan het fok ken voor velen een interessante sport is, terwijl bovendien vlees en vel nog nuttig resultaat opleveren. Heden overleed, tot on ze diepe droefheid, nog voorzien van het H. Oliesel, geheel onver wacht, onze lieve Vrouw en der kinderen zeer zorgzame Moeder MARIA JOHANNA MECHTILDIS ALKEMADE, Echtgenote van HENRICUS THEODORUS VAN BOURGONDIëN, in de leeftijd van 50 jaar Uit aller naam: H. Th. v. Bourgondiën 8397 en kinderen De H. Uitvaartdienst zal ODgedragen worden od Zaterdag 10 April a.s. om 9.30 uur in de paro chiekerk van de H. Je roen te Noord wijk, waarna de begrafenis op het R.K. Kerkhof aldaar Rozenkransbidden op Woensdag-, Donderdag en Vrijdagavond te 8 u. aan het sterfhuis. ARTS MORGEN AFWEZIG. Waarneming dokterstele foon 22222. 8385 PONTIAC PRISMA UNION TECHNOS C. DE KEMP Juwelier -mtreBoarkt 12 Jachtlakken, Bootartikelen Zeilmakerij R. H. IROOSf - HAVEN 14 LEIDEN Zaterdagsmiddags geopend VERHUIZINGEN JAN VAN DUUREN Emigratie-Verpakkingen Neemt AlltoNj-ieS bij Auto* liscliool STALLNGA Privé theorh» essen gratis. Hogewoerd fl» A (bovenh.) Te koop: prima oncternouden auto f 1750.—. - '1TALLINGA, Hogewoerd ltf\A (bovenh.) DAMES, wij nodigen U uit voor een bezoek in onze zaak, om onze rijk gesorteerde collectie hoeden te komen bezichtigen. Wij hebben keuze voor U als niemand anders. En, wij maken alles naar Uw wens! Komt U eens kijken en overtuigt U zelf. Strohoedjes reeds vanaf f 5.90 Vilthoedjes reeds vanaf f 3.90 HAARLEMMERSTRAAT 145-147, LEIDEN JULÏANASTRAAT 51 ALPHEN AAN DEN RIJN Voor direct of later gevraagd en enige Aanmelden Haarlemmerstraat 145147. C. DE GROOT—v. EGMOND 8390 LEIDEN Upenbaar Slachthuis Rundvlees voorwaardelijk goedge keurd. 8404 De verkoper J. DUBBELDEMAN. Net Meisje zelfst. kunnende werken. Jan Willem Brouwersplein 14, Amsterdam. 8393 PERSONEEL 3F Strijksters en Meisjes kunnen geplaatst worden bij wasserij Spronk Gebr. Vasen, Witte Singel 14. 3F Meisjes gevraagd bij stoom- en chemische was serij „De Zon", fa. H. J. Dieben, Zoeterw. Singel 23. 3? Gevraagd per 1 Mei a.s. een net R. K. Meisje, voor dag en nacht. H. Th. Koeck- hoven, IJ weg 820, Hoofd dorp. 8358 3? Tandartsassistente Biedt zich aan: tandarts-assis tente met praktijk-erva ring, eventueel administra tief doktersassistente. Br. onder no. 2165 bureau van dit blad. Strijksters gevraagd bii stoom-chemische wasserij „De Zon", fa. H. J. Dieben, Zoeterw, Singel 23. 2180 <3? Mevrouw Timmers, Papengracht 19 vraagt een meisje van 85 uur of een werkster voor enige dagen per week, v. g. g. v. Adverteert in dit blad 3? Net eerlijk R.K. Meisje gevraagd, door bijzondere omstandigheden van de te genwoordige, die geheel zelfstandig de huishouding kan doen in zakengezin, Hoog loon. Erieven J. Th. Hoovmans, Damlaan 15, Leidschendam. 8242 3? Gevraagd wegens te leurstelling. nette hulp in de huishouding, voor drie ochtenden per week. Tij den nader af te spreken. Kamerlingh Onneslaan 24. AANGEBODEN 2? Brillen J. A. Verheul, Haarlemmerstraat 86, er kend opticien levert u elk gewenst montuur en gla zen. Automatische slijpin- richting. Ruime sortering. Ziekenfondsleden krijgen gewone korting. 7146 2Te koop: opschuifbare schrijfbureau f 20, eiken dienstbodekaste 17.50. 4 zware eiken stoelen f 20, kinder ledikant je 10, 1- pers. Aupingspiraal f 12.50 werkjasjes flinke maten f5 p. stuk, 3 houten keu kenstoelen 7.50. Te be vragen Janvossensteeg 51. •3F Zündapp Bromfiets. Be trouwbaar door zijn een voud. V/2 P-k. motor. Ge ruisloze uitlaat. Snelheid 43 km. Bijtrappen onnodig, ook bü zware tegenwind. Prima remmen en vering. Overtuigt u door een de monstratie. Dolf v. d. Lin den, Nieuwstraat 40. 2179 3? Te koop: Opel Olympia 1940, hydr. remmen, in- en uitw. in prima staat, geen olieverbruik, met kente kenbewijs. Te bevr. Rijn en Schiekade 65, Leiden, Tel. 30710. 2172 3? Ronde Bazarbak f 2.10. Ie kwaliteit emaille, diep model. Vastgestelde orijs 2.98. Nu met advertentie voor f 2.10. Geldig tot 10 April. I. V. A., Haarlem merstraat 48, Nova, Noord einde 43, Leiden. 2168 3? Rijwielen. Prima Ga zelle damesrijwiel en een Fongers herenrijwiel, een herensportrijwiel, tevens meisjes- en jongensrijwiel. Levendaal 47 hoek Oranje- boomstraat, Leiden. 2175 Philips radio 40. Stof zuiger oo slede 125 Volt 25. jongensfiets 35, he renfiets met nieuwe ban den en verlichting f 45; aangeboden door vertrek. Te bevragen alleen heden avond Kraaierstraat 41. 3? Graszoden, ligustrum, bij grote en kleine hoeveel heden. J. J. Philippo, Am- bonstraat 12, Leiden. Tele foon 31512. 2177 3P Uw hond lust ook hon denbrood. Probeert U ons verse hondenbrood met veel vlees maar eens. Per kg. 96 ct. Vlieland's Hon- 3? Botenhuis 7 x 2 m. te koop en een aanlegsteiger- tje in de Z.W. Singel Te bevragen Plantsoen 109a. Nieuwe Fantastische koopjes in de nieuwste artikelen van dit seizoen. Slechts 365 meter FRANSE IMPORT ECHTE KATOEN, kreukherstellend, de mode 1954, 90 breed, g C van 5.50 NU Zuiver wollen kamgaren RUITSTOF, 140 breed. 30 pracht ruiten. Slechts 3 dagen, f gkgk van 8.25 NU ^a7Q Slechts 350 Meter ZWITSERSE IMPORT VEREDELD KATOEN, gelijk pure zijde. Zo'n mooi artikel heeft U nimmer ge kocht. 90 breed Van 6.25 NU CANASTA en JOKARIE POPELINE. t De laatste 3 dagen. Van 3.25 NU 1.! RESTANT STUKKEN, (bij elkaar 1000 meter) ZOMERSTOFFEN. Vis tra - Pope line - Fibranne Zomervreugd enz. TOILE DE SOIE, 15 Kleuren. Im. ORGANZA. Matting, Uni en bedrukt. Ia, zelfs Vistra Imprimé. 80 en 90 breed. EEN PRIIS: SNEL VERKOOP COUPONS Van ALLE RESTJES hebben wij Coupons gemaakt van 4 Meter. Deze kunt U vinden in onze Etalage. Wees er snel bij. DUS DAMES NOG SLECHTS 3 DAGEN. Denk U daar wel aan. Zaterdag 6 uur sluiten wij voor onbepaalde tijd. BOTERMARKT DONKERSTEEG Aangeboden mooie da mesfiets f 65. H. rijwiel m. verlichting 70. Jongens fiets 55. H. Fongers 85. H. supersportfiets als nieuw f 95. Alles wordt met vol le garantie verkocht. Rij wielhandel Achilles, Hoge woerd 9. 2170 Porseleinen kop en schotels 39 cent. Diepe borden 39 cent. Porselei nen theepotten f 1.49, Kof fiepotten 1.98, wasstel 5-aelig 7.49. Losse was kom 2.98, Melkkannetjes 69 cent, enz. enz. I. V. A., Haarlemmerstr 48, Nova, Noordeinde 43. 2168 3F Grote theepot f 1.49, bijna 1K liter inhoud, pri ma le keus aardewerk, mooie bruine kleur. Alleen met advertentie voor 1.49. Geldig tot 10 April. I.V.A. Haarlemmerstr. 48, Nova, Noordeinde 43, Leiden. W0NINGRUIL 5F Woningruil Professoren wijk, Wie wil ruilen, vrije bovenwoning, 6 grote ka mers, keuken, balkon, pri ma onderhouden 36 per mnd. voor wat kleiner be neden of heel huisje met tuin. Br. onder no. 2167 bureau van dit blad. GEVRAAGD $F Bloemisterij A en; B. Narcissen en Tulpen, ver gunning te koop gevraagd. J. Elstgeest, Zuideinde 99a Roelofarendsveen. Telef. K 1713—291. 8381 3? Gevraagd: Siert. Ver gunning warme en koude kassen en bakken; open grond A en B Jan.-Dec. Te huur gevraagd 100 R.R. A en B. c.v. N. Bakker Hz Roelofarendsveen K 1713 no. 487. 7909 DIVERSEN 3? Weet U dat: A. J. S., Sparta, Puch, James, Tor- nax, Triumph door ons ver tegenwoordigd worden? Maar ook andere merken worden door ons verkocht, en behartigd. Wendt U voor een motor naar Valk, Haagsche Schouw, Voor schoten. '8378 3? Bij aankoop van uw auto, motor of bromfiets, geen voldoende contanten? Wij regelen met U de be taling. Kantoor Leiden Druivenstraat 38. Pers. be zoek dagelijks van 5.30 tot 7 uur. Tel. 30104. 8374 3? Lente. Nu Uw rijwiel grondig nazien. Vakkundig en goedkoop. 20-jarige er varing. gratis halen en brer^en voor Leiden en omstreken. Telef. 23609. Rijwielhandel-reparatie Le vendaal 47, hoek Oranje boomstraat, Leiden. 3? Op z'n Paasbest kan uw hond ook zijn. Mogen wij hem eens voor U op knappen? Vlieland's Hon densalon, Nieuwe Rijn 50, bij 't Gangetje. 2163 3? Kousen reparaties, nog dezelfde dag gereed! Bij aankoop van kousen ont vangt U een bewijs voor gratis reparatie! Novelty, Haarlemmerstraat 16. 3? Sierteeltvergunningen Jaarteelt, Periode van warme en koude kas of bak. Bloemisterij A. of B. In- en verkoop J. Eist- geest, Zuideinde 99A, Roe lofarendsveen. Telef. 291 K 1713. LAKGERAAR Abonnementen en Adver tenties worden aangeno men door: Hl. PIETERSE

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1954 | | pagina 6