Uitbreiding van St. Elisabeth
Ziekenhuis in voorjaar gereed
De Hooglandse kerk moet dringend
en grondig gerestaureerd worden
LEIDSE HOOIGRACHT VERFRAAID
De nieuwe gevel sluit prachtig aan
bij het oude gedeelte
Wasfornuis in Academie-toren
wordt door klokken vervangen
Stukken steen vallen uit de ramen
Sacramentsvereniging stelt
fraaie kasuifels ten toon
ZATERDAG 12 DECEMBER 1953
DE LElDöb IX) U KA NT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
(Foto: ,.De Leidse Courant").
Beide foto's werden gemaakt boven
de toonkamer van de Lichtfabrie
ken aan de Hooigracht. Links ziet
men de nieuwbouw van het St. Eli-
sabethziekenhnis, aansluitend op het
oudere deel. Helaas bederft de direc
tiekeet het uitzicht enigszins, maar
we wilden toch niet langer wachten
onze lezers te laten zien hoe de nieu
we situatie is.
De foto rechts werd genomen door
een zolderraam aan de achterzijde
van de toonkamer. Men ziet vanaf
deze plaats de Hooglandse kerk
hoog boven rie daken uitrijzen. Lei
den zoals U het niet ziet.
l^U ONLANGS de hoge schutting
verdwenen is en de Leidenaars
de voorgevel van de nieuwbouw van
het St. Elisabeth-ziekenhuis aan de
Hooigracht geheel kunnen zien, rijst
bij hen de vraag wanneer het gehele
werk klaar zal zijn en de nieuwe
ruimte in gebruik genomen kan wor
den. Helaas is het antwoord nog niet
nauwkeurig te geven. „Voorjaar
1954", werd ons door het ziekenhuis
medegedeeld, „maar in welke maand
is nog niet bekend; we kunnen het
nog niet bekijken".
Wat men wel kan bekijken, is dat
de nieuwbouw voortreffelijk aansluit
bij het oude gedeelte van het zieken-
REEDS EERDER meldden wij, dat
het torentje van de Leidse Aca
demie aan het Rapenburg gerestau
reerd wordt en dat van deze gele
genheid tevens gebruik gemaakt zal
worden om twee nieuwe klokken op
te hangen, ter vervanging van beide
uit 1570 daterende klokken, die in
19.43 door de Duitse bezetters geit»ofd
werden.
Was het omdat er toch beslist iets
slaan moest in de toren? Was het een
uiting van verzet tegen de Duitsers?
Of was het alleen maar een studen
tengrap? Hoe het ook zij, kort na
dat de klokken verdwenen waren,
hing er in de toren een omgekeerd
wasfornuis, waarop het volgende
randschrift was aangebracht:
Dat elk mijn zwakke stem versta
Als ik het uur der vrijheid sla.
Mei 1943.
Inderdaad sloeg de „klok" en slaat
zij nog steeds de half-uurslag, al
heeft het geluid niets van een klok
slag weg, maar veel van een klap op
een gebarsten pot. Binnenkort zal de
wasfornuis-klok uit de toren ver
wijderd worden. Hopelijk vindt men
er in het Academisch museum een
waardige plaats voor, ter herinne
ring aan het verzet, dat in de Leidse
Universiteit geboren werd.
Op 8 Februari 1954, de Dies Nata-
lis der Leidse Universiteit, zullen de
twee nieuwe klokken worden over
gedragen en later in de toren wor
den opgehangen. De grote klok
(uurslag) draagt de naam „Libertas" i
(Vrijheid) en heeft als opschrift j
„Ipsa recens leator de li'bertate re-
cepta" (Zelf nieuw, verheug ik mij
over het herwinnen van de vrij
heid). De kleine klok (half-uurslag)
heet „Scienta" (Wetenschap) en
heeft als opschrift „Veri vox magis
intonuit reticere coacta" (De stem
der waarheid klinkt te luider indien
zij tot zwijgen wordt gedwongen). De
randschriften zijn vervaardigd door
de beeldhouwer Grégroire. Op de
foto ziet men het wasfornuis tussen
de balken hangen. Daarachter de sta
len steigers met loopplanken, nodig
voor de restauratie-werkzaamhe
den.
(Foto: „De Leidse Courant").
huis. De architect, ir. Jan van der
Laan, heeft een voortreffelijke oplos
sing gevonden; de nieuwbouw is op
getrokken in strakke zakelijke lijnen,
maar vormt toch een harmonisch ge
heel met hetgeen zestig jaar geleden
gebouwd werd. De Hooigracht is er
beslist op vooruitgegaan!
Zeventig bedden.
Onder de nieuwbouw bevindt zich
een grote rijwielkelder, ter vervan
ging van de vroegere rijwielstalling
op deze plaats. Op de begane grond
komen de administratie-vertrekken
en een polikliniek. De drie verdie
pingen bevatten ziekenkamers en
-zalen, benevens de nodige werk
ruimten als behandelkamers, dien- en
spoelkeukens.
Door deze uitbreiding zal het zie
kenhuis straks zijn capaciteit met 70
bedden kunnen uitbreiden en nog be
ter dan thans reeds het geval is kun
nen voorzien in de behoefte aan een
kath. ziekenhuis voor Leiden en om
geving.
Wanneer de inrichting van de
nieuwbouw voltooid is, hopen wij on
ze lezers een uitvoerige beschrijving
van het geheel te kunnen geven.
Weihnach tsoratorium
van „Con Amore"
QNDER LEIDING van de organist
dirigent Simon C. Jansen zal
„Con Amore" het Weihnachtsorato-
rium van J. S. Bach uitvoeren met
uitnemende solisten, n.l. Dora van
Doorn-Lindeman (sopraan), Aafje
Heynis (alt), Han le Fèvre (tenor)
en onze stadgenoot Henri Welboor-
ren (bas). Het N. H. PhilharmoniSch
Orkest zal de instrumentale begelei
ding verzorgen.
/BISTEREN meldden wij reeds, dat
de Minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen zijn defi
nitieve goedkeuring gehecht heeft aan
het restauratieplan van de Hoogland
se kerk, waarmede in eerste instan
tie een bedrag van ƒ700.000.ge
moeid is. Dit geld zal voornamelijk
besteed worden aan restauratie van
de ramen, die zich grotendeels in
zeer slechte staat bevinden. Vooral
de twee 17 meter hoge ramen in het
dwarsschip heeft de tand des tijds
ernstig geknaagd; grote brokken na
tuursteen zijn uit de stijlen gevallen.
Maar ook de overige 64 ramen, waar
van een groot aantal 8 meter hoog is,
behoeft dringende restauratie. Boven
dien moet het dak, dat op verschillen
de plaatsen lekt, dringend en gron
dig gerestaureerd worden.
De geschiedenis yan de Hooglandse
kerk hult zich gedeeltelijk in neve
len. Bekend is echter, dat Bisschop
Guido van Avesnes in 1314 toestem
ming gaf tot de bouw van een houten
kapel op het Hoogeland, het Rijn
eiland, dat parochieel tot Leiderdorp
behoorde. De kapel werd onder pa
tronage gesteld van Sint Pancratius.
Spoedig was het gebouwtje te klein
en toen de St. Pancratius in 1355 tot
parochiekerk werd verheven, had
de houten kapel reeds plaat: w
maakt voor een stenen kerkje, dat
in 1366 verheven werd tot kapittel
kerk, waaraan een proost, een deken
en 24 kanunniken verbonden werden.
De kerk moest toen uitgebreid wor
den en in 1377 werd met de bouw
van het huidige koor begonnen. In
de loop van de 15e en 16e eeuw kwa
men de koor-omgang, het dwarsschip
met zijbeuken (behalve de luchtbo
gen) gereed. Het middenschip werd
halverwege en halverhoogte onvol
tooid gelaten. De toren van het eer
ste stenen kerkje bleef behouden tot
de dag van vandaag, bekroond
door een houten klokkenkamer. Hoe
de bouwmeesters zich de voltooide
kathedraal hadden ingedacht, is niet
meer na te gaan. Vermoedelijk heeft
het in de bedoeling gelegen het mid
denschip door te trekken tot de
Nieuwe Rijn. De onvoltooide kerk, die
in 1483 aan het toezicht van de Bis
schop van Utrecht onttrokken werd
en rechtstreeks onder de H. Stoel
werd gesteld, is tijdens de Reformatie
in handen van de calvinisten overge
gaan.
De restauratie zal onder leiding
staan van het architectenbureau Dek
ker en Van der Sterre uit Hazerswou-
de-Leiderdorp. Vermoedelijk zal in
Maart 1954 met de werkzaamheden
begonnen worden.
(Foto: „De Leidse Courant").
TP O ALS REEDS in het vorig be
richt vermeld, kon een stijging
van de werkloosheid worden ver
wacht Dat deze veronderstelling, juist
i6 geweest blijkt uit de volgende cij
fers: Op 5 December 1953 stonden bij
het Arbeidsbureau Leiden 1290 ge
heel werklozen ingeschreven, terwijl
daarenboven 154 personen op D.U.
W.-objecten te werk gesteld waren.
Een stijging van het totaal beschik
baar aanbod geheel werklozen
D.U.W. van 104, n.1. van 1337 tot
1444.
Als oorzaken voor deze stijging
kunnen worden genoemd het gereed
komen van diverse werken in de
bouwsector en het afvloeien van ar
beidskrachten uit seizoengevoelige
bedrijven en uit de landbouw.
Een vergelijking met het overeen
komstige tijdstip in 1952 wijst uit,
dat het totaal beschikbare aanbod
thans niet minder dan 637 lager ligt,
hetgeen wel een bewijs is van de
toegenomen werkgelegenheid gedu
rende 1953. De thans voorkomende
werkloosheid is vrijwel geheel aan
seizoensinvloeden en normale wrij
vingsfactoren toe te schrijven. Van
conjuncturele of structuele werkloos
heid is nauwelijks sprake. De vraag
naar mannelijk personeel nam iets
af, hetgeen, gezien de tijd van het
jaar, een normaal verschijnsel is. De
behoefte aan jeugdige krachten is
nog steeds groot, terwijl voorts voor
goede vaklieden voldoende plaat
singsmogelijkheid aanwezig is in de
metaal- en textielindustrie.
Het aantal werkloos ingeschreven
vrouwen bleef vrijwel gelijk en be
droeg op 5 December 1953: 140. In
het aantal openstaande aanvragen
kwam eveneens slechts geringe wijzi
ging, n.1. van 139 op 244,, en omvat
hoofdzakelijk huishoudelijk perso
neel, kantoorpersoneel (steno-typis
ten en typisten) en ongeschoolde
krachten voor diverse bedrijfstak
ken.
In onze goede vaderstad is Simon
Jansen geen vreemde meer. Uit de
uitvoeringen van vroeger datum we
ten wij, welke een uitmuntend koor
dirigent hij is. In cultureel en reli
gieus opzicht zijn de uitvoeringen van
„Con Amore" heel belangrijk en naar
wij hopen zal deze kunstzinnige ver
eniging veel belangstelling onder
vinden op 15 Dec. a.s., wanneer het
Weihnachtsoratorium wordt uitge
voerd.
Moge de interesse zó groot zijn, dat
het de Leidenaars gegeven kan wor
den jaarlijks omtrent Kerstmis een
uitvoering van Bach's Weihnachtsora
torium te horen en dat het een hoog
staande traditie wordt.
De generale repetitie is Maandag
14 December, 's avonds om 7.30 'uur,
uitsluitend voor leerlingen van on
derwij s-inrichtingen. Op 15 December
begint de uitvoering óm 8 uur
's avonds.
Tijdens een bespreking met de
Leidse pers is gebleken, dat boven
genoemd plan al vaster vormen aain-
neemt, maar alleen kan slagen wan
neer het gestimuleerd wordt "door
concertbezoek en interesse.
J. Kortmann.
PARAMENTEN VOOR ARME KERKEN
maken met borduren. De kasuifels,
koorkappen, superpli's, die onder hun
nijvere handen tot stand komen, zijn
bestemd voor de arme kerken, bij
voorkeur in het eigen bisdom. De
Missie komt pas in de tweede plaats,
omdat hiervoor een afzonderlijke
vereniging bestaat. De nood in het
eigen bisdom is thans zó hoog, dat
de pastoors bidden en smeken om pa
ramenten, méér dan de dames kun
nen maken. Vooral de door bombar
dementen getroffen parochies en se
dert dit jaar ook de parochies in het
rampgebied hebben de hulp van deze
dames hard nodig. In het bijna af
gelopen jaar werden er niet minder
dan 15 kasuifels gemaakt.
Vroeger had de vereniging een
groot aantal donateurs, zodat er jaar
lijks een behoorlijk inkomen was om
r\E VERENIGING van Altijdduren-
de Aanbidding en Steun aan Ar
me Kerken, kortweg de Sacraments
vereniging, geniet in Leiden niet de
bekendheid, die haar krachtens de
eerbiedwaardige leeftijd van minstens
75 jaar toekomt. Het is trouwens geen
vereniging, die veel aan de weg tim
mert. De dames verrichten hun werk
in de stilte van een der kamers in
de Hartebrug-pastorie en beijveren
zich in het vervaardigen van para
menten, welk artistiek werk zij met
veel toewijding en smaak verrichten.
De vereniging telt in Leiden slechts
zeven weckende leden (waarvan U er
op bovenstaande foto zes bezig ziet
met naaien, borduren en strijken),
terwijl er ook nog vijf thuis-werker>-
de leden zijn, die zich verdienstelijk
materiaal te kopen. Maar tegenwoor
dig leveren de financiën grote moei
lijkheden op; de zeer bescheiden sub
sidie van het bisdom kan de tekorten
lang niet goedmaken. Daarom moes
ten er meer donateurs zijn; de ver
eniging wordt echter een beetje ver
geten, zoals men ook vergeet, dat er
iedere maand voor de vereniging een
H. Mis wordt opgedragen in de Har-
tebrugkerk.
Om de belangstelling voor dit
mooie en noodzakelijke werk weer
wat nieuw leven in te blazen en om
eens te laten zien welke fraaie resul
taten de dames bereiken met hun
arbeid, wordt er morgen in de zaal
van de Hartebrug-parochie een ten
toonstelling gehouden van de gereed
gekomen paramenten. Vanaf 11 uur
(na de Hoogmis) tot na het Lof wor
den er vele bezoekers(sters) ver
wacht. Wie Zondag verhinderd is, kan
Maandagmiddag tussen 2 en 6 uur
een kijkje gaan nemen. Niet alleen
dames, die belangstellen in fraaie
handwerken, maar ook de heren zul
len ongetwijfeld deze expositie met
gTote interesse bekijken.
(Foto: „De Leidse Courant").
